Talairawarawa Vua na Kalou mo Marautaka na ka e Bubuluitaka

“E qai bubului ga [na Kalou] ena yacana me vaka ni sega ni tiko e dua e cecere vua me bubului kina.”​—IPER. 6:13.

O RAWA NI SAUMA?

Na cava eda nuidei kina ni na sega ni daro na inaki ni Kalou?

Na cava a yalataka na Kalou ni rau valavala ca oti o Atama kei Ivi?

E yaga vakacava vei keda na bubului i Jiova vei Eparama?

1. E duidui vakacava na ka e dau tukuna o Jiova mai na ka eda dau tukuna na tamata ivalavala ca?

OJIOVA “na Kalou daudina.” (Same 31:5) Ena sega tu ga ni nuitaki na tamata ivalavala ca, ia e ‘sega ni lasu rawa na Kalou.’ (Iper. 6:18; wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 23:19.) Na ka kece e nakita me vinaka kina na kawatamata e dau yaco dina. Kena ivakaraitaki, na ka kece a tukuna na Kalou me cakava ena itekitekivu ni nona siga yadua ni bulibuli, ‘a cakava vaka kina.’ Ni cava na ikaono ni siga ni nona bulibuli, “sa vakaraica na Kalou na ka kecega sa bulia ko koya, ka raica, sa ka vinaka sara.”​—Vkte. 1:6, 7, 30, 31.

2. Na cava na siga ni vakacegu ni Kalou? Na cava a “vakatabuya” kina?

2 Ni raica lesu na nona ibulibuli na Kalou o Jiova, a vakarogoya sara ni sa tekivu na ikavitu ni siga, qori e sega ni 24 na aua, ia e dua na gauna balavu ena vakacegu kina mai na nona bulibuli e vuravura. (Vkte. 2:2) E se bera ni oti na siga ni vakacegu ni Kalou. (Iper. 4:9, 10) E sega ni tukuna na iVolatabu na gauna sara ga a tekivu kina. Eda kila ga ni a tekivu qori ena dua na gauna ni sa buli oti na wati Atama o Ivi, rauta na 6,000 na yabaki sa oti. Sa voleka qo na Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki i Jisu Karisito, ena vakayacori kina na inaki ni nona bulia na Kalou na vuravura, oya me dua na parataisi era bula tawamudu kina na kawatamata uasivi. (Vkte. 1:27, 28; Vkta. 20:6) Mo nuidei ni o rawa ni marautaka qori ena gauna e se bera mai! A “vakalougatataka na kenai kavitu ni siga na Kalou ka vakatabuya.” Qori e vakadeitaka se mani leqa tawanamaki cava e yaco, ena sega vakadua ni daro na inaki ni Kalou ni oti na siga ni nona vakacegu.​—Vkte. 2:3.

3. (a) Na veivorati cava a yaco ni tekivu oti na siga ni nona vakacegu na Kalou? (b) A vakamacalataka vakacava o Jiova na nona inaki me baleta na nona butuqaqi na dauveivorati?

3 A basika e dua na leqa ni sa tekivu oti na siga ni vakacecegu ni Kalou. A vinakata o Setani, a dua tu na agilosi ni Kalou, me buli koya me kalou me saqati Jiova. A tukuna o Setani na imatai ni lasu qai vakacalai Ivi, mani talaidredre kina vei Jiova. (1 Tim. 2:14) Sa qai rawai watina o Ivi me talaidredre tale ga. (Vkte. 3:1-6) Qori na ka torosobu duadua me bau yaco ena itukutuku ni veigauna ni lomatarotarotaki kina na nona daudina na Kalou, ia a raica o Jiova ni sega ni bibi vua me bubului me vakadeitaka kina ni na yaco dina na ka e yalataka. A tukuna ga e dua na ka ena qai kilai ena nona gauna lokuci, qori na sala ena butuqaqi kina na dauveivorati: “Ka’u na vakaveimecakitaki kemudrau kei na yalewa, kei na nomu kawa kei na nona kawa; ena butuqaqia na ulumu ko koya, ia ko na qaqia na bukubukuni-yavana.”​—Vkte. 3:15; Vkta. 12:9.

BUBULUI​—SALA VAKALAWA E YAGA

4, 5. Na sala vakalawa cava a vakayagataka ena so na gauna o Eparama?

4 Ena itekitekivu ni bula ni kawatamata, a rairai sega ni okati ena ka e tukuna na Kalou vei rau o Atama kei Ivi me caka na bubului me vakadeitaki kina na dina ni dua na ka. A sega ni gadrevi mera bubului na ibulibuli uasivi era lomana ra qai vakatotomuria na Kalou; nira dau tukuna na ka dina ra qai dau veinuitaki. Ia a veisau qori ena gauna e valavala ca kina na kawatamata, sa sega tale ga ni uasivi. Ni sa takalevu na lasu kei na veivakaisini, a vinakati gona vei ira na tamata mera bubului mera vakadeitaka kina ni dina e dua na ka bibi era tukuna.

5 Na bubului e dua na sala vakalawa a vakayagataka vinaka na peteriaki o Eparama ena tolu mada ga na ituvaki. (Vkte. 21:22-24; 24:2-4, 9) Kena ivakaraitaki, a cakava qori ni lesu mai ena nona vakadrukai tui Ilama kei ira na nona ito. A mai tavaki koya na tui Salemi kei na tui Sotoma. O Melikiseteki na tui Salemi, a dua tale ga na “bete ni Kalou Cecere Sara.” A rawa gona ni vosa vakalougatataki Eparama qai vakalagilagia na Kalou ena nona vukei Eparama me vakadrukai ira na kena meca. (Vkte. 14:17-20) A vinakata na tui Sotoma me saumi Eparama ena nona vakabulai ira na nona tamata mai na mataivalu a ravuravu yani, a qai bubului o Eparama: “Au sa dulaka oti na ligaqu vei Jiova, na Kalou Cecere Sara, ko koya sai taukei kei lomalagi kei vuravura, me’u kakua ni kauta e dua na vulovulo se dua na wa ni vava, se dua na ka sa nomu, de ko kaya, ‘Au sa vakavutuniyautaki Eparama.’”​—Vkte. 14:21-23.

BUBULUI I JIOVA VEI EPARAMA

6. (a) Na cava eda rawa ni vulica ena ivakaraitaki i Eparama? (b) Ena yaga vakacava vei keda na nona talairawarawa o Eparama?

6 E vakayagataka tale ga na bubului o Jiova me yaga vei ira na kawatamata ivalavala ca, e dau cavuta eso na vosa va qo “Sa kaya na turaga ko Jiova, me vaka na dina ni noqu bula.” (Isik. 17:16) Na iVolatabu e vakamacalataka e sivia na 40 na ituvaki a bubului kina na Kalou o Jiova. Dua vei ira na ivakaraitaki kilai levu duadua, na ka e cakava vei Eparama. E levu na ka e yalataka o Jiova vei Eparama ena vica vata na yabaki a veiyalayalati voli kina kei koya. Na veiyalayalati kece qori e vakaraitaka ni na basika mai vei Eparama na Kawa yalataki, ena yatukawa i luvena o Aisake. (Vkte. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Oti sa qai vakatovolei Eparama o Jiova ena dua na ka dredre me bau cakava, a vakaroti koya me cabora na luvena lomani. Sega ni bera ni talairawarawa o Eparama, a qai tarovi koya e dua na agilosi ni Kalou ni voleka sara tu ga ni cabori Aisake. Sa qai bubului na Kalou: “Au sa bubului . . . ni ko sa cakava na ka oqo, ka sa sega ni bureitaka na luvemu, na luvemu e dua bauga; au na vakalougatataki iko vakalevu, ka vakavuqataka vakalevu na nomu kawa me ra vaka na kalokalo ni lomalagi, kei na nuku mai matasawa; ia ena taukena na matamata-ni-koro ni nodra meca ko ira na nomu: Ena kalougata talega na veimatanitu kecega e vuravura e na nomu kawa; ni ko a vakarorogo ki domoqu.”​—Vkte. 22:1-3, 9-12, 15-18.

7, 8. (a) Na cava a bubului kina na Kalou vei Eparama? (b) Ena yaga vakacava vei ira na ‘so tale na sipi’ i Karisito na bubului ni Kalou?

7 Na cava me bubului kina vei Eparama o Jiova ni na yaco dina na ka e yalataka? A cakava qori me vakayaloqaqataki ira na lai veiliutaki kei Karisito, o ira na ikarua ni wase ni “kawa” yalataki, me vakaukauataka tale ga na nodra vakabauta. (Wilika Iperiu 6:13-18; Kala. 3:29) E vakamacalataka na yapositolo o Paula, ni o Jiova e “bubului me vakadeitaka nona vosa. E vakayacori qo me vakayaloqaqataki keda . . . meda taura dei na inuinui e vakarautaki me noda, ena vuku ni rua na ka tudei [nona yalayala kei na nona bubului] e sega ni lasu rawa kina na Kalou.”

8 Era sega ni vakila duadua ga na lotu vaKarisito lumuti na yaga ni nona bubului na Kalou vei Eparama. A bubuluitaka o Jiova nira na “kalougata tale ga na veimatanitu kecega e vuravura” ena vuku ni “kawa” i Eparama. (Vkte. 22:18) Era okati ena veivakalougatataki qori na ‘so tale na sipi’ era talairawarawa vei Karisito, e nodra inuinui mera bula tawamudu ena vuravura parataisi. (Joni 10:16) Ke nomu inuinui mo lai bula e lomalagi se vuravura, mo “taura dei” qori ena nomu talairawarawa tiko ga vua na Kalou ena ka kece o cakava.​—Wilika Iperiu 6:11, 12.

ESO TALE NA BUBULUI NI KALOU

9. Na cava a bubuluitaka o Jiova ena gauna era vakabobulataki tu kina e Ijipita na kawa i Eparama?

9 Ni oti e vica na senitiuri, a bubului tale o Jiova me baleta na nona yalayala sa vakamacalataki oti mai. Qori ena nona talai Mosese me vosa vei ira na kawa i Eparama, era vakabobulataki tu e Ijipita ena gauna ya. (Lako 6:6-8) A tukuna o Jiova me baleta na gauna qori: “E na siga ka’u a digitaki ira kina na Isireli,  . . . ka’u a dulaka cake kina na ligaqu vei ira [ena bubului, NW], me’u kauti ira tani mai na vanua ko Ijipita ki na dua na vanua ka’u a vakaraica me nodra, sa dave kina na wai-ni-sucu kei na oni.”​—Isik. 20:5, 6.

10. Na cava a yalataka na Kalou vei ira na Isireli ni vakabulai ira mai Ijipita?

10 Ni oti na nodra vakabulai na Isireli mai Ijipita, e dua tale na bubului a cakava o Jiova vei ira: “Kevaka dou na vakarorogo vakaidina ki na domoqu, ka vakabauta na noqu vosa ni yalayala, dou na qai noqui yau talei, kai yau lailai na matanitu kecega; ni sa noqu ko vuravura taucoko. Ia dou na matanitu bete vei au, kei na vanua tabu.” (Lako 19:5, 6) Dua dina na itavi dokai e solia na Kalou vei ira na Isireli! Kena ibalebale ke ra talairawarawa, na Kalou ena rawa ni vakayagataki ira na lewe ni matanitu qori mera matanitu bete mera na vakalougatataki kina na vo ni kawatamata. Ni vakamacalataka na veika ena cakava vei ira na Isireli ena gauna qori, a kaya o Jiova: “Ka’u a . . . bubului vei iko, ka ia na veiyalayalati kei iko.” (Neitou na matanivola kala.)​—Isik. 16:8.

11. Na cava era cakava na Isireli ni veisureti na Kalou mera okati ena veiyalayalati mera nona tamata digitaki?

1¹ Ena loma ni gauna qori, o Jiova a sega ni vakaroti ira na Isireli mera bubuluitaka nira na talairawarawa, se me vakasaurarataki ira mera okati ena veiwekani talei qori. Ia qori sara ga na ka era vinakata, era kaya: “A ka kecega sa kaya ko Jiova keimami na cakava.” (Lako 19:8) Ni oti e tolu na siga, a tukuna o Jiova vei ira na Isireli na ka e vinakati mera cakava nira nona matanitu digitaki. Kena imatai, era rogoca na iVunau e Tini, a vakasavuya tale ga o Mosese eso tale na ivakaro e volai ena Lako Yani 20:22 ina Lako Yani 23:33. Na cava era qai cakava na Isireli? “A ra sa vosa vata na tamata kecega, ka ra kaya, ‘A vosa kecega sa kaya ko Jiova keimami na cakava.’” (Lako 24:3) A vola sara o Mosese na lawa ena “[i]vola ni veiyalayalati” qai wilika vakadomoilevu me rawa nira rogoca tale na lewenivanua kece e Isireli. Ni oti qori, sa ra qai bubului ena ikatolu ni gauna na lewenivanua: “A ka kecega sa kaya ko Jiova keimami na cakava, ka talairawarawa.”​—Lako 24:4, 7, 8.

12. Na cava a cakava o Jiova ni yalataka oti ni na okati ira na Isireli mera nona tamata digitaki? Na cava era cakava na Isireli?

12 A vakayacora sara o Jiova na ka e yalataka ena veiyalayalati ni Lawa, ena nona tuvanaka me dua na valelaca ni sokalou, me dua tale ga na matabete ena vukei ira na tamata ivalavala ca mera torovi koya. Ia a totolo ga na nodra beca na Isireli na nodra yalayala vua na Kalou, era “vakacudrui Koya na Yalosavasava ni Isireli.” (Same 78:41) Kena ivakaraitaki, ni ogaoga voli o Mosese me ciqoma eso tale na ivakaro ena Ulunivanua o Saineai, era oca na wawa na Isireli, sa tekivu luluqa na nodra vakabauta na Kalou nira nanuma ni sa biuti ira o Mosese. Era mani bulia e dua na ivakatakarakara ni luve ni bulumakau koula ra qai tukuna: “Oqo na nomudou kalou, ka kauti kemudou cake mai na vanua ko Ijipita.” (Lako 32:1, 4) Era qai cakava e dua na solevu era vakatoka me ‘solevu vei Jiova,’ era cuva qai vakacaboisoro ina ivakatakarakara era bulia. Ni raica o Jiova na ka era cakava, e tukuna vei Mosese: “Era sa lako tani vakatotolo mai na sala ka’u a vakarota vei ira.” (Lako 32:5, 6, 8) E rarawataki ni tekivu mai na siga ya sa nodra ivakarau tu na Isireli mera bubului vua na Kalou ra qai sega ni cakava.​—Tiko 30:2.

RUA TALE NA BUBULUI

13. Na cava a bubuluitaka na Kalou vei Tui Tevita, e sema vakacava qori vua na Kawa yalataki?

13 Donuya na nona veiliutaki o Tui Tevita, e rua tale na bubului a cavuta o Jiova me yaga vei ira kece na talairawarawa vua. Kena imatai, a bubuluitaka vei Tevita ni na sega ni mudu na nona itikotiko vakaturaga. (Same 89:35, 36; 132:11, 12) Kena ibalebale ena vakatokai me “luvei Tevita” na Kawa yalataki. (Maciu 1:1; 21:9) A yalomalumalumu o Tevita me vakatokai koya ena basika mai ena nona yatukawa me nona “Turaga” baleta ni na cecere sara na nona itutu na Karisito.​—Maciu 22:42-44.

14. Na cava a bubuluitaka o Jiova me baleta na Kawa yalataki, e yaga vakacava vei keda qori?

14 Kena ikarua, o Jiova e uqeti Tevita me parofisaitaka ni o koya na Tui uasivi qori ena nodra Bete Levu tale ga na kawatamata. Ena matanitu o Isireli, e duidui na veiliutaki vakatui kei na veiqaravi vakabete. O ira na bete era cavutu mai na yavusa o Livai, o ira na tui era cavutu mai na yavusa o Juta. Ia e tukuna o Tevita me baleta na Tui cecere ena qai sosomitaki koya: “Sa kaya ko Jiova vua na noqu Turaga, ‘Mo tiko e ligaqu i matau, me’u vakamalumalumutaki ira mada na nomu meca mei tutu-ni-yavamu.’ Sa bubului oti ko Jiova, ka na sega ni veivutuni, ‘O iko na bete tawamudu me vaka nai lesilesi i Melikiseteki!’ ” (Same 110:1, 4) Sa vakayacori na parofisai qori, o Jisu Karisito na Kawa yalataki sa veiliutaki tiko nikua mai lomalagi. E veiqaravi tale tiko ga me nodra Bete Levu na kawatamata ena nona vukei ira era veivutuni mera veiwekani vinaka kei na Kalou.​—Wilika Iperiu 7:21, 25, 26.

NA ISIRELI VOU NI KALOU

15, 16. (a) O cei o rau na matanitu o Isireli e volatukutukutaki ena iVolatabu, o cei vei rau e vakalougatataka tiko o Jiova nikua? (b) Na cava e vakarota o Jisu vei ira na nona imuri me baleta na bubului?

15 Ena nodra sega ni ciqomi Jisu Karisito na lewe ni matanitu o Isireli, a sega ni vakadonui ira kina na Kalou, sega tale ga ni rawa mera “matanitu bete.” A tukuna o Jisu vei ira na nodra iliuliu na Jiu: “Ena kau laivi vei kemuni na matanitu ni Kalou me soli ina matanitu e vuataka na vuana.” (Maciu 21:43) A sucu na matanitu vou qori ena Penitiko 33 S.K., ena gauna e sovaraki kina na yalo tabu ni Kalou vei ira na rauta na 120 na tisaipeli i Jisu era soqo tiko e Jerusalemi. Era qai vakatokai o ira qori mera “Isireli ni Kalou,” sega ni dede sa vica vata na udolu na kedra iwiliwili era cavutu mai na veimatanitu ena gauna oya.​—Kala. 6:16.

16 Ni vakatauvatani kei Isireli vakayago, na matanitu vou ni Kalou e vuataka tiko ga na vua vinaka ena nona dau talairawarawa vua na Kalou. Dua na ivakaro era dau muria na lewe ni matanitu vakayalo qori e vauca na bubului. Ena gauna a bula kina e vuravura o Jisu, e dau vakatanitaki na bubului. Era dau bubului vakailasu na lewenivanua se bubuluitaka na ka e sega soti ni yaga. (Maciu 23:16-22) A vakavulici ira na nona imuri o Jisu: “Ni kua sara ga ni bubului . . . Me Io ga na Io, me Sega na Sega; ke dua tale, e sa lako mai vua na Vunica.”​—Maciu 5:34,37.

17. Na taro cava ena veivosakitaki ena ulutaga ni vuli e tarava?

17 Kena ibalebale ya ni cala na bubului kece? Koya e bibi sara, na cava e kena ibalebale ni tukuni me Io na noda Io? Ena veivosakitaki na taro qori ena ulutaga ni vuli e tarava. Nida vakasamataka tiko ga vakatitobu na Vosa ni Kalou, me uqeti keda mada ga qori meda talairawarawa tiko ga vei Jiova. Ena marau o koya me vakalougatataki keda me tawamudu ena veika totoka e bubuluitaka.

[iYaloyalo ena tabana e 22]

[iYaloyalo ena tabana e 24]

Sa voleka sara qo me raica o Eparama na dina ni yalayala i Jiova

[Tikina bibi ena tabana e 26]

Ena sega ni daro na yalayala i Jiova