Ni Tauvimate e Dua e Vale

1, 2. E vakayagataka vakacava na veileqa kei na tauvimate o Setani me saga me kua ni yalodina kina o Jope vua na Kalou?

E SEGA ni vakataratutu ni dua vei ira na vuvale bula marau na vuvale nei Jope. E vakatokai koya na iVolatabu me “uasivi cake . . . vei ira kecega na lewe ni vanua mai na tu-i-cake.” E tini na luvena, vitu na tagane, tolu na yalewa. E rawati koya tale ga o Jope, e qaravi iratou vinaka kina nona vuvale. Qai bibi sara nona liutaka nodratou sokalou, qai dau kauaitaka nodratou itovo na luvena me vakadonui iratou tiko ga kina o Jiova. E yaco me ratou dau veivolekati, me marau tale ga kina nodratou vuvale.​—Jope 1:1-5.

² E raica vinaka toka na itovo ni bula nei Jope o Setani, na meca levu ni Kalou o Jiova. Ni sega ni cegu o Setani nona saga mera kua ni yalodina na dauveiqaravi ni Kalou, a vakacacani Jope ena nona vakarusa nona vuvale mamarau. E qai “yaviti Jope e na vidikoso, mai na qeteqete ni yavana ka cavaraka na buradelana.” Ena veileqa oqo kei na tauvimate, a nanuma o Setani ni na sega ni yalodina o Jope vua na Kalou.​—Jope 2:6, 7.

3. Na cava e sotava o Jope ena nona tauvimate?

³ E sega ni tukuna na iVolatabu se mate cava a tauvi Jope. E vakaraitaka ga na ka e sotava kina. E kakana e yagona na ulo, tauvi bo ra qai nana tu. E bona na gusuna kei na yagona. Dua na ka nona vutu. (Jope 7:5; 19:17; 30:17, 30) Ena vuturi, a dabe ena dravusa o Jope qai vakayagataka na icaca ni bilo me kari koya kina. (Jope 2:8) E vakaloloma dina!

4. Na cava era sotava ena so na gauna na vuvale?

⁴ Na cava o na cakava ke tauvi iko na mate bibi vaka oya? Sa sega ni vakatauvimatetaki ira na dauveiqaravi ni Kalou nikua o Setani me vaka a cakava vei Jope. Ia, nida sucu mai ena ivalavala ca, na dredre ni bula oqo, kei na kena torosobu tiko ga na ivakarau ni bula eda bula tiko kina, sa dodonu meda namaka ni so na gauna, ena tauvimate e dua e vale. Se mani vakacava sara na levu ni noda taqomaki keda, eda dau tauvimate kece, dina ni sega ni tamata kece ena tauvimate bibi me vakataki Jope. Ni tauvimate e dua e vale, sa ka ni bolebole dina. O koya gona, meda raica mada na sala e vukei keda kina na iVolatabu ena kena vorati na meca ni kawatamata oqo, na tauvimate.​—Dauvunau 9:11; 2 Timoci 3:16.

NA CAVA E NOMU NANUMA KINA?

5. Na cava era dau cakava na lewe ni vuvale ni tauvimate vakalekaleka e dua vei iratou?

⁵ E votivoti dina ke vakaleqai na ivakarau ni bula eda sa matau kina, se cava ga e veivakaleqai oya. E dina oqo ke veivakaleqai nona tauvimate vakabalavu e dua. Ia, ke mani lekaleka nona tauvimate, ena leqa tiko ga na noda bula. De na vinakati meda dau veinanumi, meda vakuai keda ena so na ka. Ena vinakati beka me ratou kua ni vakasausa na vo ni vuvale eratou bula vinaka, me rawa ni vakacegu o koya e tauvimate. De na gadrevi me ratou vakuai iratou mai na ka eratou via cakava. Ia, era dau lomani na tauvimate ena levu na vuvale, era dau loloma tale mada ga na gone, e dina beka ena vakadreti tale vei ira ena so na gauna na bibi ni veinanumi. (Kolosa 3:12) Ni tauvimate vakalekaleka e dua, e vakalevu mera makutu ni veiqaravi na lewe ni vuvale. Oqo tale ga na ka era na namaka ena gauna era tauvimate kina.​—Maciu 7:12.

6. Na ka cava soti e rawa ni yaco ke tauvimate bibi qai vakadede e dua vei iratou e vale?

⁶ Ia vakacava ke tauvimate bibi e dua e vale, qai vakacaraka sara ga vakalevu, vakadede tale ga nomudou bula? Kaya mada ke stroke mani paralasi e dua e vale, se tauvi koya na mate na Alzheimer, se dua na mate bibi tale vaka oya? Se vakacava ke tauvimate ni vakasama e dua e vale, na mate me vaka na schizophrenia? Vakalevu me tubu na loloma ni yaco oqo​—noda rarawataka ni bikai ena mate e dua na wekada voleka. Ia oti toka e dua na gauna, e dau tubu beka e so tale na yalo. Na nodra raica na vo tale ni vuvale na levu ni kena mai tarai ira na nona tauvimate e dua, sa mai yalana tale ga na ka eratou dau via cakava, ena rairai tuburi ira na lomaca. Era na veinanuyaka beka: “Na cava meu sotava kina oqo?”

7. Ni tauvimate o Jope, na cava a qai kaya o watina? Na cava e rairai guilecava?

⁷ E via tautauvata oqo kei na ka a vakasamataka na wati Jope. Nanuma ni ratou sa mate taucoko na luvena. Sega ni vakataratutu ni levu ga ni leqa e sotava, na levu tale ga ni nona rarawa. Qai gauna me raica kina ni bikai o watina bulabula vinaka qai dau cakacaka ena mate vutu qai vakasisila oya, e via guilecava sara ga o koya na ka e bibi duadua me nanumi ke mani vakacava sara na bi ni leqa e sotavi​—oya nodrau veiwekani kei na Kalou o koya kei watina. E kaya na iVolatabu: “Sa qai kaya vua ko koya na [wati Jope], Ko sa taura matua tiko beka na nomu yalododonu? mo vosavakacacataka na Kalou, ka mo mate ga.”​—Jope 2:9.

8. Ni tauvimate bibi e dua vei iratou e vale, na tikinivolatabu cava ena veivuke me donu tiko ga kina nodratou rai na lewe ni nona vuvale?

⁸ E so e votivoti vei ira se ra cudru sara ga ke vakacaraka nodra bula na nona tauvimate e dua tale. Ia, ena nanuma na lotu Vakarisito e vakasamataka vinaka na leqa oqo ni nona tauvimate e dua, e sala vinaka sara ga me vakaraitaka kina o koya ni dauloloma. Na loloma e dina e “dauvosota vakadede . . . sa yalovinaka; . . . sa sega ni qara na ka me nona ga, . . . sa ubia na ka kecega, sa vakabauta na ka kecega, sa vakanuinuitaka na ka kecega, sa vosota na ka kecega.” (1 Korinica 13:4-7) Sa bibi kina me dau qarauni na ka eda vakasamataka se tukuna, me kua ni mai lewai keda na yalo e ca.​—Vosa Vakaibalebale 3:21.

9. Na cava e vakaukauataki ira vakayalo vaka kina vakayago na lewe ni dua na vuvale ni tauvimate bibi e dua vei iratou?

⁹ Me na qarauni vakacava na bula vakayalo kei na bula vakayago ni dua na vuvale ke tauvimate bibi e dua vei iratou? E macala ni duidui na mate, e duidui tale ga na kena qaravi. E sega ni kilikili tale ga me vakaturi ena ivola oqo na iwalewale ni veiqaravi e valenibula se veiqaravi e vale me taurivaki. Ia ena rai vakayalo, “sa vakatudonutaki ira kecega era sa vakalairoro” o Jiova. (Same 145:14) E vola o Tui Tevita: “Sa kalougata ko koya sa [“nanumi ira na vakaloloma,” NW]: ena vakabulai koya ko Jiova e na siga ni rarawa. Ena maroroi koya ko Jiova, ka vakabulai koya tiko: . . . ena vakaukauwataki koya ko Jiova ni sa malumalumu koto.” (Same 41:1-3) E dau vakaukauataki ira dina vakayalo na nona dauveiqaravi o Jiova, ke mani tarabi vei ira na leqa era sotava. (2 Korinica 4:7) Vei ira e tauvimate bibi e dua na lewe ni nodra vuvale, era duavata e levu kei na nona vosa na daunisame: “Au sa rarawa vakalevu sara: Mo ni vakaukauwataki au, Jiova, me vaka na nomuni vosa.”​—Same 119:107.

NA YALO E VEIVAKABULAI

10, 11. (a) Na cava e bibi me rawa ni vosota kina e dua na vuvale na nona tauvimate e dua? (b) A vosota vakacava e dua na yalewa na tauvimate nei watina?

¹⁰ “A yalo ni tamata sa vosota rawa ni sa tauvi mate,” e kaya e dua na ivosavosa ena iVolatabu, “ia na yalo sa mavoa ko cei sa vosota rawa?” (Vosa Vakaibalebale 18:14) Na nona tauvimate e dua e rawa ni vakaleqa na yalo ni dua na vuvale, sega ni “yalo ni tamata” wale ga. Ia, “ni sa vakabulai na yalo, sa bula talega kina na yago.” (Vosa Vakaibalebale 14:30) Na nodratou rawa gona ni vosota na vuvale nona tauvimate bibi e dua ena vakatau vakalevu ena vinaka se ca ni yalodratou.​—Vakatauvatana Vosa Vakaibalebale 17:22.

¹¹ A vosota e dua na yalewa lotu Vakarisito nona tauvi stroke o watina ni se qai yabaki ono ga nodrau vakawati. “E leqa sara ga kina na domona, vovoleka ni sega ni rawa na veivosaki kei koya,” a kaya o koya. “E mositi au dina noqu dau via kila na ka e via tukuna tiko.” Vakasamataka tale ga na rarawa kei na vuturi i watina. Na cava erau qai cakava na veiwatini? E dina ni rau yawa mai na ivavakoso vakarisito, a saga sara ga o watina yalewa me kaukaua tiko ga vakayalo. E vulica na itukutuku vovou kece me baleta na isoqosoqo, vaka kina nona dau vakayagataka na kakana vakayalo e vakarautaki tiko ga mai ena ivoladraudrau na Vale ni Vakatawa kei na Yadra! E vakaukauataki koya vakayalo oqo ena nona qaravi watina me yacova ni mai mate ni oti tale e va na yabaki.

12. Me vaka a cakava o Jope, na cava e rawa ni cakava o koya e tauvimate?

¹² Ia me baleti Jope, a kaukaua tiko vakayalo o koya, dina ni tauvimate. “Me da rawata beka na ka vinaka vua na Kalou, me da kakua talega ni rawata na ka ca?” a tarogi watina kina o Jope. (Jope 2:10) Sa rauta bagi me cavuti Jope na tisaipeli o Jemesa me dua na ivakaraitaki vinaka ni dauvosota! Eda wilika ena Jemesa 5:11: “Dou a rogoca na dauvosota nei Jope, dou sa raica talega ni sa tinia vakaevei na Turaga; ni sa yalovinaka sara na Turaga, ka sa dauloloma.” E vaka tale ga kina nikua, e yaga vakalevu vei ira na lewe ni dua na vuvale ke dauvosota o koya e tauvimate.

13. Na cava me kua ni vakatauvatani ke dua e tauvimate bibi e vale?

¹³ Era kaya e levu e sa tauvimate oti e dua vei iratou e vale ni sega ni ka vou ke ra na via yalodredre na lewe ni vuvale ni dua e tauvimate. Era kaya tale ga ni bibi dina me donu nona rai e dua me baleta na tauvimate. Ni se qai tauvimate e dua, ena rairai dredre na veiveisau e caka e vale ena vukuna. Ia ena sasaga, ena rawa ni matau tale na veiveisau e caka oya. Nida cakava oqo, e bibi meda kua ni vakatauvatana na ka eda sotava kei na ka era sotava o ira e sega ni tauvimate e dua ena nodra vuvale, noda lai nanuma ni rawarawa sara nodra bula qai ‘sega ni dodonu meu bula dredre!’ Nanuma ni sega ni dua e kila kece na itavi se leqa e sotava tiko e dua tale. Na vosa i Jisu e vu ni vakacegu vei ira kece na lotu Vakarisito: “Dou lako mai vei au, koi kemudou vakaaduaga sa oca ka colata nai colacola bibi, ia ka’u na vakacegui kemudou.”​—Maciu 11:28.

TUVANAKI NA KA ME VAKALIUCI

14. E rawa ni tuvanaki vakacava na ka me vakaliuci?

¹⁴ Ni tauvimate bibi e dua, ena vinaka me ratou nanuma na nona vuvale na vosa uqeti vakalou oqo: “Ni ra sa lewe vuqa na daubose, sa vakataudeitaki.” (Vosa Vakaibalebale 15:22) E rawa beka ni ratou bosea na lewe ni vuvale na ka e baleta na nona tauvimate e dua vei iratou? E kilikili me caka oqo, nodratou masu vata, nodratou raica tale ga na ka e kaya kina na Vosa ni Kalou. (Same 25:4) Na cava me veivosakitaki ena bose vaka oqo? Ena gadrevi me lewai na nona qaravi vakavuniwai o tauvimate, na isau ni nona qaravi, kei na ka me baleta na nomudou vuvale. O cei vei kemudou me veiqaravi? Me ratou veitokoni vakacava na kena vo? Na cava e kena ibalebale vei iratou yadua na lewe ni vuvale na veiveisau sa mai caka oqo? Ena qaravi vakacava na nona bula vakayalo kei na veika tale ena gadreva o koya e veiqaravi vua na tauvimate?

15. E dau tokoni ira vakacava o Jiova na vuvale e tauvimate bibi e dua na lewena?

¹⁵ E dau veivakadrukai na levu ni veivakalougatataki e sotavi ke dau masuti na veidusimaki i Jiova, vakasamataki na nona Vosa, qai muri matua na ka e tukuna na iVolatabu. De na sega ni bula sara mai na mate e bikai koya tu e dua vei iratou e vale. Ia sa sega ga ni dua na ka e uasivia na vakararavi vei Jiova, ni dau tini ga ina vanua vinaka. (Same 55:22) E vola na daunisame: “Sa qai tokoni au, Jiova, na nomuni loloma. Ni sa rui levu na noqu nanuma sa leqa kina na lomaqu, sa vakamarautaka na yaloqu na nomuni dauveivakacegui.”​—Same 94:18, 19; raica tale ga na Same 63:6-8.

DAU VUKEI IRA NA GONE

16, 17. Na cava e rawa ni tukuni vua na gone ke tauvimate e dua na tacina?

¹⁶ E rawa ni ca vei ira na gone na nona tauvimate bibi e dua vei iratou e vale. E bibi mera vakamacalataka na itubutubu vei iratou na gone na ka e gadrevi ena nona sa tauvimate e dua, kei na ka e rawa nira veivuke beka kina na gone. Ke tauvimate e dua vei iratou na gone, ia me vakamatatataki vei iratou na kena vo ni nona qaravi o tacidratou e tauvimate e sega ni kena ibalebale ni ratou sa sega ni lomani na bula vinaka. Mera qarauna na itubutubu mera kua ni lomaca se veiqati na gone. E rawa nira vukei luvedra mera dau veilomani ra qai veinanumi, mera veitokoni tale ga ke dua vei ira e tauvimate.

¹⁷ Ena totolo nodra via veivuke na gone ke nanumi ira o nodra itubutubu, sega mai na nodra via vakamacalataka vei ira na gone na veika matailalai se vereverea baleti koya na tauvimate. Rawa ni tukuni vei ira na vutu se leqa cava tale e vakila tiko o tauvimate. Ke ra raica na gone era sega ni tauvimate na nona sega ni cakava rawa o koya e tauvimate e levu na ka era dau taura tu ga vakamamada, rairai era na qai dau “veilomani me vaka na veitacini,” mera dau “yalololoma.”​—1 Pita 3:8.

18. Era rawa ni vukei vakacava na gone era qase toka me matata vei ira na leqa ni nona tauvimate e dua? Ena rairai yaga vakacava oqo vei ira?

¹⁸ Ke ra qase toka na gone, me vakamatatataki vei ira ni tiko e dua na leqa, ena gadrevi kina na nodra veivuke na lewe ni vuvale kece. Ni na gadrevi me saumi na vuniwai kei na wainimate, sa na sega ni rawa beka ni rau volia na itubutubu e so na ka erau a via volia vei iratou na gone. Eratou na cata beka oqo na vo ni gone, me ratou nanuma kina ni rui vakuai iratou tale o nodratou itubutubu? Se ena matata vei iratou na veika oqo, e sega ni ca nodratou vakuai iratou ena veika oya? Ena vakatau vakalevu oqo ena sala eratou veivosakitaka kina kei na vinaka se ca ni yalodratou na lewe ni vuvale. Ena levu na vuvale, na nona tauvimate e dua vei iratou e vukei ira sara ga na gone mera muria na ivakasala i Paula: “Me kakua ni caka e dua na ka e na veileti se na veidokadokai walega; mo dou yalomalumalumu ka dui vakasama ni sa uasivi cake vua ko koya kadua. Mo dou kakua ni nanuma na nomudou ka ga koi kemudou yadua, ia mo dou dui nanuma talega na nodra ka na tamata tani.”​—Filipai 2:3, 4.

NA RAI ME BALETA NA VEIQARAVI VAKAVUNIWAI

19, 20. (a) Na cava soti e nona itavi na ulunivuvale ni tauvimate e dua vei iratou e vale? (b) E dina ni sega ni ivola ni vuniwai, e veidusimaki ga vakacava na iVolatabu ni tauvimate e dua?

¹⁹ O ira na lotu Vakarisito yalomatua era sega ni cata na veiqaravi vakavuniwai e sega ni beci kina na lawa ni Kalou. Ni tauvimate e dua na lewe ni nodra vuvale, era na qara veivuke sara me wali kina na mate oya. Ia, de duidui na nodra nanuma na vuniwai, ena gadrevi kina na vakatulewa vinaka. Sa ra qai babasika tale tiko ga mai e levu na mate vovou, qai sega ni macala na kedra iwali vinaka. Ena so mada ga na gauna, e dredre ni kilai se mate cava e dau tauvi keda. Na cava e rawa ni cakava na lotu Vakarisito?

²⁰ E dina ni dua vei ira na vola na iVolatabu e vuniwai, qai veivakasalataki tale ga na yapositolo o Paula vua na nona itokani o Timoci me baleta na mosi ni kete, ia e veidusimaki ga na iVolatabu ena ka e baleta na itovo kei na veika vakayalo. E sega ni ivola ni vuniwai. (Kolosa 4:14; 1 Timoci 5:23) Me baleta gona na veiqaravi vakavuniwai, me na lewa ga vakayalomatua na ulunivuvale vakarisito yadua na veiqaravi me taurivaki. De ra na via taroga na nodra nanuma e vica tale na vuniwai. (Vakatauvatana Vosa Vakaibalebale 18:17.) Era na vinakata me qaravi sara ga vakavinaka na lewe ni nodra vuvale e tauvimate, e levu kina era qara na veivuke ni vuniwai. E so e vinaka cake vei ira e so tale na mataqali veiqaravi. Na kena taurivaki oqo e vakatau tale ga ina tamata yadua. Ia se leqa ni bula cava ga, ena taurivaka tiko ga e veigauna na lotu Vakarisito na ‘vosa ni Kalou me cina ina yavana kei na rarama ina nona sala.’ (Same 119:105) Era na muria tiko ga na ivakasala ena iVolatabu. (Aisea 55:8, 9) Era bese gona ni taurivaka na veiqaravi e yavutaki ena vakatevoro, era cata tale ga ni taurivaka na veiqaravi e veisaqasaqa kei na ivakavuvuli ena iVolatabu.​—Same 36:9; Cakacaka 15:28, 29; Vakatakila 21:8.

21, 22. E yaga vakacava na ivakavuvuli ena iVolatabu vua e dua na yalewa ni Esia, qai donu vakacava na nona lewa?

²¹ Vakasamataka mada na ka e sotava e dua na yalewa vakawati ni Esia. Ni se qai tekivu ga nona vulica na iVolatabu vata kei ira na iVakadinadina i Jiova, a vakasucuma dole na luvena. E yalewa na gone qai 1,470 na karamu ga na kena bibi. E mosi dina vua na nona tukuna o vuniwai ni na sega ni tubu bulabula o luvena, ena sega tale ga ni lako rawa. E tukuna me biuti luvena ina nodra vale na gone vakaloloma. E sega ni kila o watina tagane na ka me caka. Me na qai nuitaki cei?

²² E kaya o koya: “Au nanuma noqu vulica ena iVolatabu ni o ira na gone ‘era sa nonai solisoli na Kalou; kei na vua ni kete sa kenai sau ni ka vinaka.’” (Same 127:3) Mani lewa o koya me qaravi “nonai solisoli” e vale. E dredre ni se qai tekivu, ia ena nodra veivuke na nona itokani lotu Vakarisito ena ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova e lewena, a qarava rawa o koya na ka me baleti luvena. Oti tale e 12 na yabaki, sa dau gole ina soqoni ena Kingdom Hall o luvena, dau qai veilasamaki kei ira na nona icaba. E kaya o tinana: “Au vakavinavinaka dina ni uqeti au na ivakavuvuli ena iVolatabu meu cakava na ka e dodonu. Ena veivuke ni iVolatabu, e dodonu tiko ga noqu lewaeloma niu qaravi Jiova na Kalou, au sega tale ga ni cakava na ka meu veivutunitaka ena vo ni noqu bula.”

23. Ena vakacegui ira vakacava na tauvimate kei ira na qaravi ira na ka e tukuna na iVolatabu?

²³ Ena sega ni bikai keda na tauvimate me tawamudu. E raica sara tu mai na parofita o Aisea na gauna “ena sega ni kaya [kina na lewe ni koro], Ka’u sa tauvi mate.” (Aisea 33:24) Ena vakayacori na vosa ni yalayala oqo ena vuravura vou sa roro voleka sara mai oqo. Ia ni bera oqori, sa na vosoti tiko mada ga na tauvimate kei na mate. Eda kalougata ni dusimaki keda na Vosa ni Kalou, e vukei keda tale ga. Ena tudei na ivakarau ni bula e vakatura na iVolatabu, e uasivia sara na nodra nanuma na tamata sucu ivalavala ca, ni veiveisau wale nodra nanuma. Na tamata yalomatua gona ena duavata kei na ka e vola na daunisame: “Sa vinaka sara na vunau i Jiova, ka sa saumaka na yalo: Sa dina nai tukutuku i Jiova, ka sa vakavukui ira era sa sega ni vuku. . . . Sa dina na lelewa i Jiova, ka sa dodonu kecega. . . . Ka sa levu na kenai sau ni sa vakabauti tiko.”​—Same 19:7, 9, 11.