Mɛ̌ ka Nyí Jezu Klisu?

1, 2. (a) Etɛwu nyikɔ mɛ nukúnɖeji ɖé tɔn tuùntuùn ma ka ko xlɛ́ ɖɔ a tuùn i ganji ǎ? (b) Xó vovo tɛ lɛ mɛ lɛ ka nɔ ɖɔ dó Jezu wu?

GBƐTƆ́ nukúnɖeji gègě wɛ ɖò gbɛ̀ ɔ mɛ. È tuùn ye mɛ ɖé lɛ ganji ɖò xá, toxo, alǒ tò yetɔn lɛ mɛ. Mɛ ɖevo lɛ tíìn bɔ è tuùn ye gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ. É ɖò mɔ̌ có, a tuùn nyikɔ mɛ nukúnɖeji ɖé tɔn kpowun ko xlɛ́ ɖɔ a tuùn i ganji ǎ. É ko xlɛ́ ɖɔ a tuùn fí e nu é nyí é kpo mɛ e é nyí tawun é kpo hlɛ́nhlɛ́n ǎ.

² Jezu Klisu nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban jí é ɔ, xwè 2 000 mɔ̌ ko wá yì có, mɛ e gbɔn gbɛ̀ ɔ mɛ lɛ é ka kpó ɖò nyikɔ tɔn ké wɛ. É ɖò mɔ̌ có, ye mɛ gègě tuùn mɛ e Jezu nyí tawun é ǎ. Mɛɖé lɛ ɖɔ ɖɔ mɛ ɖagbe ɖé wɛ n’i. Mɛ ɖevo lɛ ɖɔ ɖɔ gbeyiɖɔ ɖé kpowun wɛ é nyí. Mɛ ɖevo lɛ tlɛ ɖi ɖɔ Jezu nyí Mawu bɔ è ɖó na sɛ̀n. Nugbǒ wɛ à?

3. Etɛwu é ka ɖò dandan ɖɔ a ni tuùn nugbǒ ɔ dó Jezu wu?

³ É ɖò dandan ɖɔ a ni tuùn nugbǒ ɔ dó Jezu wu. Etɛwu? Ðó Biblu ɖɔ: “Gbɛ̀ mavɔmavɔ ɔ wɛ nyí ɖɔ ye ni tuùn we, bo tuùn ɖɔ hwi wɛ nyí Mawu nugbǒ ɖokpo e tíìn é, bo lɛ́ tuùn Jezu Klisu e a sɛ́dó gbɛ̀ ɔ mɛ é.” (Jaan 17:3) Nugbǒ ɔ tuùntuùn dó Jehovah Mawu kpo Jezu Klisu kpo wu sixu zɔ́n bɔ mǐ na mɔ gbɛ̀ mavɔmavɔ ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí. (Jaan 14:6) Hú mɔ̌ ɔ, Jezu zé kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ dó lee è na zán gbɛ̀ gbɔn é kpo lee è na wà nǔ xá mɛ ɖevo lɛ gbɔn é kpo wu. (Jaan 13:34, 35) Wemata nukɔntɔn wema elɔ tɔn ko tinmɛ nugbǒ ɔ nú mǐ dó Mawu wu. Mǐ ni ba dò nú nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ tawun dó Jezu Klisu wu é lo.

MƐSIYA E SÍN AKPÁ È DÓ É

4. Etɛ ka nyí tinmɛ tɛnmɛ-nyikɔ “Mɛsiya” kpo “Klisu” kpo tɔn?

⁴ Jiji Jezu tɔn kpò xwè mɔkpan hwɛ̌ cobɔ Biblu ɖɔ mɛ e Mawu na sɛ́dó bɔ é na nyí Mɛsiya alǒ Klisu ɔ é ɖ’ayǐ. Tinmɛ tɛnmɛ-nyikɔ “Mɛsiya” (ɖò Eblegbe mɛ) kpo “Klisu” (ɖò Glɛkigbe mɛ) kpo tɔn wɛ nyí “Mɛkɔn-amidotana.” È na kɔn ami dó ta nú Mɛ enɛ e sín akpá è dó é, enɛ xlɛ́ ɖɔ Mawu ɖè é dó tɛn taji ɖé mɛ. Ðò wemata e na bɔ d’ewu lɛ é mɛ ɔ, mǐ na kplɔ́n nǔ gègě dó nǔ taji e Mɛsiya ɔ wà bonu akpá Mawu tɔn lɛ na jɛ é wu. Mǐ na lɛ́ kplɔ́n nǔ dó lè e Jezu sixu hɛn wá nú mǐ dìn lɛ é wu. Amɔ̌, cobonu è na jì Jezu ɔ, mɛ gègě na ko nɔ kanbyɔ ɖɔ: ‘Mɛ̌ ka na nyí Mɛsiya ɔ?’

5. Etɛ Jezu ka nyí bɔ ahwanvu tɔn lɛ ganjɛwu?

⁵ Ðò xwè kanweko nukɔntɔn H.M. ɔ, ahwanvu Jezu Nazalɛtinu ɔ tɔn lɛ ganjɛwu ganji ɖɔ é wɛ nyí Mɛsiya e xó è ɖɔ ɖ’ayǐ é. (Jaan 1:41) Ahwanvu Jezu tɔn Sinmɔɔ Piyɛɛ ɖɔ nyì wɛn n’i ɖɔ: “Hwi wɛ nyí Klisu.” (Matie 16:16) Nɛ̌ ahwanvu enɛ lɛ ka sixu ɖeji ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya e sín akpá è dó é gbɔn? Nɛ̌ mǐdɛɛ lɛ ɖesu ka sixu kudeji gbɔn?

6. Jlɛ̌ lee Jehovah d’alɔ gbejinɔtɔ́ lɛ bɔ ye tuùn Mɛsiya ɔ gbɔn é.

⁶ Gbeyiɖɔ Mawu tɔn e nɔ gbɛ̀ jɛ nukɔn nú jiji Jezu tɔn lɛ é ɖɔ nǔ gègě ɖ’ayǐ hlɛ́nhlɛ́n dó Mɛsiya ɔ wu. Nǔ enɛ lɛ na d’alɔ mɛ ɖevo lɛ bɔ ye na tuùn i. Mǐ sixu sɔ́ jlɛ dó nǔ elɔ wu: Mǐ ni ɖɔ ɖɔ è ɖɔ a ni yì kplá mɛ e a ma tuùn kpɔ́n ǎ é ɖé wá ɖò axijijɛ mɛ. Enyi è jlɛ mɛ ɔ nú we ɔ, é na bɔkun nú we à cé? Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Jehovah gbɔn gbeyiɖɔ lɛ jí bo jlɛ nǔ e Mɛsiya ɔ na wà é kpo nǔ e na gbò é lɛ é kpo. Xóɖɔɖ’ayǐ vovo enɛ lɛ sín jijɛ na d’alɔ gbejinɔtɔ́ lɛ bɔ ye na tuùn Mɛsiya ɔ céɖécéɖé.

7. Ðɔ nǔɖɔɖ’ayǐ e jɛ dó Jezu wu lɛ é wè.

⁷ Mǐ ni lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú wè wu. Nukɔntɔn ɔ, xwè 700 jɛji jɛ nukɔn ɔ, gbeyiɖɔ Mika ko ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ è na jì Mɛ e sín akpá è dó é ɖò toxo kpɛví Juda tɔn Bɛteleyɛmu mɛ. (Mika 5:2) Fitɛ è ka jì Jezu ɖè? Toxo enɛ mɛ wɛ nugbǒ. (Matie 2:1, 3-9) Wegɔ ɔ, xwè 500 jɛji jɛ nukɔn ɔ, xóɖɔɖ’ayǐ e ɖò Daniel 9:25 mɛ é ɖɔ ɖɔ Mɛsiya ɔ na jɛ wě ɖò xwè 29 H.M.a Xóɖɔɖ’ayǐ enɛ lɛ kpo ɖevo e jɛ lɛ é kpo ɖexlɛ́ ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya e sín akpá è dó é.

8, 9. Nɛ̌ kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ é ka jɛ wě céɖécéɖé ɖò baptɛm tɔn hwenu gbɔn?

⁸ Kúnnuɖenú ɖevo e ɖexlɛ́ ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya ɔ é jɛ wě hwenu e xwè 29 H.M. ɖibla fó é. Xwè e mɛ Jezu yì Jaan Baptɛmublonumɛtɔ́ ɔ gɔ́n bonu é na bló baptɛm n’i ɖò Judɛɛn Tɔ̀ ɔ mɛ é nɛ. Jehovah ko ɖɔ wuntun e Jaan na dó tuùn Mɛsiya ɔ na é n’i. Jaan mɔ wuntun enɛ hwenu e Jezu bló baptɛm é. Biblu ɖɔ nǔ e jɛ é bo ɖɔ: “Ee é [bló baptɛm] n’i fó ɔ, Jezu tɔ́n sín tɔ̀ ɔ mɛ; tlolo ɔ, jinukúnsin kɛwun, bɔ [gbigbɔ] Mawu tɔn cí ahwannɛ́ ɖɔhun, bo wá jɛte dó jǐ tɔn. Tlolo ɔ, è sè gbè ɖé sín jixwé bɔ é ɖɔ: ‘Vǐ ce vívɛ́ná wɛ mɛ elɔ nyí; xomɛ nɔ hun mì dó wutu tɔn tlala.’” (Matie 3:16, 17) Ee Jaan sè bo mɔ nǔ e jɛ é ɔ, é ganjɛwu ɖɔ Mawu wɛ sɛ́ Jezu dó. (Jaan 1:32-34) Hwenu e Mawu kɔn gbigbɔ mímɛ́ tɔn, alǒ hlɔnhlɔn e é nɔ dó w’azɔ̌ é dó Jezu jí é wɛ é huzu Mɛsiya, alǒ Klisu ɔ, mɛ e è ɖè bɔ é na nyí Nukɔntɔ́ kpo Axɔsu kpo é.—Isaïe 55:4.

⁹ Xóɖɔɖ’ayǐ Biblu tɔn e jɛ lɛ é kpo kúnnuɖiɖe Jehovah Mawu ɖesu tɔn kpo xlɛ́ céɖécéɖé ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsiya e sín akpá è dó é. Amɔ̌, Biblu lɛ́ na xósin nùkanbyɔ taji wè ɖevo lɛ tɔn dó Jezu Klisu wu: Fitɛ é ka gosin; mɛ alɔkpa tɛ é ka nyí?

FITƐ JEZU KA GOSIN?

10. Etɛ Biblu ka kplɔ́n mɛ dó fí e Jezu nɔ cobo wá ayikúngban jí é wu?

¹⁰ Biblu kplɔ́n mɛ ɖɔ Jezu ko nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé cobo wá ayikúngban jí. Mika ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ è na jì Mɛsiya ɔ ɖò Bɛteleyɛmu bo lɛ́ ɖɔ ɖɔ É ko tíìn sín ‘hwenu línlín lɛ ɖíe.’ (Mika 5:2) Azɔn mɔkpan wɛ Jezu ɖesu ɖɔ ɖɔ emi ko nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé hwɛ̌ cobo wá ayikúngban ɔ jí. (Jaan 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Hwenu e Jezu nyí nùɖíɖó gbigbɔ mɛ tɔn ɖò jixwé é ɔ, é kpo Jehovah kpo vɛ́ tawun.

11. Nɛ̌ Biblu ka xlɛ́ ɖɔ Jezu wɛ nyí Vǐ Mawu tɔn e vɛ́ n’i hugǎn é gbɔn?

¹¹ Jezu wɛ nyí Vǐ Mawu tɔn e vɛ́ n’i hugǎn é, ɖó hwɛjijɔ ɖagbe wu. È nɔ ylɔ ɛ ɖɔ ‘nukɔngbeví nùɖíɖó lɛ bǐ tɔn,’ ɖó é wɛ Mawu ɖó dó nukɔn.b (Kolɔsinu lɛ 1:15) Nǔ ɖevo e lɛ́ zɔ́n bɔ Jezu nyí Vǐ titewungbe ɖé é wɛ nyí ɖɔ é nyí “Vǐɖokponɔ.” (Jaan 3:16) Enɛ xlɛ́ ɖɔ é ɖokpo wɛ Mawu ɖó tlɔlɔ. Jezu ɖokpo wɛ Mawu lɛ́ zán hwenu e É ɖó nǔ ɖevo lɛ bǐ é. (Kolɔsinu lɛ 1:16) È nɔ lɛ́ ylɔ Jezu ɖɔ “Xó ɔ.” (Jaan 1:14) Enɛ xlɛ́ mǐ ɖɔ Jezu nyí ɖɛmɛnu nú Mawu, bo nɔ dó wɛn tɔn lɛ nú nùɖíɖó gbigbɔ mɛ tɔn lɛ kpo gbɛtɔ́ lɛ kpo lobo nɔ lɛ́ tinmɛ alixlɛ́mɛ tɔn lɛ nú ye.

12. Nɛ̌ mǐ ka wà gbɔn bo tuùn ɖɔ Jezu kpo Mawu kpo kún ɖò zɛ̌nzɛ̌n ó?

¹² Jezu kpo Mawu kpo ka ɖò zɛ̌nzɛ̌n, lee mɛɖé lɛ ɖi gbɔn é à? Nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ é nɛ ǎ. Lee mǐ kplɔ́n gbɔn ɖò akpáxwé e wá yì é mɛ é ɔ, ɖǒ wɛ è ɖó Vǐ ɔ. Enɛ xlɛ́ gaàn ɖɔ é ɖó bìbɛ̌, amɔ̌, Jehovah ka ɖó bìbɛ̌ alǒ vivɔ ǎ. (Psaume 90:2) Vǐɖokponɔ ɔ tɛnkpɔn gbeɖé bo na hwlɛn agba xá Tɔ́ tɔn ǎ. Biblu kplɔ́n mɛ céɖécéɖé ɖɔ Tɔ́ ɔ hugǎn Vǐ ɔ. (Jaan 14:28; 1 Kolɛntinu lɛ 11:3) Jehovah kɛɖɛ wɛ nyí “Mawu Nǔbǐwukpétɔ́.” (Genèse 17:1; Nǔɖexlɛ́mɛ 16:7) Enɛ wu ɔ, mɛ ɖě kpo é kpo ɖò zɛ̌nzɛ̌n ǎ.c

13. Etɛ ɖɔ wɛ Biblu ka ɖè bo ylɔ Vǐ ɔ ɖɔ “akpajlɛ Mawu e è ma nɔ mɔ ǎ é tɔn”?

¹³ Jehovah kpo Vǐ tɔn Jezu kpo nɔ kpɔ́ bo vɛ́ tawun nú xwè liva mɔkpan hwɛ̌ có é ɖó jinukúnsin e mɛ sunví lɛ ɖè é kpo ayikúngban ɔ kpo. Kpɔ́n lee ye na ko yí wǎn nú yeɖee sɔ́ é! (Jaan 3:35; 14:31) Vǐ vívɛ́ enɛ ɖi Tɔ́ tɔn tawun. Nǔ e wu Biblu ylɔ Vǐ ɔ ɖɔ “akpajlɛ Mawu e è ma nɔ mɔ ǎ é tɔn” é nɛ. (Kolɔsinu lɛ 1:15) Lee vǐ ɖé nɔ ɖi tɔ́ tɔn gbɔn ɖò ali vovo nu é ɔ, mɔ̌ pɛ́pɛ́ wɛ Vǐ Mawu tɔn enɛ nɔ ɖè jijɔ Tɔ́ tɔn tɔn lɛ kpo mɛ alɔkpa e é nyí é kpo xlɛ́ é nɛ.

14. Nɛ̌ è ka jì Jezu bɔ é nyí gbɛtɔ́ gbɔn?

¹⁴ Jehovah sín Vǐ Jezu ɖesu ɖó jlǒ bo gosin jixwé bo huzu gbɛtɔ́ bo wá nɔ gbɛ̀ ɖò ayikúngban jí. Amɔ̌, a sixu kanbyɔ ɖɔ: ‘Nɛ̌ è ka sixu jì nùɖíɖó gbigbɔ mɛ tɔn ɖé bɔ é nyí gbɛtɔ́ gbɔn?’ Bonu nǔ enɛ na dó jɛ ɔ, Jehovah bló nùjiwǔ ɖé. É sɔ́ nukɔngbeví tɔn sín gbɛ̀ sín jixwé dó adɔgo nyɔnu ɖò alɔji Jwifu e nɔ nyí Mali é tɔn mɛ. Sunnu ɖebǔ ɖ’alɔ ɖ’emɛ ǎ. Enɛ wu ɔ, Mali jì vǐ e ma ɖó blɔ̌ ǎ é ɖé lobo sùn nyǐ i ɖɔ Jezu.—Luka 1:30-35.

MƐ ALƆKPA TƐ JEZU KA NYÍ?

15. Etɛwu mǐ ka sixu ɖɔ ɖɔ Jezu d’alɔ mǐ bɔ mǐ tuùn Jehovah d’eji?

¹⁵ Nǔ e Jezu ɖɔ bo wà hwenu e é ɖò ayikúngban jí lɛ é d’alɔ mǐ bɔ mǐ tuùn i ganji. É lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ tuùn Jehovah d’eji. Etɛwu nǔ ka nyí mɔ̌? Flín ɖɔ Vǐ ɔ nyí akpajlɛ maɖóblɔ̌ Tɔ́ tɔn tɔn. Enɛ wu wɛ Jezu ɖɔ nú ahwanvu tɔn lɛ ɖokpo ɖɔ: “Mɛ e mɔ mì ɔ ko mɔ Tɔ́ ɔ.” (Jaan 14:9) Wema Wɛnɖagbe tɔn Biblu tɔn ɛnɛ e nɔ nyí Matie, Maki, Luka kpo Jaan kpo é tinmɛ nǔ gègě nú mǐ dó gbɛzinzan, azɔ̌ kpo jijɔ Jezu Klisu tɔn lɛ kpo wu.

16. Wɛn taji tɛ Jezu ka jla? Fitɛ nùkplɔnmɛ tɔn lɛ ka gosin?

¹⁶ È lɛ́ tuùn Jezu ganji ɖɔ é nyí “Mɛsi.” (Jaan 1:38; 13:13) Etɛ é ka nɔ kplɔ́n mɛ? Nǔ taji e é nɔ kplɔ́n mɛ é wɛ nyí ‘axɔsuɖuto Mawu tɔn sín wɛnɖagbe.’ Axɔsuɖuto Mawu tɔn enɛ nyí acɛkpikpa jixwé tɔn. É na kpa acɛ dó ayikúngban ɔ bǐ jí, lobo na na nyɔna e ma na vɔ gbeɖé ǎ lɛ é gbɛtɔ́ tónúsétɔ́ lɛ. (Matie 4:23) Mɛ̌ sín wɛn ka nyí wɛnɖagbe enɛ? Jezu ɖesunɔ ɖɔ: “Nyɛ wɛ ɖó nǔ e kplɔ́n mi wɛ un ɖè ɔ ǎ; Mawu e sɛ́ mì dó ɔ gɔ́n wɛ é gosin.” (Jaan 7:16) Jezu tuùn ɖɔ Tɔ́ emitɔn jló ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ ni sè wɛnɖagbe Axɔsuɖuto ɔ tɔn. Mǐ na kplɔ́n nǔ gègě dó Axɔsuɖuto Mawu tɔn kpo nǔ e é na wá wà é kpo jí ɖò Wemata 8gɔ́ ɔ mɛ.

17. Fitɛ lɛ Jezu ka kplɔ́n nǔ mɛ ɖè? Etɛwu é ka ɖókan d’ewu sɔmɔ̌?

¹⁷ Fitɛ lɛ Jezu ka kplɔ́n nǔ mɛ ɖè? Fí ɖebǔ e é mɔ gbɛtɔ́ ɖè é: toxo lɛ mɛ, gletoxo lɛ mɛ, axi lɛ mɛ, kpo xwé lɛ gbè kpo. Jezu nɔ ɖó nukún ɖɔ gbɛtɔ́ lɛ ni wá gɔ̌n emitɔn ǎ. É wɛ nɔ yì gɔ̌n yetɔn. (Maki 6:56; Luka 19:5, 6) Etɛwu Jezu ka zán éɖee kpo hwenu tɔn kpo sɔmɔ̌ bo ɖɔ yɛhwexó bo lɛ́ kplɔ́n nǔ mɛ? Ðó nǔ e Mawu jló ɖɔ é ni wà é nɛ. Jezu nɔ wà Tɔ́ tɔn sín jlǒ hwebǐnu. (Jaan 8:28, 29) Amɔ̌, hwɛjijɔ ɖevo lɛ́ zɔ́n bɔ é ɖɔ yɛhwexó ɔ. Mɛ e nyì ahwan wá kpé lɛ é sín nǔ blawu n’i. (Matie 9:35, 36) Sinsɛngán yetɔn e ɖó na kplɔ́n nugbǒ ɔ ye dó Mawu kpo linlin tɔn lɛ kpo wu lɛ é dovɛ̌ nú ye. Jezu tuùn ɖɔ ye ɖó hudo wɛn Axɔsuɖuto ɔ tɔn sísé tɔn tawun.

18. Jijɔ Jezu tɔn tɛ lɛ ka nyɔ́ nukún towe mɛ hugǎn?

¹⁸ Jezu yí wǎn nú mɛ bo lɛ́ kpé nukún dó mɛ ɖevo lɛ wu. Enɛ wu ɔ, mɛ ɖevo lɛ mɔ ɖɔ é nyɔ́ kpɔ́jɛji bo lɛ́ nyɔ́ xomɛ. Enyi yɔkpɔvu lɛ lɔ tlɛ ɖò akpá tɔn ɔ, ayi yetɔn nɔ j’ayǐ. (Maki 10:13-16) Jezu ɖè mɛɖé ɖó vo ɖò mɛɖé mɛ ǎ. É gbɛ́ wǎn nú mɛtítáfú kpo hwɛagɔɖiɖɔ kpo. (Matie 21:12, 13) Mɛɖé lɛ nɔ ɖó sísí nú nyɔnu lɛ ǎ bo nɔ lɛ́ t’afɔ acɛ yetɔn ɖé lɛ jí có, éyɛ ka wlí yɛ̌yi nú ye. (Jaan 4:9, 27) Jezu ɔ, mɛɖesɔhwetɔ́ titewungbe wɛ n’i. Deví e ma nyí nùɖé ǎ é wɛ nɔ klɔ́ afɔ nú mɛ có, éyɛ ka wà mɔ̌ nú mɛsɛ́dó tɔn lɛ gbè ɖokpo.

19. Etɛ ka xlɛ́ ɖɔ hudo mɛ ɖevo lɛ tɔn ɖu ayi mɛ nú Jezu?

¹⁹ Hudo mɛ ɖevo lɛ tɔn ɖu ayi mɛ nú Jezu. Enɛ jɛ wě hwenu e gbigbɔ Mawu tɔn d’alɔ ɛ bɔ é gbɔ azɔn nú mɛ lɛ é. (Matie 14:14) Xlɛ̌ tɔn ɖokpo ɖíe, gudunɔ ɖé wá Jezu gɔ́n bo ɖɔ: “Nú a jló ɔ, a sixu gbɔ azɔn nú mì.” Wuvɛ̌ e mɔ wɛ nya ɔ ɖè é kpo ya e jì wɛ é ɖè é kpo byɔ lanmɛ nú Jezu. Nya ɔ sín nǔ blawu n’i bɔ é dlɛn alɔ bo ɖó wǔ tɔn bo ɖɔ: “Un jló, azɔn towe ni gbɔ.” Azɔn tɔn gbɔ nugbǒ! (Maki 1:40-42) Sɔ́ hwiɖee ɖó nya ɔ tɛnmɛ bo kpɔ́n lee é na ko cí n’i é!

É NƆ GBEJI KAKA JƐ KÚ

20, 21. Nɛ̌ Jezu ka zé kpɔ́ndéwú tónúsíse nú Mawu tɔn ɖagbe ɖ’ayǐ gbɔn?

²⁰ Jezu zé kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ ɖò tónúsíse nú Mawu linu. É mɔ tagba, yadonumɛ kpo wuvɛ̌ vovo lɛ kpo có, é nɔ gbeji nú Tɔ́ tɔn jixwé tɔn ɔ. Jezu ɖu ɖò mɛtɛnkpɔn Sataan tɔn lɛ jí kpo akɔnkpinkpan kpo. (Matie 4:1-11) Hɛnnumɔ Jezu tɔn ɖé lɛ ɖi nǔ n’i ǎ, bo tlɛ ɖɔ gbè ɖokpo ɖɔ “ta tɔn mɛ kún sɔ́ sɔgbe ó.” (Maki 3:21) Amɔ̌, Jezu lɔn bonu ye dó awakanmɛ kú n’i ǎ; azɔ̌ Mawu tɔn wɛ nɔ ɖò nukún mya n’i wɛ. Kɛntɔ́ Jezu tɔn lɛ zun i bo doya n’i có, é ɖu ɖò éɖee jí bo tɛnkpɔn bo ba hlɔn gbeɖé ǎ.—1 Piyɛɛ 2:21-23.

²¹ Kɛntɔ́ Jezu tɔn lɛ xò daka wǔ tɔn bo hu i, amɔ̌, é nɔ gbeji hwenu e nǔ enɛ lɛ bǐ ɖò jijɛ wɛ é. (Filipunu lɛ 2:8) Lin tamɛ dó ya e nu é dɛ ɖè gbè e gbè è hu i é wu. È wlí i, mɛ lɛ dó jì i, hwɛɖɔtɔ́ ahizinɔ lɛ ɖó kúhwɛ́ n’i, mɛ lɛ ko é, bɔ sɔja lɛ doya n’i. È xwè é dó atín wu, bɔ é gbɔ́ gudo tɔn ɔ bo súxó ɖɔ: “Nǔ bǐ fó [alǒ un ko ɖ’ata nú nǔ e gbé un tɔ́n lɛ é bǐ]!” (Jaan 19:30) Amɔ̌, Jezu kú bɔ é ɖó azǎn atɔn gudo é ɔ, Tɔ́ tɔn jixwé tɔn ɔ fɔ́n ɛ dó gbigbɔ mɛ. (1 Piyɛɛ 3:18) Azǎn 40 gudo ɔ, é lɛkɔ yì jixwé, bo “junjɔn ɖisixwé nú Mawu,” bo ɖò te nú é na sɔ́ axɔsu’cɛ dó alɔ mɛ n’i.—Eble lɛ 10:12, 13.

22. Ali tɛ gbejininɔ Jezu tɔn kaka jɛ kú ka hun?

²² Ali tɛ gbejininɔ Jezu tɔn kaka jɛ kú ka hun? Kú Jezu tɔn hun gbɛ̀ mavɔmavɔ ɖò palaɖisi mɛ sín ali nú mǐ, lee Jehovah ko lin gbɔn ɖò bǐbɛ̌mɛ é. Mǐ na ba dò nú lee kú Jezu tɔn hun ali enɛ gbɔn é ɖò wemata e bɔ d’ewu é mɛ.