1925​: Xwe kanweko ɖíe

NǓ E ÐÓ NUKÚN WƐ YĚ ÐE BO MA MƆ Ǎ É

Ðo 1925 ɔ, Biblu kplɔ́ntɔ́ gěgé ɖó nukún ɖɔ ayǐkúngban ɔ ná húzú palaɖísi. Étɛ́wú? Nɔví Albert Schroeder, éé wá nɔ Hǎgbɛ́ alixlɛ́mɛtɔ́ ɔ mɛ é tínmɛ ɖɔ: “È lin ɖɔ nɔví Klísu tɔn e kpo ɖo ayǐkúngban ɔ jí lɛ́ é ná yi jǐxwé bo ná yi nɔ Axɔ́súɖuto ɔ mɛ, bɔ è ná fɔ́n súnnu gbejínɔtɔ́ hwexónu tɔn lɛ́ ɖi Ablaxámu, Davídi kpó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó bɔ yě ná húzú axɔ́ví bo ná kp’acɛ dó nǔ lɛ́ nu ɖo Axɔ́súɖuto Mawu tɔn mɛ ɖo ayǐkúngban jí.” Ée è ɖo nukɔn yi wɛ ɖo xwe ɔ mɛ bɔ nǔ e ɖó nukún wɛ yě ɖe lɛ́ é ma sɔ́ wá jɛnu ǎ é ɔ, awakanmɛ wá kú yě mɛ ɖé lɛ́.—Nǔx. 13:12.

Awakanmɛkúmɛ ɔ ɖo fínɛ́ có, gěgé Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ tɔn kpo ɖo alɔnu yětɔn hɛn ján wɛ ɖo wɛnɖagbejíjlázɔ́ ɔ mɛ, bo lɛ́ wá wlíbo nú azɔ̌ e yě ɖó bo nyí Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ é vo. Mi nú mǐ ní kpɔ́n lěe yě zán hladíó dó jlá wɛn ɔ mɛ gěgé gbɔn é.

KÚNNUÐETƆ́ LƐ́ GBÁ HLADÍÓXWÉ ÐĚVO LƐ́

Ðó hladíóxwé WBBR e è gbá ɖo xwe e wá yi é mɛ é hɛn le gěgé wá wútu ɔ, Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ gbá hladíóxwé agbɔ̌nnɔ ɖěvo, gayɛnu tɔn ɔ, ɖo malínmálín dó Chicago ɖo Illinois. XÓ ɔ wɛ è nɔ ylɔ́ hladíóxwé yɔ̌yɔ́ ɔ ɖɔ. Ralph Leffler e d’alɔ bɔ è ɖó hladíóxwé ɔ ayǐ é flín nǔ élɔ́: “Ðo avivɔhwenu ɖo zǎn lɛ́ mɛ ɔ, è nɔ se XÓ ɔ ɖo fí e lín tawun lɛ́ é.” Ði kpɔ́ndéwú ɔ, xwédo ɖé nɔ nɔ Pilot Station, ɖo Alaska éé ɖó kilomɛ́tlu 5000 jɛjí dó fínɛ́ é bo se nǔ nukɔn nukɔntɔn ɖěɖěe è xwlé mɛ gbɔn hladíó ɔ jí é ɖé. Ée xwédo ɔ ɖótó gúdo é ɔ, é wlán wěma ɖé sɛ́dó mɛ e nɔ w’azɔ̌ ɖo hladíóxwé ɔ lɛ́ é, bo dó kú nú yě nú tuto gbigbɔ tɔn wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ tɔn énɛ́.

Atɔxwɛ 1^er décembre 1925 tɔn tínmɛ nǔ e wú mɛ gěgé nɔ kpé wú bo nɔ se tuto ɔ é. É ɖɔ: “Hladíóxwé énɛ́ nyí ɖokpó ɖo hladíóxwé agbɔ̌nnɔ hú gǎn e ɖo États-Unis lɛ́ é mɛ. Mɛ e ɖo zǎnzǎnhwe jí kpó gbadahwe jí kpó xu États-Unis tɔn tɔn lɛ́ é sixú se, mɛ e ɖo Cuba lɛ́ é kpó mɛ e ɖo totaligbé bǐ Alaska tɔn lɛ́ é kpó lɔ sixú se. Mɛ e ma se nǔgbó ɔ kpɔ́n ɖ’ayǐ ǎ lɛ́ é gěgé ba ná kplɔ́n nǔ d’é jí ɖó yě se ɖo hladíó énɛ́ jí.”

Ðo hwe énɛ́ ɖokpó ɔ nu ɔ, Biblu kplɔ́ntɔ́ e ɖo Canada lɛ́ é lɔ ɖo gǎn dó wɛ bo ná zán hladíó dó jlá wɛn ɖagbe ɔ. Ðo 1924 ɔ, è gbá hladíóxwé CHUC ɖo Saskatoon, Saskatchewan. Hladíóxwé sinsɛn tɔn nukɔn nukɔntɔn ɖěɖěe è gbá ɖo Canada lɛ́ é ɖokpó nɛ́. É byɔ́ ɖɔ è ní sɛ tɛn nú hladíóxwé kpɛví énɛ́ ɖo 1925. Énɛ́ wú ɔ, tutoblónúnǔ ɔ sɛ tɛn nú hladíóxwé ɔ yi Regent Building, nǔkpɔ́ntɛn xóxó ɖé wɛ bo ɖo Saskatoon bɔ yě xɔ bo vɔ́ jlá ɖó.

Ðó hladíóxwé énɛ́ wú ɔ, mɛ e nɔ nɔ toxo kpɛví kpɛví lɛ́ kpó xá Saskatchewan tɔn ɖěɖěe ma hun nukún ǎ lɛ́ é kpó mɛ lɛ́ é gěgé se wɛn ɖagbe ɔ azɔn nukɔntɔn ɔ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nǎwe ɖé nɔ nyí Graham bo nɔ nɔ toxo e jɛ zɔ é ɖé mɛ, bo byɔ́ ɖɔ è ní sɛ́ wěma jínjɔ́n Biblu jí ɖé dó émí hwenu e é ɖótó hladíó énɛ́ gúdo é. Nɔví George Naish flín nǔ élɔ́: “Xó e sú wɛ é ɖe ɖɔ ‘Mi kplɔ́n nǔ mǐ é!’ yi jǐ bo za wě sɔmɔ̌ bɔ mǐ gbɔ bo sɛ́ Études des Ecritures ɔ blěbú dó è.” É sɔ́ lín ǎ bɔ Graham jɛ wɛn Axɔ́súɖuto ɔ tɔn fúnfún kpé jí, bo tlɛ wa mɔ̌ ɖo fí e lín hú gǎn lɛ́ é.

È VƆ́ NǓ E MǏ ÐI NǓ NÁ LƐ́ É JLÁ ÐÓ

Xóta tají ɖé tɔ́n ɖo Atɔxwɛ [Glɛ̌nsigbe] 1^er mars 1925 tɔn mɛ bo nɔ nyí “Jiji Akọta lọ Tọn.” Étɛ́wú xóta énɛ́ ka ɖo tají sɔmɔ̌? Nú hwenu ɖé ɔ, Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ tuun ɖɔ Satáan ɖó tutoblónúnǔ ɖé bɔ awǒvi e ɖo jǐxwé lɛ́ é kpó tutomɛ sinsɛn tɔn, ajɔ̌wiwa tɔn gɔ́ nú toxóɖiɖɔ tɔn kpó gbɛ ɔ tɔn lɛ́ ɖ’é mɛ. Amɔ̌, gbɔn xóta énɛ́ gblamɛ ɔ, “mɛsɛntɔ́ gbejínɔtɔ́ ayiɖotenánɔ” ɔ d’alɔ kplékplé nɔví lɛ́ tɔn bɔ yě mɔ nǔ jɛ mɛ ɖɔ Jexóva lɔ ɖó tutoblónúnǔ ɖé; tutoblónúnǔ ɖé wɛ bo gbɔn vo bǐ mlɛ́mlɛ́ nú tutoblónúnǔ Satáan tɔn, bo nɔ lɛ́ klán gbe xá ɛ. (Mat. 24:45) Gɔ́ ná ɔ, mɛsɛntɔ́ ɔ tínmɛ ɖɔ Axɔ́súɖuto Mawu tɔn ko jɔ ɖo 1914, bɔ ɖo xwe énɛ́ xwe ɔ, “ahwan bɛ́ ɖo jǐxwé,” bɔ è nya Satáan kpó awǒvi tɔn lɛ́ kpó sín jǐxwé bo glɔ́n yě ɖó ayǐkúngban ɔ jí din.—Nǔɖe. 12:7-9.

É vɛ́ wǔ nú mɛ ɖé lɛ́ bɔ yě ná yí gbe nú nukúnnúmɔjɛnǔmɛ yɔ̌yɔ́ énɛ́. Énɛ́ wú ɔ, xóta ɔ ɖɔ: “Ényí mɛ e nɔ xa Atɔxwɛ é ɖé lɛ́ ma sixú yí gbe nú nǔ e è ɖɔ ɖo fí é ǎ hǔn, è byɔ́ yě ɖɔ yě ní xwe sɔ bo nɔ te kpɔ́n Aklúnɔ ɔ lobo kpo ɖo ayixa mímɛ́ ɖó wɛ hwebǐnu.”

É ɖo mɔ̌ có, Tom Eyre e nyí gběxosín-alijítɔ́ ɖé bo gosín Grande-Bretagne é tínmɛ lěe nǔ cí nú gěgé Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ tɔn dó xóta énɛ́ wú é bo ɖɔ: “Nɔví lɛ́ yí wǎn nú tínmɛ énɛ́ e è ná dó Nǔɖexlɛ́mɛ wěmata 12​gɔ́ ɔ jí é. Ée mǐ ɖ’ayi wú ɖɔ è ko ɖó Axɔ́súɖuto ɔ ayǐ ɖo jǐxwé é ɔ, akpakpa sɔ́ mǐ tawun dó wɛn ɖagbe énɛ́ mímá xá mɛ ɖěvo lɛ́ wú. É ɖo wɛn ɖɔ é dó akpakpa lanmɛ nú mǐ bónú mǐ ná ɖó kan dó azɔ̌ mǐtɔn wú, bo bló bɔ mǐ mɔ lěe Jexóva ɖo ali xlɛ́ togun tɔn wɛ xwe nǔ ɖaxó ɖaxó lɛ́ kɔn gbɔn é.”

KÚNNU ÐIÐE NÚ JEXÓVA

Égbé ɔ, xó élɔ́ lɛ́ e ɖo Ezayíi 43:10 mɛ é sɔ́ nyí jǒnɔ nú Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ǎ: “‘Mi wɛ nyí kúnnuɖetɔ́ ce,’ wɛ Jexóva ɖɔ, ‘ɛɛn, mɛsɛntɔ́ ce e un sɔ́ é.’” Amɔ̌, jɛ nukɔn nú 1925 ɔ, é yá bónú è zán wěmafɔ énɛ́ ɖo wěma mǐtɔn lɛ́ mɛ ǎ. Amɔ̌, nǔ sɔ́ ná nɔ nyí mɔ̌ ǎ. Ðo 1925 ɔ, Atɔxwɛ ɖɔ xó dó Ezayíi 43:10 kpó 12 kpó jí ɖo xójláwéma 11 mɛ!

Ðo vivɔnu août 1925 tɔn ɔ, Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ kplé bo bló kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɖé ɖo Indianapolis ɖo Indiana. Nɔví Joseph F. Rutherford wlán nǔɖé dó dó doo nú afɔsɔ́ɖótetɔ́ lɛ́. Nǔ ɔ ɖo tuto kpléɖókpɔ́ ɔ tɔn e è zín é jí bo ɖɔ: “Mǐ wá kpléɖókpɔ́ ɖaxó élɔ́ bónú . . . Aklúnɔ ná ná mǐ hlɔ̌nhlɔ́n bónú mǐ ná lɛ́ kɔ yi gle ɔ mɛ kpó hlɔ̌nhlɔ́n ɖěvo kpó, bo ná dó sixú nyí kúnnuɖetɔ́ tɔn lɛ́.” Ðo azǎn tántɔn e kpléɖókpɔ́ ɖaxó ɔ ɖu lɛ́ é bǐ hwenu ɔ, è dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú kpléɖókpɔ́wátɔ́ lɛ́ ɖɔ yě ní ɖe kúnnu dó Jexóva wú hweɖébǔnu e ali tɔn hun nú yě é.

Ðo samedi 29 août ɔ, nɔví Rutherford ɖɔ xó dó xóta élɔ́ jí: “È nyi gbehwan ɖé sɛ́dó mɛ.” Ðo xóɖiɖɔ tɔn mɛ ɔ, é tɛ ɖɛ̌ lě do wɛnjíjlázɔ́ ɔ ɖo tají sɔ é jí bo ɖɔ: “Jexóva ɖɔ nú togun tɔn ɖɔ . . . : ‘Mi wɛ nyí kúnnuɖetɔ́ ce . . . bɔ un nyí Mawu.’ Énɛ́ gúdo ɔ, é bóbó nu cóbó ɖe gbe élɔ́ e za wě é nú yě ǎ: ‘Mi sɔ́ wuntun ɖé dó jǐ nú togun lɛ́.’ Mɛ ɖěvo ɖě ɖo ayǐkúngban ɔ jí bo ná sɔ́ wuntun dó jǐ nú togun lɛ́ zɛ togun tɔn, énɛ́ wɛ nyí mɛ ɖěɖěe gbigbɔ Aklúnɔ tɔn ɖo yě jí bɔ yě nyí kúnnuɖetɔ́ tɔn lɛ́ é wú ǎ.”—Eza. 43:12; 62:10.

Ée nɔví Rutherford fó xóɖiɖɔ tɔn é ɔ, kpléɖókpɔ́wátɔ́ lɛ́ bǐ ɖó gbe kpɔ́ bo wá gbeta e xóta tɔn nyí “Wɛn nukúnɖíɖó tɔn” é kɔn. Gbeta énɛ́ dlɛ́n alɔ dó Axɔ́súɖuto Mawu tɔn ɖɔ é wɛ nyí nukúnɖíɖó jɔ nukúnɖíɖó e ná zɔ́n bɔ è ná mɔ “nyɔ̌ná élɔ́ lɛ́ é: fífá, dɔkun, lanmɛ syɛ́n hunsin ɖagbe, gbɛ, mɛɖéesíjijɛ kpó awǎjijɛ mavɔmavɔ kpó.” È wá tínmɛ gbeta énɛ́ dó gbe gěgé mɛ ɖo nukɔnmɛ bo zín ɖó tláti lɔ jí. Tláti énɛ́ lǐvi 40 mɔ̌ wɛ è má.

Xwe mɔ̌kpán ko jɛ dó có, Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ ka ko sɔ́ nyǐkɔ Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ɔ ǎ. Amɔ̌, yě jɛ nukúnnú mɔ jɛ lě do kúnnu ɖiɖe dó Jexóva wú ɖo tají sɔ é mɛ jí.

MƐBAKPƆ́N BLÓBLÓ NÚ JLǑÐÓTƆ́ LƐ́

Ée kɛ́n Biblu kplɔ́ntɔ́ lɛ́ tɔn ɖo jijɛjí wɛ gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é ɔ, nɔví lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě ɖɔ yě ní ma nɔ má xójláwéma lɛ́ kpowun ó, loɔ, yě ní nɔ yi ba mɛ ɖěɖěe ɖó jlǒ lɛ́ é kpɔ́n. Ée nǔjlájlá e hwenu è má tláti Wɛn nukúnɖíɖó tɔn ɔ é fó gúdo é ɔ, Bulletina ɖe wě élɔ́ xá mɛ: “Mi lɛ́ kɔ yi ba mɛ ɖěɖěe mi sɔ́ tláti Wɛn nukúnɖíɖó tɔn ɔ jó ná lɛ́ é kpɔ́n.”

Ðo Bulletin janvier 1925 tɔn mɛ ɔ, è ɖɔ gbe élɔ́ e Biblu kplɔ́ntɔ́ e nɔ nɔ Plano ɖo Texas é ɖé ɖó é sín xó: “É nɔ jí wǔ nú mǐ ɖɔ, nú mǐ lɛ́ kɔ yi ɖɔ mawuxó ɖo xá e mɛ mǐ ko ɖɔ mawuxó ɖe ɖ’ayǐ lɛ́ é ɔ, sínsɛ́n e é nɔ ná é nɔ nyɔ́ hú sínsɛ́n e è nɔ mɔ ɖo xá yɔ̌yɔ́ lɛ́ mɛ é. Toxo kpɛví ɖé ɖo xá e mɛ mǐ nɔ ɖɔ mawuxó ɖe lɛ́ é mɛ bɔ mǐ ko ɖɔ mawuxó gbɔn azɔn atɔ́ɔ́n ɖo xwe wǒ e wá yi lɛ́ é mɛ. . . . Agaɖanu din ɔ, nɔví nyɔ̌nu Hendrix kpó mamáa ce kpó lɛ́ kɔ yi fínɛ́ bɔ wěma e yě má ɖo fínɛ́ é lɛ́ hú gǎn wěma e è ko má ɖo fínɛ́ [kpɔ́n] é flaflá tɔn.”

Gběxosín-alijítɔ́ e nɔ nɔ Panama é ɖé wlán ɖɔ: “Mɛ e nya mì sín hɔn yětɔn nukɔn ɖ’ayǐ lɛ́ é gěgé húzú linlin hwenu e un lɛ́ kɔ yi azɔn wegɔ́ alǒ atɔngɔ́ é. Gěgé azɔ̌ e un wa ɖo xwe élɔ́ mɛ é tɔn wɛ nyí ɖɔ un lɛ́ kɔ yi ba mɛ ɖěɖěe ɖó jlǒ ɖo hweɖénu wá yi lɛ́ é kpɔ́n, bɔ lěe nǔ lɛ́ yi gbɔn ɖo nyi kpó yě mɛ ɖé lɛ́ kpó tɛ́ntin é víví tawun.”

SƆGÚDO KPÍNKPƆ́N SƐ́DÓ

Ðo wěma e nɔví Rutherford wlán sɛ́dó gběxosín-alijítɔ́ lɛ́ bǐ ɖo xwe énɛ́ mɛ é mɛ ɔ, é sɛ sin xwe nú azɔ̌ e è wa ɖo xwe ɔ mɛ é bo kɛ nu dó azɔ̌ e ɖo nukɔn ja é wú. É ɖɔ: “Ðo xwe élɔ́ e ɖo fífó wɛ é mɛ ɔ, è jɔ wǔ mi bɔ mi dó gbɔ nú mɛ e wǔ kú é gěgé. Azɔ̌ énɛ́ dó awǎjijɛ nú mi. . . . Ðo xwe e ja é mɛ ɔ, ali ná hun nú mi bɔ mi ná ɖe kúnnu dó Mawu kpó Axɔ́súɖuto tɔn kpó wú bo ná sɔ́ wuntun tɔn dó jǐ nú togun lɛ́. . . . Mi nú mǐ ní nɔ kpɔ́ bo kpo ɖo gbe zé dó jǐ dó ji han dó kpa Mawu mǐtɔn kpó Axɔ́sú mǐtɔn kpó wɛ.”

Ée xwe 1925 tɔn xwe vivɔnu é ɔ, nɔví lɛ́ jɛ tito bló jí bo ná gbló ada nú xɔ e ɖo Brooklyn lɛ́ é. Xwe 1926 tɔn wɛ ná nyí bǐbɛ́ tuto xɔgbígbá tɔn e d’agba hú gǎn bɔ tutoblónúnǔ ɔ ma ko dó kɔ mɛ kpɔ́n ǎ é tɔn.