Étɛ́ Biblu ka ɖɔ dó Daniyɛ́li wú?
Xósin e Biblu ná é
Daniyɛ́li ɔ, gbeyíɖɔ Jwifu nukúnɖéjí ɖé wɛ n’i bo nɔ gbɛ ɖo xwe kanweko tɛ́nwegɔ́ ɔ kpó ayizɛ́ngɔ́ ɔ kpó J.H.M. tɔn vlamɛ. Mawu ná ɛ nǔwúkpíkpé bɔ é tínmɛ dlɔ̌, bo lɛ́ xlɛ́ ɛ nǔ e ná wá jɛ ɖo sɔgúdo lɛ́ é, lobo lɛ́ sɔ́ d’ayi mɛ n’i b’ɛ wlán wěma Biblu tɔn e wú nyǐkɔ éɖésúnɔ tɔn ɖe é.—Daniyɛ́li 1:17; 2:19.
Mɛ̌ Daniyɛ́li ka nyí?
Judáa wɛ Daniyɛ́li su ɖe; axɔ́súɖuto énɛ́ sín acɛ mɛ wɛ toxo Jeluzalɛ́mu tɔn kpó tɛ́npli Jwifu lɛ́ tɔn kpó ɖe. Ðo 617 J.H.M. tɔn ɔ, axɔ́sú Babilɔ́nu tɔn, Nabukodonɔzɔ́ɔ, gba Jeluzalɛ́mu bo bɛ́ “gǎn e ɖo to ɔ mɛ lɛ́” yi kannumɔgbénu ɖo Babilɔ́nu. (2 Axɔ́sú lɛ́ 24:15; Daniyɛ́li 1:1) È kplá Daniyɛ́li e ná ko nyi mɛ wínnyáwínnyá ɖo hwenɛ́nu é lɔ yi.
È kplá Daniyɛ́li kpó súnnu wínnyáwínnyá ɖěvo lɛ́ kpó (káká jɛ Cadláki, Mɛcáki, kpó Abɛ́di-Nɛ́go kpó jí) wá Babilɔ́nu sín hɔnmɛ, bo ná kplɔ́n azɔ̌ bǔnɔ ɖé yě bónú yě ná wa azɔ̌ nú axɔ́sú ɔ. É dó cɔcɔ nú Daniyɛ́li kpó xɔ́ntɔn tɔn atɔn lɛ́ kpó nú yě ná sa nǔɖiɖi yětɔn có, yě ka nɔ gbejí nú Mawu yětɔn Jexóva. (Daniyɛ́li 1:3-8) Ée è kplɔ́n azɔ̌ yě nǔ xwe atɔn gúdo é ɔ, axɔ́sú Nabukodonɔzɔ́ɔ xɔ susu nú yě, ɖó nǔnywɛ́ yětɔn kpó nǔwúkpíkpé yětɔn kpó wú, bo ɖɔ dó yě wǔ ɖɔ “xósin e yě nɔ ná ɔ nɔ mɛ́ hú ée nǔkantɔ́ lɛ́ kpó majíkiblótɔ́ e ɖo axɔ́súɖuto ɔ mɛ é kpó nɔ ná ɔ azɔn wǒ.” É sɔ́ Daniyɛ́li kpó xɔ́ntɔn tɔn lɛ́ kpó, bónú yě ná nɔ w’azɔ̌ ɖo axɔ́sú ɔ sín hɔnmɛ.—Daniyɛ́li 1:18-20.
Xwe gěgé gúdo, hwenu e Daniyɛ́li ná ko ɖibla ɖo xwe tɔn 90gɔ́ ɔ mɛ é ɔ, è ylɔ́ ɛ wá hɔnmɛ. Axɔ́sú Bɛlucasáa, éé wá jɛ axɔ́sú ɖu jí ɖo Babilɔ́nu é, byɔ́ Daniyɛ́li ɖɔ é ní tínmɛ nǔwlánwlán e tɔ́n ɖo nǔjíwǔ linu ɖo ahohó ɔ wú é. Jexóva d’alɔ Daniyɛ́li b’ɛ tuun tínmɛ nǔwlánwlán ɔ tɔn bo ɖe xlɛ́ ɖɔ Babilɔ́nu ná j’ayǐ jɛ Mɛ̌dinu lɛ́ kpó Pɛ́si nu lɛ́ kpó lɔ mɛ. È yí Babilɔ́nu to ɔ ɖo zǎn énɛ́ mɛ.—Daniyɛ́li 5:1, 13-31.
Din ɔ, hwenu e Mɛ̌dinu lɛ́ kpó Pɛ́si nu lɛ́ kpó ɖo acɛ kpa wɛ é ɔ, è sɔ́ Daniyɛ́li b’ɛ ná nyí gǎn nǔjíkpɔ́ntɔ́, bɔ axɔ́sú Daliwúsi ba ná lɛ́ sɔ́ ɛ gǎn hú mɔ̌. (Daniyɛ́li 6:1-3) Gǎn nǔjíkpɔ́ntɔ́ ɖěvo lɛ́ jló ná hu Daniyɛ́li bo blá gbě bónú è ná sɔ́ ɛ nyi kinnikínní lɛ́ sín do mɛ, amɔ̌, Jexóva hwlɛ́n ɛ gán. (Daniyɛ́li 6:4-23) Ðibla yi vivɔnu gbɛzán Daniyɛ́li tɔn tɔn ɔ, wɛnsagun ɖokpó wá gɔ̌n tɔn bo ná ɛ gǎnjɛwú azɔn we ɖɔ é nyí “mɛ e Mawu yí wǎn ná ɔ.”—Daniyɛ́li 10:11, 19.
Kpɔ́n lěe è bló bɔ nǔ énɛ́ lɛ́ e jɛ é ɖo gbɛ gbɔn é, ɖo nǔkpínkpɔ́n-dó-kplɔ́n-nǔ Daniyɛ́li: Kpɔ́ndéwú gbɛɖe nǔɖiɖi tɔn ɖé mɛ.