Cyɔ́n alɔ vǐ towe jí sín fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n sí

“Mǐ gɔn awǒvinú e ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n mɛ é tuun ǎ, mǐ tuun ganjí; amɔ̌, mǐ ɖ’ayi lě do é sixú bɔ wǔ nú vǐ nyɔ̌nu mǐtɔn bɔ é ná kpɔ́n sɔ́ é wú ǎ.”—Nicole.

Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó nǔ élɔ́ lɛ́ jí:

• Nǔ e a ɖó ná tuun é

• Lěe a sixú cyɔ́n alɔ vǐ towe jí sín fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n sí gbɔn é

• Ényí vǐ towe ko ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpɔ́n wɛ ɔ, nǔ e a sixú wa é

Nǔ e a ɖó ná tuun é

Vǐ lɛ́ sixú jɛ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpɔ́n jí hwenu e yě kpo ɖo vǔ tawun é. Dobanúnǔ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ ényí è má ɖó zɛ̌nzɛ̌n ɔ, xwe 11 wɛ vǐ lɛ́ nɔ ɖó bo nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ azɔn nukɔntɔn ɔ.

Vǐ lɛ́ sixú nɔ ma ba cóbó yi jɛ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, yě sixú wá jɛ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ jí hwenu e yě ná ɖo do ba nú nǔ wɛ ɖo Ɛntɛnɛ́ti, alǒ tɛn Ɛntɛnɛ́ti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖe lɛ́ é jí é. Ayiɖeɖayǐ blíblí lɛ́ sixú wá xwetɔ́n ajijimɛ hwenu e yě ná ɖo ayi ɖe ɖ’ayǐ wɛ ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí é. Fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ ɔ, alɔ vovo jí wɛ yě ɖe, hwɛhwɛ ɔ, yě nɔ ɖo fɔtóo kpó video kpó sín alɔ jí. Amɔ̌, è sixú lɛ́ mɔ hwenuxó fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ tɔn ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí bɔ mɛɖé sixú xa alǒ ɖótó xóyídókanjí tɔn.

Nǔ ɖěvo e mɛjitɔ́ lɛ́ ɖó ná tuun é wɛ nyí ɖɔ mɛ ɖěvo lɛ́ sixú wlán nǔ blíblí lɛ́ sɛ́dó vǐ yětɔn lɛ́ gbɔn alǒkan jí. È kan nǔ byɔ́ mɛ wínnyáwínnyá 900 jɛjí bɔ ɖibla yi 90 ɖo 100 jí ɖyɔ̌vǐ e ɖo yě mɛ lɛ́ é tɔn kpó ɖibla yi 50 ɖo 100 jí dɔ̌nkpɛvú e ɖo yě mɛ lɛ́ é tɔn kpó wɛ ɖɔ wěmaxɔmɛvígbɛ́ émítɔn lɛ́ nɔ sɛ́ fɔtóo kpó video kpó mɛ e ɖo mɛ̌ lɛ́ é tɔn dó émí hwɛhwɛ.

Dǎkaxixo nɔ ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn e gba kpé tawun lɛ́ é mɛ hwɛhwɛ. Ðo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn e gba kpé bɔ è sixú yá wǔ mɔ lɛ́ é mɛ ɔ, è nɔ xo dǎka mɛ wú bɔ hwɛhwɛ ɔ, nyɔ̌nu lɛ́ wú wɛ é nɔ nyí.

Fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n nɔ wa nǔ dó yɔkpɔ́vú lɛ́ wú. Dobanúnǔ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ yɔkpɔ́vú e nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ é ɔ, nǔ élɔ́ lɛ́ nɔ ɖibla jɛ dó yě jí hú gǎn:

• kɛ́n yětɔn nɔ jɛ ɖiɖe kpo jí ɖo wěmaxɔmɛ

• adohu adohu kpó linkpɔ́nzɔn kpó nɔ jɛ ya dó nú yě jí bɔ yě nɔ mɔ ɖɔ émí kún sɔ́ hwɛ́n nǔɖé ó

• yě nɔ mɔ ɖɔ é sɔgbe ɖɔ è ní hwlɛ́n kan xá mɛ

Tasúná: É ɖo wɛn ɖɔ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n nɔ wa nǔ dó vǐ lɛ́ wú, bɔ mɛjitɔ́ lɛ́ wɛ ka nyí mɛ e sixú nya xɛ ɖo yě jí hú gǎn é.

Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Xó élɔ́ lɛ́ e xa nú we wɛ un ɖe égbé din lɛ́ ka ná nɔ ayixa towe mɛ. A ná kplɔ́n yě vǐ towe lɛ́. Ayǐjínjɔ́n wɛ a ɖe ɖo xwé towe gbe oo, ali jí wɛ a ɖe bo ɖo yiyi wɛ oo, ayǐmlɔ́mlɔ́ wɛ a ɖe oo, fɔ́n wɛ a fɔ́n oo, a ná nɔ ɖo xó ɖɔ d’é wú wɛ.”—Sɛ́nflínmɛ 6:6, 7.

Lěe a sixú cyɔ́n alɔ vǐ towe jí sín fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n sí gbɔn é

Sɔ́ nǔ nú hwiɖée. Lin tamɛ dó hwenu kpó fí e vǐ towe sixú kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn ɖe é kpó jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ali ka nɔ hun n’i bɔ éɖokpónɔ ná yi Ɛntɛnɛ́ti jí ɖo gbɔjɛ tɔn lɛ́ hwenu ɖo wěmaxɔmɛ wɛ a?

Ba do nú nǔwúkpíkpé e alǒkan tɔna ɖó bɔ a sixú zán dó ɖó dogbó nú nǔ e è ná sɛ́ dó è lɛ́ é, bo tuun nǔ e é nɔ wa ɖo alǒkan tɔn jí lɛ́ é kpó nǔ e ɖ’é jí bɔ é nɔ zán dó ɖe ayi ɖ’ayǐ ná é kpó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, tɛn Ɛntɛnɛ́ti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖe lɛ́ é nɔ ɖó nǔɖé bɔ ényí é ɖo zǐnzín jí, bónú è hun nǔ e è sɛ́ dó mɛ é ɖé, ɖiɖe ɖé alǒ video ɖé mɔ̌ bo xa alǒ kpɔ́n b’ɛ bló táan kléwún ɖé gúdo ɔ, é nɔ súnsún nú éɖée. Ayihúndida video jí tɔn e nɔ hun ali nú mɛ e ɖo xixo wɛ é bɔ é nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́, bo tlɛ nɔ mɔ ɖɔ émí wɛ ɖo xó ɖó xá mɛ wɛ ɖ’é mɛ lɛ́ é fɔ́n bo ɖo jijɛjí wɛ.

“Un tuun nǔ e ɖɔ gbé un ja é: Ényí vǐ towe ɖó alǒkan hǔn, ɖó a nyí mɛjitɔ́ wú ɔ, tuun lěe é nɔ zán gbɔn é, bo wa mɛjitɔ́zɔ́ towe dó cyɔ́n alɔ jǐ tɔn bo nɔ ba do nú nǔ e é nɔ sɔ́ dó wa ná é.”—David.

Wa nǔ e wú a kpé é bǐ bo nya xɛ ɖo vǐ towe jí sín fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ sí. Wa nǔ e wú a kpé é bǐ bo ɖe nǔ e ná nyí mɔ nú vǐ towe lɛ́ é kpo. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, a sixú sɔ́ alǒkan tɔn alǒ nǔ ɖěbǔ e é nɔ zán ɖo xwégbe dó yi Ɛntɛnɛ́ti jí lɛ́ é dó alɔ ɖé jí bónú é ní ma sixú kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ ɖo yě jí ó. Ðǒ dogbó nú nǔ e vǐ towe sixú ba ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí lɛ́ é (Contrôle parental). Tuun kódu e vǐ towe nɔ zán dó dó gan alǒkan alǒ ɔdinatɛ́ɛ tɔn mɛ lɛ́ é bǐ.

“Un mɔ ɖɔ zǎn e mǐ zán contrôle parental dó ɖó dogbó nú nǔ e vǐ mǐtɔn sixú kpɔ́n ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí ɖo telée mǐtɔn jí lɛ́ é kpó kódu alǒkan tɔn tɔn lɛ́ e mǐ tuun é kpó d’alɔ mǐ.”—Maurizio.

“Un nɔ jó vǐ ce lɛ́ dó bɔ yě nɔ sú hɔn dó ta bo nɔ kpɔ́n video ɖo xɔ yětɔn lɛ́ mɛ ǎ. Nú ayǐmlɔ́mlɔ́ gan xo ɔ, un nɔ lɔn nú yě nɔ hɛn alǒkan yětɔn lɛ́ yi zan jí ǎ.”—Gianluca.

Wa nǔ e wú a kpé é bǐ bo nya xɛ ɖo vǐ towe jí sín fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ sí. Vǐnɔ ɖé nɔ nyí Flavia bo ɖɔ: “Mɛjitɔ́ ɖé lɛ́ nɔ lɔn bo nɔ ɖɔ xó dó fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ wú xá vǐ yětɔn ǎ, bo nɔ ná gǎnjɛwú yěɖée ɖɔ vǐ émítɔn kún ná jɛ mɔ mɔ̌hun mɛ gbeɖé ó.” Mɛjitɔ́ ɖěvo lɛ́ sixú nɔ ɖi xɛsi ɖɔ ‘ényí émí ɖɔ xó dó fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ jí xá vǐ émítɔn ɔ, é sixú jɛ kpínkpɔ́n jí.’ Linlin mɔ̌hun ɖíɖó ka sɔgbe ǎ. Mɛjitɔ́ e ɖó nǔnywɛ́ lɛ́ é nɔ ɖɔ xó dó awǒvinú e ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n mɛ é wú xá vǐ yětɔn jɛ nukɔn hwɛ̌ cóbɔ é nɔ wá tɔ́n jɛjí. Nɛ̌ a ka sixú wa mɔ̌ gbɔn?

Kplɔ́n vǐ towe lɛ́ nǔ e yě ɖó ná wa hwenu e fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ ná tɔ́n ɖo nukɔn yětɔn é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, yě sixú myɔ́ nukún yětɔn lɛ́ alǒ cí alǒkan, tablɛ́ti abǐ ɔdinatɛ́ɛ yětɔn. Nɔ lɛ́ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú yě ɖɔ yě ní nɔ ɖɔ nǔ e yě mɔ alǒ seb lɛ́ é.

“Sín hwenu e vǐ mǐtɔn ɖo kpɛví tawun é wɛ mǐ ko jɛ xó ɖɔ xa ɛ dó awǒvinú e ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n mɛ é wú jí. Hwenu e é ɖó xwé 11 mɔ̌ é ɔ, é ɖo ayihúndida video jí tɔn e ɖo alǒkan tɔn jí é xo wɛ bɔ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ wá xwetɔ́n. È byɔ́ ɛ ɖo yě mɛ ɖɔ é ní sɛ́ fɔtóo éɖésúnɔ tɔn lɔ dó. Ðó mǐ ko ɖɔ xó dó nǔ e é ná wa é jí wútu ɔ, é wá gɔ̌n ce azɔn ɖokpó bo ɖɔ nǔ e jɛ é nú mì.”—Maurizio.

D’alɔ vǐ e ko nyí mɛxó lɛ́ é nú yě ní nɔ gbí dɔn ɖo kɔ e è nɔ gbídí nú yě bɔ yě ná kpɔ́n, ɖótó alǒ xa nǔ e kunkplá fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ é nukɔn. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, d’alɔ vǐ towe nú é ní sɔ́ nǔ nú nǔ e é ná wa hwenu e fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ ná xwetɔ́n ɖo nukɔn tɔn é kpó nǔ e wú é ná wa nǔ gbɔn mɔ̌ é kpó bo wlán ɖ’ayǐ. É ní lɛ́ wlán gɔ́ ná ɖɔ ényí émí tuun bo kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ ɔ, énɛ́ ná zɔ́n bɔ émí kún sɔ́ ná ɖó wi ɖo ta ó, mɛjitɔ́ émítɔn lɛ́ kún sɔ́ ná nɔ ɖeji dó émí wú ó, bɔ xɔ́ntɔn e émí zun xá Mawuc é lɔ ná gblé.

“Ée vǐ towe lɛ́ ná ɖo susu wɛ é ɔ, d’alɔ yě bónú yě ní nɔ gbí dɔn ɖo jlǒ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n tɔn nukɔn, gbɔn tamɛ linlin dó nǔ e é ná wá ji ɖo nukɔnmɛ lɛ́ é jí gblamɛ.”—Lauretta.

“Ényí vǐ mǐtɔn lɛ́ ma tuun awǒvinú e ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ mɛ é kɛ́ɖɛ́ kpowun ǎ, bo lɛ́ tuun lěe nǔ nɔ cí nú Jexóva d’é wú é ɔ, énɛ́ ná cyɔ́n alɔ yě jí hú gǎn.”—David.

Mi nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ hwɛhwɛ. É ná bo vɛ́ wǔ nú è ná ɖi ɔ, vǐ lɛ́ nɔ ba nǔgbó nǔgbó bo ná ɖɔ xó xá mɛjitɔ́ yětɔn lɛ́ dó nǔ e kunkplá xóɖóxámɛ lɛ́ é wú, káká jɛ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n jí. Dame Rachel de Souza e nɔ jɛ hun dó vǐ lɛ́ jí ɖó Angleterre é ɖɔ: “Mǐ kplɔ́n ɖɔ ényí vǐ lɛ́ ná bo ɖo kpɛví tawun ɔ, yě nɔ ba ná ɖɔ xó dó nǔ e kunkplá xóɖóxámɛ lɛ́ é wú xá mɛjitɔ́ yětɔn lɛ́, yě tlɛ nɔ ba ná ɖɔ xó d’é wú hwɛhwɛ. Vǐ lɛ́ nɔ ba ná ɖɔ xó d’é wú sɔgbe xá xwe yětɔn. Ényí vǐ lɛ́ ɖo susu wɛ ɔ, é nɔ byɔ́ ɖɔ è ní ɖo nǔ ɖěvo lɛ́ ɖɔ dó xó ɔ wú wɛ nú yě.”

“Un ɖo susu wɛ é ɔ, xóta ɖé lɛ́ ɖe bɔ mɛjitɔ́ ce lɛ́ ɖɔ xó d’é wú nú mì kpɔ́n ǎ. É ná ko jló mì ɖɔ mǐ ní nɔ hun ayi mǐtɔn bónú xóɖɔɖókpɔ́ lɛ́ ní nɔ yí ganjí. Din e un nyí nɔ é ɔ, un nɔ ɖɔ xó dó mɛ̌ wú xá vǐ ce lɛ́ hwɛhwɛ ɖo ali e vo é ɖé nu.”—Flavia.

Ényí vǐ towe ko ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpɔ́n wɛ ɔ, nǔ e a sixú wa é

Nɔ cí xwíí. Ényí a ɖ’ayi wú ɖɔ vǐ towe kpɔ́n, ɖótó alǒ xá nǔ e kunkplá fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ é hǔn, tɛ́n kpɔ́n bo ɖu ɖo lěe nǔ cí nú we é jí. Akpɔ sixú ko ɖó è, é sixú ko cí kliwun n’i alǒ winnyá sixú ko hu i dó nǔ e jɛ é wú. Ényí a ɖɔ xó n’i kpó xomɛsin kpó ɔ, ninɔmɛ ɔ jɛ́n ná lɛ́ nylá d’é jí kpowun, bɔ ɖo nukɔnmɛ ɔ, é sɔ́ ná nɔ ba ná ɖɔ xó d’é wú nú we ǎ.

Ba do nú nǔ e jɛ lɛ́ é. Ényí a zán nǔnywɛ́ dó tuun lěe vǐ towe kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ gbɔn é ɔ, é ná nyɔ́ hú ɖɔ a ní lin ɖɔ émí ko tuun nǔ e jɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛɖé wɛ sɛ́ fɔtóo ɔ dó è a, alǒ éɖésú wɛ yi ba? Azɔn ɖokpó wɛ é kpɔ́n a, alǒ é ko nɔ kpɔ́n ɖ’ayǐ? Alǒkan, tablɛ́ti alǒ ɔdinatɛ́ɛ e é nɔ zán é ka ɖó nǔ e nɔ glɔ́n ali nú nǔ e kunkplá fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ é alǒ contrôle parental a? Ényí mɔ̌ wɛ ɔ, é ka nɔ ba ali e ná hun n’i bɔ é ná kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ é wɛ a? Flín ɖɔ nǔ e gbé nya wɛ a ɖe é wɛ nyí ɖɔ a ní dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú vǐ towe nú é ní ɖɔ nǔ e ɖo ayi tɔn mɛ é, ényí a ná ɖo nǔ kanbyɔ́ ɛ wɛ kpowun wɛ ǎ.

Wa nǔɖé. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí vǐ towe ma tuun cóbó yi jɛ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ jí ǎ hǔn, é ná byɔ́ ɖɔ a ní vɔ́ contrôle parental alǒ nǔ e nɔ glɔ́n ali nú fɔtóo mɔ̌hun lɛ́ é gbéjé kpɔ́n.

Ényí a se ɖɔ é nɔ ba fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ hǔn, ɖe wǎnyíyí xlɛ́ ɛ, loɔ, gbɛ̌ nǔ n’i dó nǔjɔnǔ mɛ. Nǎ hlɔ̌nhlɔ́n jlǒ e vǐ towe ɖó bá nyi alɔ nú fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn lɛ́ kpínkpɔ́n é gbɔn wěmafɔ lěhun lɛ́ zínzán dó d’alɔ ɛ gblamɛ: Jɔbu 31:1, Ðɛhan 97:10 kpó Ðɛhan 101:3d kpó. Gɔ́ ná ɔ, blǒ bónú é ní tuun ɖɔ a ná nɔ ɖɔ xó d’é wú xá ɛ ɖo aklúnɔzángbla ɖokpó ɖokpó mɛ, bo ná bló bɔ é ná yi nukɔn, lobo lɛ́ kpɔ́n ɖɔ nǔ ɖěvo lɛ́ kpo bɔ a sixú wa dó d’alɔ a jí.