A ka ko lin bo na xà Biblu ɔ lobo ka sɔ́ wà mɔ̌ ǎ, ɖó lee nǔ cí nú mɛ enɛ lɛ é cí mɔ̌ nú hwi lɔ wutu à? Biblu xixa nɔ dó xɛsi mɛ gègě. Amɔ̌, enyi è ɖɔ nú we ɖɔ Biblu sixu d’alɔ we bɔ a na zán gbɛ̀ ɖagbe ɖé b’ɛ na lɛ́ jɛmɛ nú we, alǒ enyi a mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ è sixu zán wlɛnwín ɖé lɛ bɔ xixa tɔn na víví nú mɛ hugǎn ɔ, a ka na ɖò gbesisɔmɛ bo na kpɔ́n nǔ e a sixu mɔ ɖò Biblu xixa mɛ é à?

Lin tamɛ kpɔ́n dó nǔ e mɛ e ko mɔ lè ɖò Biblu ɔ xixa mɛ lɛ é ɖɔ é ɖé lɛ jí.

Ezekiel e ko ɖó xwè 20 jɛji é ɖɔ: “Ð’ayǐ ɔ, un cí mɛ e ɖò mɔ̌to kun wɛ bo ma ka tuùn fí e é xwè tawun é ǎ é ɖɔhun. Amɔ̌, Biblu xixa zɔ́n bɔ gbɛ̀ ce ɖó nu. Un nɔ mɔ wěɖexámɛ ɖagbe lɛ ɖ’emɛ bo nɔ zán ayihɔngbe ayihɔngbe.”

Frieda e ko ɖó hú xwè 20 é lɔmɔ̌ tinmɛ ɖɔ: “Un nɔ lin tamɛ cobo nɔ wà nǔ ǎ. Amɔ̌, Biblu e un jɛ xixa jí é zɔ́n bɔ un kplɔ́n lee un na ɖu ɖò nyiɖée jí gbɔn é. Enɛ ɔ zɔ́n bɔ un nyɔ́ kpɔ́jɛji, bo ɖó xɔ́ntɔn gègě dìn.”

Nawe e nɔ nyí Eunice bo ɖó hú xwè 50 é ɖɔ dó Biblu ɔ wu ɖɔ, “É ɖò alɔ dó mì wɛ bɔ un ɖò te kpɔ́n d’eji wɛ, bo ɖò jijɔ ce nyanya lɛ ɖyɔ wɛ.”

Ði lee nǔxatɔ́ enɛ lɛ kpo livi mɔkpan ɖevo lɛ kpo mɔ gbɔn é ɔ, Biblu xixa sixu d’alɔ we bɔ a na ɖu vivǐ gbɛ̀ tɔn hugǎn. (Ezayíi 48:17, 18) Biblu sixu d’alɔ we bɔ (1) a na nɔ wá gbeta ɖagbe lɛ kɔn, (2) a na ɖó xɔ́ntɔn jɔ xɔ́ntɔn lɛ, (3) a na ɖí xwi xá adohu adohu, bɔ (4) ee nyɔ́ hú bǐ é ɔ, a na tuùn nugbǒ ɔ dó Mawu wu. Mawu gɔ́n wɛ wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ gosin, enɛ wu ɔ, enyi a zán ye jɛn wɛ ɔ, a na bú ali kpɔ́n gbeɖé ǎ. Mawu nɔ ɖè wě nyanya xá mɛ gbeɖé ǎ.

Nǔ taji ɔ wɛ nyí ɖɔ a ni bɛ́. Wlɛnwín tɛ lɛ ka na d’alɔ we bɔ bǐbɛ̌ tɔn na bɔkun nú we bɔ a na lɛ́ ɖu vivǐ tɔn hugǎn?

Wlɛnwín tɛ ka na d’alɔ we bɔ Biblu xixa na víví nú we bɔ a na mɔ nǔ gègě ɖ’emɛ? Ð’ayi alixlɛ́mɛ e w’azɔ̌ nú mɛ gègě é atɔ́ɔ́n wu.

Ba fí e nyɔ́ é. Tɛnkpɔn bo mɔ fí e ɖò xwii é ɖé. Nyì alɔ nú nǔ ɖěɖee nɔ fɛ́ ayi mɛtɔn lɛ é bonu a na sixu sɔ́ ayi ɖó nǔ e xà wɛ a ɖè é jí. Weziza ɖagbe kpo jɔhɔn flɛ́flɛ́ kpo sixu d’alɔ we bɔ a na ɖu nǔ e xà wɛ a ɖè é sín vivǐ hugǎn.

Ðǒ linlin e sɔgbe é. Ðó Tɔ́ mǐtɔn jixwé tɔn ɔ gɔ́n wɛ Biblu ɔ gosin wutu ɔ, a na ɖu vivǐ tɔn hugǎn, enyi a cí yɔkpɔvu e ɖò gbesisɔmɛ bonu tɔ́ wanyiyinɔ ɖé na kplɔ́n nǔ i é ɖɔhun ɔ nɛ. Enyi a ko ɖó linlin masɔgbe ɖebǔ dó Biblu wu hǔn, tɛnkpɔn bo xò ye nyì kɛ́n, enɛ ɔ, Mawu na kplɔ́n nǔ we.​—Ðɛhan 25:4.

Xoɖɛ cobo jɛ xixa jí. Linlin Mawu tɔn lɛ wɛ ɖò Biblu mɛ, enɛ wu ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ è ɖó na byɔ alɔdo tɔn bo na dó sixu mɔ nukúnnú jɛ mɛ. Mawu d’akpá bo na na “[gbigbɔ mímɛ́] tɔn mɛ e byɔ ɛ lɛ” é. (Luki 11:13) Gbigbɔ mímɛ́ ɔ sixu d’alɔ we bɔ a na mɔ nukúnnú jɛ linlin Mawu tɔn lɛ mɛ. Nukɔnmɛ ɔ, é na hun ayi towe bɔ a na mɔ nukúnnú jɛ “tito Mawu tɔn e ɖò hwlahwla ɖò gɔngɔn mɛ lɛ é” mɛ.​—1 Kɔlɛntinu lɛ 2:10.

Ba bo na mɔ nukúnnú jɛ nǔ mɛ. Ma xà nǔ ɖó a na xà nǔ wutu ó. Lin tamɛ kpɔ́n dó nǔ e xà wɛ a ɖè é jí. Nɔ kàn nǔ lehun lɛ byɔ hwiɖée: ‘Jijɔ tɛ lɛ mɛ e wu xà nǔ dó wɛ un ɖè é ka ɖó? Nɛ̌ un ka sixu zán nǔ elɔ ɖò gbɛzán ce mɛ gbɔn?’

Nya nǔ tawun tawun ɖé lɛ gbé. Bonu Biblu xixa towe na hɛn lè wá nú we ɔ, ba bo na kplɔ́n nǔ e na hɛn lè wá nú gbɛzán towe nugbǒ nugbǒ é ɖé. A sixu nya nǔ lehun lɛ gbé: ‘Un jló na lɛ́ kplɔ́n nǔ dó Mawu wu d’eji.’ ‘Un jló na huzu mɛ ɖagbe ɖé, huzu asú ɖagbe alǒ asì ɖagbe ɖé.’ Enɛ gudo hǔn, sɔ́ akpáxwé Biblu tɔn e na d’alɔ we bɔ a na kpé nǔ enɛ lɛ wu lɛ é.a

Alixlɛ́mɛ atɔ́ɔ́n enɛ lɛ na d’alɔ we bɔ a na bɛ́. Amɔ̌, nɛ̌ a ka sixu lɛ́ bló gbɔn bo ɖu vivǐ nùxixa towe tɔn hugǎn? Xota e bɔ d’ewu é na alixlɛ́mɛ ɖé lɛ.

Nɛ̌ Biblu xixa ka na cí nú we? É na cikɔ nú we wɛ à? Alǒ é na fá kɔ nú we? Lee a jɛ xixa jí gbɔn é wu wɛ é na sín. Nǔ mǐ ni kpɔ́n nǔ e a sixu wà bɔ jlǒ towe kpo awǎjijɛ towe kpo na lɛ́ jɛji é.

Sɔ́ lilɛdogbeɖevomɛ hwe mǐtɔn nu tɔn e wu è sixu ɖeji dó é ɖé. Enyi a ɖò wema e mɛ xógbe e vɛwǔ alǒ ko cá bɔ a ma tuùn ǎ lɛ é ɖè é xà wɛ ɔ, xixa tɔn na víví nú we ǎ. Enɛ wu ɔ, ba Biblu e mɛ xógbe e bɔwǔ bo sixu byɔ ayi towe mɛ lɛ é ɖè é bo sɔ́. Amɔ̌, hwe ɖokpo ɔ nu ɔ, é ɖó na nyí Biblu e è wlíbò na bo lilɛ dó gbè ɖevo mɛ bɔ é sɔgbe é.a

Zǎn nǔ e nùnywɛ xwitixwiti ɖetɔ́n ɖò hwe mǐtɔn nu lɛ é. Égbé ɔ, wema jí kɛɖɛ wɛ Biblu ɔ ɖè ǎ. Mɛɖesunɔ sixu xà Biblu ɖé lɛ ɖò ɛntɛnɛti jí alǒ yí ye dó ɔdinatɛ́ɛ, tablɛti alǒ alokan lɛ jí. Lilɛdogbeɖevomɛ ɖé lɛ ɖó azɔwanú ɖevo e na d’alɔ we bɔ a na yawu ba dó nú wemafɔ Biblu tɔn ɖevo lɛ dó xota ɖokpo ɔ jí alǒ tlɛ sɔ́ lilɛdogbeɖevomɛ ɖě jlɛ́ dó ɖevo wu é. Enyi sise tɔn wɛ nɔ nyɔ́ nukún towe mɛ hú xixa tɔn ɔ, Biblu ɔ ɖò kàn jí ɖò gbè ɖé lɛ mɛ. Mɛ gègě nɔ yí wǎn nú Biblu sise ɖò kàn jí hwenu e ye dó mɔ̌to xwè fí ɖé, alǒ ɖò nǔ nya wɛ, alǒ ɖò nǔ ɖevo e hun ali tɔn nú ye bɔ ye na sixu ɖótó é ɖé lɛ bló wɛ é. Etɛwu a ma ka na tɛ́n wlɛnwín e sɔgbe xá we é ɖé kpɔ́n ǎ?

Zǎn azɔwanú Biblu kplɔnkplɔn tɔn lɛ. Azɔwanú Biblu kplɔnkplɔn tɔn lɛ na d’alɔ we tawun bɔ a na mɔ nǔ gègě d’eji ɖò nùxixa towe mɛ. Ðiɖe tò e xó Biblu ɖɔ lɛ é tɔn ɖè, bo na d’alɔ we bɔ a na mɔ fí e ye ɖè lɛ é lobo sɔ́ nǔ lɛ ɖó lee ye ɖó na nɔ é ɖò ayi towe mɛ. Xota ɖé lɛ tíìn, ɖi ee ɖò xójlawema elɔ mɛ lɛ é alǒ ɖò tɛn ɛntɛnɛti tɔn jw.org jí lɛ é bo na d’alɔ we bɔ a na ba dò nú akpáxwé Biblu tɔn gègě sín tinmɛ.

Nɔ ɖyɔ alɔ. Enyi Biblu ɔ xixa sín bǐbɛ̌mɛ wá yì vivɔnu nɔ dó xɛsi nú we ɔ, etɛwu a ma ka na bɛ́ kpo akpáxwé e nɔ víví nú we hugǎn é kpo, bonu jlǒ e a na ɖó é ni lɛ́ jɛji ǎ? Enyi a jló na ba dò nú gbɛtɔ́ nukúnɖeji e xó Biblu ɖɔ lɛ é ɔ, a sixu bɛ́ nùxixa ɔ sɔgbe kpo mɛ lɛ kpo. Alɔ ɖyɔɖyɔ sín kpɔ́ndéwú mɔhun ɖokpo ɖò gbàví “Ba Dò nú Biblu ɔ Gbɔn Mɛ E Xó É Ðɔ lɛ É Tuùntuùn Gblamɛ” mɛ. Alǒ é na jló we ɖɔ a ni xà Biblu ɔ sɔgbe kpo xota lɛ kpo alǒ sɔgbe kpo lee nǔ lɛ jɛ gbɔn é kpo. Etɛwu a ma ka na tɛ́n wlɛnwín enɛ lɛ ɖokpo kpɔ́n ǎ?

Biblu nyí wema ɖé kpowun ǎ. Wěɖexámɛ e gosin Gbɛɖotɔ́ mǐtɔn gɔ́n é wɛ ɖ’emɛ. (2 Timɔtée 3:16) Wɛn e ɖ’emɛ é sixu wà ɖagbe nú mǐ tawun. Nugbǒ ɔ, Biblu ɖɔ: “Mawuxó ɔ ɖò gbɛ̀, bo ɖó hlɔnhlɔn.” (Eblée lɛ 4:12) É ɖó hlɔnhlɔn bo na hɛn gbɛzán mǐtɔn kpɔ́n te ɖò ali taji wè nu: É nɔ xlɛ́ lee mǐ na zán gbɛ̀ gbɔn ayihɔngbe ayihɔngbe é mǐ dìn, bo nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ na tuùn Mawu kpo akpá e é dó lɛ é kpo.​—1 Timɔtée 4:8; Jaki 4:8.

Hɛn gbɛzán towe kpɔ́n te dìn. Biblu sixu d’alɔ mɛ ɖò tagba mɛɖesunɔ tɔn lɛ mɛ. É ɖè wě ɖagbe lɛ xá mɛ dó nǔ elɔ lɛ wu.

• Kancica e è na ɖó xá hagbɛ̌ xwédo tɔn mɛtɔn lɛ kpo mɛ ɖevo lɛ kpo é.​—Efɛzinu lɛ 4:31, 32; 5:22, 25, 28, 33.

• Ganjininɔ ɖò ayi kpo agbaza kpo mɛ.​—Ðɛhan 37:8; Nùnywɛxó 17:22.

• Walɔ ɖagbe lɛ ɖiɖó.​—1 Kɔlɛntinu lɛ 6:9, 10.

• Lee è na mɔ nǔ agbaza tɔn e sín hudo è ɖó lɛ é gbɔn é.​—Nùnywɛxó 10:4; 28:19; Efɛzinu lɛ 4:28.a

Lee wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ xɔ akwɛ sɔ́ é nɔ sù asú kpo asì kpo e nɔ nɔ Azíi é ɖé sín nukúnmɛ. Ði lee é nɔ nyí nú mɛ e wlí alɔ yɔyɔ̌ lɛ é gègě gbɔn é ɔ, ye ɖò tintɛnkpɔn wɛ bo na tuùn jijɔ yeɖée lɛ tɔn bo na nɔ lɛ́ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ dó nùjɔnǔ mɛ. Ye jɛ nǔ e ye xà ɖò Biblu mɛ é xwedó jí. Etɛ mɛ é ka tɔ́n kɔ dó? Sunnu ɔ nɔ nyí Vicent, é ɖɔ: “Nǔ e un xà ɖò Biblu mɛ lɛ é d’alɔ mì bɔ un ɖí xwi xá tagba alɔwliwli ce tɔn lɛ kpo wanyiyi kpo. Biblu e mǐ nɔ xwedó é zɔ́n bɔ mǐ nɔ zán gbɛ̀ awǎjijɛnɔ ɖé ɖó kpɔ́.” Asì tɔn Annalou yí xó n’i bo ɖɔ: “Kpɔ́ndéwú e mǐ mɔ ɖò Biblu mɛ lɛ é d’alɔ mǐ tawun. Un ɖó awǎjijɛ dìn, bɔ alɔwliwli mǐtɔn kpo nǔ e gbé mǐ nɔ nya ɖò gbɛmɛ lɛ é kpo nɔ jɛmɛ nú mì.”

Mawu tuùntuùn. Gbɔn vo nú xó e Vicent ɖɔ dó alɔwliwli wu é ɔ, é lɛ́vɔ ɖɔ: “Biblu xixa zɔ́n bɔ un mɔ ɖɔ un sɛkpɔ Jehovah dìn hú ɖ’ayǐ tɔn.” Nǔ e Vicent ɖɔ é tɛɖɛ̌ nǔ taji ɖé jí, é wɛ nyí ɖɔ, Biblu sixu d’alɔ we bɔ a na tuùn Mawu. Nú a wà mɔ̌ ɔ, é nyí wěɖexámɛ tɔn lɛ kɛɖɛ sín vivǐ wɛ a na ɖu ǎ, amɔ̌, a na mɔ ɖɔ emi sixu zun xɔ́ntɔn xá ɛ. Bɔ a na mɔ ɖɔ é na mɔjɛmɛ gègě dó sɔgudo ɖagbeɖagbe ɖé wu, hweɖenu wɛ bɔ a sixu ɖu “gbɛ̀ jɔ gbɛ̀ ɔ” sín vivǐ kaka sɔyi. (1 Timɔtée 6:19) Wema ɖevo ɖebǔ sixu na nǔ enɛ mɛ ǎ.

Enyi a nɔ ba na xà Biblu ɔ bo ka ɖókan d’ewu ɔ, hwi lɔ sixu ɖu lè enɛ lɛ, é wɛ nyí ɖɔ, a na hɛn gbɛzán towe kpɔ́n te dìn, bo lɛ́ tuùn Mawu. É ɖò mɔ̌ có, nùkanbyɔ gègě sixu wá ayi mɛ nú we, hwenu e a na ɖò Biblu ɔ xà wɛ é. Enyi nǔ nyí mɔ̌ hǔn, flín kpɔ́ndéwú ɖagbe axɔsuzɔwatɔ́ Etiopíinu e nɔ gbɛ̀ ɖò xwè 2 000 mɔ̌ ɖíe wá yì é ɖé tɔn. É ɖó nùkanbyɔ gègě dó Biblu wu. Hwenu e è kanbyɔ ɛ ɖɔ é ka mɔ nukúnnú jɛ nǔ e xà wɛ é ɖè é mɛ à jí é ɔ, é ɖɔ: “Enyi mɛɖé ma tinmɛ nú mì ǎ ɔ, nɛ̌ un ka sixu mɔ nǔ jɛ mɛ gbɔn?”b Enɛ gudo ɔ, é yí gbè kpo akpàkpà sɔ́ mɛ kpo bɔ Filipu e nyí ɖokpo ɖò ahwanvu Jezu tɔn nukɔntɔn lɛ mɛ, bo nɔ kplɔ́n Biblu mɛ ganji é d’alɔ ɛ. (Mɛsɛ́dó 8:30, 31, 34) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi a ba na mɔ nukúnnú jɛ Biblu mɛ d’eji hǔn, mǐ byɔ we ɖɔ hwi ni sɛ́ nùbyɔbyɔ towe dó ɖò www.pr418.com jí alǒ wlan nǔ sɛ́dó adlɛsi e sɛkpɔ we bɔ è slɛ́ dó xójlawema elɔ mɛ é. A sixu lɛ́ sɛkpɔ Kúnnuɖetɔ́ Jehovah Tɔn e yá dó we lɛ é alǒ yì Kpléxɔ Axɔsuɖuto ɔ Tɔn e ɖò xá towe mɛ é ɖé mɛ. Etɛwu a ma ka na jɛ Biblu ɖé xà jí égbé, bo yí gbè nú é xlɛ́ ali we yì gbɛ̀ e nyɔ́ hugǎn é ɖé mɛ ǎ?