Alɔwliwli, Nùnina ɖé Bo Gosin Mawu Wanyiyinɔ ɔ Gɔ́n

1, 2. (a) Etɛ mǐ ka sixu kanbyɔ hweɖelɛnu dó mɛ e wlí alɔ yɔyɔ̌ lɛ é wu? Aniwu? (b) Nùkanbyɔ tɛ lɛ jí mǐ ka na ɖɔ xó dó?

ALƆWLIWLI domɛ yiyi ka nɔ víví nú we à? É nɔ víví nú mɛ gègě, ɖó hwenu mɔhun lɛ nɔ nyí hwenu awǎjijɛ ɖaxó tɔn. Mɛ e ɖò alɔ ɔ wlí wɛ lɛ é nɔ sɔnǔ bo nɔ nyɔ́ kpɔ́n tawun. Awǎjijɛ nɔ ɖò nukún yetɔn tá! Gbè nɛ gbè ɔ, ye bǐ nɔ ɖò nǔ ko wɛ. È nɔ mɔ ɖɔ sɔgudo yetɔn ɖó nukúnɖiɖo kpo nyɔna gègě kpo.

² Amɔ̌, mǐ ɖó na yí gbè ɖɔ tuto alɔwliwli tɔn ɖò wuvɛ̌ mɔ wɛ ɖò ali gègě nu ɖò égbé. Hwenu e mǐ ɖò nǔ ɖagbe hugǎn lɛ ɖó nukún wɛ nú mɛ e ɖò alɔ wlí wɛ yɔyɔ̌ lɛ é ɔ, nùkanbyɔ elɔ lɛ sixu lɛ́ ɖu ayi mɛ nú mǐ: ‘Alɔwliwli elɔ ka na ɖó awǎjijɛ à? É ka na nɔte kaka sɔyi à?’ Xósin nùkanbyɔ enɛ lɛ tɔn na sín lee asú kpo asì kpo lɛ ɖeji dó wěɖexámɛ Mawu tɔn ɖěɖee kúnkplá alɔwliwli é wu gbɔn é kpo lee ye nɔ zán ye gbɔn é kpo wu. (Xà Nùnywɛxó 3:5, 6.) Ye ɖó na wà mɔ̌ bo na mɔ tɛn dó hɛn yeɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ. Mǐ ni bo sɔ́ ayi mǐtɔn ɖó xósin e Biblu na nú nùkanbyɔ ɛnɛ elɔ lɛ é jí lo: Etɛwu è ka nɔ wlí alɔ? Enyi a jló na wlí alɔ ɔ, mɛ̌ a ka ɖó na ba b’ɛ na nyí asì alǒ asú towe? Nɛ̌ a ka sixu sɔnǔ nú alɔwliwli gbɔn? Etɛ ka sixu d’alɔ asú kpo asì kpo lɛ bɔ alɔwliwli yetɔn na kpó ɖò awǎjijɛ mɛ?

ETƐWU È KA NƆ WLÍ ALƆ?

3. Enyi mɛɖé wlí alɔ ɖó hwɛjijɔ e ma hwɛ́n nùɖé ǎ lɛ é wu ɔ, etɛwu é ma ka nyí nùnywɛ sín nǔ bonu é wà ǎ?

³ Mɛɖé lɛ nɔ lin ɖɔ alɔwliwli ɖò dandan cobɔ è na ɖó awǎjijɛ, lé cobonu è na vo, alǒ nɔ awǎjijɛ mɛ ɔ, è ɖó na d’asú alǒ d’asì. Xó enɛ ka nyí nugbǒ ǎ! Jezu e nyí tlɛnnɔ ɖé é ɖɔ dó tlɛnmɛninɔ wu ɖɔ é nyí nùnina ɖé, bo byɔ ɖò mɛ e kpéwú lɛ é sí ɖɔ ye ni tɛnkpɔn bo nɔ mɔ̌. (Matie 19:11, 12) Mɛsɛ́dó Pɔlu lɔ ɖɔ xó dó nyɔna e ɖò tlɛnmɛninɔ mɛ lɛ é wu. (1 Kɔlɛntinu lɛ 7:32-35) Jezu kpo Pɔlu kpo ɖebǔ ɖɔ tlɛnmɛ jɛn è na nɔ dandan ǎ; è tlɛ slɛ́ “sɛ́n [didó] ɖɔ è ma da asú ó, è ma ka da asì ó” dó “yɛ nyanya lɛ sín nùkplɔnmɛ” lɛ mɛ. (1 Timɔtée 4:1-3) É ɖò mɔ̌ có, tlɛnmɛninɔ nɔ hun ali gègě nú mɛ ɖěɖee jló na sɛ̀n Jehovah bɔ nǔ ɖě ma na fɛ́ ayi yetɔn ɖ’ékɔn ǎ lɛ é. Enɛ wu ɔ, enyi mɛɖé wlí alɔ ɖó hwɛjijɔ e ma hwɛ́n nùɖé ǎ lɛ é, ɖi kɔgbidinúmɛ hagbɛ̌ lɛ tɔn wu ɔ, é nyí nùnywɛ sín nǔ bonu é wà ǎ.

4. Etɛ sín hudo vǐ lɛ ka ɖó bɔ alɔwliwli ɖagbe ɖé nɔ sɔ́ dodonú tɔn ɖ’ayǐ?

⁴ Ðò alɔ ɖevo mɛ ɔ, hwɛjijɔ jɔ hwɛjijɔ e wu è na wlí alɔ lɛ é ka tíìn à? Ganji. Alɔwliwli ɔ lɔ ɔ, nùnina ɖé wɛ bo gosin Mawu wanyiyinɔ mǐtɔn gɔ́n. (Xà Bǐbɛ̌mɛ 2:18.) Enɛ wu ɔ, é ɖó lè ɖé lɛ bo sixu lɛ́ hɛn nyɔna lɛ wá. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, alɔwliwli ɖagbe ɖé nyí dodonú ɖagbe hugǎn ɔ nú gbɛzán xwédo tɔn. Vǐ lɛ ɖó hudo fí e tagba ma ɖè ǎ é tɔn kpo mɛjitɔ́ ɖěɖee na kplɔ́n ye, ɖè wanyiyi xlɛ́ ye, gbɛ́ nǔ nú ye, bo na xlɛ́ ali ye é kpo tɔn. (Ðɛhan 127:3; Efɛzinu lɛ 6:1-4) Amɔ̌, enyi nukúnkpikpe dó vǐ wu kɛɖɛ wɛ nyí hwɛjijɔ e wu alɔwliwli dó tíìn é ǎ.

5, 6. (a) Sɔgbe kpo Nùnywɛtɔ́xó 4:9-12 kpo ɔ, etɛ ka nyí ɖé lɛ ɖò lè e xɔ́ntɔn vívɛ́ zunzun nɔ hɛn wá lɛ é mɛ? (b) Nɛ̌ alɔwliwli ɖé ka sixu cí è fɔ kàn atɔn kplé bo gbɛ̀ ɖɔhun gbɔn?

⁵ Mǐ ni kpɔ́n wemafɔ e jí wemata elɔ jinjɔn é kpo xó e lɛlɛ̌ d’é lɛ é kpo: “Mɛ wè ɖó gbè kpɔ́ bo wà azɔ̌ ɔ, é nyɔ́ hú è nɔ mɛ ɖokpo géé; ɖó è kpé wè ɖò azɔ̌ kɔn ɔ, è nɔ mɔ nu tɔn. Nú mɛ ɖě jɛ ayǐ ɔ, mɛ ɖě ɔ na sɔ́ ɛ site; amɔ̌, mɛ e nyí é ɖokponɔ bo jɛ ayǐ ɔ, nǔ tɔn blawu, ɖó é na mɔ mɛɖé bonu é na dó alɔ ɛ, bɔ é na site ǎ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, nú mɛ wè mlɔ́ zan ɖokpo ɔ jí ɔ, ye nɔ glɔ́n jɔhɔn nú yeɖée; é ka nyí mɛ ɖokpo wɛ ɔ, mɛ̌ na glɔ́n jɔhɔn n’i? Enyi mɛɖé tɔ́n hun mɛ wè ɔ, ye mɛ wè lɛ hɛn ɔ, ye na glo mɛ ɔ; é ka nyí mɛ ɖokpo wɛ è tɔ́n ahwan ɔ, è na kpé wǔ tɔn. È fɔ kàn atɔn kplé bo gbɛ̀ ɔ, é nɔ wɛ́n vawun ǎ.”​—Nùnywɛtɔ́xɔ́ 4:9-12.

⁶ Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, lee xɔ́ntɔn zunzun xɔ akwɛ sɔ́ é xlɛ́ wɛ wemafɔ enɛ lɛ ɖè. Alɔwliwli ka nɔ bló bɔ è nɔ nyí xɔ́ntɔn vívɛ́ hugǎn. Lee wemafɔ enɛ lɛ xlɛ́ gbɔn é ɔ, bǔninɔ mɔhun sixu hun alɔdómɛ, gbɔdónúmɛ kpo alɔcyɔnmɛji kpo sín ali ɖó te. Enyi alɔwliwli ɖé na lidǒ ɔ, é ɖó na nyí kancica ɖé bo na ɖò mɛ wè lɛ kɛɖɛ tɛntin ǎ. Lee wemafɔ enɛ xlɛ́ gbɔn é ɔ, kàn wè e è gbɛ̀ ɖó bǔ é sixu wá wɛ́n. Amɔ̌, è xò kàn atɔn kplé bo gbɛ̀ ɔ, é na vɛwǔ tawun cobɔ é na wɛ́n. Enyi lee asú kpo asì kpo lɛ na wà gbɔn bɔ nǔ yetɔn na nyɔ́ Jehovah nukúnmɛ é wɛ nɔ ɖu ayi mɛ nú ye mɛ wè lɛ bǐ jɛ nukɔn ɔ, alɔwliwli yetɔn na cí è fɔ kàn atɔn kplé bo gbɛ̀ ɖɔhun. Ðó Jehovah nyí akpáxwé taji ɖò alɔwliwli ɔ mɛ wutu ɔ, kpɔ́ninɔ yetɔn na lidǒ tawun nugbǒ.

7, 8. (a) Wěɖexámɛ tɛ Pɔlu ka wlan sɛ́dó Klisanwun tlɛnnɔ e ɖò xwi ɖí xá jlǒ xóɖóxámɛ tɔn lɛ wɛ é? (b) Linlin e sɔgbe é tɛ Biblu ka d’alɔ mǐ bɔ mǐ ɖó dó alɔwliwli wu?

⁷ Alɔwliwli ɖokponɔ wɛ lɛ́ hun ali nú mɛ bɔ è sixu gbɔ jlǒ xóɖóxámɛ tɔn lee é jɛxa gbɔn é. Ðò ali enɛ nu ɔ, é jɛxa ɖɔ è ni kpɔ́n xóɖóxámɛ dó mɔ nǔ e nɔ dó xomɛhunhun nú mɛ é. (Nùnywɛxó 5:18) Hwenu e tlɛnnɔ ɖé na zɛ xwè ɖěɖee è nɔ ɖó bɔ jlǒ xóɖóxámɛ tɔn nɔ syɛn nú mɛ é wu é ɔ, é sixu lɛ́ kpó ɖò xwi ɖí xá jlǒ xóɖóxámɛ tɔn wɛ. Enyi è ma ɖu ɖò mɛɖée jí ǎ ɔ, jlǒ mɔhun lɛ sixu zɔ́n bɔ è yì wà nùblibli. Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú Pɔlu bɔ é wlan wěɖexámɛ elɔ sɛ́dó tlɛnnɔ lɛ: “Enyi mi ma sixu ɖu ɖò miɖée jí ǎ hǔn, mi da asì, abǐ mi da asú: enyi mi da asì abǐ mi da asú ɔ, é nyɔ́ hú mi ni nɔ mɔ̌, bonu nyɔnu biba abǐ sunnu biba sín jlǒ na ɖò jiji wɛ ɖò lan mitɔn mɛ myɔ ɖɔhun.”​—1 Kɔlɛntinu lɛ 7:9; Jaki 1:15.

⁸ É na bo nyí hwɛjijɔ ɖebǔ wɛ sísɛ́ mɛɖé bɔ é wlí alɔ ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ é ni ɖó linlin e sɔgbe é. Lee Pɔlu ɖɔ gbɔn é ɔ, mɛ ɖěɖee d’asú alǒ d’asì lɛ é “nɔ mɔ wuvɛ̌ ɖò gbɛ̀ e ye nɔ zán ayihɔngbe ayihɔngbe ɔ mɛ.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 7:28) Mɛ e wlí alɔ lɛ é nɔ kpé tagba ɖé lɛ bɔ tlɛnnɔ lɛ na kpé ǎ. É ɖò mɔ̌ có, enyi alɔ wɛ a ba na wlí ɔ, nɛ̌ a ka sixu bló gbɔn bɔ tagba lɛ ma na sukpɔ́ sɔ nyɔna lɛ ǎ? Alixo ɖokpo wɛ nyí ɖɔ a ni ba mɛ e na nyí asú alǒ asì nú we é kpo nùnywɛ kpo.

MƐ̌ KA NA NYÍ ASÚ ÐAGBE ALǑ ASÌ ÐAGBE NÚ WE?

9, 10. (a) Nùjlɛdonǔwu tɛ Pɔlu ka na b’ɛ xlɛ́ awovinú e ɖò nùmaɖitɔ́ dida mɛ é? (b) Enyi è xò wěɖexámɛ Mawu tɔn e gbɛ́ nùmaɖitɔ́ dida é nyì kɛ́n ɔ, etɛ mɛ é ka nɔ tɔ́n kɔ dó hwɛhwɛ?

⁹ Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú Pɔlu b’ɛ wlan nugbodòdó taji ɖé bɔ è ɖó na zán hwenu e è ɖò mɛ e è na wlí alɔ xá é ba wɛ é. É ɖɔ: “Mi ma kpé nùɖé xá mɛ e ma ɖi nǔ nú Klisu ǎ lɛ ó.” (2 Kɔlɛntinu lɛ 6:14) Lee è nɔ fɔ kanlin wè dó lɛ̀ gle gbɔn é jí wɛ nùjlɛdonǔwu tɔn jinjɔn. Enyi kanlin wè lɛ ɖokpo d’agba hú ɖokpo tawun, alǒ ɖ’agbɔ̌n hú i tawun ɔ, ye mɛ wè lɛ bǐ wɛ na mɔ wuvɛ̌. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, enyi nùɖitɔ́ ɖé yì da nùmaɖitɔ́ ɖé ɔ, ye na mɔ wuvɛ̌. Enyi mɛ ɖokpo jló na hɛn éɖée ɖò wanyiyi Jehovah tɔn mɛ, bonu nǔ enɛ ma ka nɔ ɖɔ nǔ kaka ɖé alǒ nǔ ɖebǔ nú mɛ wegɔ ɔ ǎ ɔ, ye na nya nǔ ɖokpo ɔ lɛ ɖò gbɛ̀ yetɔn mɛ ǎ, bɔ enɛ sixu tɔ́n kɔ dó wuvɛ̌ gègě mɛ. Enɛ wu wɛ Pɔlu byɔ ɖò Klisanwun lɛ sí ɖɔ ye ni wlí alɔ xá Klisanwun ye ɖɔhun lɛ kɛɖɛ.​—1 Kɔlɛntinu lɛ 7:39.

¹⁰ Ðò ninɔmɛ ɖé lɛ mɛ ɔ, Klisanwun tlɛnnɔ ɖé lɛ nɔ wá gbeta ɔ kɔn ɖɔ enyi emi gbɔ bo da nùmaɖitɔ́ ɔ, é na kpɔ́n te hú emiɖokponɔ e emi ɖè é. Mɛɖé lɛ nɔ xò wěɖexámɛ Biblu tɔn lɛ nyì kɛ́n, bo nɔ da mɛ e ma nɔ sɛ̀n Jehovah ǎ é. Amɔ̌ lóò, nǔ e é nɔ wá jì é nɔ blawu. Mɛ mɔhun lɛ nɔ da mɛ e kpo ye kpo ma sixu wá gbeta ɖokpo ɔ kɔn dó nǔ taji hugǎn lɛ jí ǎ é. Mɛɖokponɔ ninɔ e mɛ enɛ nɔ tɔ́n kɔ dó é sixu syɛn hú ee ye ko mɔ kpɔ́n cobo wá wlí alɔ lɛ é bǐ. Amɔ̌, awǎjijɛ sín nǔ wɛ é nyí ɖɔ Klisanwun tlɛnnɔ afatɔ́n donu mɔkpan ɖeji dó wěɖexámɛ Mawu tɔn e kúnkplá alɔwliwli é wu bo nɔ nɔ gbeji na. (Xà Ðɛhan 32:8.) Ye nɔ ɖó nukún ɖɔ emi na wá wlí alɔ gbè ɖokpo, amɔ̌, ye nɔ nɔ tlɛnmɛ kaka jɛ hwenu e ye na mɔ asì alǒ asú ɖò Jehovah sɛntɔ́ lɛ tɛntin é.

11. Etɛ ka sixu d’alɔ we bɔ a na ba mɛ e a na da é kpo nùnywɛ kpo? (Lɛ̌ kpɔ́n gbàví e ɖò wexwɛ 114 jí é.)

¹¹ É ɖò wɛn ɖɔ é kún nyí mɛ e ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ lɛ é bǐ wɛ sɔgbe xá yeɖée ɖò alɔwliwli linu ó. Enyi a ɖò nǔ lin kpɔ́n dó alɔwliwli jí wɛ hǔn, ba mɛ e ɖó jijɔ towe ɖɔhun, ɖò nǔ ɖokpo ɔ nya wɛ ɖò gbigbɔ lixo hwi ɖɔhun, bo lɛ́ yí wǎn nú Mawu hwi ɖɔhun é. Deví gbejinɔtɔ́, ayiɖotenanɔ ɔ ko na mǐ nùɖuɖu gègě bɔ ye na d’alɔ mǐ, bɔ mǐ na lin nǔ kpɔ́n dó nǔ enɛ jí, bɔ é jɛxa ɖɔ a ni xoɖɛ bo lin nǔ kpɔ́n dó wěɖexámɛ Biblu tɔn mɔhun lɛ jí, lobo jó hwiɖée dó bonu ye ni xlɛ́ ali we bonu a ni wá gbeta taji enɛ kɔn.a​—Xà Ðɛhan 119:105.

12. Alɔwliwli sín aca tɛ è ka yí gbè na ɖò tò gègě mɛ? Kpɔ́ndéwú Biblu tɔn tɛ ka sixu xlɛ́ ali mɛ ɖò ninɔmɛ mɔhun mɛ?

¹² Aca tò gègě tɔn yí gbè nú mɛjitɔ́ lɛ bɔ ye nɔ ba mɛ e vǐ yetɔn na da é nú ye. Mɛ e ɖò tò enɛ lɛ mɛ lɛ é gègě nɔ yí gbè ɖɔ mɛjitɔ́ lɛ ɖó nùnywɛ tawun bo ko lɛ́ mɔ nǔ kpɔ́n ɖesu bo hɛn ɔ, ye na ba mɛ e vǐ yetɔn na da é nú ye. Hwɛhwɛ ɔ, alɔwliwli mɔhun lɛ nɔ yì ta, lee é nyí gbɔn ɖò Biblu sín táan mɛ é. Lee Ablaxamu sɛ́ mɛsɛntɔ́ tɔn dó ɖɔ é ni yì ba asì nú Izaki gbɔn é sixu kplɔ́n nǔ mɛjitɔ́ ɖěɖee ɖò ninɔmɛ mɔhun mɛ ɖò égbé lɛ é. Akwɛ kpo mɛjɔmɛ nyínyí kpo wɛ ɖu ayi mɛ nú Ablaxamu ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é yì fí línlín bo ba asì nú Izaki ɖò togun e ɖò Jehovah sɛ̀n wɛ é mɛ.b​—Bǐbɛ̌mɛ 24:3, 67.

NƐ̌ A KA SIXU SƆNǓ NÚ ALƆWLIWLI E NA YÌ TA É GBƆN?

13-15. (a) Nɛ̌ nugbodòdó e ɖò Nùnywɛxó 24:27 mɛ é ka sixu d’alɔ dɔnkpɛvu e ɖò nǔ lin kpɔ́n dó alɔwliwli jí wɛ é ɖé gbɔn? (b) Etɛ ɖyɔvǐ ɖé ka sixu wà bo na dó sɔnǔ nú alɔwliwli?

¹³ Enyi a ɖò nǔ lin kpɔ́n dó alɔwliwli jí wɛ nugbǒ nugbǒ tɔn ɔ, é na nyɔ́ ɖɔ a ni kanbyɔ hwiɖée ɖɔ: ‘Un ka ko ɖò gbesisɔmɛ dóó à?’ É nyí lee wanyiyi, xóɖóxámɛ, gbɛ̌dido, alǒ vǐ kplɔnkplɔn sín zo ɖò jiji wɛ ɖò lan towe mɛ gbɔn é wɛ a na kpɔ́n dó na xósin ɔ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, nǔ tawun tawun ɖé lɛ tíìn bɔ è na nya gbě yetɔn bɔ mɛ e ja asú alǒ asì nyí gbé lɛ é ɖokpo ɖokpo ɖó na lin nǔ kpɔ́n dó ye jí.

¹⁴ Dɔnkpɛvu e ɖò asì ba wɛ é ɖé ɖó na lin nǔ kpɔ́n dó nugbodòdó elɔ jí céɖécéɖé: “Azɔ̌ e a ɖó na wà ɖò glegbe ɔ ni tó jinjɔn ayǐ hwɛ̌; blǒ gle towe bǐ ganji; enɛ gudo ɔ, a na ɖó hwɛndo ayǐ.” (Nùnywɛxó 24:27) Etɛ ɖɔ gbé è ka ja tawun? Ðò hwe enɛ lɛ nu ɔ, enyi sunnu ɖé jló na ɖó xwédo ayǐ ɔ, é ɖó na kanbyɔ éɖée ɖɔ: ‘Un ka ko ɖò gbesisɔmɛ bo na kpé nukún dó asì kpo vǐ ɖebǔ e mǐ sixu wá jì é kpo wu à?’ É wɛ ɖó na w’azɔ̌ jɛ nukɔn, bo kpé nukún dó gle alǒ jinukún tɔn lɛ wu. Nugbodòdó ɖokpo enɛ lɛ́ sɔgbe ɖò égbé. Sunnu e jló na wlí alɔ é ɖé ɖó na sɔnǔ bo na kpé nukún dó azɔ̌ tɔn lɛ wu. Enyi é ɖò ganji kaka jɛ hweɖebǔnu ɔ, é ɖó na nɔ w’azɔ̌. Xó Mawu Tɔn xlɛ́ ɖɔ enyi sunnu ɖé ma nɔ kpé nukún dó xwédo tɔn sín hudo agbaza tɔn, wanyiyi tɔn, kpo gbigbɔ tɔn kpo wu ǎ ɔ, é nyla hú nùmaɖitɔ́!​—Xà 1 Timɔtée 5:8.

¹⁵ Mɔ̌ ɖokpo ɔ, gbè yí wɛ nyɔnu e jló na d’asú é lɔ ɖè ɖɔ emi na dó kɔ agban ɖé lɛ mɛ. Biblu ɖɔ nǔwukpikpé kpo jujɔ kpo e sín hudo asì ɖé sixu ɖó, bo na dó sixu d’alɔ asú tɔn bo lɛ́ kpé nukún dó xwédo tɔn wu é ɖé lɛ. (Nùnywɛxó 31:10-31) Mɛ e nɔ zɔn kplakpla jí bo nɔ wlí alɔ bo ma nɔ sɔnǔ nú azɔ̌ e é nɔ byɔ lɛ é hwɛ̌ ǎ lɛ é ɔ, ce jɛn na bí nɔ wɛ nú ye, ɖó ye lin nǔ kpɔ́n dó nǔ e ye sixu wà nú mɛ e da gbé ye ja é jí ǎ wutu. Amɔ̌, ee lɛ́ ɖò taji hú bǐ é wɛ nyí ɖɔ mɛ e ɖò nǔ lin kpɔ́n dó alɔwliwli jí wɛ lɛ é ɖó na sɔnǔ ganji ɖò gbigbɔ lixo.

16, 17. Nugbodòdó Biblu tɔn tɛ lɛ jí mɛ ɖěɖee ɖò nǔ sɔ́ nú alɔwliwli wɛ lɛ é ka ɖó na lin nǔ kpɔ́n dó?

¹⁶ Nǔsisɔ nú alɔwliwli lɛ́ byɔ ɖɔ è ni lin tamɛ kpɔ́n dó azɔ̌ ɖěɖee Mawu zɔ́n asú kpodo asì kpo é jí. Sunnu ɖé ɖó na tuùn nǔ e gǎn nyínyí nú xwédo Klisanwun tɔn ɖé sín tinmɛ nyí é. Azɔ̌ enɛ nyí kúnnuɖewema acɛgannaganna-kpanúmɛ tɔn ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, é ɖó na xwedó lee Jezu nɔ zán gǎn sín acɛ tɔn gbɔn é sín kpɔ́ndéwú. (Efɛzinu lɛ 5:23) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Klisanwun nyɔnu ɖé ɖó na mɔ nǔ jɛ azɔ̌ e asì lɛ ɖó é mɛ. É ka na ɖò gbesisɔmɛ bo na hwíhwɛ́ éɖée dó asú tɔn glɔ b’ɛ na nyí gǎn tɔn à? (1 Kɔlɛntinu lɛ 11:3) É ko ɖò sɛ́n Jehovah kpo Klisu kpo tɔn glɔ ɖ’ayǐ. (Galatinu lɛ 6:2) Acɛ e asú tɔn ɖó ɖò xwédo ɔ mɛ é nɔte nú sɛ́n ɖevo. É ka sixu yí gbè bo nɔ gudo nú acɛ sunnu hwɛhutɔ́ ɖé tɔn bo hwíhwɛ́ éɖée dó glɔ na à? Enyi enɛ vɛwǔ n’i hǔn, é na nyɔ́ ɖɔ é ni gbɔ alɔ wlí.

¹⁷ Gɔ́ na ɔ, mɛ e ja alɔ wlí gbé lɛ é ɖokpo ɖokpo ɖó na ɖò gbesisɔmɛ bo na kpé nukún dó hudo mɛ ɖě ɔ tɔn wu. (Xà Filipunu lɛ 2:4.) Pɔlu wlan ɖɔ: “Sunnu ɖokpo ɖokpo ɖó na yí wǎn nú asì tɔn éɖesunɔ ɖɔhun; nyɔnu ɖokpo ɖokpo ɖó na sí asú tɔn.” Mawu sɔ́ d’ayi mɛ nú Pɔlu bɔ é mɔ ɖɔ sunnu ɖó hudo sísí ɖaxó tɔn, bɔ asì tɔn ɖó na ɖexlɛ́ ɛ. Lobɔ nyɔnu ɖó hudo wanyiyi ɖaxó tɔn bɔ asú tɔn ɖó na ɖó n’i.​—Efɛzinu lɛ 5:21-33.

18. Etɛwu mɛ e ɖò xɔ́ntɔn mɛ lɛ é ka ɖó na ɖu ɖò yeɖée jí?

¹⁸ Xɔ́ntɔn mɛ ninɔ nyí ayiɖeɖayi sín hwenu ɖé kpowun ǎ. Hwenu ɖé wɛ bɔ sunnu ɖé kpo nyɔnu ɖé kpo na zán dó kplɔ́n lee ye na wà nǔ xá yeɖée ganji gbɔn é, bo na lɛ́ kpɔ́n ɖɔ nùnywɛnú wɛ é nyí ɖɔ emi ni wlí alɔ à jí. É lɛ́ nyí hwenu mɛɖéejiɖuɖe tɔn ɖé! Wanyiyi e mɛ e wlí alɔ lɛ é kɛɖɛ wɛ ɖó na ɖexlɛ́ yeɖée é sixu nyí tɛnkpɔn ɖaxó ɖé nú ye, ɖó enyi è na ɖɔ lɔ ɔ, jɔwamɔnú wɛ wanyiyi ɖiɖexlɛ́ mɛ e da gbé è ja é nyí. É ɖò mɔ̌ có, mɛ ɖěɖee yí wǎn nú yeɖée nugbǒ nugbǒ lɛ é na nyì alɔ nú walɔ ɖebǔ e sixu hɛn nǔ gblé dó wǔ nú wanyinamɔ ɖé ɖò gbigbɔ lixo é. (1 Tɛsalonikinu lɛ 4:6) Enɛ wu ɔ, enyi a ɖò xɔ́ntɔn mɛ hǔn, ɖu ɖò hwiɖée jí; a na ɖu lè jijɔ enɛ tɔn ɖò gbɛ̀ towe bǐ mɛ, enyi a wlí alɔ kpo a gbɔ kpo ɔ nɛ.

NƐ̌ A KA SIXU BLÓ GBƆN BƆ ALƆWLIWLI TOWE NA NƆ AYǏ SƆYI?

19, 20. Nɛ̌ linlin e Klisanwun ɖé ɖó na ɖó dó alɔwliwli wu é ka nɔ gbɔn vo nú ee gbɛ̀ égbé tɔn ɖó d’ewu é gbɛn? Jlɛ̌ dó nùɖé wu.

¹⁹ Enyi asú kpo asì kpo ɖé na bló bɔ alɔwliwli yetɔn na nɔ ayǐ sɔyi ɔ, ye ɖó na ɖó linlin e sɔgbe é dó akpá e ye dó nú yeɖée ɖò alɔwliwli yetɔn hwenu é wu. Hwɛhwɛ ɖò wema lɛ kpo fímu lɛ kpo mɛ ɔ, alɔwliwli jí wɛ awǎjijɛ vɔ ɖó, bɔ akpàkpà tɔn nɔ ɖò mɛ e ɖò xɔ́ntɔn mɛ lɛ é sɔ́ wɛ. Amɔ̌, alɔwliwli ɖesu ɔ nyí vivɔnu ɔ ǎ, bìbɛ̌ nǔ e Jehovah jló ɖɔ é ni nɔ ayǐ kaka sɔyi é tɔn wɛ. (Bǐbɛ̌mɛ 2:24) É blawu ɖɔ gbɛ̀ égbé tɔn ɔ kún nɔ ɖó linlin enɛ ó. Ðò fí ɖé lɛ ɔ, mɛ lɛ nɔ ɖɔ ɖɔ alɔwliwli nyí kàn wè bɔ è sìn ɖě dó ɖě nu. Ye sixu nɔ ma mɔ nǔ jɛ lee nùjlɛdonǔwu enɛ ɖè linlin e mɛ gègě ɖó dó alɔwliwli wu é xlɛ́ gbɔn é wu. Gbɔn nɛ̌ é? Nǔ ɖokpo wɛ nyí ɖɔ, kàn e è sìn ɖě dó ɖě nu ganji é nɔ nɔ mɔ kaka jɛ hwenu e è jló dó é; nǔ taji ɖevo wɛ lɛ́ nyí ɖɔ, è sixu sìn bɔ túntún tɔn lɛ́ bɔkun.

²⁰ Égbé ɔ, mɛ gègě nɔ kpɔ́n alɔwliwli dó mɔ afɔkpa. Ye nɔ dó ta mɛ vuzuvuzu kpowun, ɖó ye nɔ mɔ ɖɔ é na sú hudo yetɔn lɛ sín dò, lobo nɔ lin ɖɔ enyi emi jɛ wuvɛ̌ mɔ ɖ’emɛ jí tlolo ɔ, emi na ɖè ta sín mɛ. Amɔ̌, flín ɖɔ nùjlɛdonǔwu e Biblu zán nú kancica alɔwliwli tɔn é wɛ nyí kàn. Kàn ɖěɖee è nɔ bló dó tɔjihun lɛ wu é ɔ, è nɔ bló kpo linlin ɔ kpo ɖɔ ye na nɔ ayǐ sɔyi, é nɔ nyí ɖɔ ye na wá sun ǎ, enyi é na bo tlɛ nyí ɖò jɔhɔn ɖaxó hugǎn lɛ nukɔn ɔ nɛ. Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Mawu bló tuto alɔwliwli tɔn kpo linlin ɔ kpo ɖɔ é na nɔ ayǐ sɔyi. Flín ɖɔ Jezu ɖɔ: “Gbɛtɔ́ ni . . . ma klán nǔ e Mawu dɔn cá ɔ ó.” (Matie 19:6) Enyi alɔ wɛ a wlí ɔ, a ɖó na ɖó linlin ɖokpo ɔ dó alɔwliwli wu. Akpá enɛ didó nɔ zɔ́n bɔ alɔwliwli nɔ huzu agban bo nɔ kpɛn mɛ wɛ à? Ðebǔ ǎ.

21. Linlin tɛ asú kpo asì kpo ɖé ka ɖó na ɖó dó yeɖée wu? Etɛ ka sixu d’alɔ ye bɔ ye na wà mɔ̌?

²¹ Asú kpo asì kpo ɖé ɖó na ɖó linlin e sɔgbe é dó yeɖée wu tɛgbɛ. Enyi ye mɛ ɖokpo ɖokpo nɔ tɛnkpɔn bo nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe kpo gǎndido yeɖée tɔn kpo jí ɔ, alɔwliwli ɔ na nyí jɔtɛn awǎjijɛ kpo vivo kpo tɔn. Ðó mǐ nyí hwɛhutɔ́ wu ɔ, é ka jɛxa ɖɔ mǐ ni sɔ́ ayi ɖó jujɔ ɖagbe ɖěɖee asú alǒ asì mǐtɔn ɖó lɛ é jí ǎ wɛ à? Jehovah ɖó linlin e sɔgbe é hwebǐnu có, mǐ nɔ ɖó nukún ɖɔ é ni nɔ sɔ́ ayi ɖó jijɔ ɖagbe mǐtɔn lɛ jí. Ðɛhan wlantɔ́ ɖé kanbyɔ ɖɔ: “Mawu Mavɔmavɔ, enyi a na kpɔ́n dó hwɛ e mǐ nɔ hu lɛ wu ɔ, mɛ̌ ka na gán ɖ’emɛ?” (Ðɛhan 130:3) Asú kpo asì kpo lɛ ɖó na ɖó linlin ɖagbe mɔhun bo na nɔ sɔ́ hwɛ kɛ yeɖée.​—Xà Kolosinu lɛ 3:13.

22, 23. Nɛ̌ Ablaxamu kpo Sala kpo ka zé kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖ’ayǐ nú mɛ e wlí alɔ égbé lɛ é gbɔn?

²² Enyi alɔwliwli ɖé ɖò te tɛgbɛ ɔ, é sixu hɛn nyɔna ɖaxó wá. Biblu ɖɔ xó nú mǐ dó alɔwliwli Ablaxamu kpo Sala kpo tɔn wu hwenu e ye nyí mɛxo bǐ é. Ye ba wuvɛ̌ lɛ kpo tagba lɛ kpo kpò ɖò gbɛzán yetɔn mɛ ǎ. Kpɔ́n lee é na ko cí nú Sala, nyɔnu e sixu ko ɖó xwè zɛ 60 wu é, bonu é na jó xwé tɔn ɖagbeɖagbe ɔ dó, ɖò toxo hun nukún Wúu tɔn mɛ, bo na zán gbɛhwenu tɔn e kpò é ɖò goxɔ lɛ mɛ é! É ɖò mɔ̌ có, é hwíhwɛ́ éɖée dó tatɔ́ nyínyí asú tɔn tɔn glɔ. É nyí alɔgɔnúmɛtɔ́ ɖagbe ɖé nú Ablaxamu, bo nɔ d’alɔ ɛ kpo sísí kpo bonu nǔ e jí é site dó lɛ é na dó jɛ jlɔ́. Mɛɖée hwíhwɛ́ hwíhwɛ́ tɔn ka nyí nukúnta tɔn ǎ. É tlɛ nɔ ylɔ asú tɔn “dó ayi mɛ” ɖɔ sɛ́ emitɔn. (Bǐbɛ̌mɛ 18:12; 1 Piyɛ́ɛ 3:6) Sísí e é nɔ ɖó nú Ablaxamu é gosin ayi tɔn mɛ.

²³ Enɛ xlɛ́ ɖɔ linlin ɖokpo ɔ jɛn Ablaxamu kpo Sala kpo nɔ ɖó dó nǔ lɛ jí hwebǐnu ǎ. Sala ɖɔ è na wà nùɖé gbè ɖokpo b’ɛ “nyla Ablaxamu nukúnmɛ ɖesu.” É ɖò mɔ̌ có, Ablaxamu xwedó alixlɛ́mɛ Jehovah tɔn bo sɔ́ éɖée hwe bo yí gbè nú nǔ e asì tɔn byɔ é, b’ɛ sín enɛ wu bɔ xwédo ɔ mɔ nyɔna. (Bǐbɛ̌mɛ 21:9-13) Asú kpo asì kpo égbé tɔn lɛ ɔ, enyi ye na bo wlí alɔ bonu é ko bló xwè gègě ɔ, alɔwliwli mɛ enɛ lɛ e ɖó sísí nú Mawu é tɔn sixu kplɔ́n nǔ gègě ye.

24. Alɔwliwli alɔkpa tɛ ka nɔ kpa susu nú Jehovah Mawu? Aniwu?

²⁴ Alɔwliwli awǎjijɛnɔ afatɔ́n donu mɔkpan wɛ ɖò agun Klisanwun tɔn mɛ. Ðò alɔwliwli mɔhun lɛ mɛ ɔ, asì ɔ nɔ ɖó sísí ɖaxó nú asú tɔn, bɔ asú ɔ nɔ yí wǎn nú asì tɔn bo nɔ wlí yɛ̌yi n’i, bɔ ye mɛ wè lɛ nɔ nɔ kpɔ́ bo nɔ sɔ́ jlǒ Jehovah tɔn wiwa ɖó tɛn nukɔntɔn mɛ ɖò nǔ bǐ mɛ. Enyi a jló na wlí alɔ hǔn, sɔ́ nùnywɛ dó ba mɛ e a na da é, sɔnǔ tɔn ganji, dǒ gǎn bonu fífá kpo wanyiyi kpo na tíìn ɖ’emɛ, bonu é na kpa susu nú Jehovah Mawu. Mɔ̌ mɛ ɔ, alɔwliwli towe na d’alɔ we bɔ a na hɛn hwiɖée ɖò wanyiyi Mawu tɔn mɛ.