Mǐ ka sixú ɖó nǔ ahwan kpó hunnyahunnya lɛ́ kpó nu a?

NUKƆNYIYI ÐO AKWƐ́ LINU

Nǔ e gbé nya wɛ è ɖe é: È ná bló bɔ gbɛ ná lɛ́ kpɔ́n te nú mɛ lɛ́ hú gǎn. Énɛ́ sixú d’alɔ bɔ mɛ bǐ ná nɔ zɛ̌nzɛ̌n, alǒ nǔ lɛ́ ná kpɔ́n te hú gǎn ɖo akwɛ́ linu. Zɛ̌nzɛ̌n ma nɔ e nɔ tíin ɖo akwɛ́ linu é wɛ ka nyí ɖokpó ɖo hwɛjijɔ tají e wú ahwan lɛ́ nɔ tíin é mɛ.

Nǔ e wú énɛ́ sixú vɛ́ wǔ é: É ná byɔ́ ɖɔ acɛkpikpa lɛ́ ní húzú lěe yě nɔ zán akwɛ́ gbɔn é. Ðo 2022 ɔ, è zán ɖɔ̌la Amɛlíka tɔn lǐva 34,1 mɔ̌ gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ, bo ná dó bló bɔ fífá ná tíin. Ényí è ka sɔ́ akwɛ́ énɛ́ jlɛ́ dó ée è zán dó ahwankpá lɛ́ mɛ ɖo xwe ɖokpó énɛ́ mɛ é wú ɔ, é tlɛ yi ɖokpó ɖo kanweko jí ǎ.

“Akwɛ́ e mǐ nɔ zán dó hɛn sɔ mɛ e wú ahwan wa nǔ dó lɛ́ é nɔ hú gǎn ée mǐ nɔ zán bá dó glɔ́n ali nú ahwan lɛ́, lobo xo fífá kan é.”—António Guterres, Gbɛ̌ kplékplé akɔta lɛ́ tɔn sín wěgbójínɔtɔ́.

Nǔ e Biblu ɖɔ é: Acɛkpikpa gbɛ ɔ tɔn lɛ́ kpó tutomɛ gbɛ ɔ tɔn lɛ́ kpó sixú kpé wú bo d’alɔ wamamɔnɔ lɛ́, amɔ̌, yě sixú kpé wú bo ɖe yajiji síin bǐ mlɛ́mlɛ́ gbeɖé ǎ.—Sɛ́nflínmɛ 15:11; Matíe 26:11.

XÓ ÐƆ ÐÓ KPƆ́ BÓNÚ FÍFÁ NÁ TÍIN

Nǔ e gbé nya wɛ è ɖe é: È ná ɖɔ xó ɖó kpɔ́ ɖo nyanɛ́nyanɛ́ mɛ, nú ɖagbe mɛ e xó ɔ kan lɛ́ é bǐ tɔn, bo ná dó sú ali dó nǔdindɔn lɛ́, alǒ ɖe ɖɛ yě ɖo fífá mɛ.

Nǔ e wú é sixú vɛ́ wǔ é: Akpáxwé e xó ɔ kan lɛ́ é ɖokpó, alǒ hú mɔ̌ sixú nɔ ma ɖo gbesisɔmɛ nú è ná ɖɔ xó ɖó kpɔ́, alǒ sixú nɔ ma ɖo gbesisɔmɛ bá jó xó dó, alǒ nɔ ma yí gbe nú gbeta e kɔn è wá lɛ́ é. Bɔ è nɔ lɛ́ yá wǔ gba fífá sín akɔ e è jɛ lɛ́ é.

“Xó ɖɔ ɖó kpɔ́ bónú fífá ná tíin nɔ yi ta hwebǐnu ǎ. Xó sixú ɖo akɔ e è jɛ bo ná ɖó nǔ ahwan ɖé nu é wú tawun, bɔ énɛ́ ná lɛ́ xwa tɛnmɛ ɖ’ayǐ nú ahwan ɖěvo.”—Raymond F. Smith, American Diplomacy.

Nǔ e Biblu ɖɔ é: Gbɛtɔ́ lɛ́ ɖó ná “nɔ ba fífá.” (Ðɛhan 34:15) Loɔ ɖo égbé ɔ, mɛ gěgé “nɔ nɔ gbejí ǎ, . . . nɔ ba ná ɖó gbe kpɔ́ ǎ, . . . nɔ sa mɛ ɖu.” (2 Timɔtée 3:1-4) Jijɔ énɛ́ lɛ́ nɔ glɔ́n ali nú toxóɖɔtɔ́gán ayijlɔ́jlɔ́nɔ lɛ́, bónú yě ná ɖe ɖɛ nǔdindɔn lɛ́.

AHWANLYÁNNÚ LƐ́ FIFƆ KƆN NYI AYǏ

Nǔ e gbé nya wɛ è ɖe é: È ná sú ahwanlyánnú lɛ́ dó, alǒ ɖe yě kpo, ɖo tají ɔ, ɖěɖěe nɔ vívá nǔ lɛ́ é, ɖěɖěe nɔ fúnfún aɖǐnú lɛ́ kpé lɛ́ é kpó ɖěɖěe nɔ fúnfún azɔnkwín lɛ́ kpé lɛ́ é kpó.

Nǔ e wú é sixú vɛ́ wǔ é: Hwɛhwɛ ɔ, akɔta lɛ́ nɔ ba ná fɔ ahwanlyánnú lɛ́ kɔn nyi ayǐ ǎ, ɖó yě nɔ ɖo xɛsi jí ɖɔ émí táá wá vɔ́ da, alǒ émí kún ná kpé wú bo jɛ hun dó émíɖée jí ó. Ényí akɔta lɛ́ ná bo fɔ ahwanlyánnú yětɔn lɛ́ kɔn nyi ayǐ ɔ, yě sixú gɔn hun xo xá yěɖée lɛ́ ǎ.

“Acɛkpikpa ɖěɖěe dó akpá ɖɔ émí ná sú ahwanlyánnú émítɔn lɛ́ dó ɖo 1991 gúdo lɛ́ é gěgé ɖe akpá yětɔn ǎ. Akpá élɔ́ lɛ́ lɔ ɖ’é mɛ: afɔ tawun tawun lɛ́ ɖiɖe, bo ná dó ɖe awǒvinú e nɔ jɛ lɛ́ é kpo, lobo lɛ́ ɖe hunnyahunnya e nɔ tɔ́n ɖo akɔta lɛ́ tɛ́ntin é kpo, kpó blǒbló bónú ayijayǐ ná wá tíin hú gǎn ɖo gbɛ ɔ mɛ kpó.”—“Assurer notre avenir commun: Un programme de désarmement.”

Nǔ e Biblu ɖɔ é: Gbɛtɔ́ lɛ́ ɖó ná jó ahwanlyánnú yětɔn lɛ́ dó, lobo “zé hwǐ yětɔn lɛ́ dó tun alǐn ná.” (Ezayíi 2:4) Amɔ̌, énɛ́ kɛ́ɖɛ́ ko kpé ǎ, ɖó ayi mɛ wɛ dǎkaxixo nɔ gosín.—Matíe 15:19.

AYIJAYǏ SÍN AKƆJIJƐ

Nǔ e gbé nya wɛ è ɖe é: Akɔta lɛ́ yí gbe bá wa nǔ ɖó kpɔ́ dó jɛ hun dó yěɖée lɛ́ jí ɖo kɛntɔ́ yětɔn lɛ́ nukɔn. Ðo kpaa mɛ ɔ, kɛntɔ́ ɖé ná ba ná tɔ́n ahwan akɔta gěgé sín ahwankpá e xo yěɖée lɛ́ kplé é jɛ nukɔn ǎ.

Nǔ e wú é sixú vɛ́ wǔ é: Xɛsi ɖiɖi dó ahwan tíntɔ́n akɔta gěgé zɛ̌ɛ́n wú zɔ́n nú fífá tíin ǎ. Akɔta lɛ́ nɔ ɖe akpá e yě nɔ dó lɛ́ é hwebǐnu ǎ, mɔ̌ jɛ́n yě ma nɔ lɛ́ ɖó gbe kpɔ́ dó lěe yě ná wa nǔ gbɔn ɖo kɛntɔ́ yětɔn nukɔn gbɔn é, kpó hwenu e yě ná wa nǔ dó é kpó jí hwebǐnu ǎ é nɛ́.

“Akɔjijɛ akɔta lɛ́ tɔn kpó Gbɛ̌ kplékplé akɔta lɛ́ tɔn kpó w’azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n, bo d’alɔ akɔta lɛ́ bɔ yě jɛ akɔ xá yěɖée lɛ́ có, akɔjijɛ énɛ́ lɛ́ ka gbo kpo nyi ali jí nú ahwan ǎ.”—“Encyclopedia Britannica.”

Nǔ e Biblu ɖɔ é: Ényí mɛ gěgé kplé bo wa nǔ ɖó kpɔ́ ɔ, ayijayǐ nɔ tíin. (Nǔnywɛ́tɔ́xó 4:12) É ɖo mɔ̌ có, mǐ sixú ɖó nukún ɖɔ tutomɛ gbɛtɔ́ tɔn lɛ́ ná bló bɔ fífá kpó ayijayǐ kpó ná tíin káká sɔ́yi ǎ. “Mi ma gán jɛ gǎnhúnǔtɔ́ gbɛ mɛ fí tɔn lɛ́ wú ó. Gbɛtɔ́ wɛ yě nyí, yě kpé wú bo ná hwlɛ́n mɛ gán ǎ. Funfún ná jó yě dó gbe ɖokpó, bɔ yě ná lɛ́ kɔ yi kɔ́ glɔ́, bɔ gbe nɛ́ ɔ gbe ɔ, linnáwa yětɔn lɛ́ ná fó ɖó fínɛ́.”—Ðɛhan 146:3, 4.