Ŋshɔ ni Egbo Wolokpoi lɛ Ateŋ Naagbee nɔ lɛ Heŋmɛɛmɔ
NYƐSƐƐ September mli lɛ, abana woloŋlee he gbeekpamɔ ni bɛ ni ehi shi afii nyɔŋmai abɔ lɛ naa. Ebafee tamɔ nɔ ni naataomɔ shɛii ni yɔɔ nikaselɔi ni kaseɔ Ŋshɔ ni Egbo Wolokpoi lɛ ahe nii lɛ ateŋ lɛ eba naagbee, eyɛ mli akɛ ekolɛ naataomɔ kroko hu eje shishi.
Ayana Ŋshɔ ni Egbo Wolokpoi lɛ yɛ tɛkploi komɛi amli yɛ Ŋshɔ ni Egbo lɛ masɛi yɛ 1947 kɛ afii ni nyiɛ sɛɛ lɛ amli. Amɛhe ba sɛɛnamɔ waa yɛ bɔ ni ehe hiaa ni ama ja ni Hebri Ŋmalɛi lɛ ja jogbaŋŋ ha lɛ nɔ mi kɛ bɔ ni eeeha jamɔ mli shihilɛ ni hi shi yɛ Palestina shikpɔŋ lɛ nɔ beni Yesu yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ afee faŋŋ lɛ mli. (Yesaia 40:8) Eyɛ mli akɛ ajie nɛkɛ woji ni akɛ niji ŋmala nɛɛ ekomɛi akpo mra moŋ, shi kɛbashi 1991 lɛ, no mli lɛ woji ni akɛ niji ŋmala nɛɛ fe 400 yɛ lolo ni ajieko amɛ kpo ni woloŋlelɔi anine hu shɛko nɔ. Mɛi pii nu he tamɔ Professor Ben Zion Wacholder pɛpɛɛpɛ, akɛ “yoomɔ ni eyoo bɔ ni afee shɔ̃ɔ yɛ woji nɛɛ akpojiemɔ he hewɔ lɛ, enijiaŋ eje wui kwraa akɛ beni abaagbe Ŋshɔ ni Egbo woji nɛɛ ahe nitsumɔ naa ni aha je lɛ nine ashɛ nɔ lɛ, no mli lɛ wɔ fɛɛ wɔgboi.”
Shi nakai shihilɛ lɛ tsake kwraa yɛ nyɛsɛɛ September mli. klɛŋklɛŋ lɛ, Professor Wacholder kɛ ehefatalɔ ko, Martin Abegg tswa adafi akɛ amɛtsɔ ŋaa gbɛ nɔ amɛkɛ kompiuta efee nɛkɛ niŋmaai ni abu amɛhe jogbaŋŋ nɛɛ ehee. Kɛkɛ ni, Huntington Library ni yɔɔ San Marino, yɛ California, U.S. Amerika lɛ tswa adafi akɛ amɛyɛ woji ni akɛ niji eŋmala nɛɛ mli shishijee nibii lɛ ahe mfonirii ni amɛsha amɛshwie shi, ni amɛbaaha woloŋlelɔi ni ehe gbɛi ni ale amɛ jogbaŋŋ lɛ anine ashɛ enɛɛmɛi anɔ. Eka shi faŋŋ akɛ, asha nɛkɛ wolokpoi nɛɛ ahe mfonirii pii ashwie shi bɔni afee ni akɛbaa amɛyi. Ahala mfonirii lɛ ekomɛi ni akɛyato yɛ hei sɔrɔtoi, ni yɛ naagbee lɛ ekome yaje Huntington Library lɛ.
Woloŋlelɔ ko tsɛ bɔ ni nibii etsake eha nɛɛ akɛ ‘woloŋlee mli nifeemɔ ko ni tamɔ Berlin Gbogboi lɛ akuumɔ pɛpɛɛpɛ.’ Mɛi ni ahala ni amɛkwɛ mli lɛ tsɛ emli niŋmaai ni akɛwo kompiuta nɔ ni ajie lɛ kpo kɛ ehe mfonirii ni aŋmɛɛ he aha nɛɛ akɛ ‘juu.’ Ekolɛ, naataomɔi ni yaa nɔ yɛ he, yɛ nɔ ni ja kɛ nɔ ni mla ŋmɛɔ gbɛ he lɛ baaya nɔ aahu afii babaoo. Shi yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli fɛɛ lɛ, etamɔ nɔ ni woloŋlelɔi krokomɛi babaoo baanyɛ amɛkwɛ Ŋshɔ ni Egbo Wolokpoi lɛ fɛɛ mli agbɛnɛ.
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 32]
Bɔ ni afee Habakuk wolo lɛ he wiemɔ ko aha nɛ, Ŋshɔ ni Egbo Wolokpoi lɛ ateŋ ekome