Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w87 8/1 bf. 19-24
  • Toiŋjɔlɛ Baa! ​—Beni Nyɔŋmɔ Wieɔ

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Toiŋjɔlɛ Baa! ​—Beni Nyɔŋmɔ Wieɔ
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1987
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • ‘Gbɔi Ni Jɛ Ŋwɛiniiaŋ’
  • “Naanɔ Sanekpakpa”
  • Ŋwɛi Tabilɔi Anifeemɔ
  • Nɔ Ni Yehowa Bei ke Yinɔi Tsɔɔ Kɛha Wɔ Gbi Nɛɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1986
  • Nɔ ni Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ Baafee
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2000
  • Ŋwɛibɔfoi Ahe Anɔkwa Saji Komɛi
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Maŋbii Anɔ)—2017
  • Gbɛi Anɔ Ni Ŋwɛibɔfoi Baanyɛ Awa Bo
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Maŋbii Anɔ)—2017
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1987
w87 8/1 bf. 19-24

Toiŋjɔlɛ Baa! ​—Beni Nyɔŋmɔ Wieɔ

“Elumɔyeli Iɛ shweremɔ kɛ hejɔlɛ lɛ sɛɛ efoŋ.”​—YESAIA 9:⁠7.

1. Yɛ be mli ni jeŋ hiɛnyiɛlɔi wieɔ toiŋjɔlɛ he daa lɛ, mɛni etee nɔ eba yɛ adesa yinɔsane be fɛɛ mli?

JE lɛŋ hiɛnyiɛlɔi wieɔ toiŋjɔlɛ he daa nɛɛ, ni gbɔmɛi ni yɔɔ je lɛŋ fɛɛ lɛ kɛɔ akɛ amɛmiisumɔ. Ni kɛlɛ, shihilɛ ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ kaiɔ wɔ nɔ ni gbalɔ Yeremia wie lɛ: “Wɔkwɛ toiŋjɔlɛ gbɛ, shi nɔkpakpa ko baaa kɛ tsamɔ be hu shi naa, gbeyei sɔŋŋ!” (Yeremia 8:15) Yɛ anɔkwale mli lɛ kɛjɛ be mli ni Kain gbe Habel nɛɛ, je lɛ nako toiŋjɔlɛ diɛŋtsɛ, shi moŋ nɔ ni ehao lɛ ji basabasafeemɔ Ni wɔ afii ohai 20 nɛɛ ji yinɔ ni basabasafeemɔ yɔɔ mli fe fɛɛ, ni tai egbegbee emli gbɔmɛi aaafee akpekpei oha. Kɛ́ hooo lɛ, je lɛŋ gbɔmɛi amlijaa oha fɛɛ mli 97 ena tawuu kome. No hewɔ lɛ, yɛ be mli ni je lɛ hiɛnyiɛlɔi wieɔ toiŋjɔlɛ he lɛ, amɛnyiɛ amɛwebii ahiɛ kɛjɛ amanehulu kome mli kɛyabote ekroko lɛ mli.

2. Mɛɛ awuiyeli gbele kroko akadi yɛ jeŋmaji fɛɛ mli?

2 Nɔ ni esa akɛ ekɛfata nɛkɛ basabasafeemɔ nɛɛ he ji awuiyeli kɛ yiwalɛ ni yaa nɔ daa gbi. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, yɛ U.S. Amerika pɛ lɛ, agbeɔ gbɔmɛi aafee 20,000 daa afi. Atoɔ yei fe 80,000 kabonaa, ni ji akɛ amɔmɔɔ amɛ ekaa naa akɛ amɛ wɔɔ, ni enɛɛmɛi babaoo yaa nɔ ni abɔɔɔ he amaniɛ. Shi hii yiɔ yei ni amɛkɛ amɛ hiɔ shi lɛ ateŋ aaafee akpekpei enyɔ ni amɛpilaa amɛ. Ni julɔi baa shiai ejwɛ fɛɛ mli ekome mli bajuɔ nii yɛ gbɛi sɔrɔtoi anɔ. Amaniɛbɔɔ ko mu sane naa akɛ: “Wɔbatsɔmɔ gbɔmɛi asafo ko ni yeɔ awui waa.” Nakai nɔŋŋ shihilɛ lɛ yɔɔ yɛ shikpɔji krokomɛi anɔ.

3. Mɛɛ awuiyeli ni da fe fɛɛ po baanyɛ aba adesa weku lɛ nɔ bianɛ?

3 Shi enɛɛmɛi fɛɛ jeee fɛɛ, kɛ akɛto awui ni ŋmɛnɛ nuklea tawuu nii baanyɛ aye lɛ he lɛ. Amɛfa bɔ ni amɛbaanyɛ amɛgbe gbɔmɔ fɛɛ gbɔmɔ ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ shii 12! Datrɛfonyo ko kɛɛ: “Ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ tsofafeemɔ bɛ nɔ ko ni ebaafee eha mɛi ni nuklea tawuu baagbe amɛ lɛ.” Mɛni hewɔ? Amɛteŋ mɔ kroko ha hetoo akɛ: “Datrɛfoi ni kwɛɔ helatsɛmɛi kɛ tsofafeemɔ mli nitsulɔi babaoo hu baagboi . . . Abaakpata helatsamɔ hei ahiɛ. No hewɔ lɛ mɛi ni baashwɛ ni amɛyɔɔ dɛŋdadei nɛɛ ahe nilee bɔ ni amɛkɛaahere mɔ ko yiwala lɛ baafee mɛi ni amɛyi faaa kwraa,

4, 5. (a) Mɛni ji nɔ ni wolo ko wie yɛ toiŋjɔlɛ ni bɛ wɔ be nɛɛ mli lɛ he? (b) Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ nɔyeli ko mli onukpa ko wie wiemɔ ko ni tamɔ nakai nɔŋŋ?

4 Yɛ toiŋjɔlɛ ni bɛ wɔbe nɛɛ mli lɛ he lɛ, Encyclopedia Britanica ni afee nyɛsɛɛ lɛ mli saneyitso titri ji: Wɔ Jeŋ Ni Fufuluɔ Lɛ​—Nɔ ni Woɔ Jeŋ Muu Fɛɛ Mla Nɔ Ni Ayeee He Gbeyei.’ Ejaje akɛ: “Yɛ 1945 sɛɛ lɛ, jwɛŋmɔ ni ahiɛ ji akɛ ‘nɔyaa’ baaba kɛ̃, ni akɛ, ŋmɛnɛŋmɛnɛ je nɛɛ wɔsɛɛ be lɛ baafee ekomefeemɔ kɛ gbeekpamɔ.” Shi ewie yɛ nibii ni asusu he lɛ ahe akɛ, ‘efee nɔ ni elakaa mɔ kwraa.’ Ekɛfata he akɛ: ‘“Nɔ ni eba moŋ ji . . . akɛ je lɛ miiya nɔ eeefufulu, ehiɛ miikpata blɛoo fiofio, kɛmiiya hiɛ. Maji pii ni bɔ ni ato amɛ gbɛjianɔ aha kɛ mumɔŋ shihilɛ ni ekomefeemɔ yɔɔ mli ni ha asusu akɛ amɛbaahi shi nakai nɔŋŋ lɛ miikumɔ kɛmiishwie shi . . . amɛmiitsɔmɔ akutsei, wiemɔi, jamɔ mli [mligbalamɔi] maŋtiasei amli basabasafeemɔi, awuiyelɔi, hegbeyeiwolɔi, maŋ hiɛ atuatselɔi, kɛ pɛsɛmkunya kui ni susuɔ amɛ pɛ amɛnɔ̃ he.”

5 Nakai nɔŋŋ hu tsutsu U.S. Amerika nɔyeli lɛ mli onukpa ko kɛɛ: “Nibii ni haaa majimaji ateŋ ekomefeemɔ ahi shi lɛ miiya hiɛ yɛ yinɔsane mli kɛmiiha gbɛjianɔtoi ni tsuɔ gbeekpamɔ kɛ ekomefeemɔ he nii lɛ. Sane naamuu ni anyɛŋ ajo naa foi yɛ shihilɛ ni yaa nɔ yɛ jeŋ muu fɛɛ he lɛ tsɔɔ akɛ kwasafoŋ basabasafeemɔi, maŋkwramɔŋ toiŋjɔlɛ ni bɛ, shika helɛtemɔ mli naagbai, kɛ majimaji ateŋ bei baafee nɔ ni baagbɛ ashwa yɛ yinɔ nɛɛ naagbee fa ni eshwɛ lɛ mli.” Emu sane naa akɛ: “Yɛ ekukufoo mli lɛ, oshara ni ka adesai ahiɛ lɛ ji . . . mla nɔ ni ayeee yɛ jeŋ muu fɛɛ.”

‘Gbɔi Ni Jɛ Ŋwɛiniiaŋ’

6. Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ adafitswaa wolo ko mli niŋmalɔ ko tsɔɔ bɔ ni gbɔi ni jɛ ŋwɛiniiaŋ shɔŋŋ baakɛɛ yɛ wɔje lɛ he ŋmɛnɛ?

6 Yɛ enɛɛmɛi fɛɛ he lɛ, niŋmalɔ ko ŋma sane yɛ Cleveland adafitswaa wolo ko mli akɛ: “Kɛji akɛ gbɔi komɛi jɛ ŋwɛiniiaŋ ŋulamii kukui ni yɔɔ shɔŋŋ lɛ eko nɔ amɛba otsi ni baa nɛɛ mli lɛ, ani wɔbaanyɛ wɔkɛɛ amɛ akɛ ehe bahia ni wɔgbe wɔ diɛŋtsɛ wɔhe bɔni afee ni wɔkɛtsɔɔ akɛ komunism aloo nɔyelii ni aŋkroaŋkroi bɔɔ jwetri amɛhaa amɛhe lɛ ji nɔ ni fe enyɛmi? Ani wɔbaanyɛ wɔtsɔɔ mli akɛ wɔji gbɔmɛi komɛi ni egbala wɔmli wɔtsɔmɔ jeŋmaji, ni akɛ nakai jeŋmaji lɛ etswa amɛfai shi akɛ amɛbaagbegbee amɛhe yɛ lá he kumai ni yeɔ amɛ lɛ mli yɛ be kɛ bei amli? Ani wɔbaanyɛ wɔtsɔɔ mli akɛ wɔhaa hɔmɔ yeɔ wɔmli bii lɛ ateŋ mɛi komɛi kɛboteɔ gbele mli ni akɛ mɛi komɛi baa shi kwraa yɛ ohia kɛ nilee ni bɛ mli ejaakɛ tsɔnei ni akɛbaakpata adesai fɛɛ ahiɛ shikome lɛ he miihia wɔ fe fɛɛ? Gbɔi ni jɛ ŋwɛiniiaŋ shɔŋŋ nɛɛ baakɛɛ yɛ be mli ni amɛaashi Iɛ akɛ wɔji gbɔmɛi ni hiŋmɛi gbeleko kwraa. . . . Wɔbaanyɛ wɔte shi wɔwo enɛ ni wɔkɛɛ akɛ wɔtee hiɛ yɛ nilee mli ni wɔheɔ jalɛsane wɔyeɔ. Shi amɛkɛ awerɛhoo baaŋmɔ ni amɛshi dani wɔ okpɛlɛmii lɛ afɛlɛ.”

7, 8. (a) Mɛɛ saralɔi komɛi ni he wa waa ŋmɛnɛ amɛsaraa adesai amɛkwɛɔ lɛ? (b) Mɛni hewɔ amɛyɔɔ biɛ?

7 ‘Shi’ mɛi komɛi baakɛɛ akɛ, “gbɔi komɛi bɛ ni jɛ ŋwɛiniiaŋ” ‘ni miisara wɔ.’ Dabi, jeee ŋwɛiniiaŋ diɛŋtsɛ ni wɔnaa nɛɛ amɛjɛ. Shi afii babaoo nɛ, ni saralɔi komɛi ni yɔɔ nilee waa ni he wa hu etee nɔ esara wɔ ni amɛmiikwa nɔ ni adesa feɔ lɛ diɛŋtsɛ ehe kɛ shikpɔŋ lɛ. Kɛfata he lɛ, amɛmiikwɛ koni ashiɛ sane ko ni mli ka shi faŋŋ “dani wɔ okpɛlɛmii lɛ afɛlɛ.”

8 Namɛi ji nakai saralɔi ni he wa ni saraa adesai lɛ? Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ kɛɔ wɔ akɛ amɛji Nyɔŋmɔ najiaŋdamɔlɔi ni yɔɔ mumɔi ashihilɛ he lɛ, bɔfoi anɔkwafoi, ni etsuɔ amɛ kɛbaa shikpɔŋ nɛɛ nɔ koni amɛkwɛ nɔ ni yaa nɔ lɛ. Nɛkɛ mumɔŋ bɔɔ nii nɛɛ ahe Lala 103: 20 kɛɔ yɛ akɛ: “Nyɛjiea Yehowa yi, nyɛ ebɔfoi lɛ, nyɛ hewalɔi ekaalɔi ni yeɔ ewiemɔ nɔ, ni nyɛboɔ ewiemɔ lɛ gbee toi lɛ.” Afɔɔ nɛkɛ bɔfoi ni he wa nɛɛ atatsii yɛ Biblia lɛ mli. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, yɛ Mateo yitso 25 lɛ gbalɛ ni kɔɔ wɔbe nɛɛ he lɛ wieɔ yɛ kuku 31 kɛ 32 akɛ: “Shi beni gbɔmɔbi lɛ aaaba yɛ enunyam Iɛ mli, ni bɔfoi krɔŋkrɔŋi lɛ fɛɛ aaafata ehe lɛ, no mli lɛ eeeta enunyam sɛi lɛ nɔ; ni aaabua jeŋmaji lɛ fɛɛ naa yɛ ehiɛ ni eeegbala amɛmli, taakɛ bɔ ni tookwɛlɔ gbalaa gwantɛŋi kɛ abotiai amli lɛ.”

9. Mɛɛ gbɛfaŋ nɔ Kristo Yesu naa yɛ adesai asaramɔ be nɛɛ mli?

9 Nɛkɛ “gbɔmɔbi” nɛɛ ji Nyɔŋmɔ najiaŋdamɔlɔ nukpa Yesu Kristo. Beni atee lɛ shi kɛtee ŋwɛi sɛɛ lɛ; eyamɛ koni Yehowa kɛ nitsumɔ krɛdɛɛ nɛɛ awɔ edɛ. Taakɛ Lala 110: 1 lɛ tsɔɔ mli lɛ, Yehowa kɛɛ lɛ akɛ: “Ta mininejurɔ nɔ kɛyashi beyinɔ ni maŋɔ ohenyɛlɔi lɛ mafee onajiashi maŋoo.” Biblia gbalɛ ni eba mli tsɔɔ akɛ be ni Nyɔŋmɔ kɛbaatsu nɛkɛ mumɔŋ bɔɔ nɔ ni he wa nɛɛ koni ebatsu nii lɛ ba yɛ afi 1914.

10. Ŋwɛibɔfoi enyiɛ baanyɛ afata Kristo he yɛ be mli ni amɛyeɔ amɛbuaa mligbalamɔ nitsumɔ lɛ?

10 Shi ekome ebaŋ, ejaakɛ Mateo 25:31 kɛɔ akɛ “bɔfoi krɔŋkrɔŋi lɛ fɛɛ aaafata ehe.” Amɛyikulɛ aaafee enyiɛ? Kpojiemɔ 5:11 kɛɔ akɛ: “Ni mikwɛ, ni minu bɔfoi pii ni ebɔle [Nyɔŋmɔ] maŋtsɛsɛi . . . lɛ he kɛkpe lɛ agbee, ni amɛyibɔ ji akpei nyɔŋma toi akpei nyɔŋma kɛ akpe toi akpe.” 10,000 toi 10,000 lɛ feɔ bɔfoi akpekpei 100! Ni kɛlɛ Kpojiemɔ wolo lɛ wieɔ akɛ “akpei nyɔŋma toi akpei nyɔŋmai” babaoo yɔɔ ni miisɔmɔ Nyɔŋmɔ. Enɛ feɔ akpekpei toi ohai abɔ, aloo ekolɛ akpekpei toi akpekpei babaoo. Nɛkɛ mumɔŋ bɔɔ nii nɛɛ miiye kɛmiibua Nyɔŋmɔ najiaŋdamɔlɔi ni yɔɔ shikpɔŋ nɛɛ nɔ lɛ yɛ Kristo gbɛtsɔɔmɔ shishi ni amɛmiigbala gbɔmɛi Iɛ amli amɛmiifee amɛ kui enyɔ, kuu kome kɛha “naanɔ hiɛkpatamɔ” ni kuu kroko lɛ hu kɛha “naanɔ wala.”​—Mateo 25:​46, NW; kwɛmɔ Mateo 13:​41, 42 hu.

“Naanɔ Sanekpakpa”

11. Mɛni ji “naanɔ sanekpakpa” ni ŋwɛibɔfoi atai fiɔ sɛɛ aloo amɛyeɔ amɛbuaa yɛ be nɛɛ mli lɛ?

11 Mɛni ji sane titri ni nɛkɛ saralɔi ni ji ŋwɛibɔfoi nɛɛ yeɔ buaa eshiɛmɔ yɛ shikpɔŋ nɔ ŋmɛnɛ lɛ? Kpojiemɔ 14:6 kɛɔ wɔ akɛ: “Ni mina bɔfo kroko miifiliki yɛ ŋwɛi teŋ, ni ehiɛ naanɔ sanekpakpa ni eyaajaje etsɔɔ mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ kɛ jeŋmaŋ fɛɛ jeŋmaŋ kɛ akutso fɛɛ akutso kɛ majianɔ wiemɔi fɛɛ kɛ maŋ fɛɛ maŋ.” Mɛni ji nɛkɛ “naanɔ sanekpakpa” nɛɛ? Ekɔɔ nɔ ni Yesu kɛɛ akɛ ebaafee odaseyeli babaoo ni tsɔɔ akɛ naagbee gbii lɛ amli wɔyɔɔ lɛ he. Ejaje yɛ Mateo 24:14 akɛ: “Ni aaashiɛ maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa nɛɛ atsɔɔ je nɛŋ fɛɛ ni akɛye jeŋmaji lɛ fɛɛ odase; ni no dani naagbee lɛ aaaba.”

12, 13. (a) Mɛni ji Maŋtsɛyeli nɔyeli lɛ?(b) Mɛni hewɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sane lɛ ji sane ni hi fe fɛɛ lɛ?

12 Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ ji ŋwɛi nɔyeli ni baaye shikpɔŋ muu Iɛ fɛɛ nɔ yɛ be mli ni ŋmɛnɛŋmɛnɛ adesa nɔyelii lɛ fɛɛ eho etee lɛ. (Daniel 2:​44; Mateo 6:​9, 10) E-Maŋtsɛ ji Kristo Yesu, ni eyɛ hefatalɔi nɔyelɔi. (Kpojiemɔ 14:​1-4; 20:⁠4) Nakai Maŋtsɛyeli lɛ ji nɔ ni awie he yɛ Daniel 7:14 nɛkɛ lɛ: “Ni aha lɛ nɔyeli kɛ anunyam kɛ maŋtsɛyeli, koni majimaji kɛ asafoi kɛ wiemɔi lɛ fɛɛ asɔmɔ lɛ, enɔyeli lɛ, naanɔ nɔyeli ni hoŋ eyaŋ ni, ni emaŋtsɛyeli lɛ nɔ ni fiteŋ ni.”

13 Mɛni hewɔ sane ni kɔɔ Maŋtsɛyeli nɔyeli lɛ he lɛ ji sanekpakpa, sane ni hi fe fɛɛ nakai lɛ? Ejaakɛ ekɛ jeŋ hee ko baaba, adesa weku ni ato amɛ gbɛjianɔ ehee. Adesai anine baashɛ jɔɔmɔi ni yɔɔ naakpɛɛ nɔ yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ shishi ni Lala 37:11 wieɔ yɛ mɛi ni yɔɔ wala mli yɛ nakai be lɛ mli lɛ ahe akɛ: “Shi mɛi ni he jɔ lɛ, shikpɔŋ Iɛ aaatsɔ amɛ nɔ, amɛmii aaashɛ amɛhe ye hejɔlɛ babaoo mli.” Hɛɛ, “Yehowa diɛŋtsɛ aaajɔɔ emaŋ lɛ kɛ toiŋjɔlɛ.” (Lala 29:11) Ŋmɛnɛ, dani Maŋtsɛyeli lɛ aaaŋɔ shikpɔŋ lɛ fɛɛ ni eye nɔ lɛ, etoiŋjɔlɛ nɔyeli ni hiɔ shi daa ni yɔɔ “Hejɔlɛ Lumɔ” lɛ dɛŋ lɛ sanekpakpa ji nɔ ni ashiɛɔ yɛ jeŋmaji fɛɛ mli. Mɛi ni feɔ enɛ ji Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ, yɛ Kristo kɛ eŋwɛibɔfoi lɛ agbɛtsɔɔmɔ shishi​—Yesaia 9:​5, 6.

14. (a) Mɛni ji gbɛ kome ni wɔɔtsɔ nɔ wɔyoo Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ diɛŋtsɛ? (b) Nyɔŋmɔ jɔɔmɔ eje kpo yɛ amɛnɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

14 Namɛi ji Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ nɛɛ? Ojogbaŋŋ, namɛi pɛ ji mɛi ni kɛ Maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa lɛ yaa mɛi aŋɔɔ daa? Mɛi ni teɔ shi woɔ amɛ lɛ po yɔseɔ akɛ amɛji Yehowa Odasefoi. Amrɔ nɛɛ amɛyibɔ fe akpekpei etɛ, ni Maŋtsɛyeli shiɛlɔi nɛɛ ayi miifa oyayaayai Ni nyɛsɛɛ afi lɛ mli lɛ, akɛ sanekpakpa lɛ he sɔɔlɔi heei 225,868 bafata he. Ni yɛ nakai afi kome lɛ pɛ mli lɛ, ato Yehowa Odasefoi asafoi heei 2,461 yɛ shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ, ni kɛ aja mli lɛ, efe 6 daa gbi, ni enɛɛmɛi fɛɛ feɔ asafoi 52,177 yɛ shikpɔji 208 nɔ. Yɛ anɔkwale mli Iɛ, gbalɛ ni yɔɔ Yesaia 60:22 lɛ miina emlibaa. Yehowa miiha eshiɛmɔ kɛ naabuamɔ nitsumɔ lɛ fɛɛ afee oya “yɛ lɛ diɛŋtsɛ ebe mli.” Ní be lɛ nɛ!

15. Mɛni nɔ adamɔɔ akojoɔ gbɔmɛi ŋmɛnɛ?

15 Bɔ ni gbɔmɛi feɔ amɛnii yɛ Maŋtsɛyeli nɔyeli lɛ he sane lɛ he lɛ nɔ abaadamɔ ni atsɔɔ kɛji akɛ abaabua amɛnaa aha “naanɔ hiɛkpatamɔ’”aloo kɛha “naanɔ wala” yɛ jeŋ hee lɛ mli. Mɛi pii feɔ amɛnii tamɔ bɔ ni atsɔɔ yɛ 2 Kronika 36:​15, 16 lɛ: “Shi Yehowa . . . tsuɔ ebɔfoi kɛbaa amɛŋɔɔ, eteɔ shi leebi maaŋkpa etsuɔ amɛ, ejaakɛ emusuŋ tsɔɔ lɛ . . . Shi amɛ lɛ, Nyɔŋmɔ bɔfoi lɛ ahe fɛo moŋ amɛyeɔ, ni amɛgbɛɔ ewiemɔi lɛ ahe guɔ ni amɛliɔ gbalɔi lɛ aaahu kɛyashi beyinɔ ni Yehowa mlifu te shi ewo emaŋ lɛ.” Shi mɛi komɛi boɔ toi ni amɛbaa Yehowa hebuu shishi. “Shi mɔ ni boɔ mi toi lɛ aaahi shi shweshweeshwe ni ehe aaajɔ lɛ ni efɔŋ gbeyeishemɔ bɛ mli.”​—Abɛi 1:​20, 33; Mateo 25:​34-36.

Ŋwɛi Tabilɔi Anifeemɔ

16. Etsɛŋ ni Nyɔŋmɔ kɛ adesai toigbolɔi baawie, shi yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

16 Etsɛŋ ni Yehowa tsuji ashiɛmɔ nitsumɔ lɛ baaba naagbee kɛyashɛ he ni lɛ diɛŋtsɛ etsɔɔ. Nyɔŋmɔ tsuishitoo kɛha adesai toigbolɔi lɛ baaba enaagbee Toiŋjɔlɛ sane ni ewieɔ etsɔɔ adesai ni yɔɔ yinɔ nɛɛ mli lɛ baatsake. Agbɛnɛ, “ekɛ amɛ aaawie yɛ emlifu mli, ni eeewo amɛhe gbeyei, yɛ emlila lɛ mli.” (Lala 2:⁠5) Taakɛ Yehowa diɛŋtsɛ jaje lɛ, “ejaakɛ mawie yɛ miwuŋayeli kɛ mimlifu la lɛŋ.” (Ezekiel 38:​19, NW) Kɛkɛ lɛ ekɛ Okadi lɛ baaha Yesu Kristo akɛ ekɛ eŋwɛi tabilɔi lɛ afã ta ni amɛte shi amɛshi atuatsemɔ kɛ jeŋ ni yeee mla nɔ nɛɛ.

17. Mɛɛ gbɛ nɔ atsɔ ajie hewalɛ ni ŋwɛibɔfo kome yɔɔ lɛ kpo atsɔɔ?

17 Abaanyɛ ana nɔ ni nakai tabilɔi lɛ baatsu lɛ yɛ nɔ ni ba Asiria nɔ lɛ mli yɛ be mli ni Nyɔŋmɔ be shɛ akɛ eeefee nii eshi amɛ lɛ. 2 Maŋtsɛmɛi 19:35 kɛɔ akɛ: “Ni eba mli akɛ nakai nyɔɔŋ lɛ nɔŋŋ lɛ Yehowa bɔfo lɛ je kpo tee ni eyagbɛ Ashur nsara lɛŋ hii akpei oha kɛ nyɔŋmai kpaanyɔ kɛ enumɔ. . . . Naa, amɛ fɛɛ tswɛm amɛtsɔmɔ gbohii sɔŋŋ.” Enɛ ji nɔ ni ŋwɛibɔfo kome pɛ fee! Belɛ nɔ ni ŋwɛibɔfoi akpei nyɔŋma toi akpei nyɔŋmai abɔ lɛ baatsu lɛ baafee gbeyei.

18. Gbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee lɛ hiɛkpatamɔ lɛ baafee nɔ ni mɔɔ shi kwraa yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

18 Yeremia 25:​31-33 tsɔɔ nɔ ni baaba lɛ mli yɛ nɛkɛ wiemɔi nɛɛ amli akɛ: “Yehowa kɛ jeŋmaji lɛ ena, ekɛ heloo fiaa baakojo; mɛi fɔji lɛ, eeeŋɔ amɛ eha klante! Yehowa kɛɛ. Bɔ ni Yehowa Zebaot kɛɛ nɛ: Naa, efɔŋ aaajɛ jeŋmaŋ nɔ kɛaaya jeŋmaŋ nɔ, ni ahum kpeteŋkpele aaate shi kɛaajɛ shikpɔŋ lɛ naagbee he tɔɔ; ni mɛi ni Yehowa aaagbe yɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ aaakamɔ shi kɛaajɛ shikpɔŋ lɛ naagbee he kome kɛaatee shikpɔŋ lɛ naagbee he kroko lɛ; afeŋ amɛ yara; abuaŋ amɛnaa, ni asaŋ afuŋ amɛ; amɛaatsɔ tumu yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ.”

19. Mɛɛ emlitsɔɔmɔ lolo Kpojiemɔ yitso 19 kɛfataa he?

19 Kpojiemɔ 19 tsɔɔ bɔ ni Yehowa baatsu enɛɛmɛi fɛɛ aha. No ji kɛtsɔ e-Maŋtsɛ Yesu Kristo ni eeeha ete shi eshi amɛ taakɛ kuku 14 lɛ kɛɔ akɛ “tai ni yɔɔ ŋwɛi” lɛ nyiɛ esɛɛ lɛ. Kɛkɛ ni kuku 17 kɛ 18 kɛɛ: “Ni mina bɔfo ko damɔ hulu mli, ni ebo kɛ gbɛɛ wulu ekɛɛ loofɔji ni filikiɔ yɛ Ŋwɛi lɛ fɛɛ akɛ: ‘Nyɛbaa ni nyɛbabuaa nyɛhe naa yɛ Nyɔŋmɔ okpɔlɔ kpeteŋkpele lɛ he, koni nyɛbaye maŋtsɛmɛi aloo kɛ asafoiatsɛmɛi aloo kɛ hewalɔi aloo kɛ okpɔŋɔi aloo kɛ mɛi ni tara amɛnɔ lɛ aloo kɛ odehei kɛ nyɔji kɛ mɛi bibii kɛ mɛi wuji fɛɛ aloo.” Kukuji 19 kɛyashi 21 lɛ tsɔɔ adesai agbɛjianɔtoi fɛɛ ahiɛkpatamɔ ejaakɛ amɛkpoo akɛ amɛaabo toi beni Nyɔŋmɔ wie kɛtsɔ eshikpɔŋ nɔ tsuji anɔ lɛ.

20. Mɛni hewɔ je nɛɛ nyɛŋ aba naagbee kɛ nuklea oshara lɛ?

20 No hewɔ lɛ, etsɛŋ ni be lɛ baashɛ, beni Nyɔŋmɔ kɛ yiwalɛ jeŋ ni fufuluɔ nɛɛ baaba enaagbee Shi nakai naagbee lɛ efeŋ nɔ ni kɛ nuklea tawuu yɛ jeŋmaji lɛ ateŋ baaba ni amɛkpata amɛ diɛŋtsɛ amɛhiɛ. Kɛji akɛ eba lɛ nakai lɛ, abaakpata jalɔi lɛ ahiɛ afata efɔŋfeelɔi lɛ ahe. Shi Nyɔŋmɔ “okpɛlɛmii afɛlɛmɔ” lɛ ni ekɛbaate shi eshi je nɛɛ baŋ lɛ nakai, shi moŋ ebaahala mli. Mɛi komɛi baaje mli ni amɛyabote jeŋ hee lɛ mli. Taakɛ Abɛi 2:​21, 22 kɛɔ lɛ: “Ejaakɛ mɛi ni ja lɛ aaahi shikpɔŋ lɛ nɔ, ni mɛi ni eye emuu lɛ aaashwɛ yɛ nɔ; shi aaafolɔ mɛi fɔji lɛ kɛaajɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, ni aaafamɔ kutumpɔfoi lɛ kɛaajɛ nɔ.”

21. Mɛɛ sanebimɔi lolo wɔbaasusu he yɛ wɔ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ mli?

21 Mɛni hewɔ je nɛɛ ebashɛ shihilɛ ko ni no baaha shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ hiɛkpatamɔ ni tamɔ nɛkɛ aba lɛ? Ani enyɛŋ eba akɛ toiŋjɔlɛ he mɔdɛŋ ni jeŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ bɔɔ lɛ baawo yibii, koni ahere gbɛjianɔtoo nɛɛ yiwala? Ní kɛji akɛ wɔmiisumɔ ni akɛ wɔ afata “mɛi ni ja” kɛ ‘“‘mɛi ni eye emuu” ni baaje mli kɛyabote jeŋ hee lɛ mli ni amɛya nɔ amɛhi shi lɛ ahe lɛ, te esa akɛ wɔbɔ mɔdɛŋ wɔha tɛŋŋ titri lɛ yɛ adesa yinɔsane be ni he hiaa fe fɛɛ nɛɛ mli? ‘Wɔ nikasemɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ baasusu nɛkɛ sanebimɔi nɛɛ ahe.a

[Shishigbɛ niŋmai]

a Ajie kɛjɛ May 15, 1987 Watchtower lɛ mli.

Mɛni Ji Ohetoi?

◻ Toiŋjɔlɛ ni bɛ je nɛŋ titri lɛ eje kpo yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

Ŋwɛibɔfoi atai fata mligbalamɔ nitsumɔ ni yaa nɔ ŋmɛnɛ yɛ adesai ◻ ateŋ lɛ he yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Mɛni hewɔ Maŋtsɛyeli sane lɛ ji “naanɔ sanekpakpa” lɛ?

◻ Mɛni nɔ abaadamɔ akojo gbɔmɛi aha wala aloo gbele?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 22]

Ŋwɛibɔfoi atai fiɔ Yehowa Odasefoi anitsumɔ lɛ sɛɛ

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje