Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w92 5/1 bf. 8-13
  • Ha Yehowa Gbi Lɛ Ahi Ojwɛŋmɔ Mli Be Fɛɛ Be

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Ha Yehowa Gbi Lɛ Ahi Ojwɛŋmɔ Mli Be Fɛɛ Be
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1992
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Maŋbii ni Yeɔ Mla Nɔ
  • Eyiŋkpɛɛ lɛ He Nitsumɔ
  • Baalabii Akuu
  • “Maŋ Kpeteŋkpele ni He Wa”
  • “Mumɔ Krɔŋkrɔŋ Bayimɔ Amɛ Fɛɛ Amɛmli Obɔbɔ”
  • Yehowa Gbi lɛ Ebɛŋkɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1998
  • Asraafoi Efã Kɛjɛ Kooyigbɛ Kɛmiiba!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2020
  • Namɔ ‘Yiwala Abaahere’?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1998
  • Kai Waje Hekɛnɔfɔɔ Ni Wɔyɔɔ Yɛ Yehowa Mli Lɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2010
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1992
w92 5/1 bf. 8-13

Ha Yehowa Gbi Lɛ Ahi Ojwɛŋmɔ Mli Be Fɛɛ Be

“Yehowa gbi lɛ eshɛ shi eta, yɛ atɛŋbuu jɔɔ lɛ mli.”​—YOEL 4:⁠14.

1. Mɛni hewɔ ta krɔŋkrɔŋ ni baa ni Yehowa ejaje lɛ baafee sɔrɔto kwraa yɛ tai “krɔŋkrɔŋi” ni adesai ewuu lɛ ahe lɛ?

“NYƐSHIƐA enɛ yɛ jeŋmaji lɛ ateŋ, ‘Nyɛtsuua ta he!’” (Yoel 3:​9, New World Translation) Ani enɛ miitsɔɔ ta krɔŋkrɔŋ? Kɛji wɔku wɔsɛɛ wɔkwɛ Tai Krɔŋkrɔŋi, jamɔ mli tai, kɛ jeŋ tai enyɔ ni awuu​—ni Kristendom nyiɛ hiɛ yɛ fɛɛ mli lɛ​—ekolɛ ta “krɔŋkrɔŋ” hesusumɔ ekoŋŋ lɛ baaha wɔkpokpo kɛ gbeyeishemɔ. Shi, ta krɔŋkrɔŋ ni yɔɔ Yoel gbalɛ lɛ mli lɛ jeee ta ko ni jeŋmaji lɛ kɛ amɛhe baawuu. Ejeee niiahepelemɔ ni hetsɛ eyi lɛ obɔ ni akɛmiitao shikpɔji loo jwetrii babaoo ahã he, ni akɛ jamɔ miitsu nii akɛmiifee naajiemɔ. Shi moŋ, eji jalɛ ta. Eji ta ni Nyɔŋmɔ baawuu koni ekɛjie hiɛjoomɔ, béi, juu-kɛ-fɔ̃, kɛ nɔnyɛɛ kɛjɛ shikpɔŋ lɛ nɔ kwraa. Ebaabu jeŋ muu fɛɛ maŋtsɛ ni Yehowa ji yɛ ebɔɔ nii fɛɛ nɔ lɛ bem kɛmɔ shi. Nakai ta lɛ baasaa gbɛ kɛha Kristo Maŋtsɛyeli lɛ koni no kɛ adesai abote Afii Akpe nɔyeli ni jeŋ muu fɛɛ toiŋjɔlɛ, shweremɔ, kɛ miishɛɛ ni Nyɔŋmɔ gbalɔi lɛ gba yɛ he amɛfɔ shi lɛ baahi mli lɛ mli.​—Lala 37:​9-11; Yesaia 65:​17, 18; Kpojiemɔ 20:⁠6.

2, 3. (a) Mɛni ‘ji “Yehowa gbi lɛ” ni agba yɛ he afɔ shi yɛ Yoel 4:14 lɛ? (b Mɛni hewɔ nɔ ni jeŋmaji lɛ kɛbaakpe yɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ sa amɛ jogbaŋŋ lɛ?

2 Belɛ, mɛni ji “Yehowa gbi lɛ” ni agba yɛ he yɛ Yoel 4:14 lɛ mɔ? Yehowa diɛŋtsɛ jaje akɛ: “Ao, nakai gbi lɛ, ejaakɛ Yehowa gbi lɛ ebɛŋkɛ, ni eeeba tamɔ hiɛkpatamɔ kɛaajɛ Ofe lɛ ŋɔɔ!” Etamɔ hiɛkpatamɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Gbalɔ lɛ tsɔɔ mli yɛ sɛɛ mli akɛ: “Asafoi, asafoi yɛ atɛŋbuu jɔɔ lɛ mli, ejaakɛ Yehowa gbi lɛ eshɛ shi eta, yɛ atɛŋbuu jɔɔ lɛ mli.” (Yoel 1:​15; 4:14) Gbi nɛɛ ji gbi nɔ ni Yehowa baatsu ekojomɔ yiŋkpɛi ahe nii yɛ adesai asafoi babaoo ni bɛ Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ, ni kpooɔ ja ni eja gbɛ akɛ eyeɔ ŋwɛi kɛ shikpɔŋ fɛɛ nɔ akɛ jeŋ muu fɛɛ maŋtsɛ lɛ anɔ. Eji Yehowa yiŋkpɛɛ akɛ ebaakpata Satan nibii agbɛjianɔtoo ni kɛ eniji efua adesai kpɛŋŋ afii babaoo lɛ hiɛ kwraa.​—Yeremia 17:​5-7; 25:​31-33.

3 Esa akɛ gbɛjianɔtoo fɔŋ ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ kɛ nakai yiŋkpɛɛ lɛ akpe. Shi ani je lɛŋ gbɛjianɔtoo lɛ efite nakai lɛlɛŋ? Ehe saji ni aŋmala ashwie shi lɛ kwɛmɔ shikome po kɛkɛ fa! Yesu jaje shishitoo mla ko yɛ Mateo 7:16 akɛ: “Amɛyibii lɛ nyɛkɛaale amɛ.” Ani je lɛŋ maŋtiasei wuji lɛ tsɔmɔko ŋmiamɔ ŋmɔtɔ ni eyi obɔ kɛ tsofai fɔji kɛ nitsumɔ, awuiyeli, hegbeyeiwoo, jeŋba shara, kɛ mujiwoo? Shikpɔji pii yɛ ni maŋkwramɔŋ basabasa-feemɔ, hɔmɔ, kɛ ohia miifite heyelii heei ni amɛna lɛ kwraa. Gbɔmɛi fe akpekpei akpe kome yɛ ni niyenii ni abajaa ahaa amɛ yɛ hɔmɔ hewɔ lɛ pɛ amɛnaa amɛyeɔ. Kɛfata he lɛ, AIDS tsɛŋemɔ hela lɛ, ni tsofai fɔji kɛ nitsumɔ kɛ jeŋba shara eha emli ewo wu lɛ, kɛ amanehulu kpele miihe aba je lɛ fa kpotoo nɔ. Titri lɛ, kɛjɛ be mli ni Jeŋ Ta I fɛ yɛ 1914 kɛbaa nɛɛ, fitemɔ kɛkɛ adesai ashihilɛ mli nibii fɛɛ yaa nɔ efiteɔ yɛ je lɛŋ fɛɛ.​—Okɛto 2 Timoteo 3:​1-5 he.

4. Mɛɛ mpoatswaa Yehowa kɛshiɔ jeŋmaji lɛ?

4 Shi, Yehowa miibua gbɔmɛi komɛi anaa kɛmiijɛ jeŋmaji fɛɛ amli, ni amɛkɛ miishɛɛ kpɛlɛɔ gbɛtsɔɔmɔ ni kɔɔ egbɛi ahe lɛ nɔ ni amɛnyiɛɔ etempɔŋi lɛ anɔ. Nɛkɛ gbɔmɛi ni jɛ jeŋ muu fɛɛ nɛɛ kɛ amɛklantei esɔ kɔii, ni amɛkpoo je lɛ yiwalɛ gbɛ lɛ kwraa. (Yesaia 2:​2-4) Hɛɛ, amɛkɛ amɛklantei esɔ kɔii! Shi ani jeee bolɔmɔ ni Yehowa ha ajaje yɛ Yoel 4:​9, 10 lɛ sɛɛsɛɛ moŋ kwraa amɛfee nɛɛ? Wɔkaneɔ yɛ jɛmɛ akɛ: “Nyɛshiɛa enɛ yɛ jeŋmaji lɛ ateŋ, ‘Nyɛfea ta krɔŋkrɔŋ nyɛtoa! Nyɛtsĩɛa hii kakalɔi lɛ ahiɛ! Nyɛhaa tabilɔi lɛ fiaa atsia kɛbaa, amɛfa kɛba! Nyɛkɛ nyɛkɔii asɔa klantei, ni nyɛkɛ nyɛdadei asɔ akplɔi!’” Ah, Yehowa miitswa je lɛ nɔyelɔi lɛ mpoa yɛ biɛ ni amɛkɛ lɛ abakpe yɛ Harmagedon kɛ amɛ tawuu mli nyɛmɔ ni amɛbua naa amɛfee lɛ ekome lɛ fɛɛ. Shi amɛyeŋ omanye kɔkɔɔkɔ! Abaaye amɛnɔ butuu kwraa!​—Kpojiemɔ 16:⁠16.

5. Mɛni baajɛ mli aba beni abuaa “shikpɔŋ lɛ nɔ wein yibii shabii” lɛ anaa lɛ?

5 Nɔyelɔi hewalɔi lɛ ebua tawuu nibii ni yɔɔ gbeyei waa anaa, yɛ Jeŋ Muu Fɛɛ Nuŋtsɔ Yehowa hiɛ atuatsemɔ mli​—shi fɛɛ baafee efolo! Yehowa kɛ famɔ lɛ haa yɛ Yoel 4:13 akɛ: “Nyɛkɛ nikpamɔ kakla lɛ awoa mli, ejaakɛ nikpamɔ nii lɛ egbi. Nyɛbaa ni nyɛbanaanaa nɔ, ejaakɛ wein tsɔne lɛ eyi tɔ, wein bui lɛ hu miiho; ejaakɛ amɛ nɔfɔŋfeemɔ lɛ fá!” Nakai wiemɔi lɛ kɛ Kpojiemɔ 14:​18-20 kpaa gbee pɛpɛɛpɛ, he ni akɛ famɔ ha ŋwɛibɔfo ko ni hiɛ nikpamɔ kakla ni naa ba koni “[e]bua shikpɔŋ lɛ nɔ wein yibii shabii lɛ anaa, ejaakɛ ewein yibii lɛ etsu” lɛ. Kɛkɛ ni ŋwɛibɔfo lɛ kɛ enikpamɔ kakla ni naa ba lɛ wo mli ni ekɛ nakai jeŋmaji atuatselɔi lɛ “wo Nyɔŋmɔ mlila lɛ weinŋaanɔ kpeteŋkpele lɛ mli.” Kɛkɛ ni la je kpo yɛ weinŋaanɔ lɛ mli, yɛ mfoniri-feemɔŋ, ni eba ŋwɛi aahu kɛbashi okpɔŋɔi lɛ adaaŋ dadei lɛ ahe, yɛ stadioi 1,600 jekɛmɔ mli​—aaafee kilomitai 300! Mɛɛ gbɛkpamɔ ni yɔɔ gbeyei nɛ kɛha jeŋmaji ni wooo Yehowa hiɛ nyam lɛ!

Maŋbii ni Yeɔ Mla Nɔ

6. Te Yehowa Odasefoi buɔ jeŋmaji lɛ kɛ amɛnɔyelɔi lɛ amɛhaa tɛŋŋ?

6 Ani enɛ tsɔɔ akɛ Yehowa Odasefoi ejieee bulɛ kpo amɛtsɔɔɔ jeŋmaji lɛ kɛ amɛnɔyelɔi lɛ? Dabi, etsɔɔɔ nakai kwraa! Amɛjieɔ amɛ dɔlɛ babaoo kpo yɛ nibii fɔji ni afeɔ ni mɔ fɛɛ mɔ naa faŋŋ nɛɛ he, ni amɛbɔɔ gbi ni Yehowa kɛbaatsu eyiŋkpɛɛ he nii, ni bɛŋkɛɔ oyayaayai lɛ he kɔkɔ. Yɛ nakai beaŋ nɔŋŋ lɛ, amɛkɛ heshibaa boɔ bɔfo Paulo famɔ ni yɔɔ Romabii 13:1 lɛ toi: “Mɔ fɛɛ mɔ aba ehe shi aha hegbɛi ni yeɔ nɔ lɛ.” Amɛkɛ woo ni sa amɛ lɛ haa nɛkɛ adesai nɔyelɔi nɛɛ, shi jeee jamɔ. Akɛ maŋbii ni yeɔ mla nɔ lɛ, amɛnyiɛɔ tɛi ni Biblia efolɔ eshwie shi yɛ anɔkwayeli, anɔkwale wiemɔ, kɛ hetsemɔ he lɛ sɛɛ, ni amɛtswaa jeŋba kpakpa amɛwoɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛwekui amli. Amɛyeɔ amɛbuaa mɛi krokomɛi hu koni amɛle bɔ ni amɛ hu amɛaanyɛ amɛfee enɛ. Amɛkɛ gbɔmɛi fɛɛ hiɔ shi yɛ toiŋjɔlɛ mli, amɛkɛ amɛhe wooo basabasa-feemɔ ni akɛwieɔ ashiɔ nɔyelii lɛ aloo maŋkwramɔŋ atuatsemɔ mli. Yehowa Odasefoi bɔɔ mɔdɛŋ akɛ amɛaafee nɔkwɛmɔ nɔ kpakpa yɛ adesai nɔyelɔi amlai atoiboo mli, yɛ be mli ni amɛmɛɔ Nɔyelɔ ni Nɔ Kwɔ Fe Fɛɛ, Jeŋ Muu Fɛɛ Nuŋtsɔ Yehowa, ni ekɛ toiŋjɔlɛ ni eye emuu kɛ jalɛ nɔyeli asaa aba shikpɔŋ nɛɛ nɔ ekoŋŋ lɛ.

Eyiŋkpɛɛ lɛ He Nitsumɔ

7, 8. (a) Mɛɛ gbɛ nɔ abaahoso jeŋmaji lɛ ni duŋ aaawo yɛ amɛnɔ yɛ? (b) Namɛi Yoel feɔ amɛhe mfoniri ŋmɛnɛ, ni kɛji akɛ amɛ to je lɛ fa ni eshwɛ lɛ he lɛ, mɛɛ gbɛ nɔ ajɔɔ mɛnɛɛmɛi yɛ?

7 Yehowa kɛ eyiŋkpɛɛ lɛ he nitsumɔ nɛɛ mlitsɔɔmɔ haa lolo, yɛ mfoniri-feemɔŋ wiemɔ ni mli ka shi faŋŋ mli: “Hulu kɛ nyɔŋtsere ewo duŋ, ni ŋulamii efɔ̃ɔ kpɛmɔ. Ni Yehowa aaahũu kɛaajɛ Zion, ni eeewó egbee kɛaajɛ Yerusalem, ni ŋwɛi kɛ shikpɔŋ aaahoso; shi Yehowa aaatsɔ abobaa he eha emaŋ lɛ kɛ mɔɔ ni wa hu eha lsraelbii lɛ.” (Yoel 4:​15,16) Adesai ashihilɛ ni tamɔ nɔ ni kpɛɔ haŋŋ, ni eshwereɔ hu lɛ baafee kusuu, ni ebaatsɔ nɔ ni tswaa amanehulu he adafi, ni abaahoso nɛkɛ jeŋ gbɛjianɔtoo ni emli gbalaa kɛyaa nɔ lolo nɛɛ kɛjɛ shihilɛ mli kwraa, ni abaakpata ehiɛ tamɔ bɔ ni shikpɔŋhosomɔ kpele kpataa nii ahiɛ kwraa lɛ!​—Hagai 2:​20-22.

8 Kadimɔ nɔmimaa wiemɔ ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ akɛ Yehowa baafee abobaa he kɛ mɔɔ kɛha ewebii lɛ! Mɛni hewɔ? Ejaakɛ amɛ ji gbɔmɛi kome​—gbɔmɛi ni jɛ majimaji fɛɛ mli​—ni ebo Yehowa wiemɔi nɛɛ toi lɛ: “Ni nyɛaana nyɛle akɛ mi ji Yehowa, nyɛ-Nyɔŋmɔ lɛ.” (Yoel 4:17) Akɛni Yoel gbɛi lɛ shishi ji “Yehowa Ji Nyɔŋmɔ” hewɔ lɛ, efeɔ Yehowa Odasefoi ni afɔ amɛ mu, ni kɛ ekaa sɔmɔɔ yɛ jeŋ muu fɛɛ maŋtsɛ ni Yehowa ji lɛ jajemɔ mli yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ lɛ ahe mfoniri yɛ gbɛ ni sa jogbaŋŋ nɔ. (Okɛto Maleaki 1:11 he.) Kɛji wɔku wɔsɛɛ kɛtee Yoel gbalɛ lɛ shishijee wiemɔi lɛ ahe lɛ, wɔbaana bɔ ni egba Nyɔŋmɔ webii ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ anitsumɔ he sane efɔ shi yɛ wiemɔ ni yɔɔ faŋŋ mli.

Baalabii Akuu

9, 10. (a) Mɛɛ haomɔ ko Yoel gba yɛ he efɔ shi? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ Kpojiemɔ saa etiɔ Yoel gbalɛ ni kɔɔ haomɔ he lɛ mli yɛ, ni mɛɛ hewalɛ nɛkɛ haomɔ nɛɛ naa yɛ Kristendom nɔ?

9 Agbɛnɛ bo “Yehowa wiemɔ ni ba Yoel. . . ŋɔɔ” nɛɛ toi: “Nyɛboa enɛ toi, nyɛ onukpai, ni nyɛfea toi, nyɛ shikpɔŋ lɛ nɔ bii fɛɛ! Ani enɛ eko eba da yɛ nyɛyinɔ aloo nyɛtsɛmɛi ayinɔ tete? Nyɛgbaa nyɛbii, ni nyɛbii lɛ agba amɛbii, ni amɛbii lɛ hu agba yinɔ ni baaba yɛ amɛsɛɛ lɛ! Nii ni agãi ye shwɛ lɛ, baalabii eye; ni nii ni baalabii ye shwɛ lɛ, otukpɛi eye; ni nii ni otukpɛi ye shwɛ lɛ, no ligɔ̃ligɔ̃i eye.”​—Yoel 1:​1-4.

10 Tafãa sɔrɔto ko kwraa diɛŋtsɛ nɛ, nɔ ni abaakai aahu yɛ yinɔi fɛɛ mli. Kooloi filikilɔi akui ni tsara nɔ, titri lɛ baalabii ni ale jogbaŋŋ, kpata shikpɔŋ lɛ hiɛ kwraa. Mɛni enɛ tsɔɔ? Kpojiemɔ 9:​1-12 hu wieɔ baalabii ahaomɔ ko, ni Yehowa tsu kɛba, yɛ “amɛnɔ maŋtsɛ [ni] ji bu kwɔŋkwɔŋ lɛ mli bɔfo,” ni jeee mɔ ko mɔ ko fe Kristo Yesu shishi lɛ he. Egbɛi sɔrɔtoi enyɔ Abadon (Hebri) kɛ Apolion (Hela) lɛ shishi ji “Hiɛkpatamɔ” kɛ “Hiɛkpatalɔ.” Nɛkɛ baalabii nɛɛ feɔ Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ shwɛɛnii ni, amrɔ nɛɛ amɛyɔɔ Nuŋtsɔ lɛ gbi lɛ nɔ, ni amɛjeɔ kpo amɛyakpataa Kristendom jwɛi fɔ lɛ fɛɛ hiɛ kɛtsɔɔ kpamɔ ni amɛkpaa apasa jamɔ he mama kwraa ni amɛjajeɔ oweletɔɔ ni Yehowa kɛbaaba enɔ lɛ nɔ lɛ ahe mfoniri.

11. Mɛɛ gbɛ nɔ awo ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ baalabii lɛ hewalɛ waa yɛ, ni namɛi ji mɛi titri ni amɛtsɔ amɛhiɛ amɛwo ni amɛtutuaa amɛ?

11 Taakɛ Kpojiemɔ 9:​13-21 tsɔɔ lɛ, nɔ ni nyiɛ baalabii ahaomɔ lɛ sɛɛ hu ji tabilɔi ni tara okpɔŋɔi anɔ lɛ ahaomɔ. Kwɛ bɔ ni enɛ ji anɔkwale ha ŋmɛnɛ, yɛ be mli ni “tooi krokomɛi” ni amɛyi fa fe akpekpei ejwɛ lɛ woɔ Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ akpei fioo ko ni eshwɛ lɛ anitsumɔ mli hewalɛ, ni amɛfeɔ ekome kɛfeɔ tabilɔi ni tara okpɔŋɔi anɔ ni anyɛɛɛ amɛnaa atsi lɛ! (Yohane 10:16) Amɛfeɔ ekome kɛjajeɔ Yehowa kojomɔi ni tsurɔɔ mɔ lɛ yɛ Kristendom wɔŋjalɔi lɛ kɛ mɛi ni ‘tsakeee amɛtsui yɛ amɛ gbɔmɔgbee loo yɛ amɛ mumɔi atsɛmɔ nifeemɔi loo yɛ amɛ ajwamaŋbɔɔ loo yɛ amɛ juu’ lɛ he lɛ anɔ. Osɔfoi​—Katolekbii kɛ Protestantbii fɛɛ​—ni kɛ ekaa efi afii oha nɛɛ mli tai ni awuu kɛgbe gbɔmɛi babaoo lɛ asɛɛ lɛ kɛ osɔfoi ni kɛ gbekɛbii bibii naa bɔlɛ kɛ TV nɔ sanekpakpa shiɛlɔi shishiulɔi lɛ fɛɛ fata mɛi ni ajajeɔ nɛkɛ kojomɔ shɛɛ saji nɛɛ ashiɔ lɛ ahe.

12. Mɛni hewɔ esa jogbaŋŋ akɛ akɛ kojomɔ shɛɛ saji aaaha Kristendom hiɛnyiɛlɔi lɛ, ni mɛni etsɛ ni ebaaba amɛ, kɛ Babilon Kpeteŋkpele lɛ mlibii lɛ hu fɛɛ nɔ?

12 Yehowa tsɛmɔ lɛ jijeɔ kɛyaa “owulai” ni ji osɔfoi ni jeŋba efite lɛ aŋɔɔ akɛ: “Nyɛhiɛ atsɛ̃a, nyɛ daatɔlɔi, ni nyɛfoa; ni nyɛwo lele, nyɛ wein nulɔi, yɛ wein dɔkɔdɔkɔ lɛ hewɔ, ejaakɛ aha eje nyɛdaaŋ!” (Yoel 1:⁠5) Kristendom jamɔ lɛ kɛ je lɛ jeŋba shara ni eŋmɛɔ gbɛ lɛ eye jeŋba kpakpa he tɛi ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ efolɔ eshwie shi lɛ najiaŋ, yɛ nɛkɛ afii ohai 20 nɛɛ mli. Ebafee nɔ ko ni ŋɔɔ kɛha apasa jamɔ kɛ emli sɔlemɔyalɔi lɛ akɛ amɛaakpɛlɛ je lɛ gbɛi anɔ, shi mɛɛ mumɔŋ kɛ gbɔmɔtsoŋ helai fɛɛ amɛkpaa babaoo nɛkɛ! Etsɛŋ, taakɛ atsɔɔ mli yɛ Kpojiemɔ 17:​16, 17 lɛ, ebaafee Nyɔŋmɔ “yiŋtoo” kɛha maŋkwramɔŋ hewalɛi lɛ akɛ amɛtsɔ amɛhiɛ amɛwo jeŋ apasa jamɔ maŋtsɛyeli muu lɛ fɛɛ, Babilon Kpeteŋkpele lɛ, ni amɛkpata ehiɛ kwraa. Nakai be lɛ mli, beni enaa ni aatsu Yehowa yiŋkpɛɛ he nii aashi lɛ lɛ pɛ ‘ehiɛ baatsɛ̃’ kɛjɛ edaatɔɔ ni ha efee shikpilikpii lɛ mli.

“Maŋ Kpeteŋkpele ni He Wa”

13. Baalabii akuu lɛ bafeɔ tamɔ “maŋ kpeteŋkpele ni he wa” kɛha Kristendom yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

13 Yehowa gbalɔ lɛ tee nɔ ni etsɔɔ bɔ ni baalabii akuu lɛ ji lɛ akɛ “maŋ kpeteŋkpele ni he wa,” ni nakai ebaafee kɛha Babilon Kpeteŋkpele lɛ. (Yoel 2:⁠2) Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, esɔfoi lɛ yeɔ anɔkwale ni eji akɛ Kristendom sɔlemɔ lɛ nyɛko amɛtsake gbɔmɛi ni yɔɔ Buddhabii amaŋ Japan lolo lɛ he ŋkɔmɔ. Ni kɛlɛ, ŋmɛnɛ, Yehowa Odasefoi Japanbii fe 160,000 miiho yuu yɛ nakai maŋ lɛ mli fɛɛ ni amɛkɛ mɛi miifee Biblia mli nikasemɔi yɛ gbɔmɛi lɛ diɛŋtsɛ ashiai fe 200,000 mli. Yɛ Katolekbii asɛɛ lɛ, abuɔ Yehowa Odasefoi 180,000 ni yɔɔ Italia maŋ lɛ mli lɛ akɛ kuu ni fa fe fɛɛ. Yakatswaa Roma Katolek osɔfonukpa ko ni yɔɔ Italia lɛ ye anɔkwale ni eji akɛ Yehowa Odasefoi náa ‘kɛ hoo kwraa lɛ Katolekbii anɔkwafoi 10,000’ kɛjɛɔ sɔlemɔ lɛ mli daa afi lɛ he ŋkɔmɔ lɛ.a Odasefoi lɛ kɛ miishɛɛ hereɔ nɛkɛ gbɔmɛi nɛɛ atuu.​—Yesaia 60:​8, 22.

14, 15. Te Yoel tsɔɔ bɔ ni baalabii akuu lɛ ji lɛ mli eha tɛŋŋ, ni aha enɛ eba mli ŋmɛnɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

14 Yɛ be mli ni ewieɔ baalabii akuu ni ji Odasefoi ni afɔ amɛ mu lɛ ahe lɛ, Yoel 2:​7-9 jaje akɛ: “Amɛshaa foi tamɔ kakalɔi, amɛkwɔɔ gbogbo tamɔ tabilɔi, ni mɔ fɛɛ mɔ nyiɛɔ egbɛ nɔ, ni amɛjeee amɛpashale nɔ. Asaŋ mɔ ko mɔ ko tsiii enyɛmi, mɔ fɛɛ mɔ nyiɛ egbɛ nɔ, ni kɛ amɛyagbee tawuu nii ateŋ tete lɛ, amɛpilaaa. Amɛtumɔɔ yɛ maŋ lɛŋ, amɛjoɔ foi yɛ gbogbo nɔ, amɛkwɔɔ kɛbaa shiai hu, amɛboteɔ samfɛji amli tamɔ julɔ.”

15 Lɛlɛŋ, “baalabii” ni afɔ amɛ mu lɛ akuu, ni amrɔ nɛɛ amɛna hefatalɔi, tooi krokomɛi lɛ fe akpekpei ejwɛ ebafata amɛhe lɛ amlitsɔɔmɔ ni mli ka shi faŋŋ nɛ! “Gbogbo” ni ji jamɔ mli hetsɛ̃ ko kwraa bɛ ni baanyɛ atsi amɛnaa. Amɛkɛ ekaa yaa nɔ ‘amɛnyiɛɔ yɛ nakai susumɔ kpaa lɛ nɔŋŋ naa,’ yɛ maŋ mli odaseyeli kɛ Kristofoi anitsumɔi krokomɛi fɛɛ mli. (Okɛto Filipibii 3:16 he.) Ní amɛaaŋmɛɛ saji ahe ni akɛsaa moŋ lɛ, amɛsumɔɔ ni amɛkpee gbele naa, tamɔ Odasefoi akpei abɔ ni ‘gbee tawuu nii ateŋ’ lɛ fee beni amɛkpoo akɛ amɛjieee Katoleknyo Hitler ni jɛ Nazi Germany lɛ yi lɛ. Baalabii akuu lɛ eye odase ni mɔɔ shi jogbaŋŋ yɛ Kristendom “maŋ lɛ” mli, ni amɛkwɔ kɛteke gbɛtsii nibii fɛɛ, ni kɛji wɔɔkɛɛ lɛ, amɛgbulɔ gbɛi kɛbote shiai amli tamɔ julɔ gbuɔ boteɔ shia mli lɛ, yɛ be mli ni amɛkɛ Biblia kasemɔ he woji akpekpei akpei abɔ haa mɛi yɛ amɛ shia-kɛ-shia nitsumɔ lɛ mli lɛ. Eji Yehowa suɔmɔnaa nii akɛ aye nɛkɛ odase nɛɛ, ni hewalɛ ko bɛ ŋwɛi loo shikpɔŋ nɔ ni baanyɛ atsi naa.​—Yesaia 55:⁠11.

“Mumɔ Krɔŋkrɔŋ Bayimɔ Amɛ Fɛɛ Amɛmli Obɔbɔ”

16, 17. (a) Mɛɛ be mli wiemɔi ni yɔɔ Yoel 3:​1, 2 lɛ na emlibaa ni fe fɛɛ? (b) Mɛɛ Yoel gbalɛ wiemɔi naaa amɛmlibaa kɛmɔɔɔ shi yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli lɛ.

16 “Yehowa kɛɔ e-Dasefoi lɛ akɛ: “Ni nyɛaana nyɛle akɛ miyɛ [mumɔŋ] Israel teŋ, mi ji Yehowa, nyɛ-Nyɔŋmɔ lɛ, ni misɛɛ lɛ mɔ ko bɛ.” (Yoel 2:27) Ewebii babote nɛkɛ sɛɛyoomɔ ni sɛɛnamɔ yɔɔ he waa nɛɛ mli beni Yehowa je shishi akɛ eeeha ewiemɔi ni yɔɔ Yoel 3:​1, 2 lɛ aba mli lɛ: “Ni aaaba mli akɛ enɛɛmɛi fɛɛ asɛɛ lɛ, mafɔse mimumɔ lɛ mashwie heloo fɛɛ nɔ, ni nyɛbihii kɛ nyɛbiyei lɛ aaagba.” Enɛ ba mli yɛ Pentekoste afii 33 Ŋ.B., beni afɔ Yesu kaselɔi ni ebua amɛhe naa lɛ mu, “ni mumɔ krɔŋkrɔŋ bayimɔ amɛ fɛɛ amɛmli obɔbɔ” lɛ. Amɛshiɛ yɛ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ hewalɛ mli, ni “aŋɔ susumai aaafee akpei etɛ afata amɛhe,” yɛ nakai gbi kome lɛ nɔ.​—Bɔfoi lɛ Asaji 2:​4, 16, 17, 41.

17 Petro tsɛ Yoel 3:​3-5 hu sɛɛ yɛ nakai miishɛɛ gbi lɛ nɔ akɛ: “Ni maha ana naakpɛɛ nii yɛ ŋwɛi kɛ shikpɔŋ lɛ nɔ, lá kɛ la kɛ lasu kutuu. Hulu aaatsɔ duŋ, ni nyɔŋtsere aaatsɔ lá, dani Yehowa gbi wulu ni he yɔɔ gbeyei lɛ aaaba. Ni aaaba mli akɛ mɔ fɛɛ mɔ ni aaatsɛ Yehowa gbɛi anɔ lɛ, aaahere eyiwala.” Nakai wiemɔi lɛ ná amɛmlibaa yɛ gbɛ bibioo nɔ beni akpata Yerusalem hiɛ yɛ afi 70 Ŋ.B. lɛ.

18. Mɛɛ be Yoel 3:​1, 2 mlibaa ni da lɛ je shishi ebɔi baa?

18 Shi kɛlɛ, Yoel 3:​1-5 mlibaa lɛ mlitsɔɔmɔ babaoo yɛ lolo. Lɛlɛŋ, nɛkɛ gbalɛ nɛɛ ena emlibaa ni sa kadimɔ jogbaŋŋ kɛjɛ September 1919 kɛbaa. Yehowa webii fee kpee ko ni akaiɔ jogbaŋŋ yɛ nakai be lɛ mli yɛ Cedar Point, Ohio, U.S.A. Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ je kpo faŋŋ diɛŋtsɛ, ni ekanya etsuji ni afɔ amɛ mu lɛ koni amɛje jeŋ muu fɛɛ odaseyeli he tafaa ni etee nɔ aahu kɛbashi wɔ ŋmɛnɛŋmɛnɛ gbii nɛɛ amli lɛ shishi. Mɛɛ mlilɛɛmɔ kpele ejɛ mli eba nɛkɛ! Gbɔmɛi ni fa fe 7,000 ni ba Cedar Point kpee lɛ shishi lɛ ayi efa babaoo kɛyashɛ 10,650,158 ni ba Yesu gbele lɛ Kaimɔ lɛ yɛ March 30, 1991 lɛ. Yɛ yibɔ nɛɛ fɛɛ mli lɛ, mɛi 8,850 pɛ tsɛɔ amɛhe Kristofoi ni afɔ amɛ mu. Kwɛ bɔ ni mɛnɛɛmɛi fɛɛ amiishɛɛ lɛ da ha beni amɛnaa jeŋ muu fɛɛ yibiiwoo ni Yehowa mumɔ ni yɔɔ hewalɛ lɛ haa ebaa lɛ!​—Yesaia 40: 29, 31.

19. Yɛ bɔ ni Yehowa gbi lɛ ebɛŋkɛ kpaakpa lɛ hewɔ lɛ, mɛni esa akɛ efee wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ su?

19 Nɔ ni ka wɔhiɛ kpaakpa ni baa ji “Yehowa gbi wulu ni he yɔɔ gbeyei” ni baakpata Satan nibii agbɛjianɔtoo lɛ hiɛ kwraa lɛ. (Yoel 3:⁠4) Miishɛɛ sane ji akɛ, “mɔ fɛɛ mɔ ni aaabo atsɛ Nuŋtsɔ [Yehowa] gbɛi lɛ, aaahere eyiwala.” (Bɔfoi lɛ Asaji 2:21) Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Bɔfo Petro kɛɔ wɔ akɛ “Nuŋtsɔ [Yehowa] gbi lɛ baaba tamɔ julɔ,” ni ekɛfata he akɛ: “Agbɛnɛ, akɛni nɛkɛ nibii nɛɛ fɛɛ baafite hewɔ lɛ, mɛɛ gbɔmɛi sa akɛ nyɛtsɔmɔ yɛ jeŋbai krɔŋkrɔŋi kɛ Nyɔŋmɔ jamɔi amli? Mɛi ni kwɛɔ gbɛ ni amɛshweɔ [Yehowa] Nyɔŋmɔ gbi lɛ baa lɛ.” Kɛji wɔha ehi wɔjwɛŋmɔ mli akɛ Yehowa gbi lɛ ebɛŋkɛ kpaakpa lɛ, no lɛ wɔmli aaafili wɔ akɛ wɔɔna jalɛ “ŋwɛi hee kɛ shikpɔŋ hee” ni Yehowa ewo shi yɛ he lɛ hu mlibaa.​—2 Petro 3:​10-13.

[Shishigbɛ niŋmai]

a La Repubblíca, Rome, ltaly, November 12, 1985, kɛ La rivista del clero italiano, May 1985.

Ani Obaanyɛ Otsɔɔ Mli?

◻ Mɛni ji “Yehowa gbi lɛ”?

◻ Mɛɛ gbɛ nɔ abaakpa ‘shikpɔŋ lɛ nɔ wein’ lɛ yɛ, ni mɛni hewɔ?

◻ Baalabii ahaomɔ eba Kristendom nɔ kɛjɛ 1919 kɛbaa yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Afɔse Yehowa mumɔ ashwie ewebii anɔ yɛ afii 33 Ŋ.B., kɛ agbɛnɛ afi 1919 hu yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje