Nɛgbɛ Obaana Gbɛtsɔɔmɔ ni Akɛ He Fɔɔ nɔ Yɛ?
“YEHOWA, mile akɛ gbɔmɔ gbɛ bɛ lɛ diɛŋtsɛ edɛŋ, ni adesa ni nyiɛ nɛɛ, bɔ ni eeetsɔ ejaje enajifaamɔi eha lɛ, ebɛ edɛŋ. Yehowa, kã mi.”—Yeremia 10:23, 24.
Biblia ŋmalɔ Yeremia ŋma nakai wiemɔi lɛ afii ohai 25 ni eho nɛ. Shihilɛ ni yɔɔ mɔbɔ ni adesai yɔɔ mli yɛ afii akpei abɔ ni amɛkɛ adesa gbɛtsɔɔmɔ etsu nii sɛɛ lɛ yeɔ anɔkwale ni wiemɔi nɛɛ ji lɛ he odase ni anyɛŋ aje he ŋwane. Shi ekolɛ obaabi akɛ, ‘Nɛgbɛ abaana gbɛtsɔɔmɔ ni anyɛɔ akɛ he fɔɔ nɔ lɛ yɛ?’
Ŋmalɛ ni atsɛ yɛ yiteŋgbɛ lɛ tsɔɔ jɛɛhe ko ni anyɛɔ akɛ he fɔɔ nɔ ni kwɔ kwraa fe gbɔmɔ nɔ—gbɔmɔ Bɔlɔ lɛ, Yehowa Nyɔŋmɔ. Eji anɔkwale akɛ mɔ ko mɔ ko leee bɔ ni abɔ gbɔmɔ aha kɛ ehiamɔ nii jogbaŋŋ fe wɔ Bɔlɔ lɛ. Ni kɛlɛ, ani Nyɔŋmɔ miisumɔ ni ekɛ gbɛtsɔɔmɔ kɛ kudɔmɔ ni tamɔ nɛkɛ aha wɔ? Mɛɛ gbɛ nɔ etsɔɔ efeɔ enɛ? Ani anyɛɔ akɛtsuɔ nii yɛ wɔbei nɛɛ amli?
Abɔ lɛ akɛ Enine Ashɛ Ŋwɛi Gbɛtsɔɔmɔ Nɔ
Ale jogbaŋŋ akɛ sɔrɔto-feemɔ titri ni gbalaa gbɔmɔ kɛjɛɔ kooloi ateŋ lɛ damɔ bɔ ni adesa ansɔ lɛ yɔɔ ha, enyɛmɔ, kɛ enitsumɔi anɔ. Yɛ kooloi agbɛfaŋ lɛ, etamɔ nɔ ni ato nɔ fɛɛ nɔ ni jwɛŋmɔ lɛ feɔ lɛ he gbɛjianɔ momo awo nɔ ni atsɛɔ lɛ henumɔŋ nilee lɛ mli. Shi jeee nakai adesai yɔɔ.—Abɛi 30:24-28.
Adesa ansɔ lɛ fa ni da titri jeee nɔ ni ato enifeemɔ he gbɛjianɔ awo mli momo taakɛ kooloi anɔ̃ ji lɛ. Nyɔŋmɔ kɛ heyeli ni akɛfeɔ nɔ fɛɛ nɔ ni asumɔɔ he jwɛŋmɔ ha adesai, ni ehaa amɛnyɛɔ amɛkpɛɔ yiŋ ni nilee yɔɔ mli, ni amɛjieɔ sui ni nɔ kwɔlɔ, tamɔ suɔmɔ, ejurɔfeemɔ, pɛsɛmkunya ni afeee, jalɛsaneyeli kɛ nilee kpo.
Ani jwɛŋmɔ yɛ mli akɛ aaasusu akɛ Nyɔŋmɔ baabɔ gbɔmɔ kɛ jwɛŋmɔŋ nyɛmɔ ni tamɔ nɛkɛ ni ehaaa lɛ gbɛtsɔɔmɔ ko kwraa yɛ gbɛ ni hi fe fɛɛ ni eeetsɔ nɔ ekɛtsu nii lɛ he? Nyɔŋmɔ kɛ gbɛtsɔɔmɔ ni yaa tɛɛ ha klɛŋklɛŋ adesai lɛ. (1 Mose 2:15-17, 19; 3:8, 9) Beni gbɔmɔ gbee esha mli lɛ sɛɛ po lɛ, Yehowa tee nɔ ekudɔ hii kɛ yei anɔkwafoi lɛ, titri lɛ kɛtsɔ lɛ diɛŋtsɛ e-Wiemɔ ni jɛ mumɔŋ ni ji Biblia lɛ nɔ. (Lala 119:105) Enɛ eha adesai enyɛ amɛdamɔ daa gbi shihilɛ mli naagbai anaa yɛ omanyeyeli mli yɛ be mli ni amɛkɛ heyeli ni amɛyɔɔ lɛ tsuɔ nii yɛ nilee mli lɛ.
Nɔ ni Tsɔɔ akɛ Ŋwɛi Ajɛ Aha Aŋma Biblia Lɛ
Mɛni haa Biblia lɛ feɔ gbɛtsɔɔmɔ nɔ̃ ni anyɛɔ akɛ he fɔɔ nɔ? Nɔ kome ji akɛ, ekɛ saji ni Bɔlɔ lɛ pɛ baanyɛ ekɛha haa. Egbaa saji ni ba jeeŋmɔ dani adesa wala je shishi lɛ ahe yinɔsane. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, ekɛ bɔ ni afee loo asaa shikpɔŋ lɛ aha fio-fio kɛyashi be mli ni ebafee nɔ ni sa ni gbɔmɔ aaanyɛ ahi nɔ lɛ he yinɔsane haa. (1 Mose, yitsei 1 kɛ 2) Eyɛ mli akɛ aŋmala enɛɛmɛi yɛ Biblia lɛ mli nɔ ni fe afii 3,000 ni eho nɛ moŋ, shi ekɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ jeŋ nilee mli shishinumɔi kpaa gbee.
Jeeŋmɔ beebe dani gbɔmɔ aaakpɛlɛ nɔ akɛ shikpɔŋ lɛ yɛ kokroo lɛ, no mli lɛ Biblia lɛ ewie akɛ: “[Nyɔŋmɔ] lɛɛɔ kooyigbɛ ŋwɛi lɛ mli etsotsoroɔ kɔɔyɔɔ mli, eŋɔɔ shikpɔŋ lɛ etsotsoroɔ shi ni jeee nɔ ko nɔ.” (Hiob 26:7) Agbɛnɛ hu, Biblia lɛ jieɔ lɛ kpo akɛ “Lɛ eta shikpɔŋ lɛ yiteŋ ati lɛ nɔ, ni enɔ bii lɛ tamɔ agãi.” (Yesaia 40:22) Nyɔŋmɔ, ni ji Bɔlɔ lɛ pɛ baanyɛ ekɛ sane mlitsɔɔmɔ ni tamɔ nɛkɛ aha.
Nyɛmɔ ni akɛnaa nɔ ni baaba wɔsɛɛ lɛ jeee nikeenii ni akɛha gbɔmɔ. Shi moŋ, Bɔlɔ lɛ tsɔɔ Biblia lɛ baafai amli egbaa nɔ ni baaba yɛ wɔsɛɛ be mli. Nyɔŋmɔ kɛ emumɔ tsirɛ gbalɔ Yesaia ni eŋma yɛ E-he akɛ: “Mi nɔŋŋ miji Mawu, ni mɔ ko bɛ sɛɛ dɔŋŋ, miji Nyɔŋmɔ, ni mɔ ko mɔ ko tamɔɔɔ mi; mi ni mijɛɔ shishijee lɛ mijajeɔ naagbee nii lɛ, ni mijɛɔ blema beebe mijajeɔ nii ni anako afee lɛ.”—Yesaia 46:9‚ 10.
Biblia lɛ enyɛ etsɔɔ akɛ ebaanyɛ ejɛ shishijee egba naagbee nii ni baaba lɛ pɛpɛɛpɛ yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, egba jeŋ hewalɛi lɛ ashitee kɛ amɛ shigbeemɔ kɛ amɛ sui yɛ adesai ashihilɛ be afii akpei abɔ mli. Aŋmala naakpɛɛ gbalɛi nɛɛ ashwie shi afii ohai abɔ dani amɛba mli, ekomɛi amlibaa he afii akpei abɔ. No hewɔ lɛ Biblia lɛ gbaa ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ saji pɛpɛɛpɛ, kɛ agbɛnɛ nɔ ni baajɛ mli aba yɛ naagbee hu. Esoro Biblia lɛ kwraa hu ejaakɛ etsɔɔ gbɛ ni aaatsɔ nɔ aje adesa ni yeee emuu lɛ anɔyelii ahiɛkpatamɔ yɛ Harmagedon, “Nyɔŋmɔ Ofe lɛ gbi wulu lɛ nɔ ta lɛ” mli lɛ mli. Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli ni yɔɔ e-Bi, Yesu Kristo dɛŋ lɛ baatsu nakai nitsumɔ kpele lɛ.—Kpojiemɔ 16:14, 16; 17:9-18; Daniel‚ yitsei 2‚ 8.
Ehe yɛ Sɛɛnamɔ Daa—Eyeee Awui
Adesa nilee folo yeee emuu; no hewɔ lɛ, jeee be fɛɛ be sɛɛnamɔ yɔɔ adesa ŋaawoo mli, eyɛ mli akɛ akɛbaaha kɛ jwɛŋmɔ kpakpa. Shi jeee nakai Biblia mli ŋaawoo ji. Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ kɛɔ akɛ: “Miji Yehowa, . . . Mɔ ni tsɔɔo nii ni hi hao, mɔ ni tsɔɔo gbɛ ni onyiɛ nɔ lɛ. Eji obo mikitai lɛ atoi kulɛ, ohejɔlɛ aaatamɔ faa, ni ojalɛ hu aaatamɔ ŋshɔkei.”—Yesaia 48:17‚ 18.
Ŋwɛi gbɛtsɔɔmɔ yeɔ ebuaa wɔ koni wɔle nibii ni he hiaa titri ni wɔkɛ wɔhe akpɛtɛ shihilɛ mli nibii ni nɔ kwɔlɔ lɛ ahe. Yɛ be mli ni gbɔmɛi ni yɔɔ shihilɛ mli ŋmɛnɛ lɛ maa heloonaa mɔdɛŋbɔi kɛ otii anɔ mi lɛ, Biblia lɛ tsɔɔ sɛɛnamɔ babaoo ni yɔɔ bɔ ni ehe hiaa ni wɔfee mɛi ni kwɛɛɛ “nii ni anaa lɛ, shi moŋ nii ni anaaa lɛ . . . ; ejaakɛ nii ni anaa lɛ hiɔ shi be fioo kɛkɛ, shi nii ni anaaa lɛ hiɔ shi kɛyashiɔ naanɔ.” (2 Korintobii 4:18) Awoɔ wɔ hewalɛ yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ koni wɔna otii ni hi fe fɛɛ yɛ shihilɛ mli, ni ji, mumɔŋ otii ni kɔɔ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii ni aaafee he, ni oti ni fe fɛɛ ji naanɔ wala yɛ jalɛ gbɛjianɔtoo hee ko mli.
Beni Kristofonyo lɛ miaa ehiɛ koni edi otii ni nɔ kwɔlɔ nɛɛ asɛɛ lɛ, Biblia mli ŋaawoo yeɔ ebuaa lɛ koni eba ejeŋ yɛ gbɛ ni hi fe fɛɛ ni eeenyɛ nɔ yɛ yiwalɛ gbɛjianɔtoo nɛɛ mli. Ŋmɛnɛŋmɛnɛ beaŋ adesa nilee woɔ nilee ni ji atsu nɔ ko fioo pɛ ni ana shika babaoo lɛ he hewalɛ. Shi yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, Biblia lɛ kɛɔ wɔ akɛ: “Mɔ ni nijiaŋ ŋɔɔ lɛ lɛ, ohia hiaa lɛ; shi mɔ ni nine kaaa shi lɛ, ehaa etsɔɔ niiatsɛ.” Bɔfo Paulo ŋma wolo eyaha Hebri Kristofoi lɛ akɛ: “Wɔhiɛ ka nɔ akɛ wɔyɛ henilee kpakpa, ni wɔmiitao akɛ wɔba wɔjeŋ fɛfɛo yɛ nii fɛɛ mli.”—Abɛi 10:4; Hebribii 13:18.
Biblia kɛ ŋaawoo ni anyɛɔ atsuɔ he nii yɛ weku gbɛjianɔtoo mli hu haa. Ekɛ wu lɛ kɛ ŋa lɛ fɛɛ nitsumɔ yɛ gbalashihilɛ gbɛjianɔtoo lɛ mli lɛ mamɔɔ shi, kɛ agbɛnɛ gbɛ ni ja ni aaanyɛ atsɔ nɔ atsɔse gbekɛbii. Ekɛɔ akɛ: “Wumɛi hu asumɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛŋamɛi, tamɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛgbɔmɔtsei. . . . koni ŋa lɛ hu ashe ewu. Nyɛ bii lɛ nyɛboa nyɛ fɔlɔi lɛ atoi . . . Nyɛ tsɛmɛi lɛ, nyɛkawoa nyɛbii amlifu, shi moŋ nyɛlɛa amɛ yɛ Nuŋtsɔ [Yehowa] lɛ tsɔsemɔ kɛ ŋaawoo lɛ mli.” Bɔlɔ lɛ ŋaawoo ni nɔ kwɔ lɛ sɛɛdii kɛ weku shiŋŋ feemɔ kɛ miishɛɛ babaoo baa.—Efesobii 5:21–6:4.
Wɔsɛɛ Be ni Yɔɔ Shweshweeshwe Kɛha Mɛi ni Nyiɛɔ Nyɔŋmɔ Gbɛtsɔɔmɔ Sɛɛ Lɛ
Nyɔŋmɔ Wiemɔ ni aŋma lɛ tsɔɔ tsabaa ni Nyɔŋmɔ yɔɔ kɛha adesai anaagbai fɛɛ. Etsɛŋ ni Nyɔŋmɔ baajie ŋmɛnɛŋmɛnɛ nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ, kɛ emli piŋmɔi lɛ fɛɛ, kɛ jalɛsane ni ayeee kɛ nɔnaai lɛ kɛya, ni ekɛ ejalɛ gbɛjianɔtoo hee lɛ baato najiaŋ. Biblia lɛ tsɔɔ enɛ mli yɛ 2 Petro 3:7-10, ni ekɛfata he yɛ kuku 13 akɛ: “Yɛ eshiwoo lɛ naa lɛ, wɔmiikwɛ ŋwɛi hee kɛ shikpɔŋ hee ni jalɛ hiɔ mli lɛ gbɛ.” Enɛ ji sanekpakpa ni hi fe fɛɛ ni aaanyɛ akɛha adesa weku lɛ. No pɛpɛɛpɛ ji shɛɛ sane ni Biblia lɛ kɛhaa ni Yehowa Odasefoi shiɛɔ yɛ shikpɔji kɛ ŋshɔkpɔi fe 200 nɔ lɛ.
Kɛ aafee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii yɛ shikpɔŋ lɛ fɛɛ nɔ lɛ, ehe baaba sɛɛnamɔ aha adesa weku muu lɛ fɛɛ akɛni amɛnyiɛɔ Yehowa, Bɔlɔ lɛ gbɛtsɔɔmɔ ni hi fe fɛɛ lɛ sɛɛ lɛ hewɔ. Ohia, efɔŋ feemɔ, kɛ tsofai fɔji kɛ nitsumɔ he naagba ehiŋ shi dɔŋŋ. Hela, gbɔlɛ, kɛ gbele gbaŋ adesa weku lɛ naa dɔŋŋ. Abaawo adesa weku lɛ nɔ kɛyashɛ emuuyeli ni wɔ klɛŋklɛŋ fɔlɔi lɛ na mli ŋɔɔmɔ dani amɛtse atua amɛshi Nyɔŋmɔ gbɛtsɔɔmɔ lɛ mli.
Kwɛ bɔ ni Biblia mli naagbee wolo lɛ muaa bɔ ni mɛi ni kɛ amɛhiɛ fɔɔ ŋwɛi gbɛtsɔɔmɔ nɔ lɛ amiishɛɛ shihilɛ lɛ baaji aha lɛ naa ehaa! Kpojiemɔ 21:4‚ 5 kɛɔ akɛ: “Ni Nyɔŋmɔ aaatsumɔ amɛhiɛaŋ yaafonui fɛɛ, ni gbele bɛ dɔŋŋ, ni ŋkɔmɔyeli ko kɛ bolɔmɔ ko kɛ nɔnaa ko hu bɛ dɔŋŋ; ejaakɛ tsutsu nii lɛ eho etee.” Wɔ Bɔlɔ lɛ maa nakai wiemɔ lɛ nɔ aduatsɔ, akɛ: “Naa, miifee nii fɛɛ ehee.” Ni ekɛfata he akɛ: “Nɛkɛ wiemɔi nɛɛ, anɔkwa wiemɔi ni ma shi shiŋŋ ni.”
Mɛni Nyɔŋmɔ kpaa gbɛ kɛjɛɔ wɔdɛŋ, kɛ wɔnine aaanyɛ ashɛ nɛkɛ jɔɔmɔi nɛɛ anɔ? Bɔfo Paulo tsɔɔ mli akɛ Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii ji akɛ, “ehere gbɔmɛi fɛɛ yiwala, koni amɛshɛ anɔkwale lɛ lee mli.” (1 Timoteo 2:4) Yehowa Odasefoi kɛ miishɛɛ miifɔ bo nine koni obana nakai anɔkwale lɛ he anɔkwa nilee kɛtsɔ Biblia lɛ kasemɔ fitsofitso nɔ. Kɛ okɛ hiɛdɔɔ kase ŋwɛi suɔmɔnaa nii lɛ he nii lɛ, bo hu obaanyɛ ona kɛtsɔ niiashikpamɔ nɔ akɛ, ŋwɛi nilee pɛ ji gbɛtsɔɔmɔ ni anyɛɔ akɛ he fɔɔ nɔ yɛ jaramɔ bei nɛɛ amli. Bɔ ni bei lɛ ahe hiaa ha lɛ biɔ ni onyiɛ sɛɛ amrɔ nɔŋŋ!