Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w95 8/15 bf. 17-22
  • “Mipã lɛ Teremɔ Waaa, ni Mijatsũ lɛ Etsiii”

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • “Mipã lɛ Teremɔ Waaa, ni Mijatsũ lɛ Etsiii”
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Apã ni Eteremɔ Waaa
  • Jatsũ ni Etsiii
  • ‘Hejɔɔmɔ Kɛha Nyɛ Susumai Lɛ’
  • ‘Hejɔɔmɔ Ni Nyɛaana Nyɛha Nyɛsusumai’
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1989
  • Yesu Hã Mɛi Ahe Jɔ Amɛ
    Wɔshiɛmɔ Kɛ Wɔshihilɛ Akɛ Kristofoi—Kpee Nifeemɔ Wolo—2018
  • Heyeli Kɛmiijɛ Nɔnyɛɛ Shishi—Enaa Tsabaa Diɛŋtsɛ
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2001
  • “Nyɛbaa Miŋɔɔ, . . . Ni Mahã Nyɛhe Ajɔ Nyɛ”
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2019
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
w95 8/15 bf. 17-22

“Mipã lɛ Teremɔ Waaa, ni Mijatsũ lɛ Etsiii”

“Nyɛwoa mipã lɛ nyɛfɔa nyɛnɔ, ni nyɛkasea mi.”—MATEO 11:29.

1, 2. (a) Mɛni ona yɛ shihilɛ mli ni kɛ hejɔɔmɔ bahaa bo? (b) Mɛni esa akɛ mɔ ko afee koni enine ashɛ hejɔɔmɔ ni Yesu wo shi yɛ he lɛ nɔ?

NU ŊANII ni akɛjuɔ he yɛ gbi ni edɔ ni efee frɔ̃nɔɔ lɛ naagbee, loo gbɛkɛ wɔ kpakpa ni ana yɛ gbɛfaa kakadaŋŋ ni tɔlɛ yɔɔ mli lɛ sɛɛ—oo, kwɛ bɔ ni ehaa mɔ he jɔɔ lɛ! Nakai nɔŋŋ eji kɛ awo jatsũ ko ni tsii kɛjɛ onɔ, loo beni akɛ eshai kɛ nɔtɔmɔi eke lɛ. (Abɛi 25:25; Bɔfoi lɛ Asaji 3:19) Hejɔɔmɔ ni nɛkɛ niiashikpamɔi ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ kɛbaa lɛ kanyaa wɔ ekoŋŋ, ni ewoɔ wɔ hewalɛ ni wɔya wɔhiɛ.

2 Mɛi fɛɛ ni nuɔ he akɛ amɛtere jatsũ ni tsii ni etɔ amɛ lɛ baanyɛ aba Yesu ŋɔɔ, ejaakɛ nakai pɛ ekɛwo amɛ shi—hejɔɔmɔ. Shi, dani aaana hejɔɔmɔ ni ataoɔ babaoo nɛɛ, nɔ ko yɛ ni esa akɛ mɔ lɛ asumɔ akɛ eeefee. Yesu kɛɛ: “Nyɛwoa mipã lɛ nyɛfɔa nyɛnɔ, ni nyɛkasea mi; . . . ni nyɛaana hejɔɔmɔ nyɛaaha nyɛ susumai lɛ.” (Mateo 11:29) Mɛni ji apã nɛɛ? Ekɛ hejɔɔmɔ baa yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

Apã ni Eteremɔ Waaa

3. (a) Mɛɛ [apãi] kɔŋtsei akɛtsu nii yɛ Biblia bei amli? (b) Mɛɛ mfoniri-feemɔ mli shishinumɔ akɛtoɔ kɔŋtso he?

3 Akɛni okwaafoi ateŋ amɛhi hewɔ lɛ, Yesu kɛ etoibolɔi lɛ le nɔ ni apã [kɔŋtso] ji jogbaŋŋ. Apã ji tso kakadaŋŋ ni gbɛi enyɔ kamɔ shishi ni yaa kooloi enyɔ akuɛ, bei pii lɛ tsina hii, koni amɛgbala tsina kɔi, shwiili, loo jatsũ kroko. (1 Samuel 6:7) Akɛ gbɔmɛi apãi [kɔŋtsei] hu tsuɔ nii. Enɛɛmɛi ji tsei ni akɛfɔ̃ɔ kɔji anɔ ni jatsũ tsotsoro enaabu biɛ kɛ biɛ. Nomɛi apaafoi nyɛɔ amɛkɛtereɔ jatsũi ni tsii. (Yeremia 27:2; 28:10, 13) Yɛ bɔ ni akɛtoɔ jatsũi kɛ apaayeli he hewɔ lɛ, akɛ apã [kɔŋtso] lɛ tsuɔ nii shii abɔ yɛ mfoniri-feemɔ mli yɛ Biblia lɛ mli akɛdamɔɔ shi ahaa mɔ nɔ yeli kɛ kudɔmɔ.—5 Mose 28:48; 1 Maŋtsɛmɛi 12:4; Bɔfoi lɛ Asaji 15:10.

4. Apã [kɔŋtso] ni Yesu kɛha mɛi ni baa eŋɔɔ lɛ feɔ mɛni he okadi?

4 Belɛ, mɛni ji apã [kɔŋtso] ni mɛi ni Yesu fɔ̃ nine etsɛ amɛ akɛ amɛbana hejɔɔmɔ lɛ akɔ afɔ amɛnɔ lɛ? Kaimɔ akɛ ekɛɛ: “Nyɛwoa mipã lɛ nyɛfɔa nyɛnɔ ni nyɛkasea mi.” (Mateo 11:29) Mɔ ni kaseɔ nii ji kaselɔ. No hewɔ lɛ, ni aaaŋɔ Yesu apã [kɔŋtso] lɛ tsɔɔ kɛkɛ akɛ, abaatsɔ ekaselɔ. (Filipibii 4:3) Shi kɛlɛ, enɛ biɔ babaoo fe ni aaakpɛlɛ etsɔɔmɔi lɛ anɔ yɛ jwɛŋmɔŋ kɛkɛ. Ebiɔ nifeemɔi ni kɛ amɛ kpa gbee—nitsumɔ ni etsu lɛ ni aaatsu ni ahi shi taakɛ ehi shi lɛ. (1 Korintobii 11:1; 1 Petro 2:21) Ebiɔ suɔmɔ mli ni aaajɛ aba he shi aha enɔyeli kɛ mɛi ni ekɛ hegbɛ haa amɛ lɛ. (Efesobii 5:21; Hebribii 13:17) Etsɔɔ akɛ ni mɔ ko aaafee Kristofonyo ni ejɔɔ ehe nɔ, ni abaptisi lɛ, mɔ ni kpɛlɛɔ hegbɛi kɛ gbɛnaa nii fɛɛ ni henɔjɔɔmɔ nɛɛ kɛbaa lɛ nɔ. No ji apã [kɔŋtso] ni Yesu kɛhaa mɛi fɛɛ ni baa eŋɔɔ kɛhaa miishɛjemɔ kɛ hejɔɔmɔ lɛ. Ani oosumɔ ni okpɛlɛ nɔ?—Yohane 8:31, 32.

5. Mɛni hewɔ efeŋ niiashikpamɔ ni wa akɛ mɔ ko aaaŋɔ Yesu apã lɛ?

5 Ni ooona hejɔɔmɔ kɛtsɔ apã ni oooŋɔ-fɔ ohe nɔ lɛ nɔ—ani jeee wiemɔi ni teɔ shi woɔ amɛhe nɛ? Yɛ anɔkwale mli lɛ, amɛteee shi amɛwooo amɛhe, ejaakɛ Yesu kɛɛ epã lɛ teremɔ “waaa.” Wiemɔ nɛɛ hiɛ shishinumɔ ni ji mlijɔlɛ, ŋɔɔmɔ, kpɛlɛmɔ. (Mateo 11:30; Luka 5:39; Romabii 2:4; 1 Petro 2:3) Ákɛ kapintɛ lɛ, eeenyɛ eba akɛ Yesu efee tsinakɔii kɛ apãi [kɔŋtsei] pɛŋ, ni ebaale bɔ ni agbɔɔ kɔŋtsei ahaa koni esa mɔ lɛ, ni anyɛ akɛtsu nii babaoo yɛ hejɔlɛ mli bɔ ni aaanyɛ. Ekolɛ ekɛ mama loo kooloi awolo baaha eshishigbɛ lɛ. Afeɔ pii nakai koni ekashɔɔ loo ekashwishwia kuɛ he fe nine. Yɛ nakai gbɛ nɔ nɔŋŋ okadi apã ni Yesu kɛhaa lɛ “waaa” yɛ. Eyɛ mli akɛ ekaselɔ ni oji lɛ kɔɔ gbɛnaa nii kɛ nitsumɔi komɛi ahe moŋ, shi, ejeee niiashikpamɔ ni yɔɔ keketee loo ewa, shi nɔ ni kɛ hejɔɔmɔ baa. Ni e-Ŋwɛi Tsɛ, Yehowa, kitai lɛ hu etsiii.—5 Mose 30:11; 1 Yohane 5:3.

6. Mɛni ekolɛ Yesu tsɔɔ beni ekɛɛ: “Nyɛwoa mipã lɛ nyɛfɔa nyɛnɔ” lɛ?

6 Nɔ kroko hu yɛ ni haa Yesu apã lɛ feɔ nɔ ni “waaa,” loo eteremɔ yɔɔ mlɛo. Beni ekɛɛ: “Nyɛwoa mipã lɛ nyɛfɔa nyɛnɔ” lɛ, ebaanyɛ etsɔɔ nibii enyɔ ateŋ ekome. Kɛ apã ni bɔ he enyɔ, ni ji, nɔ ni akɛwoɔ kooloi enyɔ koni amɛ fɛɛ amɛgbala jatsũ lɛ ji nɔ ni yɔɔ ejwɛŋmɔ mli lɛ, belɛ eefɔ nine eetsɛ wɔ koni wɔkɛ lɛ fɛɛ aba apã kome shishi. Mɛɛ jɔɔmɔ no aaaji nɛkɛ—akɛ wɔɔna Yesu yɛ wɔ masɛi ni ekɛ wɔ miigbala wɔ jatsũ lɛ! Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, kɛji akɛ nɔ ni yɔɔ Yesu jwɛŋmɔ mli ji kɔŋtso ni apaafoi kɛtsuɔ nii lɛ, belɛ ekɛ nɔ ni wɔɔnyɛ wɔtsɔ nɔ wɔha jatsũ fɛɛ jatsũ ni esa akɛ wɔtere lɛ afee mlɛo loo anyɛ atere lɛ miiha wɔ. Nɛkɛ apã loo kɔŋtso nɛɛ ji hejɔɔmɔ jɛɛhe diɛŋtsɛ yɛ gbɛi enyɔ lɛ fɛɛ nɔ, ejaakɛ emaa nɔ mi kɛhaa wɔ akɛ: “Mihe jɔ, ni mibaa mihe shi kɛjɛ mitsui mli.”

7, 8. Mɛɛ tɔmɔ mɛi komɛi feɔ beni amɛnuɔ nɔnyɛɛ he lɛ?

7 Belɛ, mɛni esa akɛ wɔfee, kɛ wɔnuɔ he akɛ shihilɛ mli naagbai ahe jatsũ ni wɔtere lɛ miifee nɔ ni wɔnyɛɛɛ wɔtere, ni akɛ eenyɛ wɔ nɔ kɛmiishɛ he ni wɔɔkumɔ wɔshwie shi hu? Mɛi komɛi baanu he yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ akɛ, Yesu Kristo kaselɔ ni mɔ ko aaaji lɛ apã wa tsɔ̃ loo ebiɔ babaoo tsɔ̃, eyɛ mli akɛ daa gbi shihilɛ mli nibii ahe nitsumɔ moŋ ji nɔ ni tsii yɛ amɛnɔ. Aŋkroaŋkroi komɛi ni yɔɔ shihilɛ nɛɛ mli lɛ kpaa Kristofoi akpeei-yaa, loo amɛkɛ amɛhe wooo sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli, kɛ henumɔ akɛ ekolɛ ebaaha amɛhe ajɔ amɛ. Shi, tɔmɔ ni hiɛdɔɔ yɔɔ mli nɛ.

8 Wɔle akɛ apã [kɔŋtso] ni Yesu kɛhaa lɛ teremɔ “waaa.” Kɛ wɔwooo lɛ jogbaŋŋ lɛ, ebaashɔɔ wɔkuɛ he. Kɛ eba lɛ nɛkɛ lɛ, belɛ ebaabi ni wɔkwɛ kɔŋtso ni ka wɔkɔŋ nɔ lɛ jogbaŋŋ. Kɛji akɛ yɛ yiŋtoi komɛi ahewɔ lɛ eebi ni asaa kɔŋtso lɛ, loo ekaaa shi jogbaŋŋ lɛ, jeee akɛ ekɛ nitsumɔ baabi mɔdɛŋbɔɔ babaoo yɛ wɔdɛŋ kɛkɛ, shi ebaapiŋ wɔ hu yɛ enɛ hewɔ. Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, kɛji akɛ teokrase nitsumɔi je shishi efee tamɔ jatsũ kɛha wɔ lɛ, belɛ esa akɛ wɔkwɛ akɛ ani wɔmiitsu he nii yɛ gbɛ ni ja nɔ lo. Mɛni ji yiŋtoo ni haa wɔfeɔ nɔ ni wɔfeɔ lɛ? Ani wɔsaa wɔhe jogbaŋŋ dani wɔyaa kpeei? Ani wɔsaa wɔhe yɛ gbɔmɔtsoŋ kɛ jwɛŋmɔŋ dani wɔkɛ wɔhe woɔ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ mli? Ani wɔnaa wɔkɛ mɛi krokomɛi ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ anaanyobɔɔ ni bɛŋkɛ kpaakpa mli ŋɔɔmɔ? Ni, nɔ ni fe fɛɛ lɛ, te wɔkɛ Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ e-Bi, Yesu Kristo teŋ wekukpaa lɛ yɔɔ tɛŋŋ?

9. Mɛni hewɔ esaaa akɛ Kristofoi apã lɛ feɔ jatsũ ni anyɛɛɛ atere lɛ?

9 Kɛ wɔkɛ wɔtsui fɛɛ kpɛlɛ kɔŋtso ni Yesu kɛhaa lɛ nɔ, ni wɔkase eteremɔ yɛ gbɛ ni ja nɔ lɛ, nɔ ko bɛ ni aaadamɔ nɔ ana enɛ akɛ etamɔ jatsũ ni tsii ni anyɛɛɛ atere. Yɛ anɔkwale mli lɛ, kɛ wɔɔnyɛ wɔfee shihilɛ lɛ he mfoniri—Yesu ni kɛ wɔ yɛ kɔŋtso kome shishi lɛ—ewaaa haaa wɔ akɛ wɔɔna mɔ diɛŋtsɛ ni tere jatsũ lɛ fa ni da lɛ. Etamɔ abifao ni hiɛ eshwiili nine mli, ni eesusu akɛ eetsi kɛmiiya hiɛ, shi yɛ anɔkwale mli lɛ, fɔlɔ lɛ ji mɔ ni feɔ nakai. Akɛ Tsɛ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ, Yehowa Nyɔŋmɔ le wɔ fatɔɔi kɛ gbɔjɔmɔi lɛ jogbaŋŋ, ni etsɔɔ Yesu Kristo nɔ etsuɔ wɔ hiamɔ nii ahe nii. Paulo kɛɛ: “Mi-Nyɔŋmɔ lɛ aaaha nyɛ nii ni hiaa nyɛ lɛ fɛɛ, yɛ enunyam falɛ lɛ naa, yɛ Kristo Yesu mli.”—Filipibii 4:19; okɛto Yesaia 65:24 he.

10. Mɛni efee mɔ ni buɔ kaselɔ-feemɔ akɛ hiɛdɔɔ sane lɛ niiashikpamɔ?

10 Kristofoi ni amɛjɔɔ amɛhe nɔ lɛ babaoo ebayoo enɛ kɛtsɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛ niiashikpamɔ nɔ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Jenny naa akɛ ni eeesɔmɔ akɛ gbɛgbalɔi awalɔ daa nyɔŋ nɔ, ni ekɛ ebe fɛɛ atsu heloonaa nitsumɔ ni biɔ babaoo yɛ edɛŋ lɛ kɛ lɛ woɔ nɔnyɛɛ kpele shishi. Shi, enuɔ he akɛ, gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ yeɔ ebuaa lɛ diɛŋtsɛ ni ehaa eŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ. Gbɔmɛi ni ayeɔ abuaa amɛ koni amɛkase Biblia mli anɔkwale lɛ, ni anaa bɔ ni amɛtsakeɔ amɛ shihilɛ koni amɛsa Nyɔŋmɔ hiɛ lɛ—enɛ ji nɔ ni kɛ miishɛɛ ni fe fɛɛ baa eshihilɛ ni deka bɛ mli lɛ mli. Ekɛ etsui fɛɛ kpɛlɛɔ abɛi lɛ amli wiemɔi ni kɛɔ nɛkɛ lɛ anɔ: “Yehowa jɔɔmɔ lɛ—no feɔ mɔ niiatsɛ, ni ekɛ piŋmɔ ko fataaa he.”—Abɛi 10:22, NW.

Jatsũ ni Etsiii

11, 12. Mɛni Yesu tsɔɔ beni ekɛɛ: “Mijatsũ lɛ etsiii” lɛ?

11 Kɛfata apã ni “waaa” ni ekɛwo wɔ shi lɛ he lɛ, Yesu maa nɔ mi kɛhaa wɔ akɛ: “Mijatsũ lɛ etsiii.” Apã ni “waaa” lɛ efee nitsumɔ lɛ mlɛo momo po; kɛji akɛ jatsũ lɛ hu fee nɔ ni etsiii lɛ, nitsumɔ lɛ feɔ nɔ ni ŋɔɔ diɛŋtsɛ. Shi, mɛni yɔɔ Yesu jwɛŋmɔ mli ni ha ewie nakai wiemɔ lɛ?

12 Susumɔ nɔ ni okwaafonyo baafee kɛ eesumɔ ni etsake ekooloi lɛ anitsumɔ mli, tamɔ tsinakɔi kɛ humɔ kɛmiiya shwiili gbalamɔ mli lɛ he okwɛ. Klɛŋklɛŋ lɛ, ebaajie tsinakɔi lɛ, kɛkɛ lɛ efi shwiili lɛ yɛ no najiaŋ. Ebaafee nɔ ni jwɛŋmɔ bɛ mli akɛ eeefi tsinakɔi lɛ kɛ shwiili lɛ fɛɛ ekpɛtɛ kooloi lɛ asɛɛ. Nakai nɔŋŋ hu Yesu ekɛɛɛ gbɔmɛi lɛ akɛ amɛkɛ ejatsũ lɛ afɔ nɔ ni amɛtere momo lɛ yiteŋ. Ekɛɛ yɛ Gɔŋ nɔ Shiɛmɔ lɛ mli akɛ: “Wenuu ko nyɛŋ nuntsɔmɛi enyɔ asɔmɔ.” (Luka 16:13) No hewɔ lɛ, Yesu kɛ nɔ ni abaanyɛ ahala mli miiha gbɔmɛi lɛ. Ani amɛbaaya nɔ amɛtere amɛ jatsũ ni tsii momo lɛ, aloo amɛkɛ no baafɔ shi ni amɛkpɛlɛ nɔ ni ekɛhaa amɛ lɛ nɔ? Yesu kɛ kanyamɔ nɔ̃ ko ni suɔmɔ yɔɔ mli ha amɛ: “Mijatsũ lɛ etsiii.”

13. Mɛɛ jatsũ gbɔmɛi ni yɔɔ Yesu gbii lɛ amli lɛ tere, ni mɛni jɛ mli ba?

13 Yɛ Yesu gbii lɛ amli lɛ, no mli lɛ gbɔmɛi lɛ miipele yɛ jatsũ ni tsii ni Roma nɔyelɔi yiwalɔi lɛ kɛ jamɔ mli hiɛnyiɛlɔi osatofoi ni diɔ kusum-nifeemɔi asɛɛ lɛ kɛbafɔ amɛnɔ lɛ shishi. (Mateo 23:23) Bɔni afee ni amɛshɛ́ Roma jatsũ lɛ amɛfɔ̃ lɛ, mɛi komɛi bɔ mɔdɛŋ akɛ amɛaatsu saji ahe nii amɛ diɛŋtsɛ. Amɛkɛ amɛhe wo maŋkwramɔŋ hepelemɔi amli, ni yɛ naagbee lɛ etsɔ oshara kɛha amɛ. (Bɔfoi lɛ Asaji 5:36, 37) Mɛi komɛi tswa amɛfai shi akɛ amɛbaaha amɛshihilɛ ahi kɛtsɔ heloonaa nitsumɔi ni amɛkɛ amɛhe aaawo mli vii lɛ nɔ. (Mateo 19:21, 22; Luka 14:18-20) Beni Yesu kɛ gbɛ ni kɛ mɔ yaa kpɔmɔ mli ha amɛ kɛtsɔ nine ni efɔ amɛ akɛ amɛbatsɔmɔ ekaselɔi lɛ nɔ lɛ, jeee amɛ fɛɛ amɛfee klalo akɛ amɛaakpɛlɛ nɔ. Amɛshashao shi yɛ jatsũ ni amɛtere ni tsii ni amɛkɛaafɔ shi, koni amɛbahe enɔ lɛ fɛɛ sɛɛ. (Luka 9:59-62) Mɛɛ tɔmɔ ni kɛ oshara ba nɛ!

14. Shihilɛ mli yeyeeye-feemɔ kɛ heloo gbɛfaŋ nibii ahe akɔnɔ baanyɛ ekɛ jatsũi atere wɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

14 Kɛ wɔkwɛɛɛ jogbaŋŋ lɛ, wɔ hu wɔbaatɔ tɔmɔi ni tamɔ nakai nɔŋŋ ŋmɛnɛ. Yesu kaselɔi ni wɔɔtsɔmɔ lɛ haa wɔyeɔ wɔhe kɛjɛɔ nakai otii kɛ nibii ni gbɔmɛi ni yɔɔ je lɛŋ lɛ diɔ sɛɛ yakatswaa lɛ nɔŋŋ he. Eyɛ mli akɛ esa akɛ wɔtsu nii waa ni wɔkɛna daa gbi hiamɔ nii moŋ, shi wɔhaaa nibii nɛɛ afee wɔ shihilɛ mli nɔ̃ titri. Ni kɛlɛ, shihilɛ mli yeyeeye-feemɔ kɛ heloonaa ŋɔɔmɔyeli mli lakamɔi lɛ baanyɛ ana wɔ nɔ hewalɛ waa. Kɛ wɔŋmɛ gbɛ lɛ, akɔnɔi ni tamɔ nɛkɛ baanyɛ agbe anɔkwale lɛ ni wɔkɛ miishɛɛ ekpɛlɛ nɔ lɛ. (Mateo 13:22) Wɔbaafee mɛi ni bɛ deka kwraa yɛ akɔnɔi nɛɛ ahe nitsumɔ mli aahu akɛ, wɔ Kristofoi agbɛnaa nii lɛ batsɔɔ tamɔ nitsumɔ ni tɔɔ mɔ, ni wɔmiisumɔ ni wɔfee kɛkɛ ni eje wɔkuɛ nɔ oya. Eyɛ faŋŋ akɛ wɔnyɛŋ wɔkpa hejɔɔmɔ ko ni aaajɛ wɔ sɔɔmɔ ni wɔkɛhaa Nyɔŋmɔ lɛ mli aba, kɛ atsu enɛ yɛ mumɔ ni tamɔ nakai mli.

15. Mɛɛ kɔkɔ Yesu bɔ yɛ heloo gbɛfaŋ nibii ahe akɔnɔ he?

15 Yesu tsɔɔ akɛ shihilɛ ni haa mɔ tsui nyɔɔ emli baa, jeee kɛtsɔ wɔ taomɔ nii ahe nitsumɔ keketee nɔ, shi kɛtsɔ nibii ni he hiaa titri lɛ ni wɔɔdi sɛɛ lɛ anɔ. Ewo ŋaa akɛ: “Nyɛkafea yeyeeye yɛ nyɛ wala hewɔ, nɔ ni nyɛaaye kɛ nɔ ni nyɛaanu, aloo nyɛ gbɔmɔtso lɛ hewɔ, nɔ ni nyɛaawo. Ani wala efeee ŋmaa, ni gbɔmɔtso efeee atade?” Kɛkɛ ni egbala jwɛŋmɔ kɛtee ŋwɛi loofɔji anɔ ni ekɛɛ: “Amɛduuu nii, asaŋ amɛkuuu, asaŋ amɛbuaaa naa amɛwooo aboŋoi amli; shi nyɛ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ lɛɔ amɛ.” Beni ewieɔ ŋa nɔ fɔfɔii ahe lɛ, ekɛɛ: “Amɛtsuuu nii, asaŋ amɛtsɛ̃ɛɛ kpãa; shi miikɛɛ nyɛ akɛ, Salomo kɛ enunyam lɛ fɛɛ tete, ewulaaa tamɔ enɛɛmɛi ateŋ ekome.”—Mateo 6:25-29.

16. Mɛni niiashikpamɔ etsɔɔ yɛ nibii ni jɛɔ heloonaa nibii asɛɛdii mli baa lɛ he?

16 Ani wɔbaanyɛ wɔkase nɔ ko kɛjɛ nikasemɔi ni anaa nɛɛ amli? Eji niiashikpamɔ ni asɛ̃ɛɛ he akɛ, mɔdɛŋ ni mɔ ko bɔɔ babaoo akɛ eeeha eshihilɛ ahi yɛ heloonaa lɛ, babaoo ekɛ ehe woɔ je lɛŋ nibii asɛɛdii mli, ni bɔ ni jatsũ ni kã ekɔŋ nɔ lɛ tsiiɔ ji no. Je lɛ eyi obɔ kɛ mɛi ni toɔ nitsumɔi ashishi, ni nyɔmɔ ni amɛwo kɛha omanye ni amɛye lɛ ji, wekui ni mli egbala, gbalashihilɛi ni efite, gbɔmɔtsoŋ hewalɛ ni bɛ dɔŋŋ, kɛ babaoo. (Luka 9:25; 1 Timoteo 6:9, 10) Albert Einstein ni ná Nobel jweremɔ nɔ lɛ eko lɛ kɛɛ be ko akɛ: “Heloo gbɛfaŋ nibii, omanye ni ayeɔ yɛ mɛi ahiɛ, gbɛi-hemɔ, ŋɔɔmɔyeli—enɛɛmɛi efee nibii ni minyaŋeɔ be fɛɛ be. Miheɔ miyeɔ akɛ, shihilɛ ni baa shi ni henɔwomɔ bɛ mli hi fe fɛɛ kɛha mɔ fɛɛ mɔ.” Wiemɔ nɛɛ miiti bɔfo Paulo ŋaawoo ni mli ka shi lɛ mli: “Shi lɛlɛŋ, ninamɔ kpeteŋkpele ji Nyɔŋmɔjamɔ, kɛji mɔ ko mii shɛ enii ahe lɛ.”—1 Timoteo 6:6.

17. Mɛɛ shihilɛ gbɛ nɛkɛ Biblia lɛ jieɔ yi?

17 Nɔ ko yɛ mli ni he hiaa ni esaaa akɛ wɔkuɔ wɔhiɛ wɔshwieɔ nɔ. Eyɛ mli akɛ “shihilɛ ni baa shi ni henɔwomɔ bɛ mli” he yɛ sɛɛnamɔi pii moŋ, shi jeee no diɛŋtsɛ ji nɔ ni kɛ tsui ni nyɔɔ mɔ mli baa. Mɛi pii yɛ ni yɛ shihilɛ mli nibii komɛi ahewɔ lɛ, amɛ shihilɛ baa shi, ni kɛlɛ amɛtsui enyɔɔɔ amɛmli loo ni amɛaana miishɛɛ. Biblia lɛ wooo wɔ hewalɛ ni wɔkpoo heloonaa miishɛɛnamɔ ni wɔhi shi tamɔ mɔ kome shihilɔi. Nɔ ni amaa nɔ mi ji Nyɔŋmɔjamɔ hetuu-kɛhamɔ, jeee nii ni ána. Beni wɔfee enyɔ ni wɔyɔɔ lɛ ekome pɛ dani wɔnaa “ninamɔ kpeteŋkpele” lɛ. Mɛɛ ninamɔ? Paulo tsɔɔ mli lolo kɛtee hiɛ yɛ nakai wolo lɛ nɔŋŋ mli akɛ, mɛi ni “eŋɔɔɔ amɛhiɛ amɛfɔɔɔ nifalɛ ni bɛ shweshweeshwe lɛ nɔ, shi moŋ yɛ Nyɔŋmɔ nɔ lɛ, miibɔ jwetri amɛha amɛhe, ni efee shishitoo kpakpa eha be ni baaba lɛ, koni amɛnyɛ amɛmɔ wala diɛŋtsɛ lɛ mli kpɛŋŋ.”—1 Timoteo 6:17-19, NW.

18. (a) Te mɔ ko aaafee tɛŋŋ ena anɔkwa hejɔɔmɔ? (b) Te esa akɛ wɔkwɛ tsakemɔi ni ekolɛ ebaabi ni wɔfee lɛ wɔha tɛŋŋ?

18 Wɔnine baashɛ hejɔɔmɔ nɔ kɛ wɔkase bɔ ni wɔkɛ wɔ diɛŋtsɛ wɔ jatsũ ni tsii ni ekolɛ wɔtere lɛ aaafɔ shi, koni wɔhe jatsũ ni etsiii ni Yesu kɛhaa wɔ lɛ. Mɛi pii ni amɛto amɛ shihilɛ he gbɛjianɔ koni amɛkɛ amɛhe awo Maŋtsɛyeli sɔɔmɔ lɛ mli babaoo lɛ, ena gbɛ ni kɛ mɔ yaa shihilɛ ni miishɛɛ kɛ tsui ni nyɔɔ mɔ mli yɔɔ mli lɛ mli. Shi, ebiɔ hemɔkɛyeli kɛ ekãa dani mɔ ko afee nii ni tamɔ nɛkɛ, ni gbɛtsii nii pii baanyɛ ahi gbɛ lɛ nɔ. Shi Biblia lɛ kaiɔ wɔ akɛ: “Mɔ ni saraa kɔɔyɔɔ lɛ, eduŋ nii, ni mɔ ni kwɛɔ atatui lɛ, ekpaŋ nii.” (Jajelɔ 11:4) Nibii pii yɛ ni waaa diɛŋtsɛ nakai, kɛ wɔkpɛ wɔyiŋ akɛ wɔbaafee. Etamɔ akɛ, nɔ ni wa fe fɛɛ lɛ ji wɔyiŋ ni wɔɔkpɛ lɛ. Ekolɛ, kɛ wɔkɛ jwɛŋmɔ ni tamɔ nɛkɛ miipele loo wɔmiite shi kɛmiiwo lɛ, ebaatɔ wɔ. Kɛ wɔwaje wɔ jwɛŋmɔi ni wɔkpɛlɛ kaa lɛ nɔ lɛ, jɔɔmɔi ni aaajɛ mli aba lɛ baaha wɔnaa akpɛ wɔhe. Lalatsɛ lɛ wo hewalɛ akɛ: “Nyɛsaa nyɛnaa nyɛkwɛa, ni nyɛaana akɛ Yehowa hi.”—Lala 34:9, 1 Petro 1:13.

‘Hejɔɔmɔ Kɛha Nyɛ Susumai Lɛ’

19. (a) Mɛni wɔbaanyɛ wɔkpa gbɛ beni jeŋ shihilɛi yaa nɔ efiteɔ lɛ? (b) Mɛni áma nɔ mi aha wɔ, beni wɔyɔɔ Yesu kɔŋtso lɛ shishi lɛ?

19 Bɔfo Paulo kai klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli kaselɔi lɛ akɛ: “Esa akɛ wɔtsɔɔ amanehului pii amli kɛboteɔ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ mli.” (Bɔfoi lɛ Asaji 14:22) Enɛ kã he eji anɔkwale ŋmɛnɛ. Beni je lɛŋ shihilɛi yaa nɔ efiteɔ kwraa lɛ, nɔnyɛɛi ni baa mɛi fɛɛ ni etswa amɛfai shi akɛ amɛkɛ jalɛ nifeemɔ kɛ Nyɔŋmɔjamɔ hetuu-kɛhamɔ aaahi shi lɛ anɔ lɛ amli baawa. (2 Timoteo 3:12; Kpojiemɔ 13:16, 17) Ni kɛlɛ, wɔnuɔ he tamɔ bɔ ni Paulo nu he lɛ, beni ekɛɛ: “Afifiaa wɔ yɛ he fɛɛ he, shi kɛlɛ, wɔtsui esuuu; wɔfeɔ yeyeeye, shi kɛlɛ, wɔnijiaŋ ejeko wui; awaa wɔ yi, shi kɛlɛ, akwako wɔ; atswiaa wɔ shi, shi kɛlɛ, wɔpeleneeko.” Nɔ hewɔ lɛ ji akɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛ wɔhe afɔ Yesu Kristo nɔ koni eha wɔ hewalɛ ni teke nɔ. (2 Korintobii 4:7-9) Kɛ wɔkɛ wɔtsui fɛɛ kpɛlɛ kaselɔ-feemɔ kɔŋtso lɛ nɔ lɛ, wɔbaana Yesu shiwoo nɛɛ mlibaa mli ŋɔɔmɔ: “Nyɛaana hejɔɔmɔ nyɛaaha nyɛ susumai lɛ.”—Mateo 11:29.

Ani Obaanyɛ Otsɔɔ Mli?

◻ Mɛni ji apã ni eteremɔ waaa ni Yesu kɛhaa lɛ?

◻ Mɛni esa akɛ wɔfee kɛ wɔnuɔ he akɛ wɔpã lɛ miitsɔ jatsũ?

◻ Mɛni Yesu tsɔɔ beni ekɛɛ: “Mijatsũ lɛ etsiii” lɛ?

◻ Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔha wɔ jatsũ lɛ aya nɔ afee nɔ ni etsiii?

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje