Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w97 6/15 bf. 4-8
  • Mɛɛ Gbɛ nɔ Nyɔŋmɔ Tsɔ̃ Eha Aŋma Biblia Lɛ?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Mɛɛ Gbɛ nɔ Nyɔŋmɔ Tsɔ̃ Eha Aŋma Biblia Lɛ?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Ebi Mɔdɛŋbɔɔ kɛ Tɔlɛ
  • Ŋaawoo ni Anyɛɔ Atsuɔ He Nii—Ejɛ Namɔ Ŋɔɔ?
  • Adesai Niŋmalɔi—Mɛni Hewɔ?
  • ‘Akɛ Mumɔ Krɔŋkrɔŋ Tsirɛ Amɛ’
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2012
  • Nilee ‘yɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ Mli’
    Tsi Obɛŋkɛ Yehowa
  • Wolo Ni Jɛ Nyɔŋmɔ Ni Yɔɔ Suɔmɔ Lɛ Ŋɔɔ
    Kasemɔ Nii Kɛjɛ Tsɔɔlɔ Kpele lɛ Ŋɔɔ
  • Namɔ Ŋma Biblia Lɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1988
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
w97 6/15 bf. 4-8

Mɛɛ Gbɛ nɔ Nyɔŋmɔ Tsɔ̃ Eha Aŋma Biblia Lɛ?

SHÃRAMƆ kɛtsɔ̃ kpãa nɔ yɛ miishɛɛ waa ŋmɛnɛ fe bei fɛɛ ni eho yɛ yinɔsane mli. Tɛlifon, faks tsɔnei, kɔmpiutai—namɔ baanyɛ asusu yɛ afii ni eho lɛ amli akɛ be baaba ni abaanyɛ akɛ shɛɛ saji aya je lɛŋ he fɛɛ he yɛ hiŋmɛitswaa mli?

Shi, shãramɔ ni ayeɔ nɛɛ ateŋ nɔ ni yɔɔ miishɛɛ fe fɛɛ ji nɔ ni gbɔmɔ he nyɛŋ asa yɛ mli lɛ—ŋwɛi ni ajɛɔ akɛ mumɔ tsirɛɔ mɔ. Yehowa kɛ emumɔ tsirɛ adesai niŋmalɔi aaafee 40 koni amɛŋma e-Wiemɔ ni ji Ŋmalɛ Krɔŋkrɔŋ, Biblia lɛ. Taakɛ bɔ ni adesai yɔɔ nibii ni fe ekome ni amɛtsɔɔ nɔ amɛyeɔ shãramɔ lɛ, nakai nɔŋŋ Yehowa kɛ gbɛi sɔrɔtoi ni atsɔɔ nɔ ayeɔ shãramɔ tsu nii koni eha aŋma Ŋmalɛi lɛ.

Wiemɔ Tsɛmɔkɛmɔhamɔ. Nyɔŋmɔ kɛ shɛɛ saji pɔtɛɛ ni yɛ sɛɛ mli lɛ aŋmala awo Biblia lɛ mli lɛ ha.a Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, susumɔ akpɔi ni awo ni feɔ Mla kpaŋmɔ lɛ ahe okwɛ. Yehowa kɛɛ Mose akɛ: “Ŋmãa nɛkɛ wiemɔi nɛɛ; shi nɛkɛ wiemɔi nɛɛ anaa mikɛo kɛ Israel kpaŋ yɛ.” (2 Mose 34:27) Mose ŋmala nakai “wiemɔi” lɛ ni atsɔ “bɔfoi anitsumɔ naa” akɛha lɛ, ni abaanyɛ ana yɛ Biblia mli woji ni ji 2 Mose, 3 Mose, 4 Mose, kɛ 5 Mose.—Bɔfoi lɛ Asaji 7:53.

Gbalɔi krokomɛi pii ni Yesaia, Yeremia, Ezekiel, Amos, Nahum, kɛ Mika fata he lɛ anine shɛ shɛɛ saji pɔtɛɛi anɔ kɛjɛ Nyɔŋmɔ dɛŋ kɛtsɔ ŋwɛibɔfoi anɔ. Yɛ bei komɛi amli lɛ, nɛkɛ hii nɛɛ jeɔ amɛwiemɔi lɛ ashishi kɛ wiemɔ kuku, akɛ: “Bɔ ni Yehowa kɛɛ nɛ.” (Yesaia 37:6; Yeremia 2:2; Ezekiel 11:5; Amos 1:3; Mika 2:3; Nahum 1:12) Kɛkɛ ni amɛŋmala nɔ ni Nyɔŋmɔ wie lɛ amɛshwie shi.

Ninaai, Lamɔi, kɛ Nɔ̃ ni Nyɔ̃ɔ Mɛi Anɔ. Ninaa ji nɔ ko ni akɛ hiŋmɛi miina, aloo shɛɛ sane ni akɛwo mɔ ko jwɛŋmɔ mli beni ehiɛ kã, titri lɛ kɛtsɔ gbɛ̀i komɛi ni ekaaa nɔ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, beni Petro, Yakobo, kɛ Yohane “hiɛ tsɛ̃ kwraa lɛ,” amɛna Yesu ni etsake lɛ he ninaa. (Luka 9:28-36; 2 Petro 1:16-21) Yɛ shihilɛi komɛi amli lɛ, akɛ shɛɛ sane hãa yɛ lamɔ mli, loo nyɔɔŋ ninaa mli, ni ahãa ekaa mɔ ni akɛhãa lɛ lɛ jwɛŋmɔ mli beni ewɔ lɛ. No hewɔ lɛ, Daniel ŋma yɛ “miyitsoŋ ninaai ni mina”—aloo, taakɛ shishitsɔɔlɔ Ronald A. Knox tsɔɔ shishi lɛ, “beni mika shi ni mikwɛɔ yɛ lamɔ mli lɛ” he.—Daniel 4:10.

Eyɛ faŋŋ akɛ mɔ ni Yehowa haa nɔ̃ nyɔɔ enɔ lɛ kɛ ehe ewo nɔ̃ ko nɔjwɛŋmɔ vii mli, eyɛ mli akɛ kɛ hoo lɛ ehiɛ etsɛ̃ fã kɛ fã. (Okɛto Bɔfoi lɛ Asaji 10:9-16 he.) Hela wiemɔ ni atsɔɔ shishi yɛ Biblia lɛ mli akɛ “nɔ̃ ni nyɔ̃ɔ mɔ nɔ” (ekʹsta·sis), shishi ji ‘nɔ ko ni ajieɔ kɛyaa loo akɛyeɔ nɔ ko najiaŋ.’ Etsɔɔ jwɛŋmɔ lɛ ni ajieɔ kɛjɛɔ bɔ ni etsuɔ nii ehãa daa lɛ nɔ. No hewɔ lɛ, mɔ ni nɔ̃ enyɔ enɔ lɛ leŋ nibii ni ebɔle ehe kɛkpe lɛ, yɛ be mli ni eyɔɔ ninaa lɛ mli lolo lɛ. Eyɛ faŋŋ akɛ bɔfo Paulo baje nɔ̃ ni nyɔɔ mɔ nɔ nɛɛ eko mli beni “asha lɛ kɛtee Paradeiso ni eyanu wiemɔi ni anyɛŋ awie ni gbɔmɔ ko bɛ hegbɛ akɛ etsiɔ tã” lɛ.—2 Korintobii 12:2-4.

Nɔ ni tamɔɔɔ mɛi ni ŋmalaa shɛɛ saji ni jɛ Nyɔŋmɔ ŋɔɔ ni etsɛ́ ni amɛŋmala lɛ anɔ̃ lɛ, Biblia ŋmalɔi ni nine shɛ ninaai loo lamɔi anɔ, aloo mɛi ni nɔ̃ fɔɔ amɛnɔ nyɔɔ lɛ yɛ nihalamɔ mli heyeli ko ni amɛkɛaatsɔɔ nɔ ni amɛna lɛ yɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛ wiemɔi amli. Akɛɛ Habakuk akɛ: “Ŋmaa ninaa lɛ, ni okpɛ yɛ tɛ-taoi anɔ, koni anyɛ akane oya.”—Habakuk 2:2.

Ani enɛ tsɔɔ yɛ gbɛ ko nɔ akɛ Biblia lɛ fãi nɛɛ jeee nɔ ni ajɛ mumɔ mli akanya eŋmaa tsɔ̃, tamɔ nɔ ni akɛ naabu tsɛ aha amɛ lɛ? Dabi kwraa. Yehowa tsɔ emumɔ lɛ nɔ ekɛ eshɛɛ sane lɛ wo niŋmalɔ fɛɛ niŋmalɔ jwɛŋmɔ mli, koni akɛ Nyɔŋmɔ susumɔi aha, shi jeee gbɔmɔ nɔ̃. Yɛ be mli ni Yehowa ŋmɛ niŋmalɔ lɛ gbɛ koni ehala wiemɔi ni sa lɛ, ekudɔ niŋmalɔ lɛ jwɛŋmɔ kɛ etsui, koni ekashi adafitswaa ko ni he hiaa, ni yɛ naagbee lɛ, abu wiemɔi nɛɛ yɛ gbɛ ni ja nɔ akɛ Nyɔŋmɔ nɔ̃.—1 Tesalonikabii 2:13.

Ŋwɛi Kpojiemɔ. Gbalɛ—yinɔsane ni atsɔ hiɛ aŋma ni ajie lɛ kpo—ni tekeɔ adesa folo lɛ nyɛmɔ kwraa, yɛ Biblia lɛ mli. Nɔkwɛmɔ nɔ kome ji “Hela maŋtsɛ lɛ,” Aleksanda Kpeteŋkpele lɛ shitee kɛ eshigbeemɔ ni agba kɛtsɔ hiɛ aaafee afii 200 lɛ! (Daniel 8:1-8, 20-22) Biblia lɛ hu jieɔ nibii ni gbɔmɔ kɛ ehiŋmɛi enako dã lɛ akpo. Ŋwɛi kɛ shikpɔŋ bɔɔ lɛ ji nɔkwɛmɔ nɔ kome. (1 Mose 1:1-27; 2:7, 8) Agbɛnɛ hu sanegbaai ni tee nɔ yɛ ŋwɛi, tamɔ nɔ ni abɔ he amaniɛ yɛ Hiob wolo lɛ mli lɛ yɛ.—Hiob 1:6-12; 2:1-6.

Kɛji akɛ Nyɔŋmɔ ejieee lɛ kpo tɛ̃ɛ etsɔɔɔ niŋmalɔ lɛ, Nyɔŋmɔ haa mɔ kroko leɔ enɛɛmɛi, no hewɔ lɛ amɛbafeɔ yinɔsane ni akɛ naabu wie loo áŋma afɔ̃ shi, ni yinɔ kome kɛhaa yinɔ kroko kɛyashiɔ be mli ni amɛbafeɔ Biblia mli sane lɛ fã. (Kwɛmɔ akrabatsa ni yɔɔ baafa 7 lɛ.) Yɛ fɛɛ mli lɛ, wɔbaanyɛ wɔna nɔmimaa akɛ, Yehowa ji nɛkɛ saji nɛɛ fɛɛ Jɛɛhe, ni ekudɔ niŋmalɔi lɛ koni amɛ saji lɛ akafee nɔ ni ejaaa, awo he tsɔ̃, loo adesã. Petro ŋma yɛ gbalɛ he akɛ: “Mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ tsirɛɔ Nyɔŋmɔ gbɔmɛi krɔŋkrɔŋi lɛ ni amɛwieɔ.”b—2 Petro 1:21.

Ebi Mɔdɛŋbɔɔ kɛ Tɔlɛ

Eyɛ mli akɛ “mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ tsirɛɔ” Biblia ŋmalɔi lɛ moŋ, shi kɛlɛ, ebiɔ nii ahesusumɔ jogbaŋŋ yɛ amɛgbɛfaŋ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Salomo ‘jwɛŋ nibii ahe ni etao mli, ni . . . etao ni ena wiemɔi ni ŋɔɔ, ni nɔ ni eŋma nɛɛ, jalɛ kɛ anɔkwale wiemɔi ni.’—Jajelɔ 12:9, 10.

Ehe bahia ni Biblia ŋmalɔi komɛi kɛ amɛhe awo saji amlipɛimɔ babaoo mli dani amɛnyɛ amɛŋmala amɛ saji lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Luka ŋma yɛ e-Sanekpakpa lɛ he akɛ: “Ní mitao nibii fɛɛ naa fitsofitso kɛjɛ shishijee lɛ, maŋma pɛpɛɛpɛ mahao.” Shi kɛlɛ, Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ jɔɔ Luka mɔdɛŋbɔi lɛ anɔ, ni ŋwanejee ko bɛ he akɛ, ekanya lɛ koni ená yinɔsane he woji ni ji anɔkwale, koni ebibii odasefoi ni anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ amɛnɔ, ni kɛ amɛhiŋmɛii na nɔ ni tee nɔ lɛ, tamɔ kaselɔi ni yɔɔ wala mli lolo, kɛ ekolɛ Yesu nyɛ, Maria saji. Kɛkɛ lɛ, Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ baakudɔ Luka koni eŋmala saji lɛ pɛpɛɛpɛ.—Luka 1:1-4.

Nɔ ni tamɔɔɔ Luka Sanekpakpa lɛ, Yohane kɛ ehiŋmɛi na nɔ ni tee nɔ lɛ, ni eŋma yɛ Yesu gbele sɛɛ aaafee afii 65. Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, Yehowa mumɔ lɛ kanya Yohane kaimɔ koni ekagbɔjɔ yɛ be ni eho lɛ naa. Enɛ kɛ nɔ ni Yesu kɛwo esɛɛnyiɛlɔi lɛ ashi lɛ baakpa gbee: “Hefatalɔ lɛ, ni ji Mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ, mɔ ni tsɛ lɛ baatsu yɛ migbɛi anɔ lɛ, lɛ eeetsɔɔ nyɛ nii fɛɛ, ni eeekai nyɛ nii fɛɛ ni mikɛɛ nyɛ lɛ.”—Yohane 14:26.

Yɛ saji lɛ ekomɛi amli lɛ, Biblia ŋmalɔi kɛ saji ni abua naa ni amɛná kɛjɛ yinɔsane mli niŋmalɔi ni kɛ amɛhiŋmɛii na nɔ ni tee nɔ lɛ, ni jeee amɛ fɛɛ mumɔ tsirɛ amɛ lɛ awoji amli lɛ fata he. Yeremia bua Klɛŋklɛŋ Maŋtsɛmɛi awolo lɛ kɛ Nɔ ni Ji Enyɔ lɛ naa yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ titri. (2 Maŋtsɛmɛi 1:18) Kɛ́ hoo lɛ, Ezra tsɛ wiemɔi kɛjɛ jɛɛhei 14 ni jeee mumɔ tsirɛ amɛ, ni ekɛbua saji anaa eha Klɛŋklɛŋ Kronika wolo lɛ kɛ Nɔ ni Ji Enyɔ lɛ, ni “Maŋtsɛ David yinɔsaji lɛ” kɛ “Yuda kɛ Israel maŋtsɛmɛi lɛ awolo lɛ” fata he. (1 Kronika 27:24; 2 Kronika 16:11) Mose po tsɛ wiemɔi asɛɛ kɛjɛ “Yehowa tai awolo lɛ mli,”—eyɛ faŋŋ akɛ eji Nyɔŋmɔ webii lɛ atai ahe saji ni anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ nɔ.—4 Mose 21:14, 15.

Mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ nitsumɔ yɛ nɛkɛ saji nɛɛ amli waa, ni etsirɛ Biblia ŋmalɔi lɛ ni amɛhala saji ni anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ nɔ lɛ pɛ, ni enɛɛmɛi batsɔ̃ Biblia mli saji ni jɛ mumɔŋ lɛ fã.

Ŋaawoo ni Anyɛɔ Atsuɔ He Nii—Ejɛ Namɔ Ŋɔɔ?

Ŋaawoo kpakpa ni anyɛɔ atsuɔ he nii ni damɔ nibii ni gbɔmɛi ni hiɛ kã shi lɛ ena lɛ anɔ yɔɔ Biblia lɛ mli. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Salomo ŋma akɛ: “Nɔ̃ kpakpa ko bɛ ha gbɔmɔ fe enɛ, akɛ eye ni enu, ni eha esusuma aye nii kpakpai amli ŋɔɔmɔ yɛ edeŋmegbomɔ lɛ mli. Enɛ hu mina, akɛ Nyɔŋmɔ dɛŋ ejɛ.” (Jajelɔ 2:24) Paulo jaje akɛ, eŋaawoo ni ekɛhaa yɛ gbalashihilɛ he lɛ ji ‘nɔ ni ejɛ ejwɛŋmɔ mli ekɛha,’ eyɛ mli akɛ ekɛfata he akɛ: “Shi efeɔ mi akɛ, mi hu miyɛ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ.” (1 Korintobii 7:25, 39, 40) Eji anɔkwale akɛ Paulo yɛ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ, ejaakɛ taakɛ bɔfo Petro kadi lɛ, Paulo ŋma yɛ “nilee ni aŋɔha lɛ lɛ naa.” (2 Petro 3:15, 16; wɔma efã ko nɔ mi.) Akɛni Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ kudɔ lɛ nɛkɛ hewɔ lɛ, eetsɔɔ ejwɛŋmɔ.

Kɛ Biblia ŋmalɔi tsɔɔ bɔ ni amɛ diɛŋtsɛ lɛ amɛnuɔ saji ahe amɛhãa yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ lɛ, amɛfee nakai yɛ nii ni ámɛkase kɛ ŋmalɛi ni amɛnine eshɛ nɔ lɛ ni amɛkɛtsuɔ nii lɛ anaa. Wɔbaanyɛ wɔna nɔmimaa akɛ, amɛ niŋmalamɔi lɛ kɛ Nyɔŋmɔ susumɔ kpãa gbee. Nɔ ni amɛŋmala amɛshwie shi lɛ batsɔ̃ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ fã.

Shi kɛlɛ, mɛi komɛi ni amɛjwɛŋmɔ ejaaa lɛ awiemɔi yɛ Biblia lɛ mli. (Okɛ Hiob 15:15 ato 42:7 he.) Agbɛnɛ hu, wiemɔi fioo ni tsɔɔ bɔ ni Nyɔŋmɔ tsuji nuɔ amɛpiŋmɔi ahe amɛhãa lɛ yɛ mli, eyɛ mli akɛ enɛ etsɔɔɔ bɔ ni saji lɛ fɛɛ ji lɛ mli fitsofitso.c Yɛ be mli ni ewieɔ lɛ diɛŋtsɛ ewiemɔi nɛɛ lɛ, Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ kudɔ niŋmalɔ lɛ lolo koni eŋmala saji ni ja eshwie shi, koni no aha ale, ni akpa susumɔ fɔŋ he mama. Agbɛnɛ hu, yɛ sane lɛ eko fɛɛ eko mli lɛ, nɔ ni awieɔ he lɛ hãa efeɔ faŋŋ kɛhãa nikanelɔ fɛɛ nikanelɔ ni yɔɔ hiɛshikamɔ, kɛ́ niŋmalɔ lɛ susumɔ ja.

Kɛ wɔɔfo lɛ kuku lɛ, wɔbaanyɛ wɔna hekɛnɔfɔɔ akɛ Biblia muu lɛ fɛɛ ji Nyɔŋmɔ shɛɛ sane. Yɛ anɔkwale mli lɛ, Yehowa kwɛ koni nɔ fɛɛ nɔ ni yɔɔ mli lɛ afee nɔ ni kɛ eyiŋtoo kpãa gbee, ni ekɛ fãmɔ ni he hiaa haa mɛi ni taoɔ ni amɛsɔmɔ lɛ lɛ.—Romabii 15:4.

Adesai Niŋmalɔi—Mɛni Hewɔ?

Adesai ni Yehowa kɛ amɛ tsu nii koni amɛŋmala Biblia lɛ tsɔɔ bɔ ni enilee da ha. Susumɔ enɛ he: Eji Nyɔŋmɔ kɛ sane lɛ wo ŋwɛibɔfoi adɛŋ kulɛ, ani Biblia lɛ baaŋɔɔ mɛi anaa nakai nɔŋŋ? Eji anɔkwale akɛ, wɔbaanyã Nyɔŋmɔ sui kɛ enifeemɔi ahe yɛ ŋwɛibɔfoi lɛ asusumɔ naa. Shi, kɛji akɛ adesa su ko bɛ mli kwraa lɛ, Biblia lɛ mli shɛɛ sane lɛ shishinumɔ baawa aha wɔ.

Kɛ wɔɔfee he mfoniri lɛ: Biblia lɛ baanyɛ abɔ amaniɛ kɛkɛ akɛ, Maŋtsɛ David fite gbãla ni egbe gbɔmɔ, ni yɛ no sɛɛ lɛ etsake etsui. Shi kɛlɛ, kwɛ bɔ ni ehi jogbaŋŋ moŋ akɛ wɔɔnu David diɛŋtsɛ daaŋ wiemɔi, beni ejɛ etsuiŋ piŋmɔ mli ewie enifeemɔ lɛ he ni ekpa eshaifaa he fai kɛjɛ Yehowa ŋɔɔ lɛ! Eŋma akɛ: “Mihe esha lɛ yɛ mihiɛ daa.” “Tsui ni werɛ eho ehe ni tswiaa shi kɛ dɔlɛ lɛ, Nyɔŋmɔ, okpoŋ!” (Lala 51:5, 19) No hewɔ lɛ, miishɛɛ, sɔrɔtofeemɔ, kɛ henumɔ ni adesa su kɛhaa lɛ yɛ Biblia lɛ mli.

Hɛɛ, Yehowa hala gbɛ ni hi fe fɛɛ ni eeetsɔ nɔ ekɛ e-Wiemɔ lɛ aha wɔ. Eyɛ mli akɛ, akɛ adesai ni yɔɔ gbɔjɔmɔi kɛ fatɔɔi tsu nii moŋ, shi mumɔ krɔŋkrɔŋ tsirɛ amɛ koni tɔmɔ ko akahi amɛ niŋmaai amli. No hewɔ lɛ, sɛɛnamɔ ni yɔɔ Biblia lɛ he lɛ fe nɔ fɛɛ nɔ. Eŋaawoo hi, ni anyɛɔ akɛ he fɔ̃ɔ egbalɛi ni kɔɔ wɔsɛɛ be shikpɔŋ nɔ Paradeiso he lɛ anɔ.—Lala 119:105; 2 Petro 3:13.

Mɛni hewɔ okɛfeee osubaŋ akɛ oookane Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ fã ko daa gbi? Petro ŋma akɛ: “Nyɛshwea wiemɔ lɛ mli fufɔ krɔŋŋ lɛ . . . koni nyɛdara yɛ mli kɛná yiwalaheremɔ.” (1 Petro 2:2) Akɛni ejɛ Nyɔŋmɔ mumɔ mli hewɔ lɛ, obaana akɛ Ŋmalɛ fɛɛ Ŋmalɛ “hi ha nitsɔ̃ɔmɔ, kɛ hiɛkamɔ kɛ mɔ saamɔ kɛ tsɔsemɔ ni yɔɔ jalɛ mli lɛ, koni Nyɔŋmɔ gbɔmɔ lɛ aye emuu, ni asaa lɛ pɛpɛɛpɛ aha nitsumɔ kpakpa fɛɛ nitsumɔ kpakpa.”—2 Timoteo 3:16, 17.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Kɛ hoo lɛ, yɛ sane lɛ ekome, ni ji Kitai Nyɔŋma lɛ mli lɛ, “Nyɔŋmɔ kɛ ewao” ŋmala lɛ tɛ̃ɛ. Kɛkɛ ni Mose kwɛ nakai wiemɔi lɛ anɔ eŋmala ewo wolo kpoi loo nibii krokomɛi anɔ kɛkɛ.—2 Mose 31:18; 5 Mose 10:1-5.

b Akɛ Hela wiemɔ ni atsɔɔ shishi yɛ biɛ akɛ “tsirɛɔ,” pheʹro, lɛ etsu nii yɛ gbɛ kroko nɔ yɛ Bɔfoi lɛ Asaji 27:15, 17, ni akɛtsɔɔ lɛlɛ ni kɔɔyɔɔ kpalaa lɛ. No hewɔ lɛ, mumɔ krɔŋkrɔŋ ‘kudɔ’ Biblia ŋmalɔi lɛ yɛ amɛgbɛ lɛ nɔ. Etsirɛ amɛ koni amɛkpoo sane fɛɛ sane ni jeee anɔkwale, ni amɛkɛ nɔ ni ji anɔkwale lɛ pɛ awo mli.

c Akɛ nɔkwɛmɔ nii lɛ, okɛ 1 Maŋtsɛmɛi 19:4 ato kukuji 14 kɛ 18 he; Hiob 10:1-3; Lala 73:12, 13, 21; Yona 4:1-3, 9; Habakuk 1:1-4, 13.

[Akrabatsa/Mfonirii ni yɔɔ baafa 7]

Nɛgbɛ Mose Na Saji ni Eŋmala lɛ Kɛjɛ?

MOSE ŋma Biblia mli wolo ni ji 1 Mose lɛ, shi nɔ fɛɛ nɔ ni eŋma efɔ̃ shi lɛ ba kwraa dani afɔ lɛ. Belɛ, nɛgbɛ ená saji ni tamɔ nɛkɛ kɛjɛ? Ekolɛ Nyɔŋmɔ jie enɛ kpo etsɔɔ lɛ tɛ̃ɛ, aloo ekolɛ akɛ naabu gba saji ahe nilee ni ená lɛ kɛjɛ yinɔ kome nɔ kɛtee yinɔ kroko nɔ. Akɛni adesai awala sɛɛ tsɛɔ yɛ mra bei lɛ amli hewɔ lɛ, saji pii ni Mose ŋmala eshwie shi yɛ 1 Mose wolo lɛ mli lɛ baanyɛ afee nɔ ni jɛ Adam nɔ aahu kɛbashi Mose nɔ, kɛtsɔ gbɔmɛi enumɔ pɛ ni tsara nɔ nɔ—Metusela, Shem, Isak, Levi, kɛ Amram.

Kɛfata he lɛ, ekolɛ Mose kwɛ saji ni áŋmala ashwie shi lɛ amli. Yɛ enɛ gbɛfaŋ lɛ, esa kadimɔ akɛ Mose fɔɔ wiemɔ kuku “enɛ ji . . . he yinɔsane” kɛ nitsumɔ dani etsiɔ gbɔmɔ ni abaawie ehe lɛ tã. (1 Mose 6:9; 10:1; 11:10, 27; 25:12, 19; 36:1, 9; 37:2) Woloŋlelɔi komɛi kɛɔ akɛ, Hebri wiemɔ ni atsɔɔ shishi yɛ biɛ akɛ “yinɔsane,” toh·le·dhohthʹ, lɛ kɔɔ yinɔsane he wolo ni áŋma afɔ̃ shi momo ni Mose kɛtsu nii akɛ eniŋmaa lɛ jɛɛhe he. Shi kɛlɛ, anyɛŋ akɛ nɔmimaa awie.

Ebaanyɛ efee akɛ, atsɔ gbɛi sɔrɔtoi etɛ ni atsi tã yɛ yiteŋgbɛ lɛ nɔ ni aná saji ni yɔɔ 1 Mose wolo lɛ mli lɛ—ekomɛi lɛ kɛtsɔ kpojiemɔ ni akɛha tɛ̃ɛ nɔ, ekomɛi hu kɛtsɔ naabu wiemɔ nɔ, ni ekomɛi hu kɛjɛ saji ni ãŋmala ashwie shi momo mli. Sane titri lɛ ji akɛ, Yehowa mumɔ lɛ tsirɛ Mose. No hewɔ lɛ, abuɔ nɔ ni eŋmala lɛ akɛ Nyɔŋmɔ wiemɔ yɛ gbɛ ni ja nɔ.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 4]

Nyɔŋmɔ kɛ emumɔ kanya gbɔmɛi yɛ gbɛi sɔrɔtoi anɔ koni amɛŋma Biblia lɛ

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje