NIKASEMƆ 10
LALA 31 Okɛ Nyɔŋmɔ Anyiɛ!
Bɔɔ Mɔdɛŋ Ni Ojwɛŋ Tamɔ Bɔ Ni Yehowa Kɛ Yesu Jwɛŋɔ Lɛ
“Akɛni Kristo na nɔ yɛ heloo mli hewɔ lɛ, nyɛ hu nyɛkɛ nakai jwɛŋmɔ lɛ nɔŋŋ awajea nyɛhe tamɔ tawuu nii.”—1 PET. 4:1.
NƆ NI WƆBAAKASE
Wɔbaana bɔ ni bɔfo Petro kase bɔ ni Yesu jwɛŋɔ nii ahe ehãa kɛ bɔ ni wɔbaafee wɔkase lɛ.
1-2. Kɛ́ akɛɛ wɔsumɔ Yehowa lɛ, te atsɔɔ tɛŋŋ? Ni mɛni Yesu fee ni tsɔɔ akɛ ekɛ ejwɛŋmɔ muu fɛɛ sumɔɔ Yehowa?
YESU kɛɛ: “Suɔmɔ Yehowa, o-Nyɔŋmɔ lɛ, kɛ otsui muu fɛɛ kɛ osusuma muu fɛɛ kɛ ojwɛŋmɔ muu fɛɛ kɛ onyɛmɔ fɛɛ.” (Mar. 12:30) Efee lɛ faŋŋ akɛ, enɛ ji kitãi lɛ ateŋ nɔ ni he hiaa fe fɛɛ yɛ Mose Mla lɛ mli. Kɛ́ akɛɛ wɔsumɔ Yehowa kɛ wɔtsui muu fɛɛ lɛ, etsɔɔ akɛ esa akɛ nibii ni wɔshweɔ kɛ bɔ ni wɔnuɔ he wɔhãa yɛ nibii ahe lɛ asa ehiɛ. Etsɔɔ hu akɛ, esa akɛ wɔkɛ wɔhe fɛɛ ahã lɛ ni wɔkɛ wɔhewalɛ fɛɛ asɔmɔ lɛ. Agbɛnɛ hu, esa akɛ wɔsumɔ Yehowa kɛ wɔjwɛŋmɔ muu fɛɛ, ni tsɔɔ akɛ esa akɛ jwɛŋmɔ ni wɔhiɛ yɛ nibii ahe lɛ kɛ enɔ lɛ akpã gbee. Eyɛ mli akɛ, wɔnyɛŋ wɔnu jwɛŋmɔ ni Yehowa hiɛ yɛ saji ahe lɛ fɛɛ shishi jogbaŋŋ moŋ, shi kɛ́ wɔnu “Kristo jwɛŋmɔ lɛ” shishi jogbaŋŋ lɛ, no baaye abua wɔ ni wɔnu Yehowa nɔ lɛ shishi kɛyashi he ko. Nɔ hewɔ lɛ ji, Yesu jwɛŋɔ tamɔ e-Tsɛ lɛ pɛpɛɛpɛ.—1 Kor. 2:16.
2 Yesu sumɔɔ Yehowa kɛ ejwɛŋmɔ muu fɛɛ. Yesu le nɔ ni Yehowa miisumɔ ni lɛ Yesu lɛ efee, ni etswa efai shi akɛ ebaafee nakai pɛpɛɛpɛ eyɛ mli akɛ no baahã epiŋ waa moŋ. Yesu kɛ ejwɛŋmɔ fɛɛ ma e-Tsɛ lɛ suɔmɔnaa nii ni ebaafee lɛ nɔ, ni ehãaa nɔ ko nɔ ko he ahia lɛ yɛ eshihilɛ mli fe no.
3. Mɛni bɔfo Petro kase kɛjɛ Yesu ŋɔɔ? Ni mɛni Petro wo Kristofoi hewalɛ ni amɛfee? (1 Petro 4:1)
3 Petro kɛ bɔfoi krokomɛi lɛ ná hegbɛ amɛkɛ Yesu bɔ bei saŋŋ, no hewɔ lɛ, amɛbale jwɛŋmɔ ni ehiɛ yɛ saji ahe. Enɛ hewɔ lɛ, be ni Petro ŋma eklɛŋklɛŋ wolo lɛ, ewo Kristofoi hewalɛ ni amɛkɛ Kristo jwɛŋmɔ lɛ nɔŋŋ awaje amɛhe tamɔ tawuu nii. (Kanemɔ 1 Petro 4:1.) Wiemɔ ni Petro kɛtsu nii ni atsɔɔ shishi akɛ “awajea nyɛhe tamɔ tawuu nii” lɛ, ji wiemɔ ni akɛtsuɔ nii yɛ asraafoi anitsumɔ mli. No hewɔ lɛ, nɔ ni Petro tsɔɔ ji akɛ, kɛ́ Kristofonyo ko le Kristo jwɛŋmɔ lɛ, ená tawuu nii ko ni yɔɔ hewalɛ waa ni ebaanyɛ ekɛwu eshi akɔnɔi ni baanyɛ ahã efee esha, kɛ Satan, jeŋ nɛɛ nɔyelɔ lɛ.—2 Kor. 10:3-5; Efe. 6:12.
4. Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?
4 Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaana Yesu jwɛŋmɔ yɛ saji ahe kɛ bɔ ni wɔbaafee wɔkase lɛ. Wɔbaana (1) bɔ ni wɔbaafee wɔhã wɔjwɛŋmɔ kɛ Yehowa nɔ lɛ akpã gbee koni mligbalamɔ akahi wɔteŋ, (2) bɔ ni wɔbaafee wɔba wɔhe shi, kɛ (3) bɔ ni sɔlemɔ baaye abua wɔ ni wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ atsu nii jogbaŋŋ.
HÃ OJWƐŊMƆ KƐ YEHOWA NƆ LƐ AKPÃ GBEE
5. Be ko lɛ, mɛni Petro fee ni hãa wɔnaa akɛ jwɛŋmɔ ni ehiɛ yɛ sane ko he lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ kpãaa gbee?
5 Be ko lɛ, jwɛŋmɔ ni Petro ná yɛ sane ko he lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ eyakpãaa gbee. Naa bɔ ni eba lɛ. No mli lɛ, Yesu ekɛɛ ebɔfoi lɛ akɛ esa akɛ eya Yerusalem, ni akɛ, kɛ́ etee lɛ, jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ baamɔ lɛ, amɛbaapiŋ lɛ, ni amɛbaagbe lɛ. (Mat. 16:21) Shi Petro le akɛ Yesu ji Mesia ni awo shi akɛ ebaaba ni ebahere Nyɔŋmɔ webii lɛ, ni ekolɛ eyanu he akɛ Yehowa eŋmɛŋ gbɛ kɔkɔɔkɔ ni agbe Yesu. (Mat. 16:16) No hewɔ lɛ, Petro ŋɔ Yesu kɛtee afã ni ekɛɛ lɛ akɛ: “Nuŋtsɔ, kaatsɛ efɔŋ ohã ohe; enɛ baŋ onɔ kɔkɔɔkɔ.” (Mat. 16:22) Petro kɛ Yesu eyakpãaa gbee, ejaakɛ jwɛŋmɔ ni Petro hiɛ yɛ sane nɛɛ he lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ kpãaa gbee.
6. Mɛni Yesu fee ni hãa wɔnaa akɛ jwɛŋmɔ ni ehiɛ yɛ saji ahe lɛ tamɔ Yehowa nɔ lɛ pɛpɛɛpɛ?
6 No mli lɛ, jwɛŋmɔ ni Yesu hiɛ yɛ sane nɛɛ he lɛ tamɔ Yehowa nɔ lɛ pɛpɛɛpɛ. No hewɔ lɛ, Yesu kɛɛ Petro akɛ: “Ho misɛɛ, Satan! Ootɔ̃tɔ minane, ejaakɛ ojwɛŋŋ Nyɔŋmɔ jwɛŋmɔi shi moŋ gbɔmɛi ajwɛŋmɔi ojwɛŋɔ.” (Mat. 16:23) No mli lɛ, nɔ ni Yehowa miitao ni Yesu afee ji ni ekɛ ewala ashã afɔle, shi jeee ni ena ehe mɔbɔ. No hewɔ lɛ, eyɛ mli akɛ ekolɛ, jwɛŋmɔ kpakpa Petro kɛwie nɔ ni ewie lɛ moŋ, shi Yesu booo eŋaawoo lɛ toi. Petro kase nii waa yɛ sane nɛɛ mli. Ena akɛ, esa akɛ ehã jwɛŋmɔ ni ehiɛ yɛ saji ahe lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ akpã gbee. Enɛ ji nɔ ko ni he hiaa waa ni esa akɛ wɔ hu wɔkase.
7. Mɛni Petro fee ni hãa wɔnaa akɛ, agbɛnɛ lɛ, eesumɔ ni ehã ejwɛŋmɔ kɛ Yehowa nɔ lɛ akpã gbee? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ.)
7 Sɛɛ mli lɛ, Petro fee nɔ ko ni hãa wɔnaa akɛ, agbɛnɛ lɛ, eesumɔ ni ehã ejwɛŋmɔ kɛ Yehowa nɔ lɛ akpã gbee. Be ni be bashɛ ni Yehowa baaŋmɛ Jeŋmajiaŋbii ni afolɔko amɛ ketia lɛ gbɛ ni amɛbafata ewebii lɛ ahe lɛ, ehala Petro koni eyashiɛ ehã Jeŋmajiaŋnyo ko ni atsɛɔ lɛ Kornelio. Kornelio fata klɛŋklɛŋ Jeŋmajiaŋbii ni batsɔmɔ Kristofoi lɛ ahe. Nakai beiaŋ lɛ, Yudafoi lɛ kɛ Jeŋmajiaŋbii lɛ tseee loo. No hewɔ lɛ, dani Petro baanyɛ eshiɛ ehã Jeŋmajiaŋbii lɛ, esa akɛ etsake jwɛŋmɔ ni ehiɛ lɛ. Shi be ni ena akɛ no ji nɔ ni Nyɔŋmɔ miisumɔ ni efee lɛ, etsake jwɛŋmɔ ni ehiɛ lɛ. Enɛ hewɔ lɛ, be ni Kornelio tsu ni ayatsɛ lɛ kɛba lɛ, ‘ejieee enaa,’ etee. (Bɔf. 10:28, 29) Petro shiɛ ehã Kornelio kɛ eshĩabii lɛ, ni abaptisi amɛ.—Bɔf. 10:21-23, 34, 35, 44-48.
Petro miibote Kornelio shĩa lɛ mli (Kwɛmɔ kuku 7)
8. Mɛni kɛ́ wɔfee lɛ, no baahã ana akɛ jwɛŋmɔ ni wɔhiɛ yɛ saji ahe lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ kpãa gbee? (1 Petro 3:8)
8 Afii komɛi asɛɛ lɛ, Petro wo enyɛmimɛi Kristofoi lɛ hewalɛ ni ‘amɛná jwɛŋmɔ kome.’ (Kanemɔ 1 Petro 3:8.) Kɛ́ wɔbɔ mɔdɛŋ akɛ wɔbaahã jwɛŋmɔ ni wɔhiɛ yɛ saji ahe lɛ kɛ Yehowa jwɛŋmɔ ni wɔkase yɛ e-Wiemɔ lɛ mli lɛ akpã gbee lɛ, no baahã wɔ fɛɛ wɔná jwɛŋmɔ kome. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, Yesu wo esɛɛnyiɛlɔi lɛ hewalɛ ni amɛhã Maŋtsɛyeli lɛ he ahia amɛ fe nibii krokomɛi fɛɛ yɛ amɛshihilɛ mli. (Mat. 6:33) Kɛ́ jwɛŋmɔ ni wɔhiɛ yɛ sane nɛɛ he lɛ kɛ Yesu nɔ lɛ kpãa gbee lɛ, no lɛ, kɛ́ nyɛmi ko ni yɔɔ wɔsafo lɛ mli lɛ kpɛ eyiŋ akɛ ekɛ ehe baawo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli loo ekɛ ehe baawo be fɛɛ sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ fã kroko ko mli lɛ, wɔjeŋ enijiaŋ wui, moŋ lɛ, wɔbaawo lɛ hewalɛ, ni wɔjie eyi, ni wɔfee nɔ ni wɔbaanyɛ kɛye wɔbua lɛ.
BA OHE SHI
9-10. Mɛni Yesu fee ni hãa wɔnaa akɛ ebaa ehe shi waa?
9 Gbi gbɛkɛ ni enɔ jetsɛremɔ lɛ, abaagbe Yesu lɛ, etsɔɔ Petro kɛ bɔfoi krokomɛi lɛ nɔ ko ni he hiaa waa; etsɔɔ amɛ akɛ esa akɛ amɛba amɛhe shi. No mli lɛ, Yesu etsɔ hiɛ etsu Petro kɛ Yohane koni amɛyasaa he ni ekɛ amɛ baaye nii yɛ nɔ ni ji naagbee nɔ dani egbo lɛ. Ekã shi faŋŋ akɛ, be ni amɛsaa jɛmɛ lɛ, amɛto okpolu kɛ papam he gbɛjianɔ koni anyɛ afɔ gbɔi lɛ anaji ahe dani amɛye nii lɛ. Shi namɔ baaba ehe shi ni etsu nitsumɔ nɛɛ?
10 Be ni be lɛ shɛ lɛ, Yesu fee nɔ ko ni tsɔɔ akɛ ebaa ehe shi waa. Etsu nitsumɔ nɛɛ ni bei pii lɛ, tsuji ni tsuɔ lɛ. Ewó ehe nɔ oya, ejie etadei anɔhaanɔi lɛ eshwie shi, ekɛ papam ŋmɔ ehɛ, ekɛ nu wo okpolu lɛ mli, ni ebɔi ebɔfoi lɛ anaji ahe fɔmɔ. Enɛ hã ekaselɔi lɛ anaa kpɛ amɛhe waa. (Yoh. 13:4, 5) Ekã shi faŋŋ akɛ, ehe be dani Yesu nyɛ efɔ bɔfoi 12 lɛ fɛɛ, ni Yuda, mɔ ni baatsɔɔ esɛɛgbɛ lɛ hu fata he lɛ anaji ahe egbe naa. Shi Yesu ba ehe shi ni efee. Be ni egbe naa lɛ, ekɛɛ ebɔfoi lɛ akɛ: “Ani nyɛnuɔ nɔ ni mifee mihã nyɛ nɛɛ shishi? Nyɛtsɛɔ mi ‘Tsɔɔlɔ,’ kɛ ‘Nuŋtsɔ,’ ni nyɛsane ja, ejaakɛ nakai ji mi. No hewɔ lɛ, kɛji mi, ni miji Nuŋtsɔ kɛ Tsɔɔlɔ lɛ, mifɔ nyɛnaji ahe lɛ, esa akɛ nyɛ hu nyɛfɔfɔɔ nyɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ naji ahe.”—Yoh. 13:12-14.
Kɛ́ mɔ ko baa ehe shi lɛ, enáa bɔ ni esusuɔ nii ahe ehãa lɛ hu nɔ hewalɛ
11. Mɛni Petro fee ni hãa wɔnaa akɛ ekase bɔ ni Yesu baa ehe shi lɛ? (1 Petro 5:5 kɛ shishigbɛ niŋmaa) (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
11 Petro kase bɔ ni Yesu baa ehe shi lɛ. Be ni Yesu ku esɛɛ kɛtee ŋwɛi lɛ sɛɛ lɛ, Petro tsɔ naakpɛɛ gbɛ nɔ etsa nuu ko ni afɔ lɛ obubuafo. (Bɔf. 1:8, 9; 3:2, 6-8) Mɛi pii na naakpɛɛ nii nɛɛ ni amɛké yuu kɛba he ni Petro yɔɔ lɛ. (Bɔf. 3:11) Ani Petro kɛ naakpɛɛ nii ni efee lɛ baahole ekɔɔji anɔ? Eyɛ mli akɛ, he ni atsɔse Petro yɛ lɛ, mɛi sumɔɔ ni ana amɛ, ni amɛkɛ hegbɛ ni amɛyɔɔ lɛ shiɔ amɛtsitsi moŋ, shi Petro efeee nakai. Eba ehe shi ni ekɛ naakpɛɛ nii ni efee lɛ he yijiemɔ lɛ fɛɛ hã Yehowa kɛ Yesu. Ewie akɛ: “Atsɔ [Yesu gbɛ́i] lɛ nɔ, kɛ agbɛnɛ hu hemɔkɛyeli ni wɔyɔɔ yɛ egbɛ́i lɛ mli lɛ nɔ ahã nuu nɛɛ ni nyɛnaa ni nyɛle lɛ hu lɛ ená hewalɛ.” (Bɔf. 3:12-16) Sɛɛ mli lɛ, yɛ wolo ko ni Petro ŋma lɛ mli lɛ, ewo enyɛmimɛi Kristofoi lɛ hewalɛ ni amɛba amɛhe shi, ni wiemɔi ni ekɛtsu nii lɛ kaiɔ wɔ bɔ ni Yesu kɛ papam ŋmɔ ehɛ ni efɔ ebɔfoi lɛ anaji ahe lɛ.—Kanemɔ 1 Petro 5:5 kɛ shishigbɛ niŋmaa.
Be ni Petro fee naakpɛɛ nii lɛ, eba ehe shi ni ekɛ yijiemɔ lɛ fɛɛ hã Yehowa kɛ Yesu. Kɛ́ wɔ hu wɔfee mɛi ekpakpa ni wɔkpaaa gbɛ akɛ mɛi baana ni amɛjie wɔyi loo amɛjwere wɔ lɛ, no tsɔɔ akɛ wɔbaa wɔhe shi (Kwɛmɔ kuku 11-12)
12. Mɛɛ gbɛ nɔ wɔbaanyɛ wɔkase Petro ni wɔya nɔ wɔba wɔhe shi?
12 Wɔbaanyɛ wɔkase Petro ni wɔya nɔ wɔba wɔhe shi. Esa akɛ wɔhã ehi wɔjwɛŋmɔ mli akɛ, kɛ́ mɔ ko baa ehe shi lɛ, jeee ewiemɔ mli pɛ anaa yɛ. Abaanyɛ atsɔɔ Greek wiemɔ ni Petro kɛtsu nii ni atsɔɔ shishi akɛ “heshibaa” lɛ shishi hu akɛ, “heshibaa jwɛŋmɔ.” Enɛ tsɔɔ akɛ, kɛ́ mɔ ko baa ehe shi lɛ, enáa bɔ ni esusuɔ nii ahe ehãa lɛ hu nɔ hewalɛ. Enɛ hewɔ lɛ, kɛ́ mɔ ko ni baa ehe shi lɛ fee nɔ ko ehã mɔ ko lɛ, suɔmɔ ni eyɔɔ kɛhã Yehowa kɛ mɔ lɛ hewɔ efee, shi jeee koni mɛi ana ni amɛjie eyi. Kɛ́ wɔkɛ miishɛɛ sɔmɔ Yehowa kɛ wɔnyɛmimɛi lɛ yɛ gbɛ fɛɛ gbɛ ni wɔbaanyɛ nɔ, ekɔɔɔ he eko kɛ́ mɛi na nɔ ni wɔfeɔ lɛ loo amɛnaaa lɛ, no tsɔɔ akɛ wɔbaa wɔhe shi.—Mat. 6:1-4.
‘OKƐ OJWƐŊMƆ ATSU NII JOGBAŊŊ’
13. Mɛni hãa anaa akɛ Kristofonyo ko kɛ ‘ejwɛŋmɔ miitsu nii jogbaŋŋ’?
13 Mɛni hãa anaa akɛ Kristofonyo ko kɛ ‘ejwɛŋmɔ miitsu nii jogbaŋŋ’? (1 Pet. 4:7) Kristofonyo ni kɛ ejwɛŋmɔ tsuɔ nii jogbaŋŋ lɛ, kɛ́ eekpɛ eyiŋ yɛ sane ko he lɛ, ekwɛɔ kɛji yiŋ ni etaoɔ ekpɛ lɛ kɛ jwɛŋmɔ ni Yehowa hiɛ yɛ nakai sane lɛ he lɛ kpãa gbee, ejaakɛ ele akɛ wekukpaa ni yɔɔ ekɛ Yehowa teŋ lɛ he miihia fe nɔ fɛɛ nɔ yɛ eshihilɛ mli. Agbɛnɛ hu, enaaa ehe tsɔ, ejaakɛ ele akɛ jeee nɔ fɛɛ nɔ ele. Kɛfata he lɛ, esɔleɔ ebiɔ Yehowa gbɛtsɔɔmɔ yɛ nɔ fɛɛ nɔ mli, ejaakɛ ekɛ ehiɛ fɔ̃ɔ enɔ.a
14. Mɛni Petro fee ni hãa wɔnaa akɛ ekɛ ehiɛ eyafɔ̃ɔɔ Yehowa nɔ?
14 Gbi gbɛkɛ ni enɔ jetsɛremɔ lɛ abaagbe Yesu lɛ, ebɔ ekaselɔi lɛ kɔkɔ akɛ: “Nyɔɔŋ nɛɛ mli lɛ, nɔ ni baaba minɔ lɛ baahã nyɛ fɛɛ nyɛnane atɔ̃tɔ.” Petro yahe ehe eye fe nine ni ekɛɛ Yesu akɛ: “Kɛ́ nɔ ni baaba onɔ lɛ baahã mɛi krokomɛi lɛ fɛɛ nane atɔ̃tɔ po lɛ, mi lɛ, minane etɔ̃tɔŋ kɔkɔɔkɔ!” Nakai gbɛkɛ lɛ, Yesu wo ekaselɔi lɛ ekomɛi ŋaa akɛ: “Nyɛyaa nɔ nyɛbua ni nyɛsɔlea daa.” (Mat. 26:31, 33, 41) Eji Petro bo nakai ŋaawoo lɛ toi kulɛ, sɛɛ mli be ni abi lɛ kɛji Yesu kaselɔ ji lɛ lɛ, ebaaná ekãa ni ewie akɛ eko ji lɛ. Shi eyabooo ŋaawoo nɛɛ toi, no hewɔ lɛ ekpa yɛ e-Nuŋtsɔ lɛ sɛɛ, ni sɛɛ mli lɛ eshwa ehe waa.—Mat. 26:69-75.
15. Gbi gbɛkɛ ni enɔ jetsɛremɔ lɛ abaagbe Yesu lɛ, mɛni efee ni hãa wɔnaa akɛ ekɛ ejwɛŋmɔ tsu nii jogbaŋŋ?
15 Gbi gbɛkɛ ni enɔ jetsɛremɔ lɛ abaagbe Yesu lɛ, ekɛ ehiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ kwraa. Eyɛ mli akɛ Yesu eye emuu moŋ, shi nakai gbɛkɛ lɛ, esɔle shii abɔ. Enɛ hã ená ekãa kɛfee nɔ ni Yehowa taoɔ ni efee lɛ. (Mat. 26:39, 42, 44; Yoh. 18:4, 5) Ŋwanejee ko bɛ he akɛ, Petro na bɔ ni Yesu sɔle shii abɔ nakai gbɛkɛ lɛ, ni ekase nɔ ko yɛ mli waa.
16. Sɛɛ mli lɛ, mɛni Petro fee ni hãa wɔnaa akɛ ekase bɔ ni Yesu kɛ ejwɛŋmɔ tsu nii jogbaŋŋ lɛ? (1 Petro 4:7)
16 Fiofio lɛ, Petro batsɔ mɔ ko ni kɛ ehiɛ fɔ̃ɔ Yehowa nɔ ni sɔleɔ waa. Be ni atee Yesu shi lɛ, ewo Petro kɛ bɔfoi krokomɛi lɛ shi akɛ mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ baaba amɛnɔ ni amɛbaashiɛ sane kpakpa lɛ. Shi ekɛɛ amɛ akɛ amɛkashi Yerusalem kɛyashi abaafɔse mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ ashwie amɛnɔ. (Luka 24:49; Bɔf. 1:4, 5) Be ni Petro mɛɔ yɛ Yerusalem lɛ, mɛni efee? Petro kɛ enyɛmimɛi Kristofoi lɛ sɔle waa. (Bɔf. 1:13, 14) Sɛɛ mli be ni Petro ŋmaa eklɛŋklɛŋ wolo lɛ, ewo enyɛmimɛi Kristofoi lɛ hewalɛ ni amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ atsu nii jogbaŋŋ, ni amɛkɛ amɛhiɛ afɔ̃ Yehowa nɔ ni amɛsɔle waa. (Kanemɔ 1 Petro 4:7.) Petro kɛ ehiɛ fɔ̃ Yehowa nɔ, ni enyɛ eye ebua enyɛmimɛi Kristofoi lɛ ni etswa amɛ ema shi.—Gal. 2:9.
17. Kɛ́ wɔyaatsu nɔ ko he nii ni wɔnuɔ he akɛ wɔhe esa kɛ efeemɔ po lɛ, mɛni esa akɛ wɔfee? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
17 Kɛ́ wɔmiitao wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ atsu nii jogbaŋŋ lɛ, esa akɛ wɔsɔle wɔhã Yehowa daa. Esa akɛ wɔfee nakai kɛ́ wɔnuɔ he akɛ nɔ ni wɔyaatsu he nii lɛ feemɔ waaa hãaa wɔ po. Kɛ́ wɔyaakpɛ yiŋ yɛ sane ko ni he hiaa waa lɛ he lɛ, no lɛ bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, esa akɛ wɔsɔle wɔbi Yehowa dɛŋ gbɛtsɔɔmɔ, ejaakɛ no baatsɔɔ akɛ wɔheɔ wɔyeɔ akɛ ele yiŋ ni kɛ́ wɔkpɛ lɛ ebaahi ehã wɔ.
Petro kase akɛ, esa akɛ ekɛ ehiɛ afɔ̃ Yehowa nɔ ni esɔle. Kɛ́ wɔ hu wɔfee nakai, titri lɛ, be ni wɔyaakpɛ yiŋ ko ni he hiaa waa lɛ, no baahã wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ atsu nii jogbaŋŋ (Kwɛmɔ kuku 17)b
18. Mɛni kɛ́ wɔfee lɛ ebaaye ebua wɔ ni wɔya nɔ wɔhã jwɛŋmɔ ni wɔhiɛ yɛ saji ahe lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ akpã gbee?
18 Eŋɔɔ wɔnaa waa akɛ Yehowa bɔ wɔ bɔ ni wɔbaanyɛ wɔkase esui lɛ. (1 Mo. 1:26) Wɔle akɛ, wɔnyɛŋ wɔkase Yehowa pɛpɛɛpɛ yɛ nɔ fɛɛ nɔ mli be fɛɛ be. (Yes. 55:9) Shi tamɔ Petro fee lɛ, wɔ hu wɔbaanyɛ wɔbɔ mɔdɛŋ ni wɔhã jwɛŋmɔ ni wɔhiɛ yɛ saji ahe lɛ kɛ Yehowa nɔ lɛ akpã gbee. No hewɔ lɛ, nyɛhãa wɔtaoa Yehowa jwɛŋmɔ yɛ saji ahe, wɔya nɔ wɔba wɔhe shi, ni wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ atsu nii jogbaŋŋ.
LALA 30 Mi-Tsɛ, Mi-Nyɔŋmɔ, Kɛ Mi-Naanyo
a Kɛ́ ootao onu nɔ ni atsɔɔ kɛ́ akɛɛ mɔ ko kɛ ejwɛŋmɔ tsuɔ nii jogbaŋŋ loo ehe wa yɛ hemɔkɛyeli lɛ mli lɛ shishi jogbaŋŋ lɛ, kwɛmɔ sane ni yitso ji, “2 Timoteo 1:7—‘Nyɔŋmɔ Hãaa Wɔ Gbeyeishemɔ Mumɔ.’” Eyɛ jw.org loo JW Library® lɛ fã ni ji, “Biblia Mli Ŋmalɛi Ni Agbala Mli” lɛ.
b NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRI LƐ MLI: Nyɛmi yoo ko ni yaatao nitsumɔ lɛ miisɔle yɛ eyitsoŋ dani atsɛ lɛ kɛya nitsumɔtsɛ lɛ ɔfis lɛ.