Aron Reken te Nanorinano

TERA TE NANORINANO?

A karinerine aomata aika nanorinano. A aki kainikatonga ke n iangoia bwa a riai ni moanibwaiaki irouia aomata. Ma e tabeakinia raoi tabemwaang te aomata ae nanorinano ao e kani kakarekea reireiana mairouia.

N tabetai e iangoaki te nanorinano bwa te mamaara. Ma ni koauana, bon te korakora ae buokiia aomata bwa a na ataa kairuaia ao n atai tokin aia konabwai.

E AERA NGKAI E KAKAWAKI TE NANORINANO?

• E nakoraoi te reitaki ngkana iai te nanorinano. E taku te boki ae The Narcissism Epidemic: “A rangi ni kai reke raoraoia aomata aika nanorinano. Ao e taekinaki naba bwa a kai boo i buako ao ni kinaia riki aomata aika bati.”

• E kanakoraoa aron natim nakon taai aika imwaina te nanorinano. E na buokaki natim ngkai ao nakon taai aika imwaina ngkana e reiakina te nanorinano​—n te katoto, e na kai reke iai ana mwakuri rimwi. E korea ae kangai Dr. Leonard Sax: “Ngkana e rangi ni kainikatonga te roro n rikirake ao n aki atai kabwakana, e na boni kangaanga reken ana mwakuri. Ma te roro n rikirake are tabeakina raoi te baere e taekinna te tia kammwakuri, e na kai reke riki ana mwakuri.”a

ARON REIAKINAIA TE NANORINANO

Kaungaa natim bwa e na aki kainikatonga.

ANA BOTO N REIREI TE BAIBARA: “Ngkana e iangoia temanna i bon irouna bwa e kakawaki e ngae ngke e aki, ao e mwamwanaia i bon irouna.”​—I-Karatia 6:3.

• Tai kariaia taeka aika mwamwanaa te aba. Taeka aika “A kona ni koro bukini baike ko iangoi” ao “E kona n reke te bae ko tangiria,” a taraa n rangi ni kaungaunga, ma n angiin te tai a aki koro bukia. A kona n nakoraoi riki aroia natim ngkana iai tiaia aika bon tau, ao a mwakuri korakora ibukini karekeaia.

• Katerea raoi bwa e aera ngkai ko kamoamoaa. Te taeka ae ko “rangi ni katoki” n tii ngaia, e aki kona ni kaungaa natim bwa e na nanorinano. Katerea te bwai ae raoiroi ae e karaoia.

• Tiatiana natim man taabo n reitaki n te intanete. N angiin te tai ao a irekereke taabo n reitaki n te intanete ma kamoamoaan temanna ma temanna, n aron ana tarena ao baika e a tia ni kakororaoi, ae boni kaitaraan raoi te nanorinano.

• Kaungaa natim bwa e na waekoa ni kabwaraa ana bure. Buokia bwa e na nora burena ao ni kabwaraa ana bure.

Karikirakea te kakaitau.

ANA BOTO N REIREI TE BAIBARA: “Kam na kaotiota ami kakaitau.”​—I-Korote 3:15.

• Te kakaitau n te karikibwai. A riai ataei n atai kakawakini baika karikaki ao arora n rangi ni kainnanoi ibukini maiura. Ti kainnanoa te ea bwa ti na ikeike iai, te ran bwa nimara, ao te amwarake bwa kanara. Kabonganai katoto aikai ni kauekea iai te kakaitau ao te miroaroa ibukini baika rangi n tamaroa aika karikaki.

• Te kakaitau ibukia aomata. Kauringa natim bwa a kona n rianako riki tabemwaang nakoina n itera aika kakaokoro, ao e na aki bakantang n rabakaun temanna ma temanna ke ana konabwai, ma e kona ni karekea reireiana mairouia.

• Kaotiotan te kakaitau. Reireinia natim bwa a na tataekina “ko rabwa,” tiaki ni kabwarabae ma ni bon nanonna raoi ma te kakaitau. E buokira bwainakin te kakaitau bwa ti na teimatoa n nanorinano.

Reireinia natim bwa e kakawaki buokaia tabemwaang.

ANA BOTO N REIREI TE BAIBARA: “Kam na nanorinano n iangoia bwa a kakawaki riki tabemwaang nakoimi, ao kam na aki tii tabeakin oin aromi, ma kam na tabeakin naba aroia tabemwaang.”​—⁠I-Biribi 2:​3, 4.

• Kaira natim bwa e na kakaraoi tabena. Ngkana ko kakariaia natim bwa e na karekea angana n aki kakaraoa tabena n te utu, ai aron ae ko a kangai iai: ‘Ko rang kakawaki ao ko aki riai ni karaoa aei!’ E riai ni moanibwai karaoan te tabe n te utu imwain te takaakaro. Kaotia ae a kakabwaiaaki tabemwaang man tabena, ao a kakaitau nakoina ma ni karinea ngkai e kakaraoi tabena.

• Katerea ae bon te kakabwaia buokaia tabemwaang. Karaoan anne, e buokiia naati bwa a na nano n ikawai. Ngaia are kaungaa natim bwa e na kamatairikia nakoia akana kainnanoa te ibuobuoki. Maroroakinna ma ngaia bwa tera ae e kona ni karaoia ni buokiia iai. Kamoamoaa natim ao boutokaia ngkana e buokiia tabemwaang.