MWAKORO 8
Minita Ibukin te Rongorongo ae Raoiroi
E A TIA Iehova n anganira Natina ae Iesu Kristo bwa ara banna ni katoto. (1Bet. 2:21) Ngkana e riki te aomata temanna bwa te tia rimwin Iesu, e kona n riki naba bwa ana minita te Atua ae te tia tataekina te rongorongo ae raoiroi. E kaotia Iesu bwa bon te bwai ni kabebete ni kaineti ma te onimaki karaoan aei, ngke e kangai: “Nakomai nakoiu ngkami akana kam korakai ma n rawawata, ao N na motiki rawami. Amoa amou i aomi ao reirei irou bwa I nimamannei ao I nanorinano, ao e na kabebeteaki nanomi iai.” (Mat. 11:28, 29) A bon aki uringaaba n te berita aei aomata ake a butimwaea te kakao anne!
2 E kaoia aomata n tatabemania nako Iesu ngkai boni ngaia Mataniwia Ana Minita te Atua. (Mat. 9:9; Ioa. 1:43) E kataneiaia n te mwakuri ni minita ao e kanakoia bwa a na karaoa naba te mwakuri are e karaoia. (Mat. 10:1–11:1; 20:28; Ruka 4:43) Imwina ao e a kamwanangaia riki 70 bwa a na uataboa tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua. (Ruka 10:1, 8-11) Ngke e kamwanangaia taan rimwina aikai Iesu ao e taku nakoia: “Ane e ongora iroumi ao e ongora naba irou. Ao ane e rawa iroumi ao e rawa naba irou. Ao ane e rawa irou ao e rawa naba nakon Teuare kanakomaiai.” (Ruka 10:16) E katerea Iesu n aei kakawakin te mwioko are e angania taan rimwina. A na tei ibukin Iesu ao te Atua ae Moan te Rietata! Anne naba aroia akana butimwaea ana kakao Iesu n taai aikai, ae kangai: “Nakomai riiki bwa te tia rimwiu.” (Ruka 18:22; 2Kor. 2:17) Naake a butimwaea te kakao anne, a karekea te mwioko mairoun te Atua ae tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea ao karekeaia taan rimwini Kristo.—Mat. 24:14; 28:19, 20.
3 Butimwaean ana kakao Iesu ae te riki bwa te tia rimwina, ti a kakabwaiaaki iai n ‘ataakin’ Iehova ae te Atua ao Iesu Kristo. (Ioa. 17:3) Ti a reireinaki iai kawain nako Iehova. Man ana ibuobuoki, ti a kona iai ni kabooui ara iango, ni kabooui aroarora, ao ni kaboraoa maiura ma ana kaetieti Iehova aika raraoi. (IRom 12:1, 2; IEbe. 4:22-24; IKoro. 3:9, 10) Ti kairaki man ara kakaitau ae nako mai nanora bwa ti na katabua maiura nakon Iehova ao ni kaotia ni bwabetitoara n te ran. Ni bwabetitoara ao ti a mwiokoaki iai bwa minita.
4 Ururingnga ae e riai ni karaoaki te beku ibukin te Atua ma baai aika itiaki ao te nano ae itiaki naba. (TaiAre. 24:3, 4; Ita. 52:11; 2Kor. 6:14–7:1) Rinanon onimakinan Iesu Kristo, ti a karekea iai te mataniwinnano ae itiaki. (Ebera 10:19-23, 35, 36; TeKao. 7:9, 10, 14) E kaungaia Kristian te abotoro Bauro bwa a na karaoi bwaai ni kabane ibukin neboan te Atua, ma tiaki ibukini kamamaraaia tabemwaang. E taekinna naba te abotoro Betero bwa e kakawaki karaoan te katoto ae moanibaan te raoiroi ni kaineti ma anaakin nanoia aomata nakon te koaua. (1Kor. 10:31, 33; 1Bet. 3:1) Ko na kangaa ni buoka temanna bwa e na tau naba n riki bwa te minita ibukin te rongorongo ae raoiroi?
TAAN UARONGORONGO AIKA BOOU
5 N te tai are ko moana iai te reirei n te Baibara ma te aomata ae kan ongora, kaungaa bwa e na tuangia tabemwaang te bae e tabe n reiakinna. E kona ni maroro ma ana koraki, raoraona, raona ni mwakuri, ao tabemwaang riki, n te tai ae aki baireaki. Aio te mwaneka ae kakawaki n reiakinaia aika boou bwa a na riki bwa taan rimwin Iesu Kristo aika minita ibukin te rongorongo ae raoiroi. (Mat. 9:9; Ruka 6:40) Ngkana e a ririkirake ana onimaki te aomata ae boou ao ni mwaatai n uarongorongo n te tai ae aki baireaki, akea te nanououa bwa e na boni kaota nanona ni kan uataboa te mwakuri ni minita.
BORAOIN ARONA MA BAIKA A TANGIRAKI
6 Ko riai moa n taraia bwa e boraoi aron te aomata ma baika a tangiraki imwaini kairana bwa e nang uataboa te uarongorongo n te auti teuana ma teuana. Te aomata ae raonira n te mwakuri ni minita, e a kaotia nakoia aomata bwa e a reitaki ma Ana Tia Kakoaua Iehova. E oti ngkanne bwa e a tia ni kaboraoa maiuna ma ana kaetieti Iehova aika raraoi, ao e a kona n riki bwa te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki.
7 N am tai n reirei ma te aomata ao ni maroroakin ana boto n reirei te Baibara, ko bae n atai baika riki nakoina. Ko a bae n tia n noria naba ae e a maiuakina te bae e reiakinna. Ma iai iterani maiun am aomata anne ake a na kani maroro iai unimwaane nakoim ao ngaia.
8 E na baireiia uoman unimwaane (ae temanna kaain te komete ibukin te mwakuri) te tia babaire n te rabwata n unimwaane bwa a na maroroakini baikai nakoim ao nakon am aomata. N ekaretia ake a karako iai unimwaane, e kona ni karaoa aei te unimwaane ao te tabonibai ae konabwai. A riai taari ake a baireaki ni waekoa ni karaoa te maroro aei. Ni koauana, ngkana a nora nanon am aomata n te taromauri, e kona ni bebete irouia bwa a na maroro ma ngkoe ao am aomata anne imwin te botaki. E riai ni bwainaki te nano n iraorao n te maroro aei. Imwain ae e kariaiakaki te aomata ae reirei n te Baibara bwa e na riki bwa te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki, e riai ni koaua i aoni baikai:
(1) E kakoauaa bwa te Baibara bon Ana Taeka te Atua ae kairaki koreana rinanon te taamnei.—2Tim. 3:16.
(2) E atai ao ni kakoauai moan reirei man te Baibara, n te aro ae ngkana e titirakinaki ao e na boraoi ana kaeka ma te Baibara, ao tiaki man aia reirei Aaro aika kewe ke ni bon oin ana iango.—Mat. 7:21-23; 2Tim. 2:15.
(3) E ongeaba n ana tua te Baibara ae e riai n ikoikotaki ma ana aomata Iehova ni bobotakin nako te ekaretia, ngkana e angaraoi irouna.—TaiAre. 122:1; Ebera 10:24, 25.
(4) E ataa ana reirei te Baibara ni kaineti ma te wene ni bure, te wene ni kimoa, kabatiaan te buu, ao te iein irouia mwaane ma mwaane ao aine ma aine, ao e maiuakin reirei akanne. Ngkana e maeka te mwaane ma te aine ae tiaki ana koraki, a riai n tia ni mare.—Mat. 19:9; 1Kor. 6:9, 10; 1Tim. 3:2, 12; Ebera 13:4.
(5) E ongeaba n ana reirei te Baibara ni kaineti ma te koro ni manging ao e kararoaa mani kabarekaana n te baakee, n te kouben, ao ni bwaai riki tabeua aika kamwaraea te rabwata ke mani kamanenaan taian drug.—2Kor. 7:1; IEbe. 5:18; 1Bet. 4:3, 4.
(6) E ataa kakawakin te aki reitaki ma aika a buakaka.—1Kor. 15:33.
(7) E a tia ni buubai mani kaainakin te botaki n Aro ae kewe are e reitaki ngkoa ma ngaia. E a katoka kaakaean aia taromauri ke boutokaan aia waaki nako.—2Kor. 6:14-18; TeKao. 18:4.
(8) E a aki irekereke ma waaki n tautaeka n te aonnaba.—Ioa. 6:15; 15:19; Iak. 1:27.
(9) E kakoauaa ao ni kaboraoa maiuna ma ae e taekinaki n Itaia 2:4 ae e kaineti ma aia waaki natannaomata.
(10) E rangi ni kan riki bwa temanna Ana Tia Kakoaua Iehova.—TaiAre. 110:3.
9 Ngkana a aki koaua raoi unimwaane bwa tera ana iango te aomata ae reirei n te Baibara i aoni baikai, a riai n titirakinna tao ni kabonganai kiibu aika koreaki aikai ni kabotoa iai te maroro. E kakawaki bwa e na ota n ae a riai naake a iriia Ana Tia Kakoaua Iehova n te uarongorongo, ni kaboraoa maiuia ma baika tangiraki aika n te Baibara. A na buokaki unimwaane man te bae e taekinna, n ataia bwa e ota ke e aki n te bwai ae kantaningaaki mairouna ke e a tau nakoni moanakini karaoan te mwakuri ni minita ke e tuai.
10 A riai unimwaane ni waekoa ni kaongoa te aomata ane reirei n te Baibara anne bwa e a tau ke e tuai. N angiin te tai ao e nakoraoi riki karaoan aei ni kabanean te maroro. Ngkana e a tau ao a riai unimwaane ni butimwaea te aomata anne bwa ai te tia uarongorongo. (IRom 15:7) E riai ni kaungaaki bwa e na moana uataboan te mwakuri ni minita n te tai naba are e tauraoi iai ao ni karina ana ribooti n tokin te namwakaina. A kona unimwaane ni kabwarabwaraa ae ngkana e a katauaki te aomata ae reirei n te Baibara bwa ai te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki ao ngkana e karina ana moan ribooti, e na karaoaki ana booma ae Ana Ribooti te Tia Uarongorongo ao e na koreaki iai arana ao n tauaki mwina n te ekaretia. A na karekei rongorongo aikai unimwaane mairoun te tia uarongorongo aei, bwa e aonga ara botaki ni kona ni barongaa aia waaki Ana Tia Kakoaua Iehova ni katobibia te aonnaba ao e aonga naba ni kona teuaei ke neiei n ira ana mwakuri ara Aro, ao ni karekea boutokaan ana onimaki. A na kauringa te tia uarongorongo ae boou aei unimwaane bwa rongorongo aikai a na kawakinaki ni kaineti ma te Global Data Protection Policy ibukia Ana Tia Kakoaua Iehova ae mena n te jw.org.
11 Karekeani kinaakin riki te tia uarongorongo ae boou iroura ao kaotan tabeakinan te bwai ae e kakororaoia, e kona ni buokaki iai. E kona ni kairaki iai bwa e na katoatai ni karina ana ribooti ibukin ana mwakuri ni minita ao ni kakorakoraa riki ni beku ibukin Iehova.—IBir. 2:4; Ebera 13:2.
12 N te tai are a baireia iai unimwaane bwa e a tau te aomata ae reirei n te Baibara n uataboa te mwakuri ni minita, e a kona n anganaki ngkanne ana katoto n te boki ae Te Botaki ae Baireaki Ibukini Karaoan Nanon Iehova. Imwini karinan ana moan ribooti, e na warekaki te katanoata ae kimototo nakon te ekaretia ae e kaotaki iai bwa ai ngaia te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki.
BUOKAIA AKE A ATAEI RIKI
13 A kona naba ataei n tau n riki bwa taan tataekina te rongorongo ae raoiroi. E butimwaeia ataei Iesu ao e kakabwaiaia. (Mat. 19:13-15; 21:15, 16) E ngae ngke kaaro bon tabeia natiia, ma a kona naba kaain te ekaretia ake tabeman ni buokiia ake a ataei riki ake a kan uataboa uarongorongoan te Tautaeka n Uea. Ngkana te karo ngkoe, a na korakora riki ingaingan nanoia natim n te beku ibukin te Atua, man am katoto ae raoiroi n te mwakuri ni minita. Ngkana e a reke nanon te ataei ae moanibaan te raoiroi ana katoto, bwa e na kaota ana onimaki nakoia tabemwaang, tera riki te ibuobuoki ae e kona n anganaki?
14 E raoiroi ngkana te karo e kawara te unimwaane temanna ae kaain te Komete Ibukin te Mwakuri n te Ekaretia ao n ongora bwa e a tau natina n riki bwa te tia uarongorongo ke e tuai. E na baireiia unimwaane aika uoman (ae temanna kaain te komete ibukin te mwakuri) te tia babaire n te rabwata n unimwaane, bwa a na kaitiboo ma te ataei anne ao ana karo temanna ke ni kauoman aika taani kakoaua ke taan tararuaia. Ngkana iai ana atatai te ataei aei n ana koaua te Baibara ao e kakoauaaki bwa e kan uataboa te mwakuri ni minita, e oti iai te rikirake ae raoiroi. Imwini maroroakinani baikai ao bwaai riki tabeua ake a ririnanoaki naba ma ikawai, a a kona ngkanne unimwaane aika uoman aikai ni baireia bwa e a tau ke e tuai n tau te ataei aei n riki bwa te tia uarongorongo ae tuai ni bwabetitoaki. (Ruka 6:45; IRom 10:10) Ngkana a maroro ma te ataei, e aki kainnanoaki bwa a na maroroakinaki bwaai tabeua ake a ririnanoaki ma te ikawai, aika aki kaineti nakon te ataei.
15 N tain te maroro ao a riai unimwaane ni kamoamoaa te ataei ibukin ana kekeiaki ao ni kaungaa bwa e na katea tiana ae te bwabetito. Kioina ngkai akea te nanououa bwa a boni kakorakoraia kaaro ni karina te koaua i nanon natiia, a riai naba ni kamoamoaaki. Ibukini buokaia kaaro bwa a na karababaa riki buokan natiia, a riai unimwaane ni maroroakina nakoia “Te Rongorongo Nakoia Kaaro Aika Kristian” n iteraniba 179-181.
TE KATABU AO TE BWABETITO
16 Ngkana ko a ataa Iehova ao n tangiria, n arom ni kaboraoa maium ma baika tangiraki irouna ao n uataboa te mwakuri ni minita, ko a riai ngkanne ni kamatoaa am reitaki ma ngaia. N te aro raa? N arom ni katabua maium nakoina ao ni kaotia n te bwabetito n te ran.—Mat. 28:19, 20.
17 N te katabu ao e kaotaki iai te kaokoroaki nakon te kantaninga ae tabu. Te katabu nakon te Atua, e nanonaki iai kawarana n te tataro ao beritanakini kabonganaani maium n ana beku ao n touani kawaina nako. E nanonaki iai taromaurian te Atua n tii ngaia n aki toki. (TuaKau. 5:9) E a bon nakon aei temanna ma temanna. Akea ae e kona ni karaoia ibukim.
18 Ma ko riai ni karaoa ae bati riki nakon ae ko na tii tuanga Iehova bwa ko kan riki bwa ana aomata. Ko riai ni kaotia nakoia aomata ae ko a tia ni katabua maium nakon te Atua. Ko kaota anne rinanoni bwabetitoam n te ran, n aron are e karaoia Iesu. (1Bet. 2:21; 3:21) Ngkana ko a tia ni motikia bwa ko na beku iroun Iehova ao ni kani bwabetitoaki, tera ae ko riai ni karaoia? Ko riai ni kaota nanom nakon te tia babaire n te rabwata n unimwaane. E na baireiia unimwaane tabeman teuaei bwa a na maroro ma ngkoe, bwa a na kakoauaa ae ko kaboraoa raoi maium ma ana kaetieti te Atua ibukin te bwabetito ke ko aki. Ibukin rongorongona riki, taiaoka nora “Te Rongorongo Nakon te Tia Uarongorongo ae Tuai ni Bwabetitoaki” n iteraniba 182-184 n te boki aei, ao “Titiraki Ibukia te Koraki Aika Kani Bwabetitoaki” n iteraniba 185-207.
RIBOOTINAKINI MWIN TE MWAKURI NI MINITA
19 Ni waakinakon taian ririki ao a a riki ribooti ibukin rikiraken te taromauri ae itiaki ni katobibia te aonnaba, bwa nibwani kaungaakia ana aomata Iehova. Man te tai are e moan tuangia iai taan rimwina Iesu Kristo bwa e na tataekinaki te rongorongo ae raoiroi ni kabutaa te aonnaba, ao a a rangi ni kan ataia naba Kristian ni koaua bwa e na kangaa ni kakororaoaki aei.—Mat. 28:19, 20; Mareko 13:10; Mwa. 1:8.
20 A kukurei n ongongora n taian ribooti taan rimwin Iesu rimoa ni kaineti ma nakoraoin te mwakuri n uarongorongo. (Mareko 6:30) Ti tuangaki ni bokin te Baibara ae Mwakuri, bwa tao 120 mwaitiia taan rimwini Kristo ake a botaki ao n ruonaki n te taamnei ae raoiroi ni Bentekota 33 C.E. E waekoa n rikirake mwaitiia taan rimwini Kristo nakon tao 3,000 ao imwina nakon tao 5,000. E ribootinaki bwa “e katoabong naba Iehova n ikotiia riki aomata nakoia, ake aomata ake e kamaiuia te Atua” ao “a rangi ni mwaiti naba ibonga aika rairaki nakon te onimaki.” (Mwa. 1:15; 2:5-11, 41, 47; 4:4; 6:7) Ai ungara nanoia taan rimwini Kristo n taekan taian rikirake aikai! Ai ungara riki iai nanoia ni karaoa mwiokoaia iroun te Atua, n aki ongea te bwainikirinaki ae kakaiaki mairouia mataniwi n te Aro n Iutaia!
21 Tao n 60-61 C.E. ao e ribootinna Bauro n ana reta nakoia I-Korote bwa e a tia te rongorongo ae raoiroi “ni karikiuaa ma n rarakarake n te aonnaba” ao e a tia n “tataekinaki n taabo nako aika i aani karawa.” (IKoro. 1:5, 6, 23) A ongeaba Kristian rimoa n ana Taeka te Atua ao a kakorakoraaki n te taamnei ae raoiroi bwa a na kakororaoa te mwakuri n uarongorongo ae rangi ni bubura aei imwain tokin te waaki n Iutaia n 70 C.E. Ai ungara nanoia Kristian ake a kakaonimaki n ongoraea ribootin te baere kakororaoaki!
Ko kan nora kakororaoan te mwakuri ni minita imwain rokon te toki?
22 N aron anne ao ana botaki Iehova ni boong aikai, e teimatoa n taui mwini mwakuri ake a a tia ni karaoaki ae e kakororaoaki iai Mataio 24:14, ae kangai: “E na tataekinaki te rongorongo ae raoiroi aei ae taekan te Tautaeka n Uea, n te aonnaba ni kabutaa bwa te bwai ni kaotioti nakoia botannaomata ni kabane, ao ngkanne e a roko naba te toki.” Ngkai ngaira ana toro te Atua aika ti katabui maiura, bon iai ara mwakuri ae kaumakaki karaoana. Ti riai n tabeakina katiaan te mwakuri ni minita imwain rokon te toki. E na taraia raoi Iehova bwa e na tia te mwakuri aei, ao ngkana ti uataboia naba ao e na bon reke akoara iroun Iehova.—Etek. 3:18-21.
AM RIBOOTI IBUKIN AM MWAKURI NI MINITA
23 Tera raoi ae ti riai n ribootinna? E katauraoaki te beeba ae uarereke ae Ribootin te Mwakuri ni Minita n ara botaki, ao a kaotaki iai baika a riai ni koreaki mwia. Ma a kona n noraki bwa a ibuobuoki taeka aikai.
24 I aan te atu ae “Baika Ko Anganako” (Baika Boreetiaki ke Electronic),” korea iai mwaitini baika boreetiaki ke taian electronic, ake ko angania aomata aika tuai n riki bwa taani Kakoaua aika bwabetitoaki. I aan te atu ae “Kaoti Taamnei” korea iai mwaitin am tai ni kaoti taamnei.
25 Ngkana ko korea mwin te “Manga Oki” ao wareka mwaitin am tai n okiokira te aomata ae tiaki te tia Kakoaua ae bwabetitoaki, ibukini karikirakean te kan ongora irouna are e kaotia mai mwaina. E kona ni karaoaki te manga oki n okiran te aomata n ana auti, ni korean naba te reta, n tareboonian te aomata, ni kanakoan te rongorongo i aon te mobwaao ke te e-mail, ke n nikirakini booki tabeua. E riai ni warekaki te manga oki ni katoaa te tai are e kairaki iai te reirei n te Baibara. E kona te karo temanna ni korea teuana te manga oki ni katoa wiki ngkana e kaira te reirei n utu ao iai natina ae uarereke ae tuai ni bwabetitoaki ae ira te reirei.
26 E ngae ngke e kakaraoaki te reirei n te Baibara ni katoa wiki, ma e na tii ribootinaki bwa teuana te reirei n te namwakaina. A riai taan uarongorongo ni korea botani mwaitin te reirei n te Baibara are a kairia ma aomata aika kakaokoro i nanon te namwakaina. E kona naba n ribootinaki te reirei n te Baibara are e karaoaki ma aomata aika tiaki taani Kakoaua aika bwabetitoaki. Ko kona naba ni wareka te reirei n te Baibara are ko karaoia ma te tari te mwaane ke te aine ae e a mamaara n te onimaki, i aan ana babaire temanna kaain te komete ibukin te mwakuri, ke kairan te reirei ma temanna ae e a tibwa tia ni bwabetitoaki ma e tuai ni bane irouna te boki ae Ko Kona ni Kukurei n Aki Toki!
27 E kakawaki bwa e na karinaki te ribooti i aon te “Aoa” ae eti. Aio bon te tai ae ko karaoa iai te mwakuri ni minita n te auti teuana ma teuana, ko okiriia iai aomata, ko kairi reirei n te Baibara, ke ko uarongorongo n te tai ae baireaki ke ae aki baireaki nakoia aomata aika tiaki taani Kakoaua aika bwabetitoaki. Ngkana a uaia ni mwakuri taan uarongorongo aika uoman, a kona n uaia ni wareka aia aoa, ma tii temanna ae e na wareka mwaitin taiani manga oki ake a karaoaki ke reirei n te Baibara ake a kairaki karaoaia. Kaaro aika uaia n reireinia natiia n tain te Taromauri n Utu n te tairiki, a kona ni wareka aia tai ae teuana te aoa ni katoa wiki. A kona taari mwaane n taua maanin aia tai ni karaoa te kabwarabwara nakoia aomata nako. E kona naba te tia rairai n taini karaoan te kabwarabwara nakoia aomata n taua ana aoa. Iai mwakuri aika kakawaki ae aki riai n tauaki te aoa iai, n aron te katauraoi imwain te mwakuri ni minita, kaean te botaki ibukin te mwakuri ni minita, biriakinani bwaai tabeua, ao a a bati riki.
28 A riai taan uarongorongo n tatabemania nako ni kakairi ni mataniwin nanoia ae kataneiaaki n te Baibara ngkana a tataroa raoi aron tauani mwaitin aia aoa n uarongorongo. Taan uarongorongo tabeman a uarongorongo n aono aika mwaiti iai aomata, ao tabeman riki a mwakuri n aono aika aki rangi ni maekanaki ao e bati iai te mwamwananga. A kakaokoro aono aika mwakuriaki, ao a kakaokoro naba aroia taan uarongorongo n iangoa aia mwakuri ni minita. E aki karina ana iango te Rabwata n Tautaeka irouia ekaretia ni katobibia te aonnaba ni kaineti ma aroni warekan te tai ae kabaneaki n te mwakuri ni minita, ao akea naba ae e a tia n rineaki bwa e na anga te moti i aoni karaoan aei.—Mat. 6:1; 7:1; 1Tim. 1:5.
29 A riai ni koreaki mwin taian aoa aika tati raoi n akea tabunia ake a kabaneaki n te mwakuri ni minita. Ma e aki kaineti anne nakon te tia uarongorongo ae e a aki konamaki bwa e a kara, e wenemaan kakaiakin aorakina, e aki kona n otinako man te tabo are a kakawakinaki iai kaara, ke tao e mwauku. E kona te tia uarongorongo anne n ribootina maanin ana mwakuri ni minita ae 15 te miniti. E ngae ngkana e tii uarongorongo 15 te miniti i nanon te namwakaina, e riai ni karinna bwa ana ribooti. E na warekaki bwa te tia uarongorongoa te Tautaeka n Uea ae katoatai n uarongorongo. E kaineti naba te babaire aei nakon te tia uarongorongo ae aki kona moa ni karaoi mwakuri aika bati, tao e aki kona ni mwainging i nanon teuana te namwakaina ke e nako riki, ibukin aorakina ae kakaiaki ke ikoakina. Te babaire aei e bon tii kaineti nakoia ake a bon aki kona ni karaoi mwakuri aika bati. E na baireia te komete ibukin te mwakuri bwa e riai n reke te babaire aei nakon te tia uarongorongo temanna ke e aki.
TE BOOMA AE ANA RIBOOTI TE TIA UARONGORONGO
30 E tauaki mwin am ribooti n te mwakuri ni minita ni katoa namwakaina n te booma ae Ana Ribooti te Tia Uarongorongo. Ribooti aika tauaki mwia aikai bon ana bwai te ekaretia n am aono. Ngkana ko iangoa te mwaing nakon te ekaretia teuana, taraia raoi bwa ko na kaongoia am unimwaane. E na taraia raoi te tia koroboki bwa e na kanakoaki am booma anne nakon am ekaretia ae boou. N te aro anne, a na kona unimwaanen am ekaretia ae boou, ni butimwaeiko raoi ao ni boutokaiko n am onimaki. Ngkana ko kitana am ekaretia n te maan ae e kee i aan tenua namwakaina, taiaoka teimatoa ni karokoa ribootin am mwakuri ni minita nakon am ekaretia n am aono.
BUKIN RIBOOTINAKIN ARA MWAKURI NI MINITA
31 Ko mwamwaninga n tabetai karinan am ribooti ibukin te mwakuri ni minita? Akea te nanououa bwa ti boni bane ni kainnanoa kauringara. Ma ngkana ti karikirakea te iango ae eti ni kaineti ma karinan ara ribooti ao n ota ni kakawakina, ti kona ni kakai uringa riki ngkanne karinan ara ribooti ibukin ara mwakuri ni minita.
32 A titiraki tabeman ni kangai: “E aera ngkai I riai ni karina au ribooti n te ekaretia ngkai e bon ataa te bae I karaoia Iehova n ana mwakuri?” E koaua ae e ataa te bae ti karaoia Iehova ao e ataia bwa ti karaoa ara beku ma nanora ni kabane ke ti aki, ke bon tii te bwai ae ti riai ni karaoia. Ma uringnga are e taui mwini boong Iehova ake e kabanei Noa n te Aake ao mwaitin aia ririki I-Iteraera ni mwamwananga n te rereua. E taui mwini mwaitiia ake a kakaonimaki ao ake a aki ongeaba. E taua naba mwaitini kataenikaian te aba ae Kanaan ao baike a karaoi taani motikitaeka aika kakaonimaki ake I-Iteraera. Eng, e taui mwin rongorongo aika bati ni kaineti ma aia mwakuri ana toro. E kaira korean rongorongoni baike a a tia n riki, ae e katerea iai nakoira bwa ti riai n taui mwini bwaai n te aro ae eti.
33 Rongorongoni baike a riki rimoa aika n te Baibara, e katerea etin raoi ribooti ao mwini bwaai ake a kawakinaki irouia ana aomata Iehova. N taai aika bati ao e aki kona ni babane raoi te rongorongo n te Baibara ngkana e aki koreaki te ware ae kaineti raoi. Iangoi katoto aikai: Karikani Bwaai 46:27; Te Otinako 12:37; Taani Motikitaeka 7:7; 2 Uea 19:35; 2 Rongorongo 14:9-13; Ioane 6:10; 21:11; Mwakuri 2:41; 19:19.
34 E ngae ngke a aki oti n ara ribooti bwaai ni kabane aika ti karaoi n ara taromauri nakon Iehova, ma a boni manena n ana botaki Iehova. N te moan tienture, ngke a oki abotoro man te uarongorongo ao a ribootin nakon Iesu taekani “bwaai ni kabane ake a a tia ni karaoi ao ake a a tia n reireinia aomata iai.” (Mareko 6:30) N tabetai ao a kona n oti n taian ribooti taekan iteran nako ara mwakuri ni minita aika kainnanoa riki kanakoraoaia. A kona n oti ni waare bwa e ngae ngke iai te rikirake ni mwakuri tabeua, ma iai naba itera tabeua riki n aroni kerikaakin rikirakeni mwaitiia taan uarongorongo. E kona n noraki bwa e kainnanoaki te kaungaunga ke iai kangaanga aika riai ni kanakoraoaki. A na rinanon taian ribooti mataniwi aika mwiokoaki ao a na kakorakoraia ni kaeta te kangaanga ae riki ae e kona ni kamemeerea rikiraken temanna ma temanna ke bon te ekaretia ae bwanin.
35 A kakawaki naba n ara botaki taian ribooti ni kaineti ma ataakin te tabo ae a kainnanoaki riki iai taani mwakuri ibukin te mwakuri ni minita. Baikara itera aika noraki rikirakeia? Ao e nga ae e karaurau te rikirake iai? Baikara booki aika kainnanoaki ibukini buokaia aomata bwa a na reiakina te koaua? E na buokaki ara botaki man taian ribooti bwa e na atai booki aika kainnanoaki ibukin te mwakuri n uarongorongo n taabo aika kakaokoro n te aonnaba, ao n taraia bwa a na aki tare booki aika kainnanoaki aikai.
36 Angiina i buakora, a kaungaaki n taian ribooti. Ti aki ngkanne kaungaaki ngkana ti ongo taekan tataekinan te rongorongo ae raoiroi ni katobibia te aonnaba ae a karaoia tarira? Ribooti aika kaota te rikirake, a buokira n nora raababanakon ana botaki Iehova. A unga ao a ingainga nanora man taian rongorongo, ike ti a kairaki iai bwa ti na kabanea ara konaa n uataboa te mwakuri n uarongorongo. (Mwa. 15:3) E kakawaki ara kaai n ibuobuoki ni karinan ara ribooti ao e oti iai tabeakinaia taari n taabo nako. N te bae uarereke aei, ti a kaota iai ara aantaeka nakon te babaire n ana botaki Iehova.—Ruka 16:10; Ebera 13:17.
KATEI TIAM
37 Ti aki riai ni kabotaua ara mwakuri ni minita ma te aomata temanna. (IKar. 5:26; 6:4) A kakaokoro aroni maiura. N te itera teuana, ti kona n rangi ni kakabwaiaaki mani katean tiara aika ti kona n roko iai ibukin noran rikirakera n te mwakuri ni minita. Uaiakinan tiia aikai a kona n anganira raun nanora ae reke mani kakororaoaia.
38 E oti bwa Iehova e a rangi ni kawaekoaa ikotakia te koraki ake e na kamanoia rinanon “te rawawata ae korakora.” Ti a maeka ngkai n taini kakoroani bukin ana taetae ni burabeti Itaia ae kangai: “E na riki bwa tenga ane e karako, ao ane e uarereke e na riki bwa te natannaomata ae korakora. N na kawaekoaa n taina ngai ae Iehova.” (TeKao. 7:9, 14; Ita. 60:22) Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai ti a riki bwa minita ibukin te rongorongo ae raoiroi ni kabaneani boong aika kakawaki aikai!—Mat. 24:14.