Okitobwa

Iai te tai ae ko kabokorakora iai n ongeaba? Anne naba ae riki nakon te Uea are Tawita, ngaia are e a tataro nakon te Atua ni kangai: “Kauekea i nanou te kan ongeaba iroum.” (TA 51:12) E tangira Iehova Tawita. Ma e bon teimatoa naba Tawita ni kabokorakora n ongeaba n ai arora. Bukin tera? Te moan, ti ituaki n rikiara ae te aki ongeaba. Te kauoua, e katoatai Tatan ni kataia ni kauekea te kani karitei i nanora, ni katotongnga. (2Ko 11:3) Te katenua, ti otabwaniniaki n aroaroia kaain te aonnaba aei ae te karitei, ae “te nano ae mwamwakuri ngkai i nanoia natin te aki ongeaba.” (Ebt 2:2) Ti riai ni kakorakoraira bwa ti na aki tii buakana rikiara ae te bure, ma ti na rarawa naba nakoni kaririara bwa ti na aki ongeaba, iroun te Riaboro ao kaain te aonnaba aei. Ti riai ni kabanea ara konaa n ongeaba iroun Iehova ao irouia naake E mwiokoiia bwa taani kairiri. w23.10 6 ¶1

Tera reireiara man ana kakai Iesu are e bita te ran nakon te wain? Te nanorinano. E aki kamoamoa Iesu ibukin te kakai; ni koauana, e rawa ni kamoamoa n te bwai are e karaoia. Ni kaitaraan anne, e nanorinano ao e okioki n anga te karaoiroi ni kabane nakon Tamana. (Io 5:​19, 30; 8:28) Ngkana ti kakairi iroun Iesu n arora ni kateimatoa nanorinanora, ti na bon aki kamoamoa ni baike ti karaoi. Ti bia aki kamoamoaira, ma ti na kamoamoaa te Atua ae ti beku ibukina. (Ier 9:​23, 24) Ti bia anganna te karineaki ae riai n reke irouna. Ti aki kona ni kakororaoa te bwai ae raoiroi n akean ana ibuobuoki Iehova. (1Ko 1:​26-31) Ngkana ti nanorinano, ti aki riai ni kamoamoaira ibukin te bwai ae raoiroi ae ti karaoia ibukia tabemwaang. A rau nanora n ataakin ae e nori Iehova ao a kakawaki baike ti karaoi. (Kabotaua Mataio 6:​2-4; Ebr 13:16) Ni koauana, ti kakukureia Iehova ngkana ti kakairi n aron Iesu ni kaotiota te nanorinano.​—1Be 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

I aani kairan te abotoro Bauro n te taamnei, e a kaungaia Kristian bwa a na tabeakin aroia tabemwaang. Ti na kangaa ni maiuakina te reirei ni kairiri anne n taai ni bobotaki? Ngkana ti ururingnga ae a tangiria naba tabemwaang n ai arora, ni karekea aia tai ni kaeka. Iangoia n te aro aei. Ngkana ko kakaraki ma raoraom, ko na taua atin te maroro n te aro are e a aki reke iai aia tai raoraom ni kakaraki? Ni koauana ko aki, ma ko tangiria bwa e na reke naba aia tai ni kakaraki. N aron naba anne, ti tangiriia aika bati bwa a na kaeka n taai ni bobotaki. Ni koauana, te anga teuana ae tamaroa ibukini kaungaaia tarira, bon anganakia aia tai ni kaotiota aia onimaki. (1Ko 10:24) Ngaia are ti na kakimototoi ara kaeka bwa e aonga n reke aia tai tabemwaang ni kaeka. E ngae ngke ko anga am kaeka ae kimototo, ma tai taekin iango aika bati. Ngkana ko taekini bwaai ni kabane ake n te barakirabe, e a kangaanga ngkanne reken aia kaeka ake tabemwaang. w23.04 22-23 ¶11-13

Ti riai n ururinga kakawakin ae ti na teimatoa ni buokiia tabemwaang, riki n ara mwakuri ni minita. Ti riai ni kaangaraoira n ara mwakuri ni minita. Ti kaitiboo ma aomata aika kakaokoro aia koaua ma anuaia, aika roko man aaba aika kakaokoro. E kaangaraoia naba te abotoro Bauro ao ti kona ni karekea reireiara n ana katoto. E mwiokoaki Bauro iroun Iesu bwa ‘te abotoro ae e kanakoaki nakoia aomata aika tiaki I-Iutaia.’ (Ro 11:13) Ni mwiokoana anne, e a uarongorongo Bauro nakoia I-Iutaia, kaaini Kuriiti, taan rabakau, aomata aika mangori, ao ueea. Ibukina bwa e kan ringi nanoia aomata aika kakaokoro akanne, e a riki Bauro “bwa bwaai ni kabane nakoia aomata n aekaia nako.” (1Ko 9:​19-22) E iaiangoi raoi aia katei, rikiaia, ao aia koaua aomata ake a ongora irouna ao e kaangaraoa ana maroro nako iai. E kona naba n uaana ara mwakuri ni minita ngkana ti kaangaraoa ara maroro ni kainetia ma kainnanoia taan ongora. w23.07 23 ¶11-12

Te nimamannei bon te korakora ao tiaki te mamaara. E kainnanoaki te korakora bwa ko aonga n teimatoa n rau ngkana ko boo ma te kangaanga. Te nimamannei bon teuana naba “uaan te taamnei.” (Kar 5:​22, 23) Te taeka ni Kuriiti ae rairaki bwa “nimamannei” e kakabonganaaki n tabetai ni kabwarabwaraaki iai te aoti ae moaanti ae e a tia ni kamananaaki. Iangoa te aoti ae moaanti ae e a manana. E a manana ma e rangi ni korakora. Ti na kangaa ngaira aika aomata ni karikirakea te nimamannei ao ni korakora naba n te tai ae tii teuana? Ti aki kona n oini korakorara. Ti riai n tataro nakon te Atua ibukin taamneina, ao ni butiia bwa e na buokira ni karikirakea te aroaro ae tamaroa aei. E oti n taian rongorongo bwa e boni kona n riki aei. A bati taani Kakoaua aika kaeka ma te nimamannei ngkana a kataia aomata ni kauntaeka nakoia, ao a anaaki nanoia iai tabemwaang.​—2Ti 2:​24, 25. w23.09 15 ¶3

N te miitara ae kamimi ao te abotoro Ioane e noriia 24 unimwaane i karawa aika taromauria Iehova. A karaoiroa te Atua, ao a ataia ae e riai n anganaki “te neboaki ma te karineaki ma te mwaaka.” (Kao 4:​10, 11) E rangi ni bati naba bukina irouia anera aika kakaonimaki bwa a na karaoiroa ao ni karinea Iehova. A mena i karawa ma ngaia ao a kinaa raoi. A nori aroarona aika oti man ana karikibwai. Ao n noran Iehova ni karaoi bwaai a kairaki iai bwa a na karaoiroia. (Iob 38:​4-7) Ngaira naba ti kani karaoiroa Iehova n ara tataro, n arora ni kaota tangirana iroura ao ni karinea. Ngkana ko wareka te Baibara ao n neneria, kataia nori aroaron Iehova moarara riki aika e anaaki iai nanom. (Iob 37:23; Ro 11:33) Imwina kaota am namakin nakon Iehova ibukin aroarona akanne. Ti kona naba ni karaoiroa Iehova ibukini buokara ao buokaia taari n te onimaki ni kabane.​—1Ta 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

N 1919 ao e a aki kona Baburon ae Kakannato n taui aroia ana aomata te Atua. E kaoti n te ririki anne n taina ae riai “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana,” ike e a butimwaeiia iai naake a raoiroi nanoia nakoni “Kawain te Tabu” ae boou are e a tibwa uki. (Mt 24:​45-47; It 35:8) Ti kaitauia taani mwakuria te kawai aika kakaonimaki ake rimoa, bwa a a kona ngkai naake a a toua te kawai aei ni karikirakea otaia n ana kantaninga Iehova. (TNR 4:18) A a kona ni kaboraoi maiuia ma ana kaetieti Iehova. E aki kantaningaiia ana aomata Iehova bwa a nang karaoi naba bitaki ni kabane aika riai n teuana te tai. Ma e kaitiakiia ana aomata teutana imwin teutana. Ai boni kukureira ngaira ngkana ti a kona ni kakukureia Atuara ni bwaai ni kabane aika ti karaoi! A bane kawai nako ni kainnanoa te onobwai ae katoatai. Ni moa man 1919, ao e teimatoa ni karokoa ngkai mwakuriani “Kawain te Tabu,” bwa e aonga ni bati riki aika a kitana Baburon ae Kakannato. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

E a tia naba te Rabwata n Tautaeka ni kataneiaia taan ibuobuoki n taiani komete aika kakaokoro ibukin te Rabwata n Tautaeka. A kakaonimaki taan ibuobuoki aikai ni kakororaoi ngkai mwiokoaia aika bati. A a taubobonga raoi n reitaanako te mwakuri ibukin tabeakinaia ana tiibu Kristo. Ngkana a anaaki nako karawa kabanean raoi nikiraia taani kabiraki imwain raatokin te rawawata ae korakora, ao e na bon teimatoa ni waakinako te taromauri ae itiaki n te aonnaba. Ibukina bwa e kairiri Iesu Kristo, a na bon teimatoa ni waakinako taan taromauria te Atua. E koaua ae ti nang buakanaki irouni Koka mai Makoka n te tai anne, ae taekaia natannaomata aika ikotaki. (Etk 38:​18-20) Ma a na bon aki tokanikai n aia buaka ae kimototo anne ao a na aki kona ni katokiia ana aomata te Atua man taromaurian Iehova. E na boni kamaiuia Iehova! N ana miitara te abotoro Ioane, ao e nora te “koraki ae uanao” ae ana tiibu tabemwaang Kristo. E tuangaki Ioane bwa te “koraki ae uanao” aei, a nako “mai buakon te rawawata ae korakora.” (Kao 7:​9, 14) Eng, a na boni kamanoaki! w24.02 5-6 ¶13-14

Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga ni karekea te taamnei ae raoiroi? Ti kona n tataroia, n ukeuke n Ana Taeka te Atua ae kaira koreana, ao n nimta ana botaki ae kairia n taamneina. Karaoan anne, ti na buokaki iai ni karikirakea “uaan te taamnei.” (Kar 5:​22, 23) E anga taamneina te Atua nakoia akana kateimatoa itiakin aia iango ao aroaroia. E na bon aki anganira taamneina ngkana ti iaiangoi baika bubuaka ao ni kakaraoi. (1Te 4:​7, 8) Ngkana ti kan teimatoa ni karekea te taamnei ae raoiroi ti riai naba n aki “kakeai bongan taian taetae ni burabeti.” (1Te 5:20) Te taeka ae “taian taetae ni burabeti” ae n te kibu aei e kaineti ma rongorongo ni kabane aika ti karerekei rinanon taamnein te Atua, ae kanoana naba taekan ana bong Iehova ao kaanin tokin te waaki ae ngkai. Ti aki iangoia bwa ana bong Iehova ke Aremaketon e na bon aki roko n ara bong aikai. Ma n oneani mwin anne, ti iaiangoia n arora ni kateimatoa te aroaro ae riai ao ni katabetabeira “ni karaoi mwakuri ibukin tangiran te Atua” ni katoabong.​—2Be 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Tera ae ti riai ni karaoia ngkai Kristian ngaira ngkana arona bwa e a kaoti naba taamnein te bwaitingako n ara tareboon? Ti riai ni waekoa ni kanakoa te taamnei anne. Ti kona naba ni buokaki ni waekoa ni karaoa anne ngkana ti ururingnga are e rangi ni kakawaki riki kaubwaira ae ara iraorao ma Iehova. Ni koauana, taamnei aika aki iangoaki bwa a bwaitingako a kona naba ni kauekea iroura te iango ae buakaka. Bukin tera bwa ti na rarawa nako iai? Ibukina bwa ti aki kani karaoa te mwaneka ae uarereke ae kairiri nakoni karaoan te wene ni kimoa i nanora. (Mt 5:​28, 29) E taku te unimwaane n te ekaretia i Thailand ae arana David: “I titirakinai i bon irou ni kangai: ‘E ngae ngkana tao e aki bwaitingako te taamnei, ma e na kukurei Iehova irou ngkana I teimatoa ni mataku iai?’ Te aeka n iango aei e buokai bwa N na bwaina te wanawana.” Ti buokaki bwa ti na bwaina te wanawana ngkana ti karikirakea maakakini karaoan te bae e na aki kukurei iai Iehova. Maakakin te Atua boni “moan rikin te wanawana.” w23.06 23 ¶12-13

Taian “ruu ake [ti] na mano iai” e kona n nanonaki iai ara ekaretia. N tain te rawawata ae korakora, ti na kona ni karekea kamanoara are e beritanna Iehova, ngkana ti teimatoa ni katiteuanaaki ma raora n te onimaki. Ngaia are ti riai ni mwakuri korakora ngkai n taotaona nanora irouia tarira n te onimaki ao n tangiriia naba, bwa e boboto maiura iai! E na uota te rawawata nakoia aomata “ana bong Iehova ae kakannato.” (Tbn 1:​14, 15) A na kaaitara naba ma kangaanga ana aomata Iehova. Ma ngkana ti tauraoi ngkai, ti na bon teimatoa n rau ao ni buokiia tabemwaang. Ti na nanomwaaka i aani kangaanga nako aika ti na kaaitarai. Ngkana a karawawataaki raora n te onimaki, ti na kabanea ara konaa ni kabebeteia n arora ni kaotiota te nanoanga ao ni katauraoi baika a kainnanoi. Ao ti na nimtiia tarira n te onimaki ngkai ti a kamani karikirakea tangiraia irouia. E na bon anganira Iehova kaniwangara ae te maiu n aki toki n te aonnaba ae ai akea iai kabuanibwai aika karina ao te rawawata.​—It 65:17. w23.07 7 ¶16-17

E aki toki ni kabwarabwaraaki n Ana Taeka te Atua bwa a korakora mwaane aika kakaonimaki. Ma e aki namakinna n taai nako are e korakora riki i buakoia bwa e korakora. N te katoto, iai taai ake e namakinna iai te Uea are Tawita bwa e ‘korakora kaanga ai aron te maunga,’ ma iai naba taai ake e “maakunrang” iai. (TA 30:7) E ngae ngke e rangi ni korakora Tamton ngke e kairaki n taamnein te Atua, ma e ataia ae ngkana akea korakorana ane mairoun te Atua anne, ao e na bon “rikirake ni mamaara ma n riki bwa kaanga bon aroia mwaane nako.” (TMT 14:​5, 6; 16:17) A tii korakora mwaane aika kakaonimaki aikai ibukina bwa e kakorakoraia Iehova. E ataia te abotoro Bauro bwa e kainnanoa naba te korakora mairoun Iehova. (2Ko 12:​9, 10) Iai aorakini Bauro. (Kar 4:​13, 14) Iai naba taai ake e kabokorakora iai ni karaoa te bwai ae eti. (Ro 7:​18, 19) Ao n tabetai e namakina te tabeaianga ao te nanououa. (2Ko 1:​8, 9) Ma ngke e mamaara Bauro, ao e riki ni korakora. N te aro raa? E angani Bauro Iehova te korakora are e kainnanoia. E kakorakoraa Bauro. w23.10 12 ¶1-2

Ngkana ti kabokorakora n tabetai ma namakinan ae akea uaara, ti kona n ururingnga ae bon Iehova ae katikira nakoina. (Io 6:44) E nora te bae raoiroi iroura ae tao ti aki noria, ao e nora naba nanora. (2Ro 6:30) Ngaia are ti kona ni kakoauaa ngkana e taekinna bwa ti rangi ni kakawaki irouna. (1Io 3:​19, 20) Iai tabeman i buakora aika karaoi bwaai imwain reiakinan te koaua, ae a teimatoa naba n uringaaba iai. (1Be 4:3) A kabokorakora naba Kristian aika kakaonimaki ma tangiran te bure. E kabuakakako nanom? Ngkana eng, kabebetea nanom n ataakin ae a kabokorakora naba ana toro Iehova aika kakaonimaki ma te namakin anne. N te katoto, e namakinna te abotoro Bauro bwa e kananoanga ngke e iaiangoi aki kororaoina. (Ro 7:24) E koaua ae e a tia Bauro n raira nanona man ana bure ao ni bwabetitoaki. Ma e bon teimatoa naba n iangoia i bon irouna bwa “te kabanea ni mangori i buakoia abotoro” ao “karotoia” taani bure.​—1Ko 15:9; 1Ti 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Reireiara teuana man ana motinnano te Uea ae Ioati ae buakaka, bwa ti riai n rineiia raoraora aika tangira Iehova ao a kani kakukureia. A na buokira raoraora aikai ni karaoi baika raraoi. Ti aki riai n tii raoraonia tabonrorora. Uringnga are e rangi n uarereke riki Ioati nakon raoraona are Ieoiata. Ngkana ko na rineiia raoraom, titirakiniko aei: ‘A buokai ni kakorakoraa onimakinan Iehova irou? A kaungaai bwa N na maiuakin ana kaetieti te Atua? A mamaroroakina taekan Iehova ma ana koaua aika kakawaki? A karinei ana kaetieti te Atua? A tii tutuangai te bae I kan ongongo, ke a ninikoria ni kaetai ngkana I tibanako?’ (TNR 27:​5, 6, 17) N etina, ngkana a aki tangira Iehova raoraom ao ko aki kainnanoiia. Ma ngkana iai raoraom aika tangira Iehova, ao nimtiia bwa a na teimatoa ni buokiko.​—TNR 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

Te taeka ae te arebwa bon te moani man n te taetae ni Kuriiti, ao te omeka bon te kabanea. Ni kamanenaan te taeka ae “te Arebwa ao te Omeka” iroun Iehova, e kaotia iai bwa ngkana e moana karaoan te bwai teuana, e na karaoia ni karokoa e tia. Ngke e tia Iehova ni karika Atam ma Ewa, ao e taku nakoia: “Kam na kabatiaia ami kariki ao kamwaitingkami, kaona te aonnaba ao taua arona.” (KB 1:28) N te tai anne ao ai aron ae e a kangai iai Iehova, “Arebwa.” E kamataataa raoi ana kantaninga aei: E na bon roko te tai are e na kaonaki iai te aonnaba ao n onikaki nakon te bwaretaiti irouia kanoan Atam aika kororaoi man ongeaba. Ngkana e roko te tai anne, ao ai aron ae e a kangai iai Iehova, “Omeka.” Ngke e a bobonga raoi “karawa ma te aonnaba ao bwaai ni kabane ake iai,” ao e a taekina naba te bwai teuana Iehova ae kaotia iai bwa e na boni koro bukin ana kantaninga. E kamatoaa iai bwa e na boni kakoroa nanon ana kantaninga ibukia aomata ao te aonnaba. E na kakororaoaki raoi n tokin te kaitiua ni bong.​—KB 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

E kangaanga te mwananga mai Baburon nako Iteraera ao e nakon tao aua te namwakaina kaeana, ma e berita Iehova bwa e na kamwaawai bwaai n tutuki aika a na tuka okia. A ataia I-Iutaia aika kakaonimaki bwa e bati riki kakabwaiaaia ae a na karekei ngkana a okira Iteraera, nakoni baike a na kakeai. Te kakabwaia ae te kabanea ni kakawaki e irekereke ma aia taromauri. Bon akea ana tembora Iehova i Baburon. Akea te baonikarea are a na kona n angakarea iai I-Iteraera, ni kaineti ma te Tua Rinanoni Mote, ao akea naba te koraki n ibonga ake a na karaoi angakarea. Irarikin anne, e karako mwaitiia ana aomata Iehova ni kabotauaki ma mwaane ao aine aika beekan aika aki karinea Iehova ke ana kaetieti. Ngaia are I-Iutaia aika mamaaka te Atua ae tao nga ma nga mwaitiia, a rangi n ingainga n okira abaia ike a kona ni kaoka iai te taromauri ae itiaki. w23.05 14-15 ¶3-4

Ti kainnanoa ana ibuobuoki taamnein te Atua ae raoiroi, bwa ti aonga n teimatoa n riki bwa “natin te oota.” Bukin tera? Ibukina bwa e bon aki bebete te teimatoa n itiaki n te aonnaba ae korakora iai te aroaro ae kammaira. (1Te 4:​3-5, 7, 8) E kona te taamnei ae raoiroi ni buokira ni kaaitarai aia iango kaain te aonnaba aei, aia karioiango, ao aia koaua, aika kauntaba ma ana iango te Atua. E kona naba te taamnei ae raoiroi ni buokira ni karikirakea “te raoiroi n aekana nako ao bwainakin te eti.” (Ebt 5:9) Te anga teuana ae ti kona ni karekea iai te taamnei ae raoiroi, ngkana ti tataroia. E taku Iesu bwa e na “anga te taamnei ae raoiroi [Iehova] nakoia akana butiia.” (Rk 11:13) Ao ngkana ti neboa Iehova n ara bobotaki ni Kristian, ti karekea naba iai te taamnei ae raoiroi. (Ebt 5:​19, 20) Ti kairaki n taamnein te Atua bwa ti na maiuakina ae kukurei iai te Atua. w24.03 23-24 ¶13-15

Ko kainnanoa kabatiaan riki te taotaonakinnano? Ngkana ko kainnanoia, ao tataroia. Te taotaonakinnano bon uaan naba te taamnei. (Kar 5:​22, 23) Ngaia are ti kona n tataroa te taamnei ae raoiroi ao ni butiia Iehova buokara ni karikirakea uaana. Ngkana ti kaaitara ma te kangaanga ae kataa ara taotaonakinnano, ti “teimatoa ni bubutii” te taamnei ae raoiroi bwa e na buokira n taotaonakinnano. (Rk 11:13) Ti kona naba ni bubutiia Iehova bwa e na buokira n iangoi bwaai n aron iangoana irouna. Imwin tataroakinana, ti riai ni karaoa ara kabanea ni konaa n taotaonakinnano ni katoabong. Ngkana ti tatataroa te taotaonakinnano ao ni kataia ni kaotiotia, e na boni wakaa i nanora ao n riki bwa anuani maiura. Ti buokaki iai bwa ti na kananoa ara iango ni katoto aika n te Baibara. A bati katoto n te Baibara ibukia aomata aika a taotaonakinnano. Ngkana ti kananoi ara iango n rongorongo akanne, ti a kona n reiakin iai arora ni kaotiota te taotaonakinnano. w23.08 22 ¶10-11

E karaua nanon te abotoro Betero Iesu bwa e na boni boutokaia Iehova. E katauraoa konaia Betero ao abotoro ake tabeman te ika n te aro ni kakai Iesu are e a manga kautaki. (Io 21:​4-6) E karauaki raoi nanoni Betero n te kakai aei bwa e kona Iehova ni waekoa ni karekei baike e kainnanoi n te itera n rabwata. E bae n uringa ana taeka Iesu te abotoro aei ae Iehova e na katauraoi bwaai ibukia naake a “ukoukora moa ana Tautaeka n Uea te Atua.” (Mt 6:33) Ibukin anne, e a moanibwaia te mwakuri ni minita Betero ao tiaki ana bitineti ae te akawa. E uarongorongo ma te ninikoria ni Bentekota 33 C.E., ni buokiia nga ma nga ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi. (Mwa 2:​14, 37-41) Imwina e buokiia I-Tamaria ao Tientaire bwa a na butimwaea te Kristo. (Mwa 8:​14-17; 10:​44-48) E kamanena Iehova Betero n te aro ae kamimi ni kairiia aomata n aekaia nako nakon te ekaretia. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Tao uoua te ririki imwini kamaunaan Ierutarem irouia kaaini Baburon, ao iai miin te Uea ae Nebukaneta ae e a aki rau iai, ae taekan te boua ae totoakaei. E tua bwa e na kamateia ana aomata aika wanawana n ikotaki naba ma Taniera, ngkana a aki kona ni kabwaraa nakoina nanoni miina. (Tan 2:​3-5) E riai Taniera ni waekoa ni karaoa te bwai teuana bwa ngkana e aki ao a na bati aika a na bua maiuia. “E rin Taniera ao e butiia te uea bwa e na anganna ana tai bwa e na taekina kabwaraan nanon te mii nakon te uea.” (Tan 2:16) E kainnanoaki n anne te ninikoria ao te onimaki. E tuai mani kakabwaraa nanon te mii mai mwaina Taniera. E tuangia raona “bwa a na tataro ni bubutii ibukin ana nanoanga Atuani karawa bwa e na kaota nakoia te bwai ae raba aei.” (Tan 2:18) E kaekai aia tataro Iehova. Man ana ibuobuoki te Atua, e a kona Taniera ni kabwaraa nanoni miin Nebukaneta. E a kamanoaki maiun Taniera ma naake raona. w23.08 3 ¶4

Iaiangoi kakabwaia man te taotaonakinnano. Ngkana ti taotaonakinnano, ti a kukurei riki ao n rau riki. E kona te taotaonakinnano ni buoka marurungin ara iango ao rabwatara. Ngkana ti taotaona nanora nakoia tabemwaang, ti a karekea iai ara iraorao ma ngaiia ae raoiroi. E a katiteuanaaki riki ara ekaretia. Ngkana iai ae e kaunira, ti na kona n aki kabuburaa riki te kangaanga ngkana ti iremwe n un. (TA 37:​8, kbn.; TNR 14:29) Ma ae kakawaki riki, ti a kakairi iroun Tamara are i karawa ao ti a kaaniaki riki ma ngaia. Ai tamaroara ao ai manenara te aroaro ae te taotaonakinnano! E ngae ngke e aki bebete n taai nako te taotaonakinnano, ma ti kona n teimatoa ni karikirakea te aroaro aei man ana ibuobuoki Iehova. Ao ngkai ti tabe n tataningaa te aonnaba ae boou ma te taotaonakinnano, ti kona ni kakoauaa ae “e tarataraiia akana maakua matan Iehova, ake a kakantaningaa ana tangira ae koaua.” (TA 33:18) Ti bia bane ni motinnanoia bwa ti na teimatoa ni karina i aora te taotaonakinnano. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

E katerea Iakobo bwa ngkana e taku te aeka n aomata anne bwa iai ana onimaki, ma e aera e aki mwakuria? (Iak 2:​1-5, 9) E taekina naba Iakobo te aomata ae e nora ‘tarina ke mwaanena bwa akea ana kunnikai ke kanana’ ma e aki buokia. Ngkana e taku naba te aomata anne bwa iai ana onimaki, ma e oti n ana mwakuri bwa bon akea ana onimaki. (Iak 2:​14-16) E mwanewea Iakobo taekan Raaba bwa te katoto ae raoiroi ibukin te onimaki ae mwakuriaki. (Iak 2:​25, 26) E ongo neiei taekan Iehova ao e ataia ae e boutokaiia I-Iteraera. (Iot 2:​9-11) E kaota ana onimaki n ana mwakuri, ngke e kamanoia I-Iteraera aika uoman ake taani karaba n tutuo, ngke e a ruanikai maiuia. Ibukin anne, e a atongaki te aine ae aki kororaoi aei ao tiaki te I-Iteraera bwa e raoiroi, n aron Aberaam. E teretere n ana katoto neiei kakawakin te onimaki ae irianaki ma te mwakuri. w23.12 5-6 ¶12-13

Ngkai Kristian ngaira, e aki riai n rau nanora n otara i aon tii moan reirei man te Baibara. Man ana ibuobuoki taamnein te Atua ae raoiroi, ti a ingainga n reiakin “ana bwai naba te Atua aika nano.” (1Ko 2:​9, 10) E aera ko aki moana am ukeuke n reirei i aon te bwai teuana ae e na kaaniko riki iai ma Iehova? N te katoto, ko kona n reiakina arona ni kaotiota ana tangira nakoia ana toro ake rimoa ao e kangaa n oti man anne bwa e bon tangiriko naba. Ko kona n ukeuke i aon ana babaire Iehova ibukin taromauriana irouia I-Iteraera ao ni kabotaua ma te babaire ibukia Kristian n ara bong aikai. Ke tao ko kona ni karaoa am ukeuke ae nano i aon taetae ni burabeti ake e kakororaoi Iesu ni maiuna ao n ana mwakuri ni minita i aon te aba. Ko na rangi ni kimwareirei n am ukeuke i aoni baikai ma kabonganaan te Watch Tower Publications Index ke te Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Karaoan te ukeuke n reirei ae nano n te Baibara e kona ni kakorakoraa am onimaki ao ni buokiko bwa e na “reke iroum ataakin te Atua.”​—TNR 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Te moan taeka are kabongana te abotoro Betero ae rairaki bwa “kakorakoraa” e nanonaki iai “reena.” Ni kauouan iteran te kibu ao e kabwarabwaraaki mwin te tangira ae korakora anne. E rabuni aia bure tarira n te onimaki. Ti kona ni kataamneia ni kangai: Ti taua ara tangira ni baira aika uoua bwa kaanga te kunnikai ae uarereke ae reena, ao ni kareena ni karokoa e rabuna tiaki tii teuana te bure ke uoua ma “buure aika rangi ni bati.” Rabuna bon te taeka riki teuana ibukini kabwaraani buure. N aron te kunnikai ae uarereke ae kona n rabuna te memea, e kona naba te tangira n rabuni mamaaraia ao aki kororaoia tabemwaang. E riai ni korakora tangiraia tabemwaang iroura n te aro ae ti na kona ni kabwarai aia bure tarira n te onimaki, e ngae naba ngkana e rangi ni kangaanga n tabetai. (Kor 3:13) Ngkana ti kabwarai aia bure tabemwaang, ti kaotia bwa e korakora ara tangira ao ti kani kakukureia Iehova. w23.11 11-12 ¶13-15

Ngke e a ikawai te Uea are Iotia ao e a moana onobwaian te tembora. Ngke e a waakinaki te mwakuri ao e a kuneaki “bokin ana Tua Iehova are e anganaki te aba rinanoni Mote.” Ngke e tia ni warekaki, ao e a kairaki te uea bwa e na karaoi bitaki ao n ongeaba ni baike a taekinaki iai. (2Ro 34:​14, 19-21) Ko kani wawareka te Baibara ni katoabong? Ngkana eng, ao e uara am wareware? Ko tataui mwini kiibu ake a kona ni buokiko? Ngke ai 39 ana ririki Iotia ao e karaoa te kairua are e a kabuaa iai maiuna. E onimakinna i bon irouna n oneani mwin are e na ukera ana kairiri Iehova. (2Ro 35:​20-25) E reke te reirei n aei. N aki ongeia bwa rorora ngaira ke ai maanra ngaira n reiakina te Baibara, ma ti riai n teimatoa n ukoukora Iehova. E irekereke anne ma ara katoatai n tataro ibukin ana kairiri, te ukeuke n reirei n ana Taeka, ao butimwaean aia taeka n reirei Kristian aika ikawai n te onimaki. Ti na bon aki kona iai ni karaoi kairua aika kakaiaki ao ti na kukurei riki.​—Iak 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Iai n te Baibara taekaia aine aika bati aika tangira Iehova ma n toro irouna. A “taubaang ni bwaai ni kabane” ao a “kakaonimaki ni bwaai ni kabane.” (1Ti 3:11) Irarikin anne, a kona taari aine ni kakairi n aia katoto taari aine aika ikawai n te onimaki ake n aia ekaretia. Taari aine aika kam ataei riki, e aera kam aki kakaaeia tabeman taari aine aika ikawai n te onimaki ao ni kakairi n aia katoto? Nori aroaroia aika anainano, ao iaiangoia bwa ko na kangaa ni kaotiotii. Te aroaro ae kakawaki ae riai n reke iroun te Kristian ae ikawai n te onimaki bon te nanorinano. Ngkana e nanorinano te aine, e na karekea ana iraorao ae nakoraoi ma Iehova ao tabemwaang naba. N te katoto, te aine ae tangira Iehova e nanorinano ni butimwaea te boto n reirei ni kaineti ma te kairiri are e kateia Tamana are i karawa. (1Ko 11:3) E kaineti te boto n reirei anne ma aron te babaire i nanon te ekaretia ao te utu naba. w23.12 18-19 ¶3-5

E kantaningaa te buu te mwaane Iehova bwa e na tangira buuna, e na tabeakinna, e na riki bwa raoraona, ao e na buokia n ana onimaki. Te konabwai n iaiango raoi, karineaia aine, ao te tatauraoi, a na buokiko ngkana ko a riki bwa te buu te mwaane. Imwini marem ko kona ni manga riki bwa te karo. Tera reireiam mairoun Iehova ibukin te riki bwa te karo ae raoiroi? (Ebt 6:4) E aki maamaa Iehova n tuanga Natina are Iesu ae e tangiria ao e kakatonga irouna. (Mt 3:17) Ngkana ko a riki bwa te karo, taraia raoi bwa a na kakoauaa natim ae ko tangiriia. Kamoamoaia n taai nako ibukini baika raoiroi aika a karaoi. Kaaro aika kakairi n ana katoto Iehova, a buokiia natiia bwa a na riki bwa mwaane ao aine aika ikawai n te onimaki. Ko kona ni katauraoiko ngkai nakon te mwioko anne, ngkana ko tabeakinia kaain am utu ao te ekaretia, ao ngkana ko kataneiako ni kaotiotia ae ko tangiriia ao ko kakaitau ibukia.​—Io 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

E ngae ngke ana toro Iehova ngaira aika kakaonimaki, ma ti boni kaaitara naba ma kangaanga ao aoraki aika riiriki nakoia aomata nako. Ti nanomwaaka naba i aan te kakaaitara ke te bwainikirinaki mairouia naake a riribaiia ana aomata te Atua. E ngae ngke e aki kamanoira Iehova mani kangaanga akanne, ma e berita bwa e na buokira. (It 41:10) Man ana ibuobuoki, ti a kona ni kateimatoa kimwareireira, ni karaoi motinnano aika tamaroa, ao n teimatoa ni kakaonimaki ni koaua nakoina, n taai aika rangi ni kangaanga. E berita Iehova nakoira bwa e na anganira te bwai ae aranna te Baibara bwa “te rau are mairoun te Atua.” (Brb 4:​6, 7) E kaineti te rau aei nakon te rau n te iango ao n te nano ae reke man ara iraorao ae kaan ma ngaia. E “riaon aia iango aomata” te rau aei, ao e tamaroa riki nakon are ti kona ni kantaningaia. Ko a tia n namakina te rau imwin am kakorakora n tataro nakon Iehova? Te namakin anne bon “te rau are mairoun te Atua.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

A kairaki aomata aika kakaonimaki n tangiran te Atua bwa a na karaoiroa arana ma nanoia ni kabane. E ota Tawita ae karaoiroan aran Iehova e nanona karaoiroan Iehova. E irekereke aran Iehova ma taekana, ngaia are ti iangoi aroarona aika tamaroa ni kabane ao ana mwakuri aika kamimi. E tangiria Tawita n iangoa aran Tamana bwa e tabu ao ni karaoiroia. E kani karaoa anne ma ‘bwain nanona ni kabane’ ae taekan nanona ae tabwanin raoi. N aron anne, a biririmoa ni karaoiroa Iehova tibun Rewi. A nanorinano ni kaotia n aia taeka bwa a aki kona ni karaoiroa raoi aran Iehova ae tabu n aron ae bon tau ibukina. (Ne 9:5) Akea te nanououa bwa e boni kakimwareireia nanon Iehova te aeka ni karaoiroi anne, ma te nanorinano ao ae nako man te nano. w24.02 9 ¶6

E na bon aki iangoiko Iehova bwa ko kabwaka ngkana ko aki roko n tiam ae e riaon am konaa. (2Ko 8:12) Karekea reireiam man te bwai n tutuki. Ururing baike ko a tia ni kakororaoi. E taekinaki n te Baibara bwa “e aki ribuaka te Atua ni mwanuokin ami mwakuri.” (Ebr 6:10) Ngaia are tai mwaninga naba baike ko a tia ni karaoi. Iaiangoi baike ko a tia ni kakororaoi, tao n aroni karikirakean am iraorao ma Iehova, tataekinana nakoia tabemwaang, ke te bwabetito. N aron are ko a tia n rikirake ao n roko tiam n te onimaki rimoa, ko boni kona naba n ririkirake n uaa ko roko n tiam ae ngkai. Ko kona n roko n tiam man ana ibuobuoki Iehova. Ngkai ko tabe ni mwakuria tiam n te onimaki, tai mwaninga ni karekea kimwareireim man noran aron Iehova ni buokiko ao ni kakabwaiako n am tai n uaiakina tiam. (2Ko 4:7) Ko na boni karekei kakabwaia aika rianako riki ngkana ko aki kabwaraa nanom.​—Kar 6:9. w23.05 31 ¶16-18

E tatangiria Iehova ni kaota kukureina irouia ake e tangiriia. E kaotaki n te Baibara taai aika uoua ake E tuanga iai Iesu ae boni ngaia Natina ae E tangiria ao E kakatonga irouna. (Mt 3:17; 17:5) Ko kan ongo naba bwanaan Iehova ni karaua nanom bwa e boni kukurei iroum? E aki taetae nakoira Iehova mai karawa, ma e taetae nakoira rinanon te Baibara. Ti kona n ongo bwanaan Iehova ae e kukurei iroura ngkana ti wareki ana taeka Iesu ake n taian Euangkerio. E kaotiotii aroaron Tamana Iesu n te aro ae kororaoi. Ngaia are ngkana ti wareki ana taeka Iesu ni kaota kukureina irouia taan rimwina aika kakaonimaki e ngae ngke a aki kororaoi, ti kona naba iai ni kataamneia Iehova n taekin taeka akanne nakoira. (Io 15:​9, 15) Ngkana a riki kataaki tiaki nanona bwa e aikoa kukurei iroura te Atua. Ma e a reke iai ara tai ni kaota tangiran te Atua ae korakora ao onimakinana.​—Iak 1:12. w24.03 28 ¶10-11