Te Baibara​—Te Boki n Reirei Ibukin Kairan te Maiu

“ANA taeka te Atua e maiu, ao e mwaka, ao e kakang riki nakoni kabaang aika uaitera wiia ni kabane . . . ao e kai atai raoi ana iango te nano ma baika riki iai.” (Ebera 4:12) Te kabwarabwara aei e kaota are e kona ni karaoia ana Taeka te Atua, ao e kotea te Baibara bwa te boki ae tiaki tii te boki teuana mai buakon booki aika mwaiti, ae iai raoiroia teutana.

“Rongorongona e rangi ni kainnanoaki ibukin maiura, n ai aron naba kainnanoakin te ikeike iroura,” e taekina temanna te tia koro rongorongo n te Aro. Ao e a manga reitia ni kangai: “Ngkana ko iangoi kainnanoakin ao tangiran kamaiuara ni boong aikai, ma ni wareka te Baibara i aan uaiakinan te kaantaninga aei, ao e na bati uaan [te wareware] aika moanibaan te raoiroi.” N ai aron te taura ae ootamwaaka, te Baibara e kaootaia aomata n taekin titiraki ao kangaanga aika a irekereke ma te maiu ni boong aikai.​—Taian Areru 119:105.

Taeka n rabakau ake a kaotaki n te Baibara a mwaaka ibukin kairan ara iango, ibukin buokara bwa ti na kaetii ara kangaanga, ibukin kanakoraoan riki anuani maiura, ao a anganira naba te wanawana bwa ti aonga ni kaitarai kangaanga ake ti aki kona ni katoki. Ao ae kakawaki riki, te Baibara e buokira bwa ti na ataa ma n tangira te Atua.

Te Boki ae Anga te Kaantaninga ae Raoiroi

Te tia Korea te Baibara ae Iehova ae te Atua, e ‘ataa aroarora nako.’ E mwaatai riki nakoira n ataa ae e kainnanoaki ibukin rabwatara, nanora, ao arora n taamnei. (Taian Areru 139:1-3) E iangoraoi ni katei kaetieti ibukin aroaroia aomata aika riai. (Mika 6:8) E riai karekean ataakin nanon kaetieti ao reirei ibukin kairirara aikai, ma ni kataneiaira bwa ti na maiuakini. E kukurei te aomata ae “iai ana kimareirei n ana tua Iehova,” e taku te tia areru. “A na kakabaia bwaai ni kabane akana e karaoi.” (Taian Areru 1:1-3) E riai bwa ti na nenera raoi te aeka ni kaantaninga aei.

Maurice, ae te tia reirei rimoa ae e a tia ni motirawa man ana mwakuri, e a kamani kakoauaa bwa iai manenan te Baibara, n aron kaotan rongorongon rimoa ao tamaroan arona ni koreaki. Ma e ngae n anne, e bon nanououa ibukin kairakin korean te Baibara iroun te Atua. Ngke e a tia n ongora ni kabwarabwaran bukin ana waaki te Atua n anga ana Taeka bwa e na koreaki nakoia aomata, e a neneri taetae ni burabeti tabeua teuae Maurice man te Baibara. Ngke e ataei riki, e a tia naba n ukeuke i aon rongorongon rimoa, taiani koroboki, te rabakau n aonnaba, ao aban te aonnaba. E kaotia bwa wanawanana i bon irouna e kamatakiia nakon katoto aika mwaiti aika a kakoauaa te Baibara. “I a mwaneaki ni kakaean moa te mweeraoi, te kaubwai, ao kakukurein te maiu aei. Te kananokawaki bwa I tiku n roo n aron ataakin tamaroan ao koauan te boki ae te kabanea n raoiroi ni boki ae e a tia ni koreaki.”

Ai 70 tabun ana ririki ni maiu Maurice ngkai, ao e kaota ana kaitau ngke e kabotaua kaotin Iesu nakon te abotoro are Tooma ngke e kangai: “Baiu e a tia ni kairaki nakon ‘te ikoaki ae raraa’ ae e na kamauna n aki toki nanokokorakinan ae e boni koaua te Baibara.” (Ioane 20:24-29) N aron te koaua are e taekinna te abotoro Bauro, te Baibara e katereterea nanon te aomata, ao e karika te maiu aei bwa e na manena. Bon te boki n reirei ibukin kairan te maiu.

Karekean te Nanomwaaka Ibuakon te Maiu ae Kangaanga

Te Baibara e taekin reirei ake a na buokiia aomata bwa a na kamaunai mwaan aika buakaka mani maiuiia. E a tokanikai ngkai i aon te mwaan ae kamwara ae te moko Taniera, ao e a katoka naba aroarona ni kaei mwaie aika aki riai ao kabatiaan te moi manging. (I-Rom 13:13; 2 I-Korinto 7:1; I-Karatia 5:19-21) Ni koauana, kamaunan mwaan aikai ao karinan “te aomata nabangkai,” e kainnanoa te kakorakora ae bati. (I-Ebeto 4:​22-​24) “E kangaanga” e taku Taniera, “ibukina bwa ti rangi n aki-kororaoi.” Ma e ngae n anne, e tokanikai iai. N taai aikai, Taniera e wareka ana Taeka te Atua ni katoa bong, ao e a buokaki iai bwa e na kaan ma Iehova.

Ngke e a tabe n ikawairake, e boni karinea te Baibara Taniera​—e ngae ngke e bon aki wawareware iai​—ao e tataro naba nakon te Atua ni katoa tairiki. Ma e ngae n anne, bon iai riki kainnanona. E aki kukukurei. E a reke te bitaki irouna ngke e moan nora aran te Atua n te Baibara. (Te Otinako 6:3; Taian Areru 83:18) Imwin anne, e a kabongana te ara ae Iehova ngkana e tataro, ao a moanna n nako riki mai nanona, ana tataro. “Iehova e a riki bwa te aomata ae te kabanea ni kaan ma ngai mai buakoia aomata ni kabane, ao ai boni ngaia raoraou ngkai ae i rangi n tatangiria.”

Imwain neneran te Baibara, e aki kakukurei iangoan taai aika a na roko, iroun Taniera. “E aki kainnanoaki te wanawana ae bati ibukin noran [kerikakin] aron te aonnaba aei,” e taku. “I a maaku rimoa, ngaia are I a kataia ni katabetabeai bwa e aonga n aki reke iangoana irou.” Ao ngkanne, e reirei bwa te Atua e na karekea te kaeti raoi taeka ibukia aomata ni kabane ake a mena i aon te aonnaba ae kaitiakaki, ike aomata aika ongeaba a kona ni kukurei n te rau ao te kukurei ae akea tokina. (Taian Areru 37:10, 11; Taniera 2:​44; Te Kaotioti 21:3, 4) Bon iai ngkai ana kaantaninga Taniera ae koaua raoi. Aron te Baibara ni kona ni karika te nanomwaaka, e buokia bwa e na iaiangoa raoiroin maiuna.

Te Ibuobuoki Ibukin Karekean te Tokanikai i aon Kangaanga Aika Reitaki ma te Nano

E a tokara ana kaitiua n ririki ni maiu George ngke e mate tinana. Ngke e a bong ao e a maaku ni matu, bwa e aki ataia bwa e na uti n te ingabong are imwina ke e na aki. Ao ngkanne, e a wareka ana taeka Iesu ibukin te mate ao te manga-uti: “E na bon roko te aua, ae a na bane iai n ongo [bwanan Iesu] aomata ake a mena i nanon ruaia ni mate, ao a na oti nako.” E riingaki naba nanona n ana taeka Iesu aikai: “Boni Ngai te manga-uti, ao te maiu: ane onimakinai, ngkana tao e boni mate, ao e na boni manga maiu.” (Ioane 5:28, 29; 11:25) Iango aikai a tara n riai ma n raoiroi, ao a kabebetea nanona. “Te koaua aei,” e taku George, “e aki tii kakukurei iangoakina, ma e bon riinga naba te nano.”

Bon iai naba bwaai ake e maakui Taniera, are e taekinaki i eta. Tinana e a aki kona ni kaikawaia, ngaia are e a kanakoaki bwa e na nako ni maeka ma aomata aika kakaokoro. Ma e aki toki n namakinna bwa e kaokoro ma ake e maeka ma ngaiia, ao e rangi ni kainnanoa ae e na kaaina raoi te utu ae a tatangira kaaina. Imwin tabeua te tai, e a reke are e kakaea rinanon ana reirei n te Baibara. Taniera e moanna n iraorao ma aia ekaretia ni Kristian Ana Tia Kakoaua Iehova ao e a riki bwa kaain te utu n taamnei, ike e namakina butimwaeana ao tangirana irouia aomata tabemwaang. Te koaua bwa e manena te Baibara ibukin te maiu ao ibukin naba katokan kain te nano.

Uringnga bwa Iehova e nori nanora, ao e ataa ae ti tabe ni kakaea. Te Atua e a tabe n “tauu rawawatan naano,” ao e angania “aomata ni kabaneia n ai aroni kawaiia.”​—Taeka N Rabakau 21:2; Ieremia 17:10.

Reirei Aika Manena Ibukin te Maiu n Utu

Te Baibara e taekin reirei aika manena ni kaineti ma te iraorao imarenaia aomata. E kangai George: “Te itaberara ae e riki imarenaia aomata ibukin kaokoron aroaroia ao kairua imarenaia, bon bwaai aika a karika te raraoma ae bati n te maiu aei.” E a kanga teuaei ni kaitara ma ngaai? “Ngkana I namakinna bwa iai temanna ae e kanaeng irou, ao I kamanena te reirei ae mataata man Mataio 5:23, 24: ‘Raoiakina tarim.’ E a reke uaana ngkai bwa I a kona ni maroroakina te kangaanga. I a kona n namakina te rau mairoun te Atua are e taekinaki n te Baibara. Bon iai uaan kabonganan ana reirei te Baibara. E rangi ni manena.”​—I-Biribi 4:6, 7.

Ngkana a uaia n aki boraoi nanoia te bu-te-mwaane ao te bu-te-aine, a uaia n riai ni “kai ongo, ao a na aki kau taetae, ao a na aki kakai un.” (Iakobo 1:​19) Te reirei aei e katamaroa riki aron te itoman imarenaia aomata. E reitia ni kangai George: “Ngkana I kamanena te reirei ae N na tangira ma n tabeakina buu n ai aron tangirau ao tabeakinau ibon irou, ao I waekoa n nora mwiina. E bebete riki irouna bwa e na karineai.” (I-Ebeto 5:28-33) Eng, te Baibara e reireinira bwa ti na ataia ma ni mwakuri i aon bwaai ake ti aki-kororaoi iai, ao arora n nakoraoi ma aomata e ngae ngkai iai aroia ae a a aki-kororaoi naba iai.

Reirei Aika Teimatoa

E kangai te Uea are rabakau are Toromon: “Ko na onimakina Iehova n nanom ni kabanea, ao tai mwiokoa oin am ataibwai: Ko na ataia n nakonakom ni kabane, ao E na kaeti kawaim.” (Taeka N Rabakau 3:5, 6) Ai mataatara ao ai nanora taeka aikai!

Te Baibara bon te bwai ni kairiri nakon te raoiroi. E buokiia taan tangira te Atua bwa a na kaboraoi maiuiia ma nanona ao ni kunea te kakukurei ae reke man te “nakonako n ana tua Iehova.” (Taian Areru 119:1) N aki ongea bwa tera aroarora, ma bon iai n te Baibara te taeka ni kairiri ao n reirei ake ti kainnanoi. (Itaia 48:​17, 18) Wareware iai ni katoa bong, kaiangomwaakako i aon bwaai ake ko wareki, ao kamanenai. E na karaoiroa am iango ma ni buokiko bwa ko na kaatuui riki bwaai aika a itiaki ma n raoiroi. (I-Biribi 4:​8, 9) Ko na aki tii reireiaki arom ae ko riai ni maiuakinna ma ae ko na kukurei iai, ao ko na ataa naba aron tangiran te tia Karika te maiu.

Ngkana ko toua te kawai aei​—n aron naba are e noraki irouia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia​—te Baibara e na riki nakoim bwa te bwai ae kakawaki riki nakon ae tii te boki teuana mai buakon booki aika mwaiti aika raraoi. E na bon riki bwa te boki n reirei ibukin kairan te maiu!

[Taamnei n iteraniba 6]

Te Baibara e kona ni kakorakora riki nanom bwa ko na tokanikai i aon mwaan aika bubuaka

[Taamnei n iteraniba 7]

Te Baibara e reireiniko arom ae ko na kaaniko riki iai ma te Atua