Tai Riki Bwa Taan Ongo Aika Mwamwaninga
“Ao kam na riki ba taan toua mwin ana taeka te Atua, ao tiaki ti taan ongo, ni mamanaingkami.”—IAKOBO 1:22.
1. Baikara kakai ake a noraki irouia tibun Iteraera rimoa?
“AAKI KONA NI MWANUOKINAKI TAEKAIA,” boni ngaia taeka aika raraoi ibukin kabwarabwaran taekan kakai ake e karaoi Iehova i Aikubita rimoa. A boni kakamaaku naba Rekenikai ake Tebwina ni kabane. Rekenikai akanne a rimwiaki n te kamaiu ae moan te kamimi, ae kamaiuaia tibun Iteraera ngke a rinukan te Nama ae Uraura are karaaureaki. (Te Tua-Kaua 34:10-12) Ngke arona bwa ko nori mwakuri akanne, ao tao te kaantaninga bwa ko na aki mwanuokina Teuare karaoia. Ma e ngae n anne, e anene ni kangai te tia areru: “A [tibun Iteraera] manuoka te Atua are aia tia kamaiu, are karaoi baika korakora i Aikubita; aika makuri aika kamimi i aban Am, ma bwaai ni kakamaku i rarikin te Nama are Uraura.”—Taian Areru 106:21, 22.
2. Tera ae e kaotia bwa e aki teimatoa aron tangiran ao butimwaean ana mwakuri te Atua aika kamimi irouia tibun Iteraera?
2 Ngke a a tia n rinukan te Nama are Uraura, tibun Iteraera a “maka Iehova . . . ao a onimakina Iehova.” (Te Otinako 14:31) Mwaanen Iteraera a ira Mote n anaa te anene n tokanikai nakon Iehova, ao Nei Miriam ma aine ake tabeman a airi naba ni katanga aia timbere ma n ruruoia. (Te Otinako 15:1, 20) Eng, a anaaki nanoia ana aomata te Atua n ana mwakuri Iehova aika abwabwaki. Ma e aki teimatoa irouia tangiran Teuare karaoi mwakuri aikai. E aki maan imwin anne ao a a tii mwaiti naba i buakoia ae aroaroia ai aron ae a ituaki n te aoraki ae te mwamwaninga. A a moanna ni ngurengure ma ni bwangantaeka ni kaitaraa Iehova. Tabeman a taromauri boua ao a kakaraoa te wene ni bure.—Warekaia Iteraera 14:27; 25:1-9.
Tera ae E Kona ni Kairira bwa Ti na Mwamwaninga?
3. Tera ae ti kona ni mwaninga taekana, kioina ngkai aomata aika aki-kororaoi ngaira?
3 E kamino iango aroia Iteraera ni kaakan bonganan are e a tia ni karaoaki ibukiia. E ngae n anne, ma e boni kona naba n riki nakoira te aro anne. Te koaua bwa ti tuai n nori kakai mairoun te Atua n aron akanne. Ma bon akea te nanououa bwa bon iai naba taai tabeua aika a aki kona ni mwanuokinaki, i nanon ara tai n iraorao ma te Atua. Tao tabeman i buakora a kona n uringa te tai are ti moani butimwaea iai te koaua man te Baibara. Taai tabeua riki aika kakukurei, tao ngke ti tataro ni katabui maiura nakon Iehova, ao babetitoakira n te ran bwa Kristian ni koaua. A mwaiti i buakora ao tao boni ngaira naba ake ti a tia n namakina buokara mani bain Iehova n taai tabetai i nanoni maiura. (Taian Areru 118:15) Ma ae kakawaki riki, rinanon maten Natin te Atua ae Iesu Kristo are riki bwa te karea, e a reke iai iroura te kaantaninga ibukin te kamaiuaki. (Ioane 3:16) Ma ibukin aroarora aika aki-kororaoi, ngkana ti kaaitara ma tangiran ae buakaka ao raraomaeakinan te maiu aei, ti kona naba ni kai mwaninga taekan bwaai aika raraoi ake e a tia ni karaoia Iehova ibukira.
4, 5. (a) E kanga Iakobo n reireinira taekan te kabuanibwai ae e kona n riki ngkana ti riki bwa taan ongora aika mwamwaninga? (b) Ti na kanga ni kona ni kamanena ana kabotau Iakobo ibukin te aomata ao te tirotaam?
4 N ana reta Iakobo are ai tarin Iesu, nakoia raona ni Kristian, e reirei iai taekan te kangaanga, ae taan ongora aika a mwamwaninga. E korea ae kangai: “Ao kam na riki ba taan toua mwin ana taeka te Atua, ao tiaki ti taan ongo, ni mamanaingkami. Ba ngkana e ti ongo ana taeka te Atua temanna n aki toua mwina, ao ai aron te aomata ae tirotiroa matana n te tirotam: ba e tirotiroia, ao e nako, ao e a manuoka naba arona.” (Iakobo 1:22-24) Tera are e nanonna Iakobo n taeka akanne?
5 Ngkana ti uti n te moaningabong, n angiin te tai ti bae n tiroira n te tirotaam, n noria bwa baikara bwaai aika ti riai ni karaoi bwa e aonga n tamaroa riki taraakira iai. Ngkana ti a tabe ni karaoi mwakuri aika kakaokoro ao ti a moanna n iangoi bwaai tabeua, ngkanne, ti a manga moanna ni mwaninga taekan are ti noria n te tirotaam. E kona naba n riki te kangaanga aei n te aro n taamnei. Ngkana ti nenera ana Taeka te Atua, ti kona ni kabotaua aroarora ma te aroaro are ti kaantaningaki iai mairoun Iehova. Mangaia are ti kaaitara raoi ma mamaarara. Te atatai aei e riai ni kairira bwa ti na kaetieta riki aroarora. Ma ngkana ti a tabe ni waakina anuani maiura ma ni keiakina ara kangaanga, ti kona ngkanne ni kai katoki iaiangoan bwaai n taamnei iroura. (Mataio 5:3; Ruka 21:34) Bon ai aron ae ti mwaninga ana mwakuri n tangira te Atua are e a tia ni karaoi ibukira. Ngkana e na riki aei, ao ti kona ni kai taonaki n tangiran ae bure.
6. Iangoan taeka raa n te Baibara aika a kona ni buokira bwa ti na aki mwaninga ana taeka Iehova?
6 N ana moan reta te abotoro Bauro nakoia kaaini Korinto are kairaki koreana, e taekinia tibun Iteraera ake a mwamwaninga ngke a mena n te rereua. N aroia Kristian ake n te moan tienture ake a kakabwaiaki man ana taeka Bauro, manga iangoan taeka aikai e kona ni buokira bwa ti na aki mwanuokina ana taeka Iehova. Mangaia are ti bia iangoa 1 I-Korinto 10:1-12.
Rarawa Nakoni Kaibwabwarun te Aba
7. Tera ae kakoauaa tangiraia tibun Iteraera iroun Iehova, ae e aki kona ni kakeweaki, ae e a reke irouia?
7 Ana taeka Bauro ibukia tibun Iteraera e a riki naba bwa te reirei nakoia Kristian. E koroi naba taeka aikai Bauro: “Ba I aki tangiringkami, taari, ba kam na aki ataia ba a bane ara bakatibu ni mena i aan te nang, ao a bane n ri nukan te nama; ao a bane ni babetitoaki nako nanoni Mote n te nang ao n te nama.” (1 I-Korinto 10:1-4) Tibun Iteraera ake a maiu n ana bong Mote a a tia n nora kaotan mwaakan te Atua n aaro aika kamimi, n ikotaki naba ma ana kakai te Atua are te boua ae te nang ae e kaiririia n te ngaina ao e buokiia naba n rawei maiuia ngke a ribuakon te Nama are Uraura. (Te Otinako 13:21; 14:21, 22) Eng, tibun Iteraera akekei a anganaki te koaua ae aki kona ni kakeweaki ae e kaota aron tangiraia iroun Iehova.
8. Tera mwiin manuokinan taekan bwaai n taamnei irouia tibun Iteraera?
8 “Ma,” e reitia Bauro, “E aki kukurei te Atua irouia ake a maiti mai buakoia, ba a kabwakaki n te rereua.” (1 I-Korinto 10:5) Ai kananokawaki ra anne! Angiia tibun Iteraera ake a kitana Aikubita a karaoa aroia ae kaotia bwa a aki tau n rin nakon te Aba ni Berita. Ibukin aia aki-onimaki e a motikaki taekaia iroun te Atua ao a a mate n te rereua. (Ebera 3:16-19) Baikara reireiara ae ti kona ni karekea mai iai? E kangai Bauro: “Ao baikai a riki ba bwaai n reirei nako ira, ba ti na aki rii ni baika bubuaka n ai aroia ngke a rii iai.”—1 I-Korinto 10:6.
9. Tera aron Iehova ni karekei bwaai ake a kainnanoaki irouia ana aomata, ao tera aroaroia tibun Iteraera iai?
9 A bati bwaai ake a katauraoaki ibukin buokaia tibun Iteraera ni katuui riki bwaai n taamnei, i nanon aia tai ni mena n te rereua. A karinaki n te berita ma Iehova, ao a riki bwa te botannaomata ae katabuaki nakoina. Irarikin anne a anganaki te waaki n ibonga, te umwa n rianna ae tabu ae e babaireaki mai iai aia taromauri, ao te babaire ibukin te anga karea nakon Iehova. Ma a aki kimwareirei ni bwaintangira n taamnei aikai, bwa a kariaia aki-raun nanoia ni bwain te maiu ake a karekeaki nakoia iroun te Atua.—Warekaia Iteraera 11:4-6.
10. Bukin tera ngkai ti riai n teimatoa n iaiangoa taekan te Atua?
10 N tiaki aroia tibun Iteraera ngke a mena n te rereua, ana aomata Iehova n taai aikai a akoaki iroun te Atua. Ma e kakawaki ibukira n tatabemanira nako, bwa ti na teimatoa n iaiangoa taekan te Atua. Karaoan anne e na buokira n rarawa nakon tangiran oin nanora aika a kona ni kamabubua ara taratara n taamnei. Ti riai ni kamatoai nanora bwa ti na “kaki ribakin te Atua, ao ti na kaki naba tangirani bain aonteaba, ba ti aonga n iangoraoi ma n eti ma n tangira te Atua n te maiu aei.” (Tito 2:12, Te Baibara ni Katorika [BK]) Aomata mai buakora ake a a tia n reitaki ma te ekaretia ni Kristian ma ngke a merimeri, a aki riai n iangoia bwa a tauaki mairouia karaoan bwaai tabeua aika kakukurei. Ngkana a rin i nanora aeka n iango aikai, ti karaoa ae riai ngkana ti ururinga taekan Iehova ao kakabwaia aika moan te kamimi ake e na anganira n taai aika imwaira.—Ebera 12:2, 3.
Te Ongeaba Iroun Iehova ni Bwaai ni Kabane
11, 12. E na kanga te aomata n riki bwa te tia taromauri boua, e ngae ngkana e aki taromauria te banna ae kaaraki?
11 Iai riki ana reirei Bauro nakoira n ana koroboki aikai: “Ao kam na tai riki ba taan taromauri boua n ai aroia temangina i buakoia; n ai aron are koreaki ni kangai, A tekateka aomata ba a na amarake ma ni moi, ao a tei rake ba a na takakaro.” (1 I-Korinto 10:7) Bauro e taekina te tai are tibun Iteraera a kairoroa Aaron bwa e na karaoa te kao-te-tei man te koora. (Te Otinako 32:1-4) E ngae ngkai ti na bon aki manga rairaki nakon taromauriani boua, ma ti kona n riki bwa taan taromauri boua ngkana ti kariai bwaai aika ti tangiri bwa a na katannakoira man taromaurian Iehova ma nanora ni kabane.—I-Korote 3:5.
12 N te taina, Bauro e korea taekaia aomata tabeman ake a tabeakini riki bwaikorakin te maiu aei, nakon bwaai n taamnei. E korea taekaia aomata akana “kaotiia ba a kairiribai ma ana kaibangaki Kristo” ae kangai: “Tokiia bon te mate; atuaia boni birotoia.” (I-Biribi 3:18, 19, BK) A aki taromauria te boua ae kaaraki. Ma aia kangaanga bon tangiran bwaikorakin te maiu aei irouia. A aki bure bwaai ni kabane ake a tatangiraki irouia aomata. Iehova e karikia aomata ma kainnanoia ao te kona ni kukurei ni bwaai aika raraoi aika kakaokoro nako. Ma te koraki ake a moanibwaia riki kaaean te kukurei nakon aia iraorao ma te Atua, a a bon riki bwa taan taromauri boua.—2 Timoteo 3:1-5.
13. Tera reireiara ma rongorongon te kao-te-tei ae karaoaki man te koora?
13 Ngke a kitana Aikubita tibun Iteraera, ao a karaoa te kao-te-tei man te koora, bwa a na taromauriia. Iai riki te reirei teuana ae kakawaki n te rongorongo aei, irarikin te reirei ibukin taromauriani boua. Tibun Iteraera a bon aki ongeaba n te kaetieti ae mataata mairoun Iehova. (Te Otinako 20:4-6) E ngae n anne, ma tiaki nanoia bwa a na manga kakeaa Iehova bwa Atuaia. A kareani karea nakon te kao arei ao a arana te waaki anne bwa “te toa n taromauria Iehova.” A boni mwamwanaiia n te aro are a taku bwa te Atua e na aki tabe ma aia aki-ongeaba anne. E matauninga Iehova iai, ao e rangi ni kaunaki n te waaki anne.—Te Otinako 32:5, 7-10; Taian Areru 106:19, 20.
14, 15. (a) Bukin tera bwa akea bukina ae tibun Iteraera a riai n riki bwa taan ongora aika mwamwaninga? (b) Ngkana ti kamatoai nanora bwa ti na aki riki bwa taan ongora aika mwamwaninga, tera ae ti na karaoia ni kaineti ma ana tua Iehova?
14 E na rangi ni kamimi ngkana arona bwa temanna kaain Ana Tia Kakoaua Iehova e a manga kaaina te Aro ae kewe. Ma e ngae ngke a tiku n te ekaretia, tabeman a kona n rarawa nakon ana kairiri Iehova n itera tabeua. Bon akea bukina ae tibun Iteraera rimoa a na riki bwa taan ongora aika mwamwaninga. A ongo taekan Tuua ake Tebwina, ao a mena naba ikekei ngke e kaota ana tua te Atua Mote nakoia ae kangai: “Kam na tai karaoi anti tabeman i rarikiu; kam na tai karaoi anti aika tirewa, ma anti aika koora ba antimi.” (Te Otinako 20:18, 19, 22, 23) Ma e ngae n anne, tibun Iteraera a boni manga taromauria naba te kao-te-tei are karaoaki man te koora.
15 Ngaira naba akea bukina ae ti riai iai n riki bwa taan ongora aika mwamwaninga. Bon iai n te Baibara te kairiri mairoun te Atua ibukin anuani maiura aika mwaiti. N aron anne, ana Taeka Iehova e kabuakaka te waaki ae tangoan te mwane ao aki kaokana. (Taian Areru 37:21) Ataei a tuangaki bwa a na ongeaba irouia aia karo, ao taama a kaantaningaki bwa a na kaikawaia natiia i nanon “te kaetaki ma te reireiaki ae mairoun te Uea.” (I-Ebeto 6:1-4, BK) Kristian aika akea buuia a tuangaki bwa a na mare “ti i nanon te Uea,” ao ana toro te Atua aika iai buuia a tuangaki ae kangai: “E na karineaki te mare irouia aomata ni kabaneia, ao e na aki kamwara te ne ni wene: ba E nang kabuakakaia taani wene ni bure ao taani wene ni kimoa te Atua.” (1 I-Korinto 7:39; Ebera 13:4) Ngkana ti kamatoai nanora ni motikia bwa ti na aki riki bwa taan ongora aika mwamwaninga, ao ti na mutiakin raoi kaetieti aikai, ma kaetieti naba ni kabane ake mairoun te Atua, ma n ongeaba iai.
16. Tera mwiin taromaurian te kao-te-tei ae karaoaki man te koora?
16 Iehova e aki butimwaea aia waaki tibun Iteraera ni kataia n taromauriia n te aro ae a bon taku bwa e tau. Ma 3,000 mwaitiia ake a kamaunaki iai, tao ibukina bwa boni ngaiia ake a kaira te mwakuri ni karitei arei are taromaurian te kao-te-tei ae karaoaki man te koora. Taani bure tabeman iai a rotaki n te rekenikai mairoun Iehova. (Te Otinako 32:28, 35) Ai raoiroi ra te reirei aei ibukia aomata aika wareka ana Taeka te Atua, ma a bon rinerinei bwaai ake a taku bwa a na ongeaba iai, ao bwaai ake a na aki!
“Biri Nako man te Wene ni Bure”
17. Te tai raa are e taekinaki n 1 I-Korinto 10:8?
17 Te itera teuana ike kaibwabwarun te rabwata e kona ni karika te mwamwaninga n taamnei, e taekinaki iroun Bauro n ana taeka aikai: “Ti na tai wene ni bure, n ai aroia temangina i buakoia ngke a wene ni bure, ao a mate n te bongina uarebu ma teninga.” (1 I-Korinto 10:8) Bauro e taekina ikai te bwai are e riki n te aba ae aoraoi i Moaba ngke e a kaan toki mwanangaia tibun Iteraera n te rereua, ae maanna 40 te ririki. A bon tibwa tia ni buokaki tibun Iteraera iroun Iehova ni kaineti ma te tokanikai i aoia kaain aaba akana i mainikun Ioretan, ma a mwaiti i buakoia ake a a manga mwamwaninga ao a kakeaa bongan are e a karaoaki ibukiia. Ngke a mena i aon tian te Aba ni Berita, a manga kairarangaki n te wene ni bure ao te taromauri ae kamwara, ae taromaurian Baara-beore. Iai aomata aika 24,000 tabun mwaitiia ake a kamateaki iai, ao 1,000 mai buakon te koraki aei aika taani kairiri.—Warekaia Iteraera 25:9.
18. Baikara aroaro aika a kona ni kaira te aomata nakon te wene ni bure?
18 A boni kinaaki ana aomata Iehova ni boong aikai n aroaroni maiuia ae moanibaan te itiaki. Ma ngkana a kataaki n te wene ni bure, Kristian tabeman a aikoa naba uringa taekan te Atua ao ana reirei. A a tia n riki bwa taan ongora aika mwamwaninga. Tao n te moan tai a aki kataaki ni karaoan te wene ni bure. Tao a tangira te mataku n taamnei aika bwaitingako, ni manikangarei bwaai aika aki riai, ke te kaitaataan, ke te iraorao ae kaan ma aomata aika mamaara ni kaineti ma ataakin te aroaro ni maiu ae riai. Bwaai aikai ni kabane a a tia ni kairiia Kristian nakoni mwakuri aika bure.—1 I-Korinto 15:33; Iakobo 4:4.
19. Tera te reirei man te Baibara ae e buokira bwa ti na “biri nako man te wene ni bure”?
19 N te tai are ti a kataaki iai nakon te wene ni bure, ti aki riai ni katoka iangoan taekan Iehova iroura. Ma ti riai ni mutiakin taeka ni kauring ake a mena n ana Taeka. (Taian Areru 119:1, 2) Kioina ngkai Kristian ngaira, angiina mai buakora ti karaoa ara kabanea ni kona bwa ti aonga n teimatoa i nanon te aroaro ni maiu ae riai, ma karaoan ae raoiroi i matan te Atua e kainnanoa te kekeiaki mwaaka ae na teimatoa. (1 I-Korinto 9:27) E korea ae kangai Bauro nakoia Kristian ake i Rom: “E ataki ami ongeaba irouia aomata ni kabaneia. Ma ngaia ae I kimareirei i bukimi: ma I tangiringkami ba kam na rabakau n te raoiroi, ao kam na babanga n te buakaka.” (I-Rom 16:19) N ai aroia tibun Iteraera aika 24,000 mwaitiia ake a kamateaki ibukin aia bure, taani wene ni bure ao taani karaoi buure tabeua a na rinanon motikan taekaia ae matoatoa iroun Iehova, n te tai ae waekoa n roko ngkai. (I-Ebeto 5:3-6) Ti na aki riki bwa taan ongora aika mwamwaninga, ma ti na teimatoa ni “biri nako man te wene ni bure.”—1 I-Korinto 6:18.
Tatangiri Bwaai Ake A Katauraoaki Iroun Iehova
20. A kanga ni kataa Iehova tibun Iteraera, ao tera mwiina?
20 Angiia Kristian a bon aki bwaka n te wene ni bure. Ma e ngae n anne, ti riai n taraira bwa ti na aki kariaia ae ti na toua kawaira ae e na karikira bwa taani bwangantaeka, ae te aro ae e na karekea ribakira iroun te Atua. E reireinira ni kangai Bauro: “Ao ti na tai kata te Uea, n ai aroia temangina i buakoia [I-Iteraera] ngke a kataia, ao a tiringaki irouia naeta. Ao kam na tai bangantaeka, n ai aroia temangina i buakoia ngke a bangantaeka, ao a tiringaki iroun te tia kareke-kai.” (1 I-Korinto 10:9, 10) Tibun Iteraera a bwangantaeka nakon Mote ma Aaron—ao bon nakon naba te Atua—ngke a ngureakina te manna are katauraoaki n te kakai. (Warekaia Iteraera 16:41; 21:5) E uarereke unin Iehova irouia ngke a bwangantaeka, nakon unna ngke a wene ni bure? Rongorongo ake n te Baibara a kaotia bwa a mwaiti aomata aika bwangantaeka ake a kamateaki irouia naeta. (Warekaia Iteraera 21:6) Mai imwaina riki, e raka nakon 14,700, mwaitiia taani karitei aika bwangantaeka, ake a kamateaki. (Warekaia Iteraera 16:49) Mangaia are ti na aki kataa ana taotaonakinnano Iehova n te aro ae ti na kakeai bongan bwaai ake e anganira.
21. (a) Baikara taeka ni kaungaunga ake e kairaki Bauro bwa e na korei? (b) N aron are e taekinaki n Iakobo 1:25, ti na kanga ni kona ni karekea te kukurei ni koaua?
21 Ngke e kororeta Bauro nakoia raona ni Kristian, e motika ana reirei n te taeka ni kaungaunga aei: “Ao a bane n roko baikai i rouia ba bwaai n reirei i bukira, ao a koreaki i bukin reireiara, ngaira aika a roko i roura boong aika kaitira. Ma ngaia aei, ba ane taku ba e tei ao e na tarataraia ba e kawa ni bwaka.” (1 I-Korinto 10:11, 12) N aroia naba tibun Iteraera, a rangi ni mwaiti kakabwaia ake a a tia n reke iroura mairoun Iehova. Ma n tiaki aroia, ti bia aki mwaninga ma ni kaaki bongan bwaai aika raraoi ake e tabe ni karaoi ibukira te Atua. Ngkana a rawawata nanora ibukin taian raraoma ake a rereke n te maiu aei, ti bia iaiangoi berita aika kamimi ake a mena n ana Taeka. Ti bia uringa naba ara iraorao ma Iehova ae moan te kakawaki, ma n teimatoa ni kakaraoa te mwakuri ae ti mwiokoaki iai, ae uarongorongoan te Tautaeka n Uea. (Mataio 24:14; 28:19, 20) Karaoan anne e na karekea te kukurei ni koaua nakoira, bwa e berita ni kangai te Baibara: “Ane tarataraa te tua are moan te raoiroi, are te tua n inaomata, ni memena naba iai, ngkai tiaki te tia ongo te tua ae mamanuokia, ma e makuria te makuri, ao e na kabaia n ana makuri.”—Iakobo 1:25.
Tera Am Kaeka?
• Tera ae e kona ni karikira bwa taan ongora aika mwamwaninga?
• Bukin tera bwa moan te riai te ongeaba iroun te Atua ni bwaai ni kabane?
• Ti na kanga ngaira ni “biri nako man te wene ni bure”?
• Tera aroarora ae riai ni kaineti ma bwaai ake a katauraoaki ibukira iroun Iehova?
[Taamnei n iteraniba 23]
Tibun Iteraera a mwaninga taekan ana mwakuri Iehova aika kamimi ake e a tia ni karaoi ibukiia
[Taamnei n iteraniba 24]
A matoatoa nanoia ana aomata Iehova ni kateimatoaia i nanon te aroaro ni maiu ae riai