Nakonako N Te Onimaki Ao Tiaki N Ane Noraki!

“Ti nakonako n te onimaki, ao ti aki n ane noraki.”​—2 I-KORINTO 5:7.

1. Tera ae e kaotia bwa e nakonako n te onimaki te abotoro Bauro, ao tiaki n ane noraki?

TE RIRIKI anne bon 55 C.E. A a tia ni bwakanako tao 20 te ririki imwin butimwaean te waaki ni Kristian iroun te mwaane ae e ataaki ngkoa n arana ae Tauro, are e bwabwainikirinia ngkoa Kristian. E a aikoa kariaia waakinakon te tai bwa e na kakerikaka ke ni kamamaraa onimakinan te Atua irouna. E ngae ngke e aki kona n nori bwaini karawa ni matana, ma e bon nene n te onimaki. E taku te abotoro Bauro, ngke e koroboki nakoia Kristian aika kabiraki, ake a kaantaningaa te nako karawa: “Ti nakonako n te onimaki, ao ti aki n ane noraki.”​—2 I-Korinto 5:7.

2, 3. (a) Tera arora ni kaotia bwa ti nakonako n te onimaki? (b) Tera ae e nanonaki n te nakonako n ane noraki?

² Te nakonako n te onimaki, e kainnanoa onimakinan raoi ana konabwai te Atua ni kairi aroni maiura. Ti riai ni kakoauaa raoi bwa e bon atai baika a moan raoiroi ibukira. (Taian Areru 119:66) Ti mutiakin naba “baika aki noraki,” ngkana ti karaoi motinnano ni maiura ao ni kaboraoi maiura ma ara motinnano. (Ebera 11:1) E nanonaki iai ana berita ibukin “karawa nabangkai ma aonaba nabangkai.” (2 Betero 3:13) Ma te nakonako n ane noraki, e nanona karekean te maiu ae tauaki arona tii ni bwaai aika ti namakini n rabwatara. E karuanikai aei ibukina bwa e kona ni kairira bwa ti na katinanikua nanon te Atua ni kabane.​—Taian Areru 81:12; Te Minita 11:9.

³ E ngae ngke ti kaaina “te nanai ae uarereke” ni kaantaningaa te nako karawa, ke ti kaaina te koraki ake “tibu tabemang” ni kaantaningaa te maiu n aki toki i aon te aba, ma ti riai ngaira n tatabemanira nako ni mutiakina te kauring, are ti na nakonako n te onimaki ao tiaki n ane noraki. (Ruka 12:32; Ioane 10:16) Ti na nora aron karaoan nanon te reirei ae kairaki iroun te taamnei aei, ni kamanoira man “te kimareirei ae kai toki” ae reke man karaoan ae bure, man kamwaneakira n tangiran te kanibwaibwai, ao man kabuaan iaiangoan kaanin tokin te waaki ae ngkai. Ti na rinanon naba karuanikain te nakonako n ane noraki.​—Ebera 11:25.

Rawa Nakon “te Kimareirei ae Kai Toki”

4. Tera ana rinerine Mote, ao bukin tera?

⁴ Iangoa aron te maiu are e kona ni maiuakinna Mote, are natin Amram. E kaikawaki i buakoia naati-n-uea i Aikubita rimoa, ao e kona n reke irouna te mwaaka, te kaubwai ao te konaa n anai nanoia aomata. E kona n iango ni kangai Mote: ‘I a tia n reiakinaki raoi rabakaun Aikubita aika rietata, ao I korakora n au taeka ao n au mwakuri. Ngkana I teimatoa n tiku i buakoia bwaa-n-uea, I kona ni kabongana nakoau anne ni karekei kakabwaiakia tariu aika kaain Ebera!’ (Mwakuri 7:22) N onean mwin anne, e rineia Mote bwa e na “bainikirinaki i buakoia ana aomata te Atua.” Bukin tera? Tera are e kaira Mote bwa e na tannako man bwaai ni kabane ake e kona ni karekei i Aikubita? E kaeka te Baibara ni kangai: “Bon te onimaki are e kitana Aikubita iai Mote, n aki maka unin uean Aikubita, ao e teimatoa n ana iango, n ai aron te aomata ae e nora te Atua ae e aki nonoraki.” (Ebera 11:24-​27, BK) Ana onimaki Mote ibukin ana bwai n tituaraoi Iehova ibukia ake a raoiroi, e buokia bwa e na rawa nakon te bure ma kani katokan nanona n te kakukurei ae kai toki.

5. E a kanga ni kaungaira ana katoto Mote?

⁵ Ngaira naba ti aki toki ni kaaitara ma kainnanoakin karaoan motinnano aika kangaanga n aron aikai: ‘E riai bwa N na katoki mwakuri ke anua aika aki-boraoi ma ana kaetieti te Baibara? I riai ni kariaia te mwakuri ae bati iai reken te mwane ma e na totokoa rikiraken au onimaki?’ E kaungaira ana katoto Mote bwa ti na aki karaoi ara rinerine ake a kaotiota uarereken ana iango te aonnaba aei, ma ti riai n onimakina wanawanan “te Atua ae e aki nonoraki” are Iehova. N aron Mote, ti bia iangoa ara iraorao ma Iehova bwa te bwai ae kakawaki riki, nakon are e kona n anganira te aonnaba aei.

6, 7. (a) E kanga Etau ni kaotia bwa e tangiria riki n nakonako n ane noraki? (b) Tera ana katoto Etau ae e riki bwa te bwai ni kauring nakoira?

⁶ Kabotaua Mote ma Etau, are natin te baatua are Itaaka. E tangiria riki Etau bwa e na katoka kukurein nanona n te tai ae waekoa. (Karikani Bwaai 25:30-34) E “aki karinea ae e tabu” Etau, ma e anga nako riaina ni karimoa “ti i bukin te raurauna te amarake.” (Ebera 12:16, BK) E kabwaka n iangoa are ana motinnano ni kabooa nako riaina ni karimoa, e na rota buaka ana iraorao ma Iehova ke e na tera aron rotakia natina iai. E karako iangoan bwaai n taamnei irouna. E kaina matana Etau nakon ana berita nako te Atua aika kamimi, ma ni kaakeai bongaia. E nakonako n ane noraki ao tiaki n te onimaki.

⁷ E katauraoa te katoto ni kauring Etau ibukira ni boong aikai. (1 I-Korinto 10:11) Ngkana ti a kaaitara ma karaoan motinnano, e ngae ngke a bubura ke a uarereke, ma ti aki riai ni mwamwanaki n reirei ni kewe man te waaki n ana aonnaba Tatan, are e taku bwa ko riai ni karekea ae e tangiria nanom ngkai naba. E raoiroi bwa ti na titirakinira ni kangai: ‘I kaotiota aroaron Etau n au motinnano aika I karaoi? Te koaua bwa uaiakinan reken te bwai ae I tangiria ngkai, e nanona mwinibwaian bwaai n taamnei? Te koaua bwa e rotaki buaka au iraorao ma te Atua n au rinerine, ao e rotaki buaka naba iai kaniwangau ae I kaantaningaia nakon taai aika a na roko? Te banna ni katoto raa ae I kateia ibukia tabemwaang?’ E na kakabwaiaira Iehova ngkana ti kaotia n ara rinerine bwa ti atai baika tabu.​—Taeka N Rabakau 10:22.

Kararoaa Kamwaneakim n te Mataai-ni-Kanibwaibwai

8. Tera te kauring are a karekea Kristian ake i Raorikeia, ao bukin tera bwa e kakawaki anne nakoira?

⁸ N te miitara are kaotaki nakon te abotoro Ioane ngke e a kaani bane te moan tienture, Iesu Kristo are neboaki, e karokoa te rongorongo nakon te ekaretia are i Raorikeia, i Asia Minor. Bon te rongorongo ni kauring ni kaitaraa te mataai-ni-kanibwaibwai. E ngae ngke a kaubwai Kristian ake i Raorikeia, ma a kanaaka n te aro n taamnei. N onean mwin are a na nakonako n te onimaki, a a kariaia kaubwaia bwa e na kamatakia n te itera n taamnei. (Te Kaotioti 3:14-18) Titeboo naba rotakia aomata ni boong aikai n te mataai-ni-kanibwaibwai. E kamamaaraa ara onimaki ao e kairira bwa ti na katoka ‘biribirira n te kabobirimwaaka’ nakon te maiu. (Ebera 12:1) Ngkana ti aki taratara raoi, ‘kakukurein te maiu aei’ e kona n totokoi karaoan mwakuri aika irekereke ma te onimaki, n te aro are a na nang bon “karibwaaki” iai.​—Ruka 8:14, BK.

9. E kanga ni kamanoira raun nanora ao nanora ni kakaitau ibukin te amwarake n taamnei?

⁹ Te anga teuana ibukin karekean te kamanomano n taamnei, boni bwainan te raunnano, n onean mwin are ti na ira nanora n te aonnaba aei ao ni kabatiai kaubwaira. (1 I-Korinto 7:31; 1 Timoteo 6:6-8) Ngkana ti nakonako n te onimaki ao tiaki n ane noraki, ti karekea kukureira n te baretaiti n taamnei ae ngkai. Ngkai ti karekei marikera n amwarake n taamnei, tiaki te koaua bwa ti kairaki iai bwa ti na ‘anene ni kakatongan nanora’? (Itaia 65:13, 14) Irarikin anne ti kimwareirei ni bobotakira ma te koraki ake a kaotiota uaan taamnein te Atua. (I-Karatia 5:22, 23) Ai kakawaki ra karekean te raunnano ao te kabebeteaki n te bwai are e katauraoia Iehova n te aro n taamnei!

10. Baikara titiraki aika ti riai n titirakinira iai?

¹⁰ E raoiroi bwa ti na titirakinira titiraki tabeua aikai: ‘Tera aron kakawakin bwaikorakin te maiu irou? I kabonganai kaubwaiu ibukin kakukureiau ke ibukin karikirakean te taromauri ae koaua? Tera te bwai ae e karekea nakoiu te raunnano ae moan te bati? Bon te reirei n te Baibara ao te itamwaomwao ni bobotaki ni Kristian, ke n nako ni wikente n taabo ake I a kararoaki iai man waaki ni Kristian? I kawakin wikente aika bati ibukin te kakibotu ke ibukin te mwakuri ni minita ao waaki riki tabeua aika irekereke ma te taromauri ae itiaki?’ Te nakonako n te onimaki e nanona katabetabeakira n te mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea, n onimakinan raoi ana berita nako Iehova.​—1 I-Korinto 15:58.

Iaiangoan Kaanin te Toki

11. E a kanga te nakonako n te onimaki ni buokira n iaiangoa kaanin te toki?

¹¹ E buokira te nakonako n te onimaki bwa ti na kaaki aia kaantaninga kaain te aonnaba aei, are aongkoa e raroa nako te toki ke e na bon aki roko. Ti aki katotongia aomata aika nanokokoraki, ake a bwainingarea ana taetae ni burabeti te Baibara. Ma ataa irekereken bwaai aika riiriki n te aonnaba ma baike e a kaman taekin Ana Taeka te Atua, bwa a na riki n ara bong aikai. (2 Betero 3:3, 4) N te katoto, tiaki te koaua bwa aroaroia aomata, a kaotia bwa ti a maeka “ni boong aika kaitira”? (2 Timoteo 3:1-5) Ni matara n onimaki, ti noria bwa bwaai aika riiriki n te aonnaba ngkai bon tiaki tii baika a bon riki naba ngkekei. Ma a riki bwa ‘kanikinaean menan Kristo ma aomata ao tokin te waaki i aon te aba.’​—Mataio 24:1-14, NW.

12. A kanga ni kakoroaki bukin ana taeka Iesu n te moan tienture, ake a koreaki n Ruka 21:20, 21?

¹² Iangoa te bwai ae riki n te moan tienture ae iai rekerekena ma ara bong aikai. Ngke e mena i aon te aba Iesu Kristo, ao e kauringia taan rimwina ni kangai: “Ao ngkana kam nora Ierutarem ba e otabaniniaki irouia taanga ni buaka, ao kam na ataia iai ba e a kaan uruana. Ao akana mena i Iutaia ao ke a biri nako ni maunga; ao akana mena i nukan Ierutarem ao ke a oti nako.” (Ruka 21:20, 21) Ni kakoroan bukin te taetae ni burabeti aei, ao e otabwaniniaki Ierutarem n 66 C.E. irouia ana taanga ni buaka Rom i aan ana kairiri Cestius Gallus. Ma a rina ni kerikaki kaain te taanga ni buaka, n anga te kanikina ao te tai ae angaraoi ibukia Kristian ake i Ierutarem bwa a na ‘biri nako ni maunga.’ N 70 C.E., a manga oki ana taanga ni buaka Rom, ao a ninia kaawan Ierutarem ao a kamauna te tembora. E ribootinna Josephus bwa e raka i aon teuana te mirion I-Iutaia ake a mate iai, ao 97,000 ake a kairaki nako bwa taenikai. E a karokoa ana motikitaeka te Atua ni katoka aia waaki I-Iutaia n te tai anne. A kamaiuaki te koraki ake a nakonako n te onimaki ao ni mutiakina ana kauring Iesu.

13, 14. (a) Baikara bwaai aika a na waekoa n riki? (b) Bukin tera bwa ti riai n teimatoa ni kamatairikiira nakon kakoroan bukin taetae ni burabeti man te Baibara?

¹³ E nang riki naba aron anne n ara bong aikai. A na irekereke, kaain te Botaki ni Botannaomata ni karokoan ana motikitaeka te Atua. N aroia ana taanga ni buaka Rom ake n te moan tienture, ake a kateaki bwa a na kateimatoaa te Pax Romana (Aia Raoi I-Rom), e kateaki naba te Botaki ni Botannaomata ni boong aikai ibukin kateimatoan te raoi. E ngae ngke a kataia ana taanga ni buaka Rom n taraia raoi bwa a na aki rotaki buaka aomata n aaba ake n taai akekei, ma a bon riki ngaiia bwa taani urubekea ao ni kamaroaea Ierutarem. Ni boong aikai naba, e kaotaki n taetae ni burabeti man te Baibara, bwa aia taanga ni buaka kaain te Botaki ni Botannaomata, a na iangoa te Aro bwa te bwai ni kamangaongao, ao a na waekoa ni kamaunaa Ierutarem ae ngkai, ae taekaia Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia, n ikotaki naba ma nikiran nako Baburon ae Kakannato. (Te Kaotioti 17:12-17) Eng, e a kaan kamaunakiia Aaro aika kewe.

¹⁴ Kamaunakin Aaro aika kewe, e na kanikinaea moanakin te rawawata ae korakora. N raabanen te rawawata ae korakora, ao a nang kamaunaki nikiran nako bwain te waaki ae ngkai. (Mataio 24:29, 30; Te Kaotioti 16:14, 16) E kateimatoaira te nakonako n te onimaki, bwa kamatairikiara nakon kakoroan bukin taetae ni burabeti man te Baibara. Ti aki mwamwanaki n iangoia bwa bwaai ake e karaoi te Botaki ni Botannaomata, aongkoa ana aanga te Atua ni karekea te raoi ni koaua ao te mweeraoi. Tiaki ngkanne te koaua bwa ti kaotia n nanomatoara ae e “a kaan ana bong Iehova ae kakanato”?​—Tebania 1:14.

Tera Aron Karuanikain te Nakonako n Ane Noraki?

15. E ngae ngke a kakabwaiaki tibun Iteraera iroun te Atua, ma tera are a mwane iai?

¹⁵ N rongorongoia I-Iteraera ngkoa, e kaotaki iai karuanikain are ti na kariaia te nakonako n ane noraki bwa e na kamamaraa ara onimaki. E ngae ngke a nori rekenikai ake tebwina tibun Iteraera ake a kamaamaeaki iai antin Aikubita aika kewe ao imwina a kainaaomataki n te aro ae moan te kamimi rinanon Taari are Uraura, ma a aki ongotaeka bwa a karaoa te kao-te-teei te koora ao ni moanna n taromauriia. A aikoa kona n taotaon nanoia ao ni moanna ni kua n tataningaa Mote, are e a “iremwe . . . n ruo man te maunga.” (Te Otinako 32:1-4) E kairiia te aki-taotaonakinnano bwa a na taromauriia te bouannanti ae noraki ni mataia. Nakonakoia n ane noraki e kammaraka Iehova, ai ngaia are a tiringaki iai “tao teninga te aomata.” (Te Otinako 32:25-29) Ai kananokawaki ra ngkana te tia taromauriia Iehova ni boong aikai, e karaoi motinnano ake e na kaota iai aki-onimakinan Iehova ao n aki kakoauaa ana konabwai ni kakoroi bukin ana berita nako!

16. A kanga n rotaki buaka aroia tibun Iteraera n te bwai are a noria?

¹⁶ A rotaki buaka tibun Iteraera ni bwaai tabeua riki aika noraki. Te nakonako n ane noraki e kairiia bwa a na maakuia aia kairiribai. (Warekaia Iteraera 13:28, 32; Te Tua-Kaua 1:28) E kairiia bwa a na karitei nakon ana kairiri Mote are e anganaki mairoun te Atua, ao a ngurengure ibukin aroia ni maiu. A kairaki n uarereken aia onimaki bwa a na tangira riki Aikubita are e tauaki arona irouia taimonio, nakon tangiran te Aba ni Berita. (Warekaia Iteraera 14:1-4; Taian Areru 106:24) Ai maraki ra nanon Iehova ngke e a bon nora raoi aroia ana aomata n aki-karinerine ibukin te Uea are a aki kona n noria!

17. Tera ae e kairiia tibun Iteraera bwa a na rawa nakon ana kairiri Iehova n ana bongi ni maiu Tamuera?

¹⁷ N ana bong ni maiu te burabeti are Tamuera, ao te natannaomata are Iteraera are e reke akoana, e reketaati naba n te nakonako n ane noraki. A a moanna n tangira aia uea are a na kona n noria. E ngae ngke e kaotia Iehova bwa ngaia aia Uea, ao ai aron ae e aki tau aei irouia bwa a na nakonako n te onimaki. (1 Tamuera 8:4-9) A reke kaia iai ibukina bwa a burababa n totokoa ana kairiri Iehova ae moan te raoiroi, ao a tangiria riki ni katotongia natannaomata ake i rarikiia.​—1 Tamuera 8:19, 20.

18. Baikara reireiara aika reke ibukin karuanikain te nakonako n ane noraki?

¹⁸ Ti iangoa ara iraorao ae tamaroa ma te Atua bwa te bwai ae moan te kakawaki, ngkai ti riki bwa ana toro Iehova ngaira ni boong aikai. Ti ingainga ni kan reiakin reirei aika kakawaki man bwaai ake a a tia n riki n taai aika nako, ao ni maiuakin. (I-Rom 15:4) Ngke a nakonako tibun Iteraera ni baika noraki, ao a mwanuokina are e kairiria te Atua rinanon Mote. Ngkana ti aki taratara raoi, ti kona naba ngaira ni mwanuokina, are Iehova ae te Atua ao Mote are Kakannato, are Iesu Kristo, a kaira ngkai te ekaretia ni Kristian ni boong aikai. (Te Kaotioti 1:12-16) Ti riai n tarataraira raoi ni kaineti ma bwainan aia iango aomata ibukin ana botaki Iehova ae mena i aon te aba. Bwainan aia iango anne, e kona ni kairira bwa ti na ngurengure, ma n aki karineia akana rineaki iroun Iehova bwa ana tia tei, ao ni kakeaa bongan te amwarake n taamnei ae katauraoaki iroun “te toro ae kakaonimaki ae wanawana.”​—Mataio 24:45.

Nanomatoa n Nakonako n Ane Noraki

19, 20. Tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia, ao bukin tera?

¹⁹ E taku te Baibara: “Ti aki kaunrabata ma te raraa ma te iriko, ma ti kaunrabata ma taian uea, ma ake a korakora, ma taan tauu taekan aonaba aika taan taua aron te ro aei, ma taanga n taamnei aika buakaka ake i aani karawa.” (I-Ebeto 6:12) Boton te kairiribai bon Tatan te Riaboro. Tiana bon kamaunakin onimakinan Iehova iroura. E na aki katuka te aeka ni kairoro teuana are e na katibanakoira man ara motinnano ni beku iroun te Atua. (1 Betero 5:8) Tera ae e na kamanoira man kamwaneakira rinanon taraan ana waaki Tatan? Te nakonako n te onimaki ao tiaki n ane noraki! Onimakinan ao kakoauan ana berita nako Iehova, e na kamanoira man ‘uruan ara onimaki kaanga ai aron te kaibuke ngkana e uruaki.’ (1 Timoteo 1:19) Ma ti bia kananomwaakaira n nakonako n te onimaki n taai nako, ao ni kakoauaa raoi ana kakabwaia Iehova. Ao ti bia teimatoa n tataro bwa ti aonga ni kamanoaki man bwaai ni kabane ake a na riki n taai aika a na roko.​—Ruka 21:36.

²⁰ Ngkai ti nakonako n te onimaki ao tiaki n ane noraki, iai iroura Teuare karaoa te banna ni katoto ae moanibaan te raoiroi. E taku te Baibara: “E kamarakaki naba Kristo i bukimi, ao E katuka te aro ae kam na kakairi iai, ba kam na tou mwini mwanekana.” (1 Betero 2:21) Te kaongora ae imwina e na maroroakina aron te teimatoa n nakonako n te onimaki.

Ko Uringnga?

• Tera reireiam man ana katoto Mote ao Etau ibukin te nakonako n te onimaki, ao tiaki n ane noraki?

• Tera teuana kiingin kararoan te mataai-ni-kanibwaibwai?

• E a kanga te nakonako n te onimaki ni buokira ni kararoaa te kaantaninga are e rangi n raroa nako te toki?

• Bukin tera bwa e karuanikai te nakonako n ane noraki?

[Taamnei n iteraniba 13]

E nakonako n te onimaki Mote

[Taamnei n iteraniba 14]

Te koaua bwa a aki toki ni kararoako man karaoan nanon te Atua waaki ni kakibotu?

[Taamnei n iteraniba 16]

E a kanga ni kamanoko te kakauongo raoi nakon Ana Taeka te Atua?