E Bon Tau Ni Katiteuanaaki Kamoamoaan Iehova Iroura
“Kam na kamoamoa [Iah] Iehova”!—TAIAN ARERU 111:1.
1, 2. Tera nanon “Areruia” ao tera aroni kamanenaana n Te Koroboki ni Kristian ae Tabu n te Taetae ni Kuriiti?
“ARERUIA”! Anne te taeka ni mimi ae e aki toki n ongongo te aba n aia umwantabu Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia. A aki toki aomata tabeman ni kamanena te taeka aei ni katoa bong ibukini katuruturuan te bwai ae a taekinna. E karako naba ae a ataa nanona ae tabu bwa e irekereke ma te Atua ao anuani maiuia aomata aika bati ake a kakamanena, a boni kamatauningaa te Atua. (Tito 1:16) E kabwarabwaraaki n rikitinaren te Baibara teuana bwa “Areruia,” bon te “taeka ae kamanenaaki irouia taani korei areru aika kakaokoro ibukini kaoaia aomata ni kabane bwa a na kaai ni kamoamoaa Iehova ma ngaiia.” Ni koauana, a katerea nanon te taeka ae “Areruia” taan rabakau n te Baibara aika bati bwa “kam na ‘kamoamoaa Iah,’ [ae nanona] Iehova.”
2 E mataata bwa te taeka anne n te Baibara ae Ana Taeka te Atua n Taian Areru 111:1 e rairaki bwa “kam na kamoamoa [Iah] Iehova”! E oti aua te tai te taeka ae areruia n te taetae ni Kuriiti n te boki ae Te Kaotioti 19:1-6 ibukini kauringan tokin Aaro aika kewe. Ngkana e roko te tai anne, iai ngkanne bukina ae okoro ngkai a nang kamanena te taeka ae “Areruia” taan taromauri ni koaua ma te karinerine.
Ana Mwakuri Aika Kakannato
3. Tera oin raoi bobotakira ni katoatai?
3 E kaotii bukina aika bati te tia otea Taian Areru 111 ngkai e bon tau ni katiteuanaaki kamoamoaan Iehova iroura. E taekinaki ae kangai ni kibuna 1: “N na katituaraoa Iehova n nanou ni kabanea, I buakon aia kabowi akana raoiroi, ma te botaki n aomata.” Titeboo aia namakin Ana Tia Kakoaua Iehova ni boong aikai ma anne. Oin raoi bobotakira ni katoatai n ara ekaretia nako ao n ara bwabwaro nako aika bubura, bon ibukini kamoamoaan Iehova.
4. A na kanga aomata ni kona n ukoukori ana mwakuri Iehova?
4 “A ababaki ana makuri Iehova, Ao a ukoukoraki irouia akana tangiri ni kabaneia.” (Taian Areru 111:2) Nora te taeka ae “ukoukoraki.” Ni kaineti ma te boki teuana, e kona ni kaineti te kibu aei nakoia aomata aika “taua raoi ma nanoia n neneri ao ni kananoi aia iango i aon ana mwakuri te Atua.” A boni mwaiti ana kantaninga Iehova aika kamimi ni kaineti ma ana karikibwai nako. E kaaki taai, te aonnaba ao namwakaina ni nneia aika riai ao a kaai n reitaki i marenaia baikai ni kabane n te aro are e a kona n reke nakon ara aonnaba te kabuebue ae tau ao te oota, te tairiki ao te ngaina, taai aika bibitaki ao ai te iabuti ma te ora.
5. Tera ae e a tia ni kaotaraeaki man rikiraken otaia aomata ibukin te iuniweeti?
5 E rangi ni bati aia kukune taan rabakau ibukini nnen ara aonnaba aei n ikotaki ma buraneti nako aika katobibia taai ao ai uana naba ma mronronin, abwakin ao buburan namwakaina ae tau ibukini baika kainnanoaki n te aonnaba. A boni katamaroaaki ao a katoatai ni bibitaki taai n taabo tabeua mani babairean raoi nneni bwaini karawa aikai ao reitakia i marenaia n te aro ae kaan. Irarikina, e rangi ni bati ae e a tia n reiakinaki mani karauan raoi baireani bwaai n te aro ae mwaatai n aroni kammwakuran te ang, te ai, katikitikin te aonnaba ao a a bati riki i nanon te iuniweeti. Ai ngaia are n te kaongora ae “The Designed ‘Just So’ Universe,” ao e taekina iai ae kangai temanna te intinia ae mwaatai: “E kai ota te aba n aroia taan rabakau aika bati ngkai a a tia ni bitii aia iango i nanon 30 te ririki n nako, ike a a kariaia iai bwa e kangaanga kabwarabwaraan ae a nangi boni kakoauaa naba bwa e manennanti n riki te iuniweeti. Iai bwaai ni kakoaua ake ti a kona ni kakoauaa bwa bon iai te tia karikibwai ae wanawana, ngkana ti a rikirake riki n ota n aroni karauakin raoi karaoan ara aonnaba.”
6. Tera am namakin n aroni karikaia aomata iroun te Atua?
6 Te anga riki teuana ibukini kaotiotani kamimin te karikibwai bon aroni karikara iroun te Atua. (Taian Areru 139:14) Ni karikaia aomata, e angania aia iango, rabwataia ma bwaina nako aika tabwanin raoi aika riai, aia konabwai ao aia ataibwai ni mwakuri. N te katoto, iai te kakai ae irekereke ma ara konabwai ake e anganira te Atua n aron te konabwai n taetae ao ni kakauongo, n ikotaki naba ma te konabwai ni koroboki ao ni wareware. A boni kona n reke irouia aomata aika bati aaro ni konabwai akanne. Iai naba iroum te mwakuri ni kateitei ae kamimi ae boni karaoan rabwatam ke tein rabwatam. Ai bon te kamimi karaoan rabwatara ao arora ni kona ni kakammwakuri ao aroni butin naba taian chemical n te rabwata aika kateimatoa ara namakin ao maiura. Ma ae kakawaki riki nakon akanne, bon taian ia n namakin aika kamimi ake a uarongorongo i marenan te kaburoro ma te rabwata n aron ae ti a kona n noraaba, ni kakauongo, n aroboi, n nokangkang ao n namakinaaba. Aio te bwai ae riaon ae a kona n ataia taan rabakau. Ni koauana, a kona ni karaoi bwaai aomata tii man aia iango, noraabaia, kakauongoia, aia aroboi, aia nokangkang ao namakinaabaia ake a a tia ni bungiaki ma ngaai. E bon aki kona naba te intinia ae mwaatai ae e a tia ni kataneiaaki raoi ni karaoa te bwai teuana ae titeboo tamaroana ao manenana ma tabonibaira ma waebuara aika tebwina ake a a tia ni karaoaki n te aro ae rangi n tamaroa. Titirakiniko ni kangai, ‘A kona ni karaoaki mwakuri aika tamaroa n aroni korobanna ao kateitei ngkana ti aki mwaatai ni kamanenai tabonibaira aika e anganira te Atua?’
Ana Mwakuri te Atua Aika Kakannato ao Aroarona
7. E aera ngkai ti riai n iangoa te Baibara bwa teuana mai buakon ana mwakuri te Atua aika kakannato?
7 E irekereke naba ana mwakuri Iehova aika kakannato ma bwaai riki tabeua aika rangi n tamaroa ake e a tia ni karaoi ibukia botannaomata, n aron ae kabwarabwaraaki n te Baibara. Te boki ae te Baibara bon teuana mai buakon ana mwakuri Iehova aika kakannato ao a boraoi kanoani booki aika i nanona. E kaokoro ma booki nako bwa e ‘kairaki koreana rinanon taamnein te Atua ao e manena nakon te reirei.’ (2 Timoteo 3:16) N te katoto, ni moani bokin te Baibara ae Karikani Bwaai, e kabwarabwaraaki iai aron te Atua ni kamauna te buakaka mai aon te aba n ana bong Noa. Te kauoua ni boki ae Te Otinako, e kaotaki iai aron Iehova ni kakoauaa riaina n tautaeka rinanoni kamaiuaia I-Iteraera man tautoronakia irouia I-Aikubita. Tao e iangoi baikana a riki akanne te tia areru ngke e a kairaki bwa e na kangai: “Te karineaki ma te mimitong ana makuri [Iehova]: Ao e tei matoa ana raoiroi n aki toki. E karaoa kanuringan ana makuri aika kamimi: E akoi Iehova ao E atataiaomata.” (Taian Areru 111:3, 4) Ko aki ngkanne kakoauaa ae ana mwakuri Iehova ake rimoa ni karokoa baika e karaoi ni maium ngkai, ko a kauringaki iai ‘karineana ao mimitongina’?
8, 9. (a) N aaro raa ae e kaokoro iai ana mwakuri te Atua ma mwakuri aika bati aika karaoaki irouia aomata? (b) Baikara aroaron te Atua tabeua aika kakawaki iroum?
8 Noria bwa e katuruturui naba aroaron Iehova aika rianako te tia areru n aron te raoiroi, te atataiaomata ao te nanoanga. Ko bon ataia ae aia mwakuri aomata aika bubure a burenibwai ni boto i aon te raoiroi. N angiin te tai ao a riki imwin te mwangainrang, te bakantang ao te kainikatonga. E kakoauaaki anne n aia bwai aika kamamate aomata ake a karaoi ibukini buaka ibukini karekeani kaubwain te aba. A karika te maaku ae korakora baikai ao te nanokawaki ae rangi n riao irouia aomata aika mirion ma mirion aika akea aia bure. A mwaiti naba mwakuri ake a a tia ni karaoaki mai imwin karawawataia aomata aika maiu ni kainnano. Te katoto n aei ae a kona n taekinna aomata aika bati, boni kammwakuraia tooro bwa a na katei taiani pyramid. A kamanenaaki auti aikai tii ibukini nneia n taunaki taiani Barao aika kainikatonga. Irarikin anne, a bati aia mwakuri aomata ni boong aikai aika aki tii karawawataia aomata ma a bon “urua aon te aba” naba.—Wareka Te Kaotioti 11:18.
9 Ai boni kaokorora aei ma ana mwakuri Iehova aika boto i aon te raoiroi n taai nako! A irekereke ana mwakuri ma ana babaire n nanoanga ibukini kamaiuaia taani bure. Ni katauraoan te karea ni kaboomwi iroun te Atua, e a boni ‘kaota iai arona n raoiroi.’ (I-Rom 3:25, 26) Ni koauana, “e tei matoa ana raoiroi n aki toki”! Ibukini ngkanne ana atataiaomata, e a tia ni kaotaki n aron te Atua n taotaona nanona nakoia aomata aika bubure. N tabetai, e bon akoia naba aomata bwa e bubutiia bwa a na kitan aroia aika kammaraki bwa a na karaoa ae raoiroi.—Wareka Etekiera 18:25.
E Kakaonimaki Iehova Nakon Ana Berita
10. Tera te katoto ibukin te kakaonimaki are e kateia Iehova ni kaineti ma ana berita ma Aberaam?
10 “E angania akana makua kanaia: E na aki toki n ururinga ana berita.” (Taian Areru 111:5) E taraa n ae te bae e nanonna ikai te tia areru bon te berita ma Aberaam. E berita Iehova bwa e na kakabwaiaa ana kariki Aberaam ao e taekinna naba bwa a na bwain aia mataroa aia kairiribai. (Karikani Bwaai 22:17, 18; Taian Areru 105:8, 9) Ni moani kakororaoani berita akanne, e riki ana kariki Aberaam bwa te natannaomata ae Iteraera. E rangi ni maan te natannaomata anne n tautoronaki i Aikubita, ma imwina ao “te Atua E uringa ana berita ma Aberaam” ao e a kamaiuia. (Te Otinako 2:24) E bon oti korakoran nanon Iehova n tituaraoi n ana mwakuri ake e karaoi nakoia. E katauraoa te amwarake ibukini marurungin rabwataia ao te amwarake n taamnei bwa a aonga ni buokaki iai n tou mwin ana kaetieti. (Te Tua-Kaua 6:1-3; 8:4; Neemia 9:21) N tienture ake imwina, a aki toki n tannako mairoun te Atua te natannaomata aei, e ngae naba ngke e kanakoia ana burabeti bwa a na kaumakiia bwa a na oki. E raka i aon 1,500 te ririki imwini kainaomataaia tibun Iteraera mai Aikubita iroun te Atua, ao e a kanakoa Natina ae ana rikitemanna nako aon te aba. A rawa nakon Iesu angia I-Iutaia ao a kariaia bwa e na tiringaki. Ao ibukin anne e a katea te natannaomata n te aro n taamnei ae boou Iehova ae “ana Iteraera te Atua.” A uaia te natannaomata anne ma Kristo n riki bwa ana kariki Aberaam n te aro n taamnei, are e taetae ni burabetinna ngkoa Iehova bwa a na kakabwaiaaki botannaomata irouna.—I-Karatia 3:16, 29; 6:16.
11. E kanga Iehova n teimatoa n “uringa ana berita” ma Aberaam?
11 E teimatoa Iehova n “uringa ana berita” ao kakabwaia ake a beritanaki rinanona. Ni boong aikai, e kakatauraoi amwarake n taamnei aika rangi ni mwaiti n taetae aika a raka i aon 400 mwaitiia. E teimatoa naba ni kaekai ara tataro ni kaineti ma baika ti kainnanoi ibukini marurungira n aron ae taekinaki ni kangai: “Ko na anganira karara ae ti a tau iai ni bongi nako.”—Ruka 11:3; Taian Areru 72:16, 17; Itaia 25:6-8.
Mwaakan Iehova ae Kakamaaku
12. N te aro raa are a anganaki iai I-Iteraera rimoa “abaia botanaomata ba abaia”?
12 “E kaota mwakan ana makuri nakon ana botanaomata, Ngkae E angania abaia botanaomata ba abaia.” (Taian Areru 111:6) Teuana te bwai are riki ae rianako arona n rongorongon Iteraera rimoa are tao e bae n iangoia te tia areru, boni kainaomataaia I-Iteraera mai Aikubita n te aro ae kamimi. Ngke e a kariaia Iehova bwa a na rin n te Aba ni Berita tibun Iteraera, a a kona ngkanne n tokanikai i aoia tautaeka ake i mainikun ao maeaon te Karaanga ae te Ioretan. (Wareka Neemia 9:22-25.) Eng, e angania I-Iteraera Iehova “abaia botanaomata ba abaia.” Ai kamimira mwaakan te Atua aei!
13, 14. (a) Tera aroni kaotiotani mwaakan te Atua ni kaineti ma Baburon are tao e bae n iangoia te tia areru? (b) Baikara riki ana mwakuri aika kakannato Iehova ake e a tia ni kakororaoi ibukini kainaomataaia aomata?
13 Ti bane n ataia raoi bwa e ngae ngke e karaoi bwaai ni kabane ibukia I-Iteraera Iehova, ma a bon aki kaotiota karineana ke karineaia aia bakatibu naba ake Aberaam, Itaaka ao Iakoba. A teimatoa ni karitei ni karokoa e a kairaki Baburon iroun te Atua bwa e na kanakoia mai abaia, ao ni kairiia bwa taenikai. (2 Rongorongo 36:15-17; Neemia 9:28-30) Ngkana e koaua are a taekinna taan rabakau n te Baibara tabeman, bwa e maiu te tia otea Taian Areru 111 imwin okia I-Iteraera mani kataenikaiakia i Baburon, iai ngkanne bukina riki iroun teuanne ngkai e kamoamoaa Iehova ibukin Ana kakaonimaki ni koaua ao mwaakana. E kaotii aroarona akanne te Atua rinanoni kainaomataia I-Iutaia mai Baburon ae te embwaea are iai ana oi n tua bwa e na aki kainaomataia ana taenikai.—Itaia 14:4, 17.
14 Tao nimaua te tienture imwina, ao e a kamanena mwaakana Iehova n te aro ae rangi ni kakannato riki rinanoni kainaomataaia aomata aika raraoma ni koaua man tautoronakia n te bure ao te mate. (I-Rom 5:12) Uaan aei teuana, e a reke iai angaia aomata aika 144,000 mwaitiia n riki bwa taan rimwini Kristo aika kabiraki n te taamnei. N 1919, e a kamanena mwaakana Iehova ni kainaomataia nikiraia taani kabiraki aika karako mwaitiia man tautoronakia n Aaro aika kewe. E tii kona ni bukinaki mwaakan te Atua ni baike a a tia ni kakororaoaki irouia taani kabiraki n tain te toki aei. Ngkana a kakoauaaki te koraki aei bwa a kakaonimaki ni karokoa mateia, a nang kaai ngkanne n tautaekana aon te aba ma Iesu Kristo mai karawa, bwa a aonga ni kakabwaiaaki aomata aika raraoma ni koaua. (Te Kaotioti 2:26, 27; 5:9, 10) A na bon abana te aba n te aro ae e a rangi n raababa riki nakoia I-Iteraera rimoa.—Mataio 5:5.
Booto n Reirei Aika Teimatoa n Aki Toki ao n Onimakinaki
15, 16. (a) Baikara baike a mena naba i buakon ana mwakuri bain te Atua? (b) Baikara tuua ake e angania I-Iteraera rimoa te Atua?
15 “Te koaua ma te kaeti-taeka aia makuri baina [Iehova]; A bane ni kakaonimaki ana tua. A matoa n aki totoki, A karaoaki n te koaua ma te eti.” (Taian Areru 111:7, 8) Mai buakon “aia makuri baina [Iehova]” boni baaba aika uoua aika karaoaki man te atibu ake a koreaki iai tuua aika tebwina aika kakawaki ibukia I-Iteraera. (Te Otinako 31:18) A aanaki tuua aikai n ikotaki naba ma tuua ni kabane ake kanoan te berita n Tua Rinanoni Mote i aoni booto n reirei aika teimatoa n aki toki ao n onimakinaki naba.
16 N te katoto, e kangai teuana mai buakoni kaetieti, ke tuua ake ni baaba akekei: “Te Atua ae I tauanen Ngai ae Iehova ae Atuam.” E manga taekinaki naba iai imwina riki bwa Iehova e kaotiota ‘akoaia nga aika tangiria ma n tau ana taeka.’ Iai naba ni baaba aika karaoaki man atibu aikai, booto n reirei aika kona ni kamanenaaki n taai ao n aaro nako n aron ae kangai, “karinea tamam ma tinam” ao “Ko na tai ira,” n ikotaki naba ma te tua ae katereterea riaini karekean te wanawana ni kaineti ma katabuani mataaiakinan aia bwai aomata.—Te Otinako 20:5, 6, 12, 15, 17.
Ara Tia Kamaiu ae Tabu ao ni Kakamaaku
17. Baikara bukina ngkai a riai tibun Iteraera ni karinea aran te Atua n aron ae tabu?
17 “E kanakoa te maiu nakon ana botanaomata; E tua ana berita n aki toki: E tabu arana ao e riai ni karineaki.” (Taian Areru 111:9) Tao te tia areru e bon iangoa naba kakaonimakin Iehova nakon ana berita ma Aberaam. Ni kaineti ma anne, e bon aki kitania ana aomata Iehova ngke a tautoronaki moa i Aikubita rimoa ao imwina ngke a a riki bwa taenikai i Baburon. E boni kamaiuia ana aomata te Atua n taai akana uatai akanne. E ngae naba ngke tao tii uoua baike a kakororaoaki ibukia I-Iteraera, ma a bon riai naba n tia ni karinea aran te Atua ae tabu.—Wareka Te Otinako 20:7; I-Rom 2:23, 24.
18. E aera ngkai ko namakinna bwa uouotan aran te Atua bon te mwioko ae riai?
18 Anne aroia naba Kristian ni koaua ni boong aikai, ake a a tia ni kamaiuaki man akean aia kantaninga ae raoiroi ibukin tautoronakia n te bure ao te mate. Ti riai ni karaoa ara kabanea n tamaroa ni kaboraoi maiura ma te moani bubutii n te tataro ni katoto ae kangai: “E na tabuaki aram.” (Mataio 6:9) E riai n rin i nanora maakan te Atua ngkana ti kaatuua iaiangoan nanon te ara ae mimitong aei. E eti ana iango te tia korea Taian Areru 111 ni kaineti ma maakan te Atua ngke e kangai: “Moan rikin te rabakau maakan Iehova; Bon iai nanowanawanaia ae raoiroi akana toua mwin ana taeka ni kabaneia.”—Taian Areru 111:10.
19. Tera ae ti na rinanona n te kaongora ae imwin aei?
19 Ti na boni buokaki n ribaa te buakaka ngkana ti maaka te Atua ma te nano ni karinerine. E na buokira naba bwa ti na kakairi n aroaron te Atua aika tamaroa n aron ae kaotaki n Taian Areru 112, ake ti na rinanoi n te kaongora ae imwin aei. E kaotaki naba n te areru anne te aro are ti na kona iai ni maeka i buakoia aomata aika mirion ma mirion ake a na kimwareirei ni kamoamoaa te Atua n aki toki. Bwa bon anne ae e kantaningaia bwa e tau n reke irouna. “E aki toki n tei matoa kamoamoana.”—Taian Areru 111:10.
Titiraki Aika Kananoa te Iango
• E aera ngkai e bon tau ni katiteuanaaki kamoamoaan Iehova iroura?
• Baikara aroaron Iehova aika kaotaraeaki n ana mwakuri?
• Tera ae ko iangoia ibukin te mwioko ae riai ae uouotan aran te Atua?
[Taamnei n iteraniba 20]
Kamoamoaan Iehova iroura boni ngaia oin raoi bobotakira ni katoatai
[Taamnei n iteraniba 23]
A bane n aanaki ana tua Iehova i aoni booto n reirei aika teimatoa n aki toki ao n onimakinaki