Kaaro

“E TAEKINAKI ae kangai n te Baibara: “Noria, boni bwaai n akoi mairoun Iehova naati: Ao boon te raoiroi uaan te biroto.” (Taian Areru 127:​3, BG) Ngaia are e bon aki kamimi ngkana a butimwaea natiia ae e a tibwa bungiaki ma te kimwareirei ae korakora kaaro aika Kristian.

Irarikin te kimwareirei, e irianaki bungian te tei ma karaoani mwioko aika rangi ni kakawaki. E riai ni kang amwarake aika baeranti ni katoatai te teei ngkana e na rikirake bwa te ikawai ae marurung. Ngkana e na tei n nene te teei ibukin te taromauri ae koaua, e kainnanoa te amwarake n taamnei ao aia kairiri ana karo ake a kananomwaakaia ni karin i nanona ana boto n reirei te Atua. (Taeka N Rabakau  1:8) N ningai are e na moanaki iai te reirei ni kataneiai anne ao tera iriana?

A KAINNANOA REIREIAIA KAARO

Iangoa te baere riki nakon te I-Tan ae arana Manoa are e maeka ni kaawan Tora i aon Iteraera rimoa. E kaongoaki buuni Manoa are kanoabo iroun ana anera Iehova bwa e na bungia te nati te mwaane. (Taani Motiki-Taeka 13:​2, 3) Akea te nanououa bwa a rangi n rotaki n te kimwareirei Manoa are kakaonimaki ma buuna n te bwai ane e na riki anne. Ma bon iai naba tabeaiangaia aika kangaanga riki. Ngaia are e a tataro Manoa ni kangai: “Te Uea, I butiko ba e na manga roko i roura ana aomata te Atua are Ko kanakomaia ngkoa, ao e na reireinira ae ti na karaoia nakon te tei ae na bungiaki.” (Taani Motiki-Taeka 13:​8, BG) A tabeaianga Manoa ma buuna ibukini kaikawaakin natiia. A reireina natiia ae Tamton ma te aki nanokokoraki taekan ana tua te Atua ao e noraki bwa e nakoraoi aia kakorakora. E taekinaki n te Baibara ae kangai: “E a tiba mamakuri [i nanon Tamton] tamnein Iehova.” Ibukin anne, e karaoi mwakuri aika bati aika korakora Tamton ngkai boni ngaia temanna mai buakoia aia tia moti tibun Iteraera.​—Taani Motiki-Taeka 13:25; 14:​5, 6; 15:​14, 15, BG.

N ningai are e riai ni moanaki iai te reirei ni kataneiai nakon te teei? E reireinaki Timoteo “mangke te merimeri” taekan “te koroboki ae tabu” iroun tinana ae Eunike ao tibuna ae Roiti. (2 Timoteo 1:5; 3:15) Eng, e moanaki te reirei ni kataneiai n te Koroboki ae Tabu nakon Timoteo mangke te merimeri.

A wanawana kaaro aika Kristian n tataro ibukin te kairiri ao ni kamani baireia bwa a aonga ni kona ni moana reireian natiia “mangke te merimeri.” E taekinaki ae kangai n Taeka N Rabakau 21:5 (BK): “Ane e taningamarau ni babaire ao e na tekeraoi.” A riai kaaro ni kaman tauraoi imwaini bungian natiia. A na riai n iai irouia baike e na bae ni kainnanoi te teei. E kakawaki naba irouia bwa e na iai aia babaire ibukini karaoani bwaai n taamnei. E riai ni moantaai ni moanaki tiaia anne ae te reirei ni kataneiai nakon te teei mangke te merimeri.

E taekinaki ae kangai n te boki ae Early Childhood Counts​—A Programming Guide on Early Childhood Care for Development: “A rangi ni kakawaki namwakaina ake imwini bungian te teei ibukini karikirakean ana kaburoro bwa e na mwakuri raoi. N te tai aei, e raka nakon are mai mwaina uabwi te tai mwaitin te synapses ae bwain te rabwata ae uouota te rongorongo i marenan cells ake n te kaburoro.” Ai wanawanara kaaro ngkana a waekoa ni kabongana te tai ae kimototo aio, are e a moana iai rikiraken ana iango te teei ibukini karinani bwaai n taamnei ao kawakinaia n ana iango!

E taku te tina ae te regular bwaiania ibukin natina te aine ae uarereke: “I a kamani kakaira natiu n te mwakuri ni minita mangke teuana ana namwakaina. E ngae ngke e aki oota n te baere e karaoaki ma I kakoauaa bwa iai uaan te moantaai ni kataneiai nakoina. Ngke ai uoua ana ririki, e a kona n anga taian turaeki ma te ninikoria nakoia naake ti boo ma ngaiia n te mwakuri ni minita.”

E karekei uaa aika kakukurei te moantaai n reirei ni kataneiai nakon te teei. Ma e ngae n anne, a kunea kaaro bwa e kona naba n iai kangaanga ngkana a angania natiia kaetieti ibukin te onimaki.

‘KABONGANAI RAOI TAAI NI KABANE’

E kona n riki bwa aia kangaanga kaaro iremweni kakammwakurin ke tangiran ao aki tangiran te bwai teuana iroun te teei. E kona ni waekoa ni bitaki tangirani ke aki tangirani bwaai tabeua irouia ataei n te tai ae kimototo. Anne bukina ae a rangi ni kiriuriu iai nanoia ao a kani katai bwaai ni kabane ake a otabwaninia. Tera ae a kona ni karaoia kaaro ni buokia natiia bwa a na iaiangoa te baere a kataia n reireinia iai?

Iangoa te baere taekinna Mote. E taekinaki n Te Tua-Kaua 6:​6, 7 (BG) ae kangai: “A na mena i nanom taeka aikai, aika I tuangko n te bong aei: ao ko na reireiia raoi natim n aikai, ma n taekin ngkana ko tekateka i nanon am auti, ao n nakonakom i nanon te kawai, ao ni wenem, ao n teirakem.” E nanonaki te taeka ae “reireiia” bwa kaokiokan te angareirei n taai nako. Te teei ae uarereke kaanga ai aron te kai ae tabe ni bwebwerake are e tangira tebokakina n taai nako. Kioina ngkai e ibuobuoki nakoia ikawai kaokiokani bwaai ake a na uringi aika kakawaki, e bon ibuobuoki naba nakoia ataei aika uarereke!

A kainnanoa te tai ae bati kaaro ngkana a reiakina ana koaua te Atua ma natiia. E kona ni kangaanga bairean te aeka n tai anne ibukin reiakinaia natim n te aonnaba ae rangi ni waekoa ni bibitaki te bong iai. Ma e taekinna te abotoro Bauro bwa ti na ‘kabonganai raoi taai ni kabane’ ibukini mwakuri ni Kristian aika kakawaki. (I-Ebeto 5:​15, 16) E na kanga ni karaoaki aei? E kona ni karekea te kangaanga kabaerantan te reirei ni kataneiai nakon te ataei, karaoani mwioko n ana botaki te Atua ao mwakuri ni kareketianti iroun te Kristian temanna ae te mataniwi are e rangi ni bati naba tabeni buuna ibukin ana regular bwaiania. A na kanga ngkanne ni kamwawaa te tai ibukin reiakinan natiia te aine? E taku tamana: “Ni katoa ingabong imwain nakou ni mwakuri, I wareware ma buu nakon natira te aine man te boki ae Karaki Man te Baibara ke te boki ae uarereke ae Neneran te Baibara ni Katoabong. N te tairiki, ti taraia raoi bwa ti na wareware nakoina imwaini matuna ao ngkana ti nako n uarongorongo ti kairia bwa raora. Ti tangiria bwa e na rinanoni baikai n ana moan ririki ni maiu.”

‘AI ARONI KANOANI KAINIKATEBE NAATI’

Ti bon tangiriia natira bwa a na ikawairake bwa aomata aika onimakinaki raoi. Ngaia are bukin te reirei ni kataneiai ae kakawaki iroura bwa a na karina tangiran te Atua i nanoia.​—Mareko 12:​28-30.

E taekinaki ae kangai n Taian Areru 127:4 (BG): “Aroni kanoani kainikatebe i nanoni bain te aomata ae korakora, ao ai aroia naba natiia aomata n aia bongi n ataei.” A kabotauaki ataei bwa ai aroni kanoani kainikatebe ake a riai ni katekea raoi te tabo ae tangiraki ni maaireaki. E aki kona ni kaoka te kainikatebe te tia katebe ngkana e a tia ni kanakoa mani nnena. A kairiraki naati aika ai aroni “kanoani kainikatebe” irouia aia kaaro tii i nanon te tai ae e aki rangi ni maan. E riai ni kamanenaaki te tai anne ni karinaki i nanoia ao n aia iango natiia ana boto n reirei te Atua.

E korea ae kangai te abotoro Ioane ni kaineti ma natina n taamnei: “Akea riki te bwai ae N na rangi ni kakaitau iai nakon aei: ae te ongo taekaia natiu bwa a teimatoa n nakonako i nanon te koaua.” (3 Ioane 4) A kona kaaro aika Kristian ni kaota te aeka ni kakaitau anne n noran natiia bwa “a teimatoa n nakonako i nanon te koaua.”