“E Bati Riki Te Mwakuri n Tai ae Riai ni Karaoaki”

BON te 1923 te ririki anne. E onrake irouia aomata mwaneaban te Kuura Ibukin te Anene ao te Kaotioti i São Paulo! Ko kona n ongo bwanaan George Young ae matoa man nene? E tabe n rairaki ana kabwarabwara man te kibuntaeka teuana imwin teuana nakon te taetae ni Botukare. A bane n roko aomata aika 585 ao n ongora raoi iai. A tabe ni kaotaki n te taamnei bokin te Baibara n te taetae ni Botukare. Ni kabanean aia kanoa ae rangi n tamaroa, a a tibwaaki nako katoton te boki ae uarereke ae atuna Millions Now Living Will Never Die! aika tebubua mwaitiia ao iai naba i buakoia tabeua n te taetae n Ingiriti, Tiaman ao Itare. E bon nakoraoi te kabwarabwara! E waekoa ni butanako taekana. E onrake te mwaneaba n tairiki aika uoua ake imwina, ibukin ongoraean te kabwarabwara riki teuana. Ma tera ae riki imwini baikai?

E a mwaing n 1867 Sarah Bellona Ferguson ma ana utu man te United States nako Brazil. N 1899, e a ataia Sarah bwa e a tia ni kunea te koaua imwin warekani booki tabeua aika aanaki man te Baibara ake e uotii mwanena ae uarereke riki nakoina man te United States nako Brazil. Kioina ngkai e mamate nanona n te wareware, e a kanakoa te booma ni bubutii taian Taua-n-Tantani n te taetae n Ingiriti. Ibukin rotakin nanona n te rongorongo man te Baibara, e a koroboki nakon Brother C. T. Russell ni kabwarabwaraa taekana bwa “te bwai ni kakoaua ae a rangi ni bati aomata n taabo aika a kaan ake a riai ni kawaraki.”

E karaoa ana kabanea n tamaroa Sarah Ferguson n tataekina te koaua man te Baibara nakoia tabemwaang, ma e aki toki n iangoia bwa antai ae e na buokia ni karikirakea riki ma ana utu n ikotaki naba ma aomata ni kabane aika raoiroi nanoia i Brazil. N 1912, e anganaki te taeka ni kaunganano man te Betaera i Brooklyn bwa iai temanna ae na roko i São Paulo ma te turaeki ae Where Are the Dead? aika nga ma nga mwaitiia n te taetae ni Botukare. N 1915, ao e taekinna neiei bwa e noria ae e mimi n taai nako ngke a kantaningaa te nako karawa n te tai ae waekoa Taan Reirei n te Baibara aika bati. Ibukini kamatataan raoi ana iango, e a korea ae kangai: “Tera ae na riki nakoia te koraki ake i Brazil ao Amerika Maiaki ni kabutaa? . . . Ngkana ko iangoa totoakaein te aba ae Amerika Maiaki n te aonnaba, e na bebete iai noran ae e bati riki te mwakuri n tai ae riai ni karaoaki.” Eng, e rangi ni bati riki te mwakuri n tai ae na karaoaki!

Tao n 1920 ao a irii bobotaki n ekaretia tabeua ni kaawan Amerika ae New York City, kaimoa aika rooro n rikirake mai Brazil aika waniman ngke e tiriba aia manuao. N okia nako Rio de Janeiro, a a tibwaa nako aia kantaninga ae boou are a a tibwa reiakinna man te Baibara ma tabemwaang. E aki maan imwin anne, ni Maati 1923, e a roko George Young ae te tia mwamwananga ke te mataniwi ae mwamwananga i aon Rio de Janeiro ike e a kuneia iai tabeman aika butimwaea te koaua. E baireia bwa a na rairaki booki ao maekatin aika bati nakon te taetae ni Botukare. E waekoa ni mwananga Brother Young nako São Paulo ao imwina e nakon te kaawa teuana ae bubura ma kaaina aika tao 600,000 mwaitiia. Ikanne are e anga iai ana reirei ao n tibwaa nako katoton te boki ae uarereke ae atuna Millions n aron are e taekinaki ni moan te kaongora aei. E ribootinna ni kangai: “Ngkai bon tii ngai, I riai n tii onimakina te katanoata n te nuutibeeba bwa buokau.” E reitia ni kangai: Aikai “kabwarabwara ibukia aomata nako ake a moani katanoataaki i aan ana boutoka te botaki ae te I.B.S.A.a i Brazil.”

N te ribooti i Brazil n Te Taua-n-Tantani ae bwain Ritembwa 15, 1923 ao e taekinaki iai aei: “Ngke ti iangoia bwa e moanaki te mwakuri ikanne n Tun 1, bon akea booki ao maekatin irouia n te tai anne, ma e rangi ni kamimi aroni kakabwaiaan te mwakuri iroun te Uea.” E reitaki nako kanoan te ribooti bwa mai buakon ana kabwarabwara ibukia aomata nako Brother Young aika 21 i São Paulo n Tun 1 nakon Tebetembwa 30, a ongoraeaki 2 mai iai irouia aomata aika 3,600 mwaitiia. E a butanako teutana imwin teutana rongorongon te Tautaeka n Uea i Rio de Janeiro. Ao i nanon tii tabeua te namwakaina, e a raka i aon 7,000 ara boki aika aanaki man te Baibara n te taetae ni Botukare ake a a tia n tibwaaki nako! Irarikin anne, e moani karaoaki Te Taua-n-Tantani ae bwain Nobembwa-Ritembwa 1923 n te taetae ni Botukare.

E kawaraki Nei Sarah Ferguson iroun George Young ao e taekinaki n Te Taua-n-Tantani ae kangai: “E rin n te ruu te tari te aine anne ao e kainabwabu i nanon tabeua te tai. E taua baini Brother Young ao e kamwataua taraakina ao imwina e taku: ‘E koaua ae bon te tia Mwamwananga ngkoe?’” N te tai ae waekoa, e a bwabetitoaki neiei ma natina aika aman. Ni koauana, e a tia n tataninga i nanon 25 te ririki imwaini bwabetitoana! E taekinaki n Te Taua-n-Tantani ae bwain Aokati 1, 1924-E bwa a bwabetitoaki 50 i Brazil ma angiina ni kaawana ae Rio de Janeiro.

Ai 90 tabun ngkai te ririki n nako ao ti a aki riai n titiraki ni kangai: “Tera ae na riki nakoia te koraki ake i Brazil ao Amerika Maiaki ni kabutaa?” E a raka i aon 760,000 mwaitiia Taani Kakoaua ibukin Iehova ake a a tabe n tataekina te rongorongo ae raoiroi i Brazil. Ao e a tia n ongoraeaki ngkai rongorongon te Tautaeka n Uea n te taetae ni Botukare, Tibein ao taetae n aaba aika kakaokoro aika bati ni kabutaa aon Amerika Maiaki. A bon eti ana taeka Sarah Ferguson ake e taekin n 1915 aikai: ‘E bati riki ngkoa te mwakuri n tai are e riai ni karaoaki.’—Rongorongora rimoa i Brazil.