E a Tei Ana Tautaeka n Uea te Atua!

1. Tera ae ti kakoauaa raoi, ao bukin tera?

NGKANA ko tatarai kangaanga aika riiriki n te aonnaba ngkai, e kangaanga iroum kakoauaan ae a kona n nakoraoi riki? E a karako te tangira i marenaia utu n taai aikai. E a rikirake riki te iowawa ma te bangaomata irouia aomata. A bati aika a aikoa onimakina te tautaeka. Ma e oti raoi ni baikai bwa a nang moanna ni karaoiroaki riki bwaai. Bukin tera? Ibukina bwa a maiuakina raoi are e a kaman taekinaki n te Baibara ibukini “kabaneani boong.” (2Tim. 3:1-5) Akea ae kona ni kakewea ae e a koro bukin te taetae ni burabeti aei, ao e oti mani bwaai ni kakoaua bwa e a tia Kristo Iesu n riki bwa te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua. Ma bon tii aei mai buakon taetae ni burabeti ae kaineti raoi ma te Tautaeka n Uea. E na korakora riki ara onimaki n neneran taetae ni burabeti ake tabeua riki, aika a a tia ni kakororaoaki n ririki aika tibwa nako.

2. Tera ae ti na neneria n te kaongora aei, ao bukin tera? (Aanga am kaeka man te taamnei ni moan te maekatin aei.)

² N te kaongora aei, ti na nenera iai (1) te taetae ni burabeti ae kaota te tai are e moan tei iai te Tautaeka n Uea, (2) taetae ni burabeti aika a na buokira n ataa kaotin Iesu ae aki kona n noraki, ngke e a riki bwa te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua, ao (3) taetae ni burabeti aika a na kaota aron tokia naake a kaitaraa Ana Tautaeka n Uea te Atua. Ti na noria bwa a kona taetae ni burabeti aikai ni kanimwaki n aroni bwaai ni kanimnim n te bwai n takaakaro ae te puzzle, ao e a oti naba iai te taamnei ae mataata, ni kaineti ma ana babaire Iehova ibukini baika a na riki.

MOAN TEIN TE TAUTAEKA N UEA

3. Tera ae kaotaki nakoira n te taetae ni burabeti n Taniera 7:13, 14 ni kaineti ma te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua?

³ E kaotaki n te taetae ni burabeti n Taniera 7:13, 14, bwa e na bon riki Iesu bwa te tia Kairiri ae rangi n raoiroi n Ana Tautaeka n Uea te Atua. Bon akea ae kona n onea mwina, ao a na kukurei aomata man natannaomata nako ni “beku irouna.” E kaotaki naba n ana taetae ni burabeti Taniera riki teuana, bwa e na moana ana tautaeka Iesu n tokin taai ake itiua. Ti kona n ataa te tai are e a riki iai Iesu bwa te Uea?

4. Ti kangaa ni buokaki n Taniera 4:10-17 bwa ti na ataa te ririki are e a kaueaaki iai Kristo? (Nora naba te kabwarabwara mai nano.)

⁴ Wareka Taniera 4:10-17. A tei “taai aika itiua” ibukin 2,520 te ririki. E moanaki te tai anne n 607 B.C.E. ngke a roko kaaini Baburon ni kabwakaa uean Ierutarem are te kabane man ana kaintokanuea Iehova. E toki raoi mwaitin te ririki anne n 1914 C.E., ngke e a kaueaaki Iesu iroun Iehova, are “teuare bon iai riaina” n riki bwa te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua.b—Etek. 21:25-27.

5. Tera te anga teuana ae ti kona ni kakabwaiaaki iai man te taetae ni burabeti ibukin “taai aika itiua”?

⁵ Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man te taetae ni burabeti aei? Ataakin raoi nanon te taetae ni burabeti ibukin “taai aika itiua,” e a karauaki iai nanora bwa e na boni kakororaoi ana berita te Atua n taia raoi. E a tia Iehova ni bairea te tai are e na kaueaa iai Iesu ao ni kakororaoia, ao e na boni kakoroi naba bukin taetae ni burabeti ake tabeua riki n taia raoi. Eng, “e na aki waeremwe” ana bong Iehova.—Aba. 2:3.

RIKINI KRISTO BWA TE UEA N ANA TAUTAEKA N UEA TE ATUA

6. (a) Baikara baika ti nori i aon te aba aika a kaotia bwa e a tautaeka Kristo i karawa? (b) E kangaa ni kakoauaaki aei n te taetae ni burabeti are n Te Kaotioti 6:2-8?

⁶ N raatokin ana mwakuri ni minita Iesu i aon te aba, e taetae ni burabetini baika a na riki, aika a na buokiia taan rimwina n ataia bwa e a tia ni moana ana tautaeka n uea i karawa. E taekini tabeua mai iai n aroni buaka, roongo, ao mwaeiei. E taetae ni burabetini naba rikin aoraki aika kamamate “n te tabo teuana ma teuana,” ao te katoto ibukin aei bon te COVID-19. A riki baikai bwa kanoan te bwai ae e aranaki n te Baibara bwa “te kanikina” ibukini kaotin te Kristo. (Mat. 24:3, 7; Ruka 21:7, 10, 11) E raka i aon 60 te ririki imwini maten Iesu ma okina n nako karawa, ao e a angan te abotoro Ioane te bwai ae e na kakoauaaki riki iai ae a na bon riki baikai. (Wareka Te Kaotioti 6:2-8.) A riki baikai man 1914 ngke e a riki Iesu bwa te Uea.

7. E aera bwa a rangi ni bati baika bubuaka n te aonnaba man te tai are e a Uea iai Iesu?

⁷ E aera ngkai a a rangi ni buakaka baika riiriki n te aonnaba ngke e kaueaaki Iesu? E kaotaki n Te Kaotioti 6:2 bwa te moanibwai are e karaoia Iesu ngke e riki bwa te Uea, bon te buaka. Te buaka ma antai? Te Riaboro ao ana taimonio. Ni kaineti ma Te Kaotioti mwakoro 12, e konaaki Tatan ao e a tewenakoaki nako aon te aba, ma ana taimonio. E a rangi n un Tatan, ao e a kakorakoraa rawawataia aomata n te aro are e a “reke iai kain aon te aba.”—TeKao. 12:7-12.

8. Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man noran ae a a kakororaoaki taian taetae ni burabeti ibukin te Tautaeka n Uea?

⁸ Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man taetae ni burabeti aikai? Ti ataa rikin Iesu bwa te Uea man noran te bitaki n aroaroia aomata ao te aonnaba ngkai. Ngaia are ti na aki un n aroaroia aomata ae te bangaomata ma te kairiribai, ma ti na ururingnga ae a a boni kakororaoa te taetae ni burabeti n te Baibara. E a bon tei te Tautaeka n Uea! (TaiAre. 37:1) Ao ti kantaningaa naba ririkiraken te rawawata ngkai e a uakaan riki Aremaketon. (Mareko 13:8; 2Tim. 3:13) Ko aki ngkanne kakaitau, ngkai e buokira Tamara are i karawa n ataa bukin rikini karawawata?

KAMAUNAAKIA TAANI KAIRIRIBAI NAKON ANA TAUTAEKA N UEA TE ATUA

9. Tera kabwarabwaraan te tautaeka ae mwaaka riki n te aonnaba ae te kabanea n Taniera 2:28, 31-35 ao ningai ae e kaoti iai?

⁹ Wareka Taniera 2:28, 31-35. Ti a nora naba kakoroani bukin te taetae ni burabeti aei n taai aikai. E kaotaki ni miin Nebukaneta baika a na riki “ni kabaneani boong,” imwini moanakin ana tautaeka te Kristo. E a kaman taekinaki n te Baibara bwa te kabanea n tautaeka ae mwaaka riki n te aonnaba, are e tei ibukin ‘te raurauniwae ae te biti ma te bokaboka,’ boni ngaia naba te tia kairiribai nakon Iesu. E a kamani kaoti te tautaeka aei n tain te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba, ngke e a reitaki Buritan ma Amerika ao a a ikarekebai. E taetae ni burabetinaki naba ni miin Nebukaneta are te boua, bwaai aika uoua aika e na kaokoro iai te tautaeka aei ma tautaeka ake mai mwaina.

10. (a) Tera ae ti noria irouni Buritan ma Amerika ngkai are e a kaman taetae ni burabetinaki n Taniera? (b) Tera te kangaanga ae ti riai n tarataraira raoi mai iai? (Nora te bwaoki ae “Tarataraiko Man te Bokaboka!”)

¹⁰ Te moan, e kaokoro Buritan ao Amerika ma tautaeka n te aonnaba ake a taekinaki n te miitara, bwa e kaikonakaki n te biti ae renganaki ma te tano ao te bokaboka, ao tiaki te kora ma te tirewa. E tei te bokaboka aei ibukini “kanoaia aomata,” ke aomata aika mangori. (Tan. 2:43, kbn.) Ao n aron ae ti noria n taai aikai, a aki kona taani kairiri n tautaeka aikai ni kakororaoa ae a tangiria, ibukina bwa a tangiria aomata bwa e na reke inaomataia n rinerine, e korakora aia kakaaitara, ao a tangiria bwa a na inaomata riki n aia tabo ni mwakuri.

11. Ti kangaa ni kakoauaa raoi ae ti a maeka ni kabaneani boong ngkai e a kairiri Amerika ma Buritan?

¹¹ Te kauoua, n aron ae kaikonakaki n raurauniwaen te boua are e abwabwaki, Amerika ma Buritan bon te kabanea n tautaeka ae mwaaka riki n te aonnaba ae e a kaman taekinaki n te Baibara. Akea te tautaeka riki n te aonnaba ae e na tei imwina. Ao e na boni waekoa ni kamaunaaki n Ana Tautaeka n Uea te Atua n Aremaketon ma tautaeka riki ake tabeua.c—TeKao. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Tera te bwai ni kakoaua riki teuana n ana taetae ni burabeti Taniera are e anganira te rau ma te kantaninga?

¹² Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man te taetae ni burabeti aei? Iai te bwai ni kakoaua riki teuana n ana taetae ni burabeti Taniera ae kaotia bwa ti a maeka n tain te toki. E a kaman taetae ni burabetinna naba Taniera, 2,500 tabun te ririki n nako, bwa imwini Baburon ao iai aua tautaeka aika mwaaka riki n te aonnaba aika a na kairiri i aoia ana aomata te Atua. E kaotia naba bwa Amerika ma Buritan ae te Tautaeka ae Mwaaka Riki n te Aonnaba bon te kabanea mai buakon tautaeka aikai. A karauaki nanora n aei ibukina bwa e na waekoa n roko Ana Tautaeka n Uea te Atua ni kamaunai aia tautaeka nako aomata, ao ni kairiri n te aonnaba aei ni kabutaa.—Tan. 2:44.

13. Tera ae tei ibukin “te kawaniman n uea” ao “ueea aika tengaun,” n Te Kaotioti 17:9-12, ao e kangaa ni kakororaoaki te taetae ni burabeti aei?

¹³ Wareka Te Kaotioti 17:9-12. Te urubwai are reke man te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba, e a kakororaoa te taetae ni burabeti riki teuana ibukini kabaneani boong. A tangiria taani kairiri n te aonnaba bwa a na karokoa te rau. Ngaia are n Tianuare 1920, a a katea te League of Nations are e a manga oneaki mwina n te United Nations n Okitobwa 1945. E aranaki te botaki aei bwa “te kawaniman n uea.” Ma bon tiaki te tautaeka ae mwaaka riki n te aonnaba. E reke mwaakana mairouia tautaeka ake a boutokaia. A kaikonakaki tautaeka akanne n te Baibara bwa “ueea aika tengaun.”

14-15. (a) Tera ae taekinaki ibukini “Baburon ae Kakannato” n Te Kaotioti 17:3-5? (b) Tera ae riki ngkai ni kaineti ma boutokaan te Aro ae kewe?

¹⁴ Wareka Te Kaotioti 17:3-5. N te miitara mairoun te Atua, ao te abotoro Ioane e nora te kabekaau ae “Baburon ae Kakannato,” are e tei ibukin te botaki n Aro ae kewe ae katobibia aonnaba. Tera nanon te miitara anne? A a tia botaki n Aro aika kewe ni kaai ni mwakuria ma tautaeka n te aonnaba i nanon te tai ae maan, ao ni boutokaiia naba. Ma n te tai ae waekoa, ao Iehova e na kaaki i nanoia taian tautaeka aikai te “kani kakoroa bukin ana iango.” Tera mwina? A nang buakania botaki n Aro aika kewe tautaeka akanne, ake “ueea aika tengaun.”—TeKao. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Ti kangaa n ataia bwa e a kaan tokini Baburon ae Kakannato? Ibukini kaekaan anne, ti riai n ururinga kaawani Baburon rimoa, are e kamanoaki teutana n ranin te Karaanga ae Iuberetiti. N te boki ae Te Kaotioti, ao a kaikonakaki taani boutokaa Baburon ae Kakannato aika mirion ma mirion, bwa “raan.” (TeKao. 17:15) Ma e kaotaki naba iai bwa a na “bwatakataka” ranna, ae nanona bwa a na bati taani boutokaa te botaki n Aro ae kewe ae katobibia aonnaba aika a na kitanna. (TeKao. 16:12) E a kakororaoaki te taetae ni burabeti aei ngkai, bwa a bati ngkai aika akea aia Aaro, ao a a ukoukori katokan aia kangaanga man taabo riki tabeua.

16. Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man otara n te taetae ni burabeti ibukini kaotin Aia Botaki te Botannaomata ao kamaunaani Baburon ae Kakannato?

¹⁶ Ti na kangaa ni kakabwaiaaki man taetae ni burabeti aikai? Kaotin Aia Botaki te Botannaomata ao kerikaakini mwaitiia taani boutokaa te Aro ae kewe, a bon riki bwa bwaai ni kakoaua naba bwa ti a maeka i nanoni kabaneani boong. E ngae ngke a mwaiti aika a aikoa boutokaa Baburon ae Kakannato, ma tiaki anne te bwai ae e na kamaunai botaki n Aro aika kewe. N aron ane e taekinaki mai moa, e na kaaki Iehova i nanoia “ueea aika tengaun,” ae taekaia tautaeka aika boutokaa Aia Botaki te Botannaomata, te “kani kakoroa bukin ana iango.” A na karina ni kamauna Baburon ae Kakannato natannaomata aikai, n te aro are a na boni kubanako iai kaain te aonnaba.d (TeKao. 18:8-10) E na korakora rotakia kaain te aonnaba ni kamaunaani Baburon ae Kakannato, ao a na bae naba n riki kangaanga, ma a na boni kukurei ana aomata te Atua i aani bukina aika uoua. A na kamaunaaki n aki toki Aaro aika kewe ake taani kairiribai nakon Iehova ae te Atua n te tai ae maan, ao e na waekoa n roko kamaiuara man te waaki ae buakaka ae ngkai!—Ruka 21:28.

KAITARAA TE TAI AE E NA ROKO MA TE AKI NANOKOKORAKI

17-18. (a) Ti na kangaa n teimatoa ni kakorakorai ara onimaki? (b) Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora ae imwina?

¹⁷ E taetae ni burabetinna Taniera bwa “e na rangi ni bati te atatai ae koaua.” Ao e bon riki aei! Ti a tia ngkai ni karekea te atatai ibukin taetae ni burabeti ni kaineti ma ara tai aikai. (Tan. 12:4, 9, 10) A rangi n eti raoi taetae ni burabeti aikai ao e a kakorakorai riki nanora ni kani karinea Iehova ma ana Taeka ae kaira koreana. (Ita. 46:10; 55:11) Ngaia are teimatoa ni kakorakorai ami onimaki rinanon ami taningamarau n ukeuke n reirei n te Baibara, ao ni buokiia tabemwaang ni karikirakea aia iraorao ae kaan ma Iehova. E na boni kawakinia naake a onimakinna raoi ao E na angania naba “te rau ae teimatoa.”—Ita. 26:3.

¹⁸ N te kaongora are imwina, ti na kaatuua iai maroroakinan taetae ni burabeti ni kaineti ma ekaretia ni Kristian n tain te toki. N aron ae ti na reiakinna, taetae ni burabeti aikai a kaota raoi koauan ae ti a boni mena ngkai i nanoni kabaneani boong. Ti na nori naba iai bwaai ni kakoaua riki ibukini Iesu ae ara Uea, bwa e a boni kairiri ngkai i aoia taan rimwina aika kakaonimaki ni koaua.