Te bwabwaro i Indianapolis, i Indiana n 1925
1925—Tebubua te Ririki n Nako
E KANGAI Te Taua-n-Tantani ae bwain Tianuare 1, 1925 n te taetae n Ingiriti, “A rangi n ingainga Kristian nakon rikini baika kakawaki n te ririki aei.” Ma e reitaki te kaongora aei ni kangai: “A aki riai Kristian n rangi n tabeaianga n te bae kona n riki n te ririki aei n te aro are a nang aki kimwareirei ni karaoa te baere e tangiria te Uea bwa a na karaoia.” Tera ae a kantaningaia Taan Reirei n te Baibara bwa e na riki n 1925? Ao a kangaa n teimatoa ni katabetabeia n ana mwakuri te Uea e ngae ngke a aki riki bwaai n aron are a kantaningaia?
BAENIKAIN TE BWAI AE KARIARIAAKI
N 1925 ao a bati Taan Reirei n te Baibara aika kantaningaa kaokan te aonnaba ae Bwaretaiti. Bukin tera? E kabwarabwaraa ni kangai Brother Albert Schroeder are e beku imwina riki n te Rabwata n Tautaeka: “E iangoaki bwa a nang waerake nako karawa n te tai anne nikiraia taan rimwini Kristo aika kabiraki ao ni kaaina te Tautaeka n Uea, ao a na kautaki mwaane aika kakaonimaki rimoa n aron Aberaam, Tawita ao ake tabemwaang, aika a na riki bwa tooka aika a na kaaina te tautaeka n te aonnaba ae iteran ana tautaeka n uea te Atua.” Ngke e a waakinako kanoan te ririki ao e aki koro bukin aia kantaninga, ao iai tabeman aika a un.—TaeRab. 13:12.
E ngae ngke a un, ma angiina Taan Reirei n te Baibara a teimatoa ni katabetabeia n te mwakuri n uarongorongo ao a a moanna n ataa kakawakin tabeia ae a na riki bwa taani Kakoaua ibukin Iehova. N te katoto, iangoa te mwakuri are a karaoia ibukini katanoataan te rongorongo nakon taabo aika raroa.
KATEAN RIKI TE TABO NI KANAKOBWANAA N TE RERIO
Ibukina bwa e nakoraoi aia tabo ni kanakobwanaa n te rerio ae te WBBR n te ririki are mai mwaina, a a manga katea riki teuana te tabo ni kanakobwanaa n te rerio Taan Reirei n te Baibara, ma n te tai aei i rarikin Chicago, i Illinois. Aran te tabo ni kanakobwanaa aei WORD, ae nanona te TAEKA. E ururing ni kangai Ralph Leffler ae teuare buoka naba katean te tabo ni kanakobwanaa, “N taai ni kamwaitoro n te tairiki ao e a ongoraeakinaki WORD n taabo aika raroanako.” N te katoto, iai te utu teuana ae a maeka 5,000 tabun te kiromita (3,000 maire) raroaia n te kaawa ae Pilot, i Alaska, aika a ongora n teuana mai buakon ara moani kaongora. Imwin ongoraaia ao a a kororeta te utu aei nakoia taani mwakuri n te tabo ni kanakobwanaa ni karabwaia ibukini katauraoan aia kaongora ibukin te onimaki aika kaunganano.
Maing: Taian antena aika rietata ibukin te tabo ni kanakobwanaa ae WORD i Batavia, i Illinois
Atai: Ralph Leffler ngke e mwakuri n te tabo ni kanakobwanaa
E kabwarabwaraaki nakoraoin te tabo ni kanakobwanaa n Te Taua-n-Tantani ae bwain Ritembwa 1, 1925 n te taetae n Ingiriti ni kangai: “Te tabo ni kanakobwanaa ae WORD bon teuana mai buakon taabo ni kanakobwanaa aika korakora n te United States, aika buti i aon 5,000 te watts. E rangi n raoiroi te toma iai ao a kona n ongora iai kaain te aono n te Atlantic ao te Betebeke, Cuba ao te tabo ae rangi n raroanako i meangin Alaska. A bati aika a tuai n ongora te koaua mai mwaina aika a a kan ongora ngkai imwin ongoraaia n te tabo ni kanakobwanaa aei.”
George Naish
N te tai naba anne, ao a kakorakoraia naba Taan Reirei n te Baibara ni karababaanako kabonganaan te rerio n tataekina iai te rongorongo ae raoiroi i Kanata. N 1924 ao e a kateaki te tabo ni kanakobwanaa n te rerio ae CHUC i Saskatoon, i Saskatchewan. Bon teuana mai buakon te moan tabo ni kanakobwanaa ibukin te Aro i Kanata. N 1925 ao e a riai ni kamwaingaki te tabo ni kanakobwanaa ae uarereke aei. Ngaia are e a kabooa te tabo ni kanakobwanaa aei te Watch Tower Society ao e kamwaingi taian ruu ni kanakobwanaa nakon te kateitei teuana ae bubura ae te tabo ngkoa ni kamataku i Saskatoon are a kabooa ao n onobwaia ibukin te kanakobwanaa.
A bati aomata aika maeka n aonon Saskatchewan aika a karako kaaia, ake a a tibwa ongo te rongorongo ae raoiroi man te tabo ni kanakobwanaa aei. N te katoto, n te kaawa ae tionako ao e kororeta Mrs. Graham ni bubutii ana boki ae aanaki n te Baibara, imwin ongorana n te kaongora n te rerio. E taekinna Brother George Naish ae e taraa ni kataweaki ana bubutii neiei ibukini buokana ngaia are ti a kanakoa mwakoron te kaongora ni kabane ae Studies in the Scriptures. N te tai ae waekoa ao e a tibwaanako rongorongon te Tautaeka n Uea Mrs. Graham n taabo naba aika raroa riki.
KAETAN ARA KOAUA
Iai n Te Taua-n-Tantani ae bwaini Maati 1, 1925 n te taetae n Ingiriti, te kaongora ae kakawaki ae atuna “Birth of the Nation.” E aera bwa e kakawaki te kaongora aei? A a tia n ataia Taan Reirei n te Baibara i nanon te tai ae maan teutana ae iai ana botaki Tatan ae kaainaki irouia taamnei aika buakaka aika aki noraki i karawa, ao n te aonnaba e kaainaki irouia Aaro, bitineti ao waaki n tautaeka. Ma e buokiia taari “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana” rinanon te kaongora aei bwa a na ataia ae iai naba ana botaki Iehova ae rangi ni kaokoro ma ana botaki Tatan ao e kaitaraa ana botaki Tatan. (Mat. 24:45) Irarikina, e kabwarabwaraa te toro aei ae e tei Ana Tautaeka n Uea te Atua n 1914 ao n te ririki naba anne are e a ‘boo iai te buaka i karawa’ ao e a tewenakoaki Tatan ma ana taimonio imwina mai karawa, ao a aikoa kona ngkai ni kitana te aonnaba.—TeKao. 12:7-9.
Iai tabeman aika noria bwa e kangaanga irouia butimwaean te ota ae boou aei. N ataakin anne, e taekinaki ae kangai n te kaongora aei: “Ngkana iai taani wareka Te Taua-n-Tantani aei aika aki boraoi n iango ma te bae taekinaki iai, e oti ngkanne ae a riai n taotaona nanoia ao n onimakina Iehova ao n teimatoa ni beku ma te kakaonimaki.”
Ma e taekina ae kangai Tom Eyre mai Buritan ae te colporteur (e ataaki ngkai bwa te bwaiania) ibukin aia namakin Taan Reirei n te Baibara n te kaongora anne: “A rangi ni kimwareirei taari ni kabwarabwaraan Te Kaotioti 12. Ngke ti a ataia ae e a tia n tei i karawa te Tautaeka n Uea, ti a rangi n ingainga n tibwaa te rongorongo ae raoiroi aei nakoia tabemwaang. Ti boni kairaki iai bwa ti na kamwaita riki ara mwakuri ao n nora aron Iehova ni kairiria ana aomata nakoni baika tamaroa.”
TE UARONGORONGO IBUKIN IEHOVA
N ara bong aikai ao a rangi n ataa taekan Itaia 43:10 Ana Tia Kakoaua Iehova, ae kangai: “ ‘Bon au tia kakoaua ngkami,’ bon ana taeka Iehova, ‘Eng, au toro aika I rineiia.’ ” Ma imwain 1925 ao e aki bati n ririnanoaki te kibu aei n ara boki. Ma e nang bitaki anne. N 1925, ao e rinanoaki n Te Taua-n-Tantani taekan Itaia 43:10 ao 12 ni kaongora aika 11 n te maekatin!
Ni banen Aokati 1925, ao a ikotaki Taan Reirei n te Baibara n te bwabwaro i Indianapolis, i Indiana. E taekina ae kangai Joseph F. Rutherford n te taeka ni kaukuki are koreaki n te kaetieti ibukin te bwabwaro are boreetiaki: “Ti roko n te bwabwaro aei bwa ti na karekea . . . te korakora mairoun te Uea bwa ti aonga n nako ni karaoa te uarongorongo ma korakorara ae boou ao n riki bwa ana tia kakoaua.” I nanon te bwabwaro anne ae wanibong maanna, a rangi ni kaungaaki naake a roko bwa a na uarongorongoa taekan Iehova n taai nako.
N te Kaonobong ae Aokati 29, ao e maroroakina te boto n iango Brother Rutherford ae “A Call to Action.” N ana kabwarabwara ao e katuruturua kakawakin te uarongorongo ngke e kangai: “E taku Iehova nakoia ana aomata . . . : ‘Bon au tia kakoaua ngkami . . . ao bon te Atua ngai.’ Imwina e tua nakoia ma taeka aika matoatoa ni kangai: ‘Katea te kanikina ibukia botannaomata.’ Akea riki n te aonnaba aei aika kona ni katea te kanikina ibukia aomata ma bon tii [ana aomata], ae te koraki aika iai taamnein te Uea irouia, ake a a riki bwa ana tia kakoaua.”—Ita. 43:12; 62:10.
Te turaeki ae Message of Hope
Imwin ana kabwarabwara Brother Rutherford, ao e wareka te rongorongo ae atuna “Message of Hope.” A nanoraoi taan ongora n te rongorongo aei ae taekinaki iai ae bon tii Ana Tautaeka n Uea te Atua ae ti kona ni karekea iai “te rau, te toronibwai, te marurung, te maiu, te inaomata, ao te kukurei n aki toki.” E a manga rairaki te rongorongo aei nakon taetae tabeua ao e boreetiaki bwa te turaeki. A tibwatibwaaki katotona aika tao 40 te mirion mwaitina.
A aki bita araia Taan Reirei n te Baibara nakon Ana Tia Kakoaua Iehova iraua riki te ririki imwina. Ma a a moanna n ataa tabeia ae a na riki bwa ana tia kakoaua Iehova.
MANGA OKIRAIA AIKA A KAN ONGORA
Ngke e a tabe n rikirake mwaitiia Taan Reirei n te Baibara ni katobibia te aonnaba, e korakora naba kaungaakia bwa a na manga okiriia te koraki ake a kan ongora n te rongorongo ae raoiroi. Imwin te mwakuri ae okoro ibukin tibwaan te turaeki ae te Message of Hope ao e koreaki n te Bulletina ae kangai: “Bairea manga okirani mwenga ake a aki katikui iai booki taani mwakuri, ma a katukaki iai katoton te turaeki ae te Message of Hope.”
N te Bulletin ae bwain Tianuare 1925 ao e oti iai ana ribooti temanna i buakoia Taan Reirei n te Baibara i Plano, i Texas, ae kangai: “E rangi n anaaki nanora n ataakin ae e raoiroi riki manga okiran te aono teuana iraua te tai nakon aono aika boou. Iai te kaawa ae uarereke n ara aono ae ai nimaua te tai okiokirana i nanon tebwina te ririki. . . . N taai aika tibwa nako ao a manga kawara naba te tabo anne Sister Hendrix ma tinau ao n tibwai booki aika bati riki.”
E korea aei te bwaiania n te aba ae Panama: “A bati aomata ake a kakionakoai man aia mataroa ake a a manga bitaki aroia ngke I okiriia n te kauoua ke n te katenua n tai. E bati au tai n uarongorongo n te ririki aei ni manga okiriia naake I kawariia n taai aika nako ao e rangi ni kakukurei mwina ngke I kawariia tabeman mai buakoia.”
TE INGAINGA NAKON TAAI AIKA IMWAIRA
Ni banen 1925 ao e korea ana reta Brother Rutherford nakoia bwaiania ni kabane n taekina iai te mwakuri ae e a tia ni karaoaki n te ririki anne ao te mwakuri ae e na karaoaki imwina. E taku: “N te ririki ae nako ao kam kakabwaiaaki ngkai kam kona ni kabebeteia aomata aika bati aika a nanokawaki. E a tia te mwakuri aei ni karekea kimwareirein nanomi . . . N te ririki ae imwina ao e na bati riki iai ami tai n riki bwa taani kakoaua ibukin te Atua ao ana tautaeka n uea ao ni katea te kanikina ibukia aomata. . . . Ti bia bane n teimatoa ni kanenei bwanaara ao n anene ni karaoiroa Atuara ao ara Uea.”
Ngke e a kaan tokin 1925, ao a karaoi babaire taari mwaane bwa a na kabuburai riki aia kateitei ake i Brooklyn. N 1926 ao e a moanaki te mwakuri ni kateitei ae bubura ae tuai ni kakaraoia ana botaki Iehova mai mwaina.
Te mwakuri ni kateitei i Adams Street, i Brooklyn, i New York n 1926
a Ngkai ai Maiura ni Kristian ao Ara Mwakuri ni Minita—Te Boki n Reirei.