Katotonga Nanorinanon Iehova

1. E aera ngkai e rangi n rianako nanorinanon Iehova?

NGKANA ko tarataraiia aomata aika rietata nakoaia ni boong aikai, ko iangoiia bwa a nanorinano? A bon aki. Ma e bon nanorinano teuare moan te mwaaka ae Iehova. (TaiAre. 113:​5-8) E aanaki maiun Iehova n te nanorinano, ao bon akea naba teutana irouna te kainikatonga. Ti na kakabwaiaaki ngkana ti rinanon aroaron Iehova aika aua aika raraoi, ao ti na nora naba aron nanorinanona n oti n aroarona aikai ni kabane. Ti na rinanona naba bwa e kangaa Iesu ni katotonga nanorinanon Tamana. Ngkana ti rinanoni baikai, ti na buokaki iai ni kaan riki ma Iehova ao ni kona naba n nanorinano n ai arona.

E KAI KAWARAKI IEHOVA

2. Tera ae oti n Taian Areru 62:8 ibukin Iehova? (Nora naba te taamnei ni te maekatin.)

² N angiin te tai, e kangaanga kawaraia aomata aika kamoamoa nanoia. Ibukin aia iango ae a kakawaki riki nakoia tabemwaang, a a karaoi bwaai n te aro ae a maakinaki iai ke a rarawa tabemwaang nakoia. Ai kaokorora Iehova! Ibukina bwa e nanorinano Tamara are i karawa, e a kaoira bwa ti na kawaria ao n tuangnga bwaai ni kabane aika karawawatai ara iango ma nanora. (Wareka Taian Areru 62:8.) N aron te karo ae mwamwannano ae tatauraoi n ongoraei tabeaiangaia natina, e butimwaeiia naba Iehova taan taromauria ao e ongoraei aia tataro. E boni kariaia bwa a na koreaki tataro aika bati aika ai aron aikai n te Baibara. E a oti naba iai arona ae e kai kawaraki. (Iot. 10:​12-14; 1Tam. 1:​10-18) Ma tera arora ngkana ti namakinna n tabetai bwa ti aki tau ni kawara Iehova i aani bukina tabeua?

3. Bukin tera ngkai ko kona ni kakoauaa ae e tangiriko Iehova bwa ko na kawaria ni katoatai n te tataro?

³ Ti kona ni kawara Iehova n te tataro e ngae naba ngkana ti namakinna bwa ti aki tau n tangiraki irouna. Bukin tera bwa ti taekina anne? N ana kaikonaki Iesu are te nati ae bua, e kabotaua iai Iehova ma te karo ae tatangira are e namakinna natina are e raira nanona bwa e aki tau ni manga butimwaeaki bwa kaain te utu. Tera aron te karo aei ngke e a okira mwengana natina? E taku Iesu bwa ngke e a ria te nati aei ao e “biri [tamana] n rabwatia, ao e kaboria ma ngaia.” (Ruka 15:​17-20) Titeboo raoi Iehova ma te karo anne. N te tai are e ongo naba ngkekei aia tataro naake a uruaki nanoia ma ni karawawataaki n te uringaaba ke te raraoma, e kairaki n nanorinanona bwa e na kakauongo raoi nakoia. (Bwae. 3:​19, 20) E kairaki Iehova n te nanoanga bwa e na biri nakoia, n arona ni kabebeteia ao ni karaui nanoia bwa e bon nanoangaiia ao e tangiriia. (Ita. 57:15) N te aro raa ae biri nakoira Iehova ni boong aikai? N angiin te tai e karaoa anne rinanoia unimwaane n te ekaretia, ara utu aika taani kakoaua, ao taari n te onimaki. (Iak. 5:​14, 15) E katauraoa te ibuobuoki aei Iehova ibukina bwa e tangiria bwa ti na kaan ma ngaia.

4. E kangaa Iesu ni kaotia ae e kai kawaraki?

⁴ E katotonga Tamana Iesu. E nanorinano naba Iesu n ai aron Tamana. Ibukin anne, e kai kawaraki irouia aomata ni menana i aon te aba. A aki maakinna n titirakinna. (Mareko 4:​10, 11) Ngaia are ngkana e tuangia bwa a na kaota aia iango, a a boni kaota naba raoi aia namakin. (Mat. 16:​13-16) Ao ngkana a karaoi kairua, a aki maakunrang bwa a ataia ae e akoi Iesu, e nanoanga, ao e taotaona nanona. (Mat. 17:​24-27) Ibukina bwa e katotonga raoi Tamana Iesu, a a kona taan rimwina n ataa raoi Iehova. (Ioa. 14:9) A reiakinna ae e rangi ni kaokoro Iehova ma mataniwi n Aaro ni boong akekei aika a iowawa, a kamoamoa, ao a kakan okoro. E nanorinano Iehova ao e kai kawaraki.

5. E kangaa te nanorinano ni buokira bwa ti na kai kawaraki riki?

⁵ Ti na kangaa ni kona ni katotonga Iehova? Ti na kona ni kai kawaraki riki ngkana ti karikirakea te nanorinano. Ngkana ti nanorinano, ti na aki kona ni bakantang, ni kainikatonga, ao n aki kakabwarai buure, aika anua aika a kona ni maakinira iai aomata. Ma e na buokira te nanorinano bwa ti na akoi, ti na taotaonakinnano, ao ni kai kabwarai buure, aika anua aika a na kai kawarira iai aomata. (IKoro. 3:​12-14) A riai riki unimwaane n taraia raoi bwa a na kai kawaraki. Ngkana a tangiria bwa a na kai kawaraki, a riai ni memena i rarikia taari n taai nako. Nanon aei bwa a na kakorakoraia n roko n te taromauri n te ekaretia n oneani mwin ae a na toma rinanon te intanete. Ao ngkana e angaraoi irouia, a kataia ni mwakuri ma taari mwaane ao aine ni kawaran te auti teuana ma teuana. Ngkana a a rena riki taari ma unimwaane, ane a na kai kawariia ni karekea buokaia ngkana a kainnanoia.

E WANAWANA IEHOVA

6-7. Aanga katoto ni kaineti ma aron Iehova ni butimwaei aia bubutii ana toro.

⁶ A bati aomata aika kamoamoa aika a aki kona ni bwaina te wanawana n aroia nakoia tabemwaang. Ma ibukina bwa e nanorinano Iehova e bwabwaina te wanawana, ke e butimwaea te bubutii, e ngae naba ngke moan te rietata ngaia. Iangoa te baere e karaoia nakoni mwaaneni Mote are Miriam. E ngurengure neiei ngaia ma Aaron ibukini Mote are tei ibukin Iehova. Ngaia are e bon aki kaotiota karinean Iehova Miriam. N tokina, e a rangi n un Iehova irouni Miriam ao e a oreia n te rebera. Ma tera aron te Atua ngke e bubutii Aaron ibukin neiei ao ngke e bubutiia Iehova Mote bwa e na kamarurunga mwaanena? E aki kamoamoa te Atua n rawa ni bita ana moti are e a tia ni baireia ibukin neiei. Ibukina bwa e nanorinano Iehova, e butimwaea te bubutii n arona ni kamarurunga Miriam.​—WarIte. 12:​1-15.

⁷ E kaotiota naba te nanorinano Iehova nakon te Uea are Etekia. E kaongoa te uea aei Iehova rinanon Ana burabeti, ae e nang mate te uea aei. E tang Etekia ao e bubutiia Iehova bwa e na kamarurungnga. E nanoangaia Iehova ao e anganna 15 riki te ririki. (2Uea 20:​1, 5, 6) Eng, e kairaki Iehova n te nanorinano bwa e na nanoanga ao ni butimwaea te bubutii.

8. Baikara katoto aika e oti iai bwa e wanawana Iesu? (Mareko 3:​1-6)

⁸ E katotonga Tamana Iesu. Ngke e mena i aon te aba Iesu ao e aki taua te bwai ae raoiroi mairouia aomata n taai nako. N te katoto, e kamarurungia aomata n te bongi n Taabati n aki ongei aia totoko taani kakaitaraa ake a matoatoa nanoia. (Wareka Mareko 3:​1-6.) E teimatoa Iesu ni bwaina te wanawana ngkai ngaia atun te ekaretia ni Kristian. N te katoto, ngkana iai n te ekaretia ae e karaoi buure aika kakaiaki, e taotaona nanona nakoina ao e anganna ana tai ni kaeta kawaina.​—TeKao. 2:​2-5.

9. Ti na kangaa ni kona ni karikirakea ao ni kaota te wanawana? (Nori naba taamnei.)

⁹ Ti na kangaa ni kona ni katotonga Iehova? Ti riai n nanorinano ni karikirakea iroura aroaron Iehova n iaiango ao ni karaoa te bwai teuana ae oti iai wanawanana. (Iak. 3:17) N te katoto, a aki kantaningaiia natiia bwa a na karaoa ae riaon aia konaa kaaro aika wanawana, ma a aki naba kariaia kakaraoan ae buakaka. Anne raoi ae karaoia Iakoba are e taekinaki ni Karikani Bwaai 33:​12-14. A aki riai kaaro aika nanorinano ao ni wanawana ni kakabotaua natiia temanna ma are temanna. A riai naba unimwaane aika Kristian ni bwaina te wanawana. Te anga teuana ae a kona ni karaoa iai aei, ngkana a butimwaea te motinnano ae bati riki aika iranna ao e aki urui ana boto n reirei te Baibara. (1Tim. 3:​2, 3) Ao ngaira aikai ni kabane, ti kona ni kataia n ota n aia iango tabemwaang e ngae naba ngkana e kaokoro ma ara iango. (IRom 14:1) Eng, a riai kaain te ekaretia ni kabane ni kakorakoraia bwa e na noraki ‘wanawanaia irouia aomata nako.’​—IBir. 4:5.

E TAOTAONA NANONA IEHOVA

10. N aanga raa ake e kaotiota iai te taotaonakinnano Iehova?

¹⁰ Ko a bae n tia n noria ae aomata aika kamoamoa a aki naba kona n tataninga. A aki taotaon nanoia ibukina bwa a kainikatonga. Ai boni kaokorora anne ma Iehova, are nibwan te taotaonakinnano! N te katoto, n ana bong Noa ao e taekinna Iehova ae e na tataninga 120 te ririki imwaini kamaunaaia aika buakaka. (KBwaai 6:3) E reke ana tai Noa ni kaikawaia natina ao ni buokaki irouia ana utu ni kabaea te aake. Imwina riki, e kakauongo ma te taotaonakinnano ana anera Iehova ngke e titirakinna Aberaam ni kaineti ma kamaunaan Totom ma Komora. E na bae ni kaeka ni kangai te aomata ae kamoamoa, ‘Ko kangaa n titirakinai anne!’ Ma ibukina bwa e katotonga Iehova te anera arei, e a taotaona nanona nakon Aberaam.​—KBwaai 18:​20-33.

11. N aron ae oti n 2 Betero 3:​9, bukin tera Iehova ngkai e taotaona nanona n ara bong aikai?

¹¹ E kaota naba te taotaonakinnano Iehova n ara bong aikai. E tataningaa te tai are e a tia n namatia are e nang karokoa iai te toki. E aera bwa e taotaona nanona? “Ibukina bwa e aki tangira kamaunaan temanna ma e tangiriia aomata nako bwa a na rairi nanoia.” (Wareka 2 Betero 3:9.) E matebuaka ana taotaonakinnano Iehova? E aki! A a tia mirion ma mirion aomata aika raoiroi nanoia ni kaaniaki ma ngaia. Ao ti kantaningaiia mirion ma mirion riki aika a na karaoa naba anne. Eng, bon akea tian ana taotaonakinnano Iehova. E tangiriia aomata Iehova, ma e na bon aki kariaia bwa a na karaoi oin nanoia. E na bon aki kariaia reitinakon te buakaka n aki toki.​—Aba. 2:3.

12. E kangaa Iesu ni katotonga ana taotaonakinnano Iehova?

¹² E katotonga Tamana Iesu. E a tia Iesu ni katotonga ana taotaonakinnano Iehova i nanon nga ma nga te ririki. E a tia Iesu ni matakuakina Tatan n uaraoa Iehova ao aomata aika kakaonimaki. (KBwaai 3:​4, 5; Iobi 1:11; TeKao. 12:10) E a tia naba Iesu n noriia aomata aika bati aika karawawataaki. Iangoa ngkanne ingaingan nanona ni kan “urui ana mwakuri te Riaboro”! (1Ioa. 3:8) Tera ae e buoka Iesu n taotaona nanona n tataningaa te tai are e na kariaia iai Iehova bwa a nang kamaunaaki raoi ana mwakuri nako te Riaboro? E kairaki Iesu n te nanorinano bwa e na katikui bairean taini bwaai ni kabane nakon teuare ana bwai, ae taekan Iehova.​—Mwa. 1:7.

13. E kangaa Iesu ni kaota te taotaonakinnano nakoia ana abotoro, ao bukin tera?

¹³ E taotaona naba nanona Iesu nakoia ana abotoro ni menana i aon te aba. N te katoto, e aki kabwaraa nanona irouia ana abotoro e ngae ngke e a okioki aia kauntaeka bwa antai riki ae kakannato irouia. Ma e teimatoa n taotaona nanona nakoia. (Ruka 9:46; 22:​24-27) E onimakinna bwa n te taina ao a na boni bitaki. Ko okioki naba ngkoe ni karaoa te kairua teuana? Ngkana eng, ko aki ngkanne kakaitau ngkai te Uea are e na tautaekaniko e nanorinano ma n taotaonakinnano?

14. Ti na kangaa ni karikirakea te taotaonakinnano?

¹⁴ Ti na kangaa ni kona ni katotonga Iehova? Ngkana ti karikirakea “ana iango Kristo” ti a kona riki ngkanne n iango ao ni karaoi bwaai n ai aron Iehova. (1Kor. 2:16) Ti na kangaa n ota riki n ana iango Kristo? Akea riki te anga ae uarereke. Ti riai ni wareki taian Euangkerio. Imwina, ti riai n iaiangoia bwa e kangaa te rongorongo are ti warekia n oti iai aron Iesu n iaiangoi bwaai. Ao ti riai naba n tataro nakon Iehova bwa e na buokira bwa ti na nanorinano ao n taotaonakinnano n ai aron Iesu. Ngkana e a rikirake iroura ana iango Kristo, ane ti na katotonga riki ngkanne te Atua, n arora ni kaotiota te taotaonakinnano ae korakora nakoira ao nakoia taari n te onimaki.​—Mat. 18:​26-30, 35.

E KAOTA KARINEAIA AIKA MANGORI IEHOVA

15. Taekini katoto tabeua ae oti iai bwa a kakawaki iroun Iehova aomata aika nanorinano

¹⁵ Wareka Taian Areru 138:6. Ai kakatongara aomata aika nanorinano ngkai a mutiakinaki iroun te tia Tautaekana te iuniweeti aei! Iangoia tabeman aomata aika mangori ake e kaota karineaia Iehova i nanon ririki aika bati. Iai tabeman i buakoia aika aki rangi ni kinaaki, ma a koreaki taekaia n te Baibara. E kairaki Mote n taamnein Iehova bwa e na korea aran te tia kammamma are Tebora, are e maiu n aia tai taiani baatua. E beku ma te kakaonimaki ni batan Itaaka ao Iakoba i nanon te maan ae 125 te ririki! E ngae ngke e aki rangi n ataaki rongorongon te aine ae kakaonimaki ni koaua aei, ma e taraia raoi Iehova bwa e na koreaki taekana bwa e aonga n ataaki ae rangi n tangiraki. (KBwaai 24:59; 35:​8, kbn.) Iraua te tienture imwina riki ao e a kateirakea Tawita Iehova, ae te ataeinimwaane ae te tia kawakintiibu, ao e karikia bwa te uea i aon te natannaomata are Iteraera. (2Tam. 22:​1, 36) E aki maan imwini bungiakin Iesu, ao e a kanakoia anera te Atua nakoia taani kawakintiibu aika nanorinano, ao ni karikiia bwa taani moan ataa bungiakin te Mesia n te kaawa ae uakaan ae Betereem. (Ruka 2:​8-11) Ao ngke e kaira Iesu nakon te tembora Ioteba ma Maria, ao e kaota naba karineaia Timeon ma Anna Iehova n arona ni kaota Natina nakoia. (Ruka 2:​25-30, 36-38) Eng, “e ngae ngke e rietata Iehova, ma e noriia akana nanorinano”!

16. E kangaa Iesu ni katotonga Tamana n arona nakoia tabemwaang?

¹⁶ E katotonga Tamana Iesu. E kaota naba karineaia aomata aika mangori Iesu, n aron Tamana. E reireinia aika a “uarereke aia reirei ao a aki kakannato” taiani koaua ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua. (Mwa. 4:13; Mat. 11:25) E kamarurungia naba aika aoraki Iesu ao e karaoa anne n te aro ae e aki tii oki marurungia ma e oti naba iai karineaia. (Ruka 5:13) N ana kabanea n tairiki Iesu imwaini matena, ao e a karaoa ana mwakuri te toro n arona n teboki waeia ana abotoro. (Ioa. 13:5) Ao imwain rierakena nako karawa, e kaota karineaia taan rimwina ni kabane aika nanorinano, ake n te tai arei ao n taai ake imwina, n arona ni mwiokoiia n te mwakuri ae te kabanea ni kakawaki, ae buokaia tabemwaang ni karekea te maiu ae aki toki.​—Mat. 28:​19, 20.

17. Ti na kangaa ni kona ni kaota karineaia tabemwaang? (Nora naba te taamnei.)

¹⁷ Ti na kangaa ni kona ni katotonga Iehova? Ti kaota karineaia tabemwaang n arora n tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoia ake a kan ongora, n aki ongeia bwa tera aroia, karani kunia, ke buburan aia reirei. Ao ti kaota naba karineaia taari n te onimaki ngkana ti iaiangoiia bwa a kakawaki riki nakoira, n aki ongei ara konabwai ke mwiokoara. (IBir. 2:3) E kukurei Iehova ngkana ti nanorinano ni “biririmoa” ni kaotiota te ikarinerine n te itera aei ao tabeua riki.​—IRom 12:10; Teb. 3:12.

18. Bukin tera ngkai ko kani katotonga nanorinanon Iehova?

¹⁸ Ngkana ti kakorakoraira ni katotonga nanorinanon Tamara are i karawa ae tatangira, ti na kona riki ni kai kawaraki, ti na wanawana riki, ao ti na taotaonakinnano riki. Ti na kona naba ni kaotiota karineaia tabemwaang n aron are e karaoia Iehova. Ao ngkana ti kakorakoraira ni kaania Atuara ae nanorinano, ane ti na riki bwa aomata aika rangi ni kakawaki i matana!​—Ita. 43:4.