Iai te Taamnei Iroum are Aki-mamate?

IAI riki te maiu teuana imwin te mate? Te titiraki aei e a tia ni kaminoi aia iango aomata i nanon ririki aika ngaa ma ngaa mwaitiia. I nanon taai aika nako, aomata mai buakoia natannaomata nako a a tia n iaiangoa taekan aei, ma ni katei aia koaua iai aika kakaokoro nako.

Ni katobibia te aonnaba, n ikotaki naba ma aono n te Betebeke aika Polynesia, Melanesia, ao Micronesia, aomata aika mwaiti a kakoauaa ae iai te “taamnei” ae e maiu nako naba imwin maten te aomata. Ma te koaua bwa bon iai te bwai ae e mena i nanon te aomata ae e kikitana te rabwata ngkana e a mate man reita nako maiuna? Tera te taamnei ae e mena i nanon te aomata ae maiu? Tera ae e riki nakon te taamnei aei ngkana ti mate? Ana Taeka te Atua ae kairaki koreana ae te Baibara, e anga kaeka aika koaua ma ni karau nano, nakon titiraki aikai.

Tera te Taamnei?

N te Baibara, taeka aika a rairaki bwa “taamnei,” a nanona “te ikeike.” Ma e bati riki ae nanonaki iai nakon te mwakuri n ikeike n tii ngaia. N aron anne, e korea ae kangai Iakobo, ae te tia korea naba te Baibara temanna: “Ba aron te rabata ba e mate ngkana akea tamneina.” (Iakobo 2:26) Ngkanne, te taamnei, bon te bwai ae kamaiua te rabwata.

E aki kona n taekinaki bwa te korakora aei ae e kamaiua te rabwata bon te ikeike ke te ang, ae kakammwakuri i nanon mamaan te aomata. Bukin tera? Ibukina bwa ngkana e toki te ikeike, ao e kamaanaki teutana te maiu n tiku i nanon bwain te rabwata aika taian cells​—“n te maan ae tabeua te miniti,” e taku te World Book Encyclopedia. Ibukin anne, e kona naba ni manga maiu te aomata ngkana e a manga kaikeikeaki, ao kanoan nanon te aomata temanna a kona ni kamwaingaki nakon rabwatan te aomata temanna. Ma ngkana e a tia n toki te korakora-ae-te-maiu mai nanon bwain te rabwata ake taian cells, ao ai akea ngkanne bonganan manga kaikeikean te aomata. E ngae ngkana e karinaki te ikeike ae rangi ni bati i nanon rabwatana, ma e a bon aki kona ni manga kamaiua teuana te cell. Ngaia are te taamnei ngkanne, bon te korakora-ae-te-maiu ae aki nonoraki​—are bon te korakora ae kamaiua bwain te rabwata​—ae e kateimatoa maiun bwain te rabwata ake taian cells. Te korakora-ae-te-maiu aei e kateimatoaki n te ikeike.​—Iobi 34:14, 15.

Ma e tii mwamwakuri te taamnei aei i nanoia aomata? Te Baibara e buokira ni karekea te atatai ae eti iai. E korea ae kangai te tia rabakau ae te Uea ae Toromon: “Antai ae e ataia ba e waerake tamnein te aomata nako eta ao e ruo tamnein te man nakon te tano?” (Te Minita 3:21, Baibara ni Katorika [BK]) Mangaia are a uaia n taekinaki aomata ma maan, bwa iai irouia te taamnei. E a kanga aron anne?

Te taamnei, ke te korakora-ae-te-maiu e kona ni kabotauaki ma te iti ae e mwamwakuri i nanon te mitiin ke te bwai ni mwakuri teuana. Te iti ae aki nonoraki aei e kona ni kabonganaki ibukin karaoan mwakuri aika kakaokoro nako, ni kaineti ma aron te mitiin are e kamaiua. N aron te katoto aei, te titobu e kona ni karika te kabuebue, te kombiuta e kona n taui taian rongorongo ma ni karaoa te warebwai, ao te TV screen e kona ni kaotii banna ao bwana aika kakaokoro. Ma e ngae n anne, te iti e aki riki n ai aron te mitiin are e kamaiua. E bon tii tiku n arona ae te korakora ae e kamwakura te mitiin. N aron naba anne, te korakora-ae-te-maiu e aki riki n ai aron te man ke te aomata are e kamaiua. Bon akea oin aroarona, ao akea ana konabwai n iaiango. “Ti teuana [tamneia]” aomata ma maan. (Te Minita 3:19) Mangaia are ngkana e mate te aomata, e aki maiu nako naba taamneina n te aeka ni maiu teuana, ma n riki bwa te aomata ae te taamnei.

Ma tera ngkanne aroia maate? Ao tera ae e riki nakon te taamnei ngkana e mate te aomata?

“Ko na Manga Okira te Tano”

Ngke e riaon ana tua te Atua te moan aomata are Atam ni bon nanona, ao e kangai Iehova nakoina: “Ko na amarake n te amarake ma maononi moam, ni karokoa okim nakon te tano; ba ko anaki mai nanona: ba bon te tano ngkoe, ao ko na manga okira te tano.” (Karikani Bwaai 3:19) E mena iia Atam imwain karikana man te tano iroun Iehova? Akea te tabo are e mena iai! Bwa bon akea ngaia. Mangaia are ngke e taku Iehova ae te Atua bwa Atam e na “manga okira te tano,” e nanonna bwa e na boni mate Atam. E na aki onikaki Atam nakon te maiu n taamnei. Ni matena, e na manga riki bwa te bwai ae aki maiu, ae bon te akea. Tuaana bon te mate​—are nanona, ai akea te maiu​—ao tiaki te onikaki nakon te aeka ni maiu teuana.​—I-Rom 6:23.

Tera aroia aomata tabemwaang ake a a tia ni mate? E kateretereaki aroaroia maate n Te Minita 9:5, 10 (BK), ike ti wareka iai ae kangai: “A aki ata te bai teuana akana a . . . nakon te mate, ike akea iai te makuri ke te iango ke te wanawana ke te atatai.” Mangaia are te mate, bon te aki-maiu. Te tia areru e koreia bwa ngkana e mate te aomata, “e oti nako [tamneina], e okira tanona; a mauna nanona n te bongi naba arei.”​—Taian Areru 146:4.

E teretere bwa akea aia namakinaaba maate, ao a aki kakammwakuri. Akea te bwai ae a ataia. A aki kona n noriko, n ongora iroum, ke n taetae nikawai ma ngkoe. A aki kona ni buokiko ke ni kaikoakiko. Akea bukina ae ko riai ni maakuia iai maate. Ma n te aro ra are e na “oti nako” iai mairoun te aomata te taamnei, n te tai are e mate iai?

E “Okira te Atua” te Taamnei

E taku te Baibara bwa ngkana e mate te aomata, ao e “okira te Atua te tamnei are E a tia n anga.” (Te Minita 12:7) E nanonaki n anne bwa iai te taamnei ae e mwananga rinanon te akea, ni kawara te Atua? Tiaki ngaia! Aron kabonganan te taeka ae “okira” n te Baibara, e aki nanonna n taai nako bwa iai te bwai ae e riai ni mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana. N aron anne, tibun Iteraera ake a aki-kakaonimaki a tuangaki ae kangai: “Kam na oki nako Iu, ao N na oki nako imi, bon ana taeka Iehova Tabaota.” (Maraki 3:7) ‘Okiia’ tibun Iteraera nakon Iehova, e nanona rairakiia man aroaroia ae bubure, ao manga kaboraoan aroaroia ma ana kaetieti te Atua aika raraoi. Ao ‘okin’ Iehova nakoia tibun Iteraera e nanona manga akoakia ana aomata irouna. N taai aika uoua aikai, te “oki” e reitaki ma te aroaro, ao tiaki te mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana.

N aron anne, ngkana e mate te aomata, bon akea te mwaing man te aonnaba nako karawa, ngkana e a “okira” te Atua te taamnei. Uringnga bwa te taamnei bon te korakora-ae-te-maiu. Ngkana e a tia n otinako te korakora anne mairoun te aomata, bon tii te Atua are e kona ni manga kaokia nakoina. Mangaia are “e okira te Atua” te taamnei n te aro are manga maiun te aomata n te tai ae na roko e a mena i nanoni bain te Atua.

N aron anne, iangoa ana taeka te Baibara ibukin maten Iesu. Te tia korea te euangkerio ae Ruka e karakina ae kangai: “E taetae Iesu n te bwana ae korakora, ao E kangai, Tamau, I kaki tamneiu i nanoni baim: ao ngke E a tia n atonga aei, ao E mate.” (Ruka 23:46) Ngke e oti nako taamneina, e bon aki nanonaki ae e mwananga Iesu nako karawa. E aki kautaki man te mate Iesu ni karokoa ana katenibong ni mate. Ao 40 riki te bong imwin anne ao e a tibwa waerake nako karawa. (Mwakuri 1:3, 9) Ma n te tai are e mate iai, e aki nanououa Iesu ngke e mwiokoa taamneina nako nanoni bain Tamana, bwa e onimakina raoi mwaakan Iehova bwa e kona ni manga kaokia nakon te maiu.

Eng, bon tii te Atua ae e kona ni manga kaoka te aomata nakon te maiu. (Taian Areru 104:30) Ai raoiroi ra te kaantaninga ae boto i aon te koaua aei!

Te Kaantaninga ae Boni Koaua

E kangai te Baibara: “E na roko te aoa ae aomata ni kabane ake n ruaia ni mate ake a uringaki taekaia, a na ongo [bwanan Iesu] ma n oti nako.” (Ioane 5:28, 29, New World Translation) Eng, Iesu Kristo e berita bwa aomata ni kabane ake a mena n ana ururing Iehova a na boni kautaki, are nanona bwa a na manga kaokaki nakon te maiu. A nang oneaki mwin katanoata ni kananokawaki ake a kaota mateia aomata, ni katanoata aika a kakimwareirei aika taekaia aomata ake a manga kaokaki nakon te maiu. Ai kakukurei ra te tai anne are a na manga butimwaeaki aomata aika tangiraki aika a oki man ruaia ni mate!

Ko kan ataia riki bwa ko na kanga ni kakabwaiaki man te kaantaninga ae nako mairoun te Atua aei? Ti kaoko bwa ko na kororeta nakon te atureti teuana ae oti i nano, ma ni bubutii katoton te boroutia ae Taamneia Maate​—A Kona ni Buokiko ke ni Kaikoakiko? Bon Iai Ngaiia?