Mwakoro Ruaiua
Te Korakora ae Reke man Kakaantaningan te Manga-uti
1. Tera te kaantaninga ibukia maate ngkana akea te manga-uti?
IAI am koraki aika tangiraki ake a a tia ni mate? E na bon aki kona ni kaantaningaki te manga kaitiboo ma ngaiia ngkana akea te manga-uti. A na bon tiku n aroia are e taekinna te Baibara ni kangai: “A bon aki ata te bwai teuana akana mate, . . . ba bon akea te makuri, ma te aro ni kukune, ma te ataibwai, ma te rabakau, i nanon Tiore [te ruanimate], ike ko na nako iai.”—Te Minita 9:5, 10.
2. Tera te kaantaninga ae kamimi ae boto i aon te manga-uti?
2 E kaota ana nanoanga Iehova rinanon te manga-uti ae moan te kakawaki bwa te kawai ibukia aomata aika mwaiti kurikuri ake a a tia ni mate bwa a na manga maiu, ao ni karekea naba te maiu are akea tokina. E nanonaki iai bwa e kona n iai iroum te kaantaninga ae kaunganano ae n te tai teuana, n ana aonnaba te Atua ae boou, ko na kona ni kaitibooaki ma raoraom aika tangiraki ake a a tia ni mate.—Mareko 5:35, 41, 42; Mwakuri 9:36-41.
3. (a) Tera kakawakin te manga-uti nakoira ni kaineti ma arora ni kakaraoa nanon Iehova? (b) Kakoauan te manga-uti iroura e na kakorakoraira ngkana ti kaaitara ma tera?
3 E aki riai n riao maakakin te mate iroura, ibukina bwa iai te manga-uti. E kona Iehova ni kariaia Tatan bwa e na kabanea korakorana ni boutokaa ana bukibuki ae moan te buakaka are aongkoa “e na kabane ana bwai te aomata n anga ba booni maiuna.” (Iobi 2:4) Kangaanga aika reke mai iai, a na aki teimatoa n rotiia ana toro te Atua aika kakaonimaki. E kakaonimaki Iesu nakon te Atua ni karokoa matena, ai ngaia are e a kautia te Atua nakon te maiu i karawa. Mangaia are e tei Iesu i matan ana kaintokanuea Tamana i karawa ni kaota manenan ana karea, ae rabwatana ae kororaoi are e a tia n anga ibukin kamaiuara. Rinanon te manga-uti, te koraki ake “te nanai ae uarereke” ake a na ababa ma Kristo, a kona ni katiteuanaki ma Kristo n te Tautaeka n Uea i karawa. (Ruka 12:32) Te korakina a kaantaningaa te manga-uti nakon te maiu n aki toki n te aonnaba ae te baretaiti. (Taian Areru 37:11, 29) Kristian ni kabane a kunea bwa kaantaningan te manga-uti e a riki bwa nibwan “te mwaka ae moan te korakora,” ngkana a rinanon taiani kataaki ake a kona ni bua iai maiuia.—2 I-Korinto 4:7.
Bukin Kakawakin te Manga-uti n te Onimaki ni Kristian
4. (a) N te aro raa ae te manga-uti bon teuana mai buakon ‘moan reirei’? (b) Tera aia iango angiia aomata ni kaineti ma te manga-uti?
4 N aron ae taekinaki n Ebera 6:1, 2, te manga-uti bon teuana mai buakon ‘moan reirei.’ E bon aana ara onimaki, are ngkana akea iroura ao ti na aki kona n riki bwa Kristian aika ikawai n te onimaki. (1 I-Korinto 15:16-19) Ma ana reirei te Baibara ibukin te manga-uti bon te bwai ae boou nakoia angiia aomata. E tabe n rikirake mwaitiia aomata aika aki tangiri bwaai n taamnei, aika a kakoauaa bwa tii aio te maiu ae manena. Ai ngaia are a a iranako nanoia n uaiakina te kakukurei. Iai naba te korakina aika kaain Aaro aika aongkoa Kristian ke Aaro tabeua, aika a taku bwa iai te bwai ae aki-mamate ae memena i nanoia aomata. Ma te koaua aei e bobuaka ma ana reirei te Baibara ibukin te manga-uti, ibukina bwa e na aki kainnanoaki te manga-uti ngkana iai i nanon te aomata te bwai teuana ae e maiu nako naba imwin maten te rabwata. E na kaminonano riki kataakin kaboraoan iango aika uoua aikai, nakon are e na karekea te kaantaninga ae raoiroi. Ti na kanga ni kona ni buokia aomata aika raoiroi nanoia ake a kan ataa te koaua?
5. (a) Tera ae e kainnanoa ataakina te aomata, imwain ae e na kona n oota raoi ibukin te manga-uti? (b) Baikara kiibu aika ko kani kabonganai ibukin kabwarabwaran aroia maate? (c) Tera ae e na karaoaki ngkana iai temanna ae kabongana te rairai n te Baibara teuana ae taraa ni karaba te koaua?
5 Imwain ae a na oota aomata n aron tamaroan te babaire ibukin te manga-uti, a riai moa ni karekea te oota ae eti ibukin aroaroia maate. A kona n tau kiibu tabeua ibukin kamatataan reirei aikai nakoia aomata ake a bwarua te koaua man te Baibara. (Karikani Bwaai 2:7; Taian Areru 146:3, 4; Etekiera 18:4) Rairai n te Baibara tabeua aika boou, a karabaa te koaua ibukia maate. Ai ngaia ae tao e a riai neneran kabwarabwaran taeka aikai n te taetae are e moan koreaki iai te Baibara.
6. Ko na kanga ni buoka te aomata bwa e na ota n nanon te taamnei?
6 E rangi ni kakawaki riki kabonganan te Baibara ae te New World Translation n te itera aei, ibukina bwa e eti raoi iai rairan nanon te taeka n Ebera ae ruʹach ao te taeka n Erene, ae pneuʹma, bwa “taamnei.” A mwaiti kiibu ake a kabonganai taeka aikai, aika a kaotaki n te index n te Baibara aei. E aki eti raoi aron rairan taeka aikai ni Baibara aika mwaiti. Kabotauan rairai ake a kabonganaki ni Baibara tabeua ma te New World Translation, e na buokia aomata ake a reirei n te Baibara n ota bwa taeka nikawai aika rairaki bwa “taamnei,” a kaineti ma te korakora-ae-te-maiu, ao te ikeike. Ma taeka aikai a bon aki nanona ae iai te taamnei ae aki-mamate ae e teimatoa ni maiu n te tabo teuana imwin te mate.
7. Ko na kanga ni kabwarabwaraa man te Baibara aroia te koraki ake a mena i Tiore? i Eriti? ao i Keenna?
7 E teimatoa te Baibara ae te New World Translation ni kabongana te taeka ae tii teuana ae “Tiore” ibukin te taeka n Ebera ae sheʼohlʹ, ao n arona ni kabongana “Eriti” ibukin te taeka n Erene ae haiʹdes, ao “Keenna” ibukin te taeka n Erene ae geʹen·na. “Tiore” bon titeboo nanona ma te taeka ae “Eriti.” (Taian Areru 16:10; Mwakuri 2:31) E kabwarabwaraa raoi te Baibara bwa Tiore ao Eriti a nanona ruanimateia aomata ao a irekereke ma te mate ao tiaki te maiu. (Taian Areru 89:48; Te Kaotioti 20:13) Te Baibara e taekina naba te kaantaninga ibukin kaotinakoaia aomata man te ruanimate, n te manga-uti. (Iobi 14:13; Mwakuri 2:31) Ni kaitaraa aei, akea te kaantaninga bwa a na manga maiu te koraki ake a nako Keenna, ao e aki naba taekinaki ae a na teimatoa ni maiu iai aomata.—Mataio 10:28.
8. E na kanga te ota raoi n te manga-uti n rota aroaron te aomata ao ana mwakuri?
8 Ngkana e a bwarabwara raoi nanon taeka akanne nakon te aomata, e a kona ngkanne n ota raoi n nanon te manga-uti. E kona ni moanna ni kakaitau ibukin ana tangira Iehova ngkai e katauraoa te babaire ae kamimi aei. A na kabebeteaki naba nanoia te koraki ake a karawawataki ibukin buan raoia n te mate, ni kaantaningan te manga kaitiboo ma ngaiia, ma te kukurei n ana aonnaba ae boou te Atua. E rangi ni kakawaki te ota ni bwaai aikai ibukin kamatataan naba nanon maten Kristo. Kristian n te moan tienture a ataia bwa manga-utin Iesu Kristo bon te koaua ni Kristian ae kakawaki, are e a kauka te kawai ibukin manga-utia aomata tabeman. A ingainga n tataekina manga-utin Iesu ao te kaantaninga are e irekereke iai. Mangaia are ni boong aikai te koraki ake a ota ao ni kakaitau ibukin te manga-uti, a ingainga naba nanoia n tibwatibwa taekan te koaua ae kakawaki aei nakoia aomata tabemwaang.—Mwakuri 5:30-32; 10:42, 43.
Kamanenan “Kiingin Eriti”
9. E kanga Iesu ni moani kabongana “kiingin te mate ma kiingin Eriti”?
9 A na bon rinanon naba te mate te koraki ake a na ikotaki ma Kristo n ana Tautaeka n Uea i karawa. Ma a karauaki raoi nanoia n ana taeka Iesu are e kangai: “I mate ngkoa, ao noria, I a manga maiu n aki toki, ao bon iai i Rou kiingin te mate ma kiingin Eriti.” (Te Kaotioti 1:18) Tera ae e nanonna iai? E bon taekina te bwai are e a tia n riki nakoina. E a bon tia naba ngaia ni mate. Ma e aki kitanna te Atua i Eriti. N ana katenibong, e kautia Iehova nakon te maiu n taamnei ao e anganna te aki-mamate. (Mwakuri 2:32, 33; 10:40) Irarikin anne, te Atua e anganna “kiingin te mate ma kiingin Eriti” bwa e na kabongana ni kainaaomataia iai aomata man ruaia ni mate ao man te bure mairoun Atam. Iesu e kona ni kautia aomata aika kakaonimaki man te mate, ibukina bwa iai irouna kiing akanne. E kautiia moa kaain ana ekaretia aika kabiraki, nakon te maiu n taamnei, ao e angania te kakabwaia ae kakawaki ibukin te aki-mamate i karawa, n aron are e a tia naba n anganaki iroun Tamana.—I-Rom 6:5; I-Biribi 3:20, 21.
10. E riki n ningai te manga-uti ibukia Kristian ake a kabiraki aika kakaonimaki?
10 N ningai ae a na rinanon iai te manga-uti nako karawa, Kristian aika kakaonimaki aika kabiraki? E kaotia te Baibara bwa e a kaman waaki. E kabwarabwaraa te abotoro Bauro bwa a na kautaki ‘n rokon Kristo,’ are e moanaki man te ririki 1914. (1 I-Korinto 15:23) Taani kabiraki aika kakaonimaki aika a mate ngkai ni menan Iesu ma aomata, a na aki tiku n ruaia ni mate n taningaa rokon aia Uea. N te tai naba are a mate iai, a a boni kautaki naba nakon te maiu n taamnei n “onikaki, n ti teuana te tekan, n ti teuana te ruberube ni mata.” Ai kakukurei ra te kakabwaia ae a rinanona aei kioina ngkai “boni iriaia, uan aia mwakuri” aika raraoi!—1 I-Korinto 15:51, 52; Te Kaotioti 14:13, BK.
11. Te aeka ni manga-uti raa are e na reke nakoia angiia aomata, ao n ningai ae e na moanaki iai?
11 Ma kautakia taan ababa n te Tautaeka n Uea nakon te maiu n taamnei i karawa, bon tiaki tii ngaia te manga-uti. E riki n aranaki bwa “te moa ni manga-uti” n Te Kaotioti 20:6, ibukina bwa e kaotia ae iai riki te manga-uti imwina. Te koraki ake a na kakabwaiaki n te manga-uti ae imwin aei, a na karekea te kaantaninga ae kakukurei ibukin te maiu are aki toki n te aonnaba ae te baretaiti. E na riki n ningai anne? E kaotia te boki ae Te Kaotioti bwa e na riki imwin kamaunan “aaba ma karawa” ae taekan te waaki ae buakaka ae ngkai, ma ana tautaeka nako. E a rangi ni kaan tokin te waaki ae buakaka aei. Ao n te tai are e a tia ni baireia te Atua, e na moanaki te manga-uti nakon te aonnaba.—Te Kaotioti 20:11, 12.
12. Antai naba aika a na kautaki i rarikia te koraki ake a kakaonimaki ake a na kautaki nakon te maiu n te aonnaba, ao e aera bwa e kakukurei te kaantaninga anne?
12 Antai naba aika a na kautaki n te manga-uti nakon te aonnaba aei? Bon ana toro Iehova aika kakaonimaki n taai ake rimoa aika mwaane ma aine, ake a “rawa ni kariaia kamaiuaia n ana anga karea riki temanna,” ibukina bwa e korakora kakoauaan te manga-uti irouia. E nanonaki iai, bwa a na aki kataia n rawei maiuia man mwakuri aika iowawa, n te aro ae a na kakeaa iai onimakinan te Atua. Ai kakukurei ra kinakiia, ao ongoraeakinan rongorongon bwaai ake a bon riki nakoia ake a kaotaki n te Baibara! A na kautaki naba nakon te aonnaba, aomata aikai: Abera are ngaia ae moan riki bwa te tia Kakoaua ae kakaonimaki nakon Iehova; Enoka ao Noa ake a ninikoria n tataekina ana rongorongo te Atua imwain te Ieka; Aberaam ao Nei Tara, ake a akoia anera; Mote, are e anganaki te Tua n te Maunga are Tinai; burabeti aika ninikoria n aron Ieremia are e nora kamaunan Ierutarem n 607 B.C.E.; ao Ioane te tia Babetito, are e ongo mairoun te Atua ngke e kaotia bwa Iesu bon Natina. A na kautaki naba mwaane ma aine aika kakaonimaki aika a mate ni boong aika kaitira, n te waaki ae buakaka ae ngkai.—Ebera 11:4-38, NW; Mataio 11:11.
13, 14. (a) Tera ae na riki nakon Eriti ao maate ake i nanona? (b) Antai naba aika a na kautaki ao bukin tera?
13 Imwin tabeua te tai, iai naba aika a na kautaki aika a aki toro iroun te Atua ngkoa, ao e nang akea ngkanne ruanimateia aomata. Kabwarabwaran raoi aron kautakia te koraki aei, e kaotaki n aron Iesu ni kabongana “kiingin Eriti” ibukia aomata. E kaotaki aio n te miitara are e anganaki te abotoro Ioane ike e nora iai Eriti bwa e “teweaki nako nanon te nama are te ai.” (Te Kaotioti 20:14) Tera ae nanonna te kibu aei? E nanonna bwa Eriti, are ruanimateia aomata, e nang kamaunaki. E nang mauna nako ibukina bwa a na bane n otinako kaaina mai iai. Iesu e na aki tii kautiia aomata aika kakaonimaki n taromauria Iehova ngkoa, ma e na kaota naba te nanoanga ni kautiia aomata aika aki-raoiroi. E kakoauaa anne nakoira ana Taeka te Atua ni kangai: “Manga-utiia akana raoiroi ao akana aki raoiroi.”—Mwakuri 24:15.
14 Te koraki aika aki-raoiroi aikai, a na aki tii kautaki bwa a aonga ni manga kabuakakaki nakon te mate. Te raoiroi are e na taabangaki n te aonnaba ae kairaki n ana Tautaeka n Uea te Atua, e na buokiia bwa a na kaboraoa maiuia ma kawain Iehova. E kaotia te miitara bwa e na kaukaki “te boki ni kamaiu.” Mangaia are e na reke aia tai ni koreaki araia iai. A na “kaetaki taekaia n ai aron aia makuri nako” ake a na karaoia imwin te manga-uti. (Te Kaotioti 20:12, 13) Mangaia are n tokina, manga-utiia te koraki aei e na riki bwa “te manga-uti are ana bwai te maiu” ao tiaki “te manga-uti are ana bwai te kabuakakaki.”—Ioane 5:28, 29.
15. (a) Antai aika a na aki kautaki? (b) Te atatai ibukin te manga-uti e riai n rotii nanora n te aro raa?
15 Ma tiaki aomata ni kabane ake a a tia ni mate aika a na kautaki. Iai naba aika a karaoa te bure ae e aki kona n reke kabwarana. Te koraki aio, a aki mena i Eriti, ma a mena i Keenna, ike a na kamaunaki iai n aki toki. A na mena naba iai naake a na tiringaki n tain te ‘rawawata ae korakora,’ ae e a kaan rokona ngkai. (Mataio 12:31, 32; 23:33; 24:21, 22; 25:41, 46; 2 I-Tetaronike 1:6-9) E ngae ngkai e na kaota ana nanoanga ae korakora Iehova ngkana e kautiia maate mai Eriti, ma tiaki nanona bwa ti inaaomata ni maiuakina ae ti bon tangiria. Akea te manga-uti ibukia te koraki ake a rawa ni butimwaea riain Iehova n tautaeka. Te atatai aei e riai ni kairira bwa ti na kakorakoraira ni kakaitau ibukin ana akoi te Atua nakoira n te aro are ti na kaboraoa iai maiura ma nanona.
Kakorakoraki man Kaantaningan te Manga-uti
16. E na kanga te kaantaninga ibukin te manga-uti ni kona n riki bwa nibwan te korakora?
16 Ti a kona ni kakorakoraki ngkai ti kakoauaa te manga-uti. Ngkana ti a kara, ti ataia bwa e aki kona ni kararoaki nako riki te mate mairoura, e ngae ngkana ti bon kakabonganai naba aeka ni bwainnaoraki tabeua. (Te Minita 8:8) Ngkana ti kakaonimaki ni beku iroun Iehova ma ni kaaina ana botaki, ti kona n tarai kanoan taai aika na roko ma te aki-nanououa. Ti ataia bwa rinanon te manga-uti, ti na manga kukurei ni maiu n te tai are e a tia ni baireia te Atua. Ai kakukurei ra te maiu iai! Bon “te maiu ni koaua,” n aron ae e taekinna Bauro.—1 Timoteo 6:19; Ebera 6:10-12.
17. Tera ae buokira bwa ti na teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova?
17 Kakoauan te manga-uti ao ataakin naba Teuare e katauraoia, e kakorakoraa riki ara onimaki. Aio e kakorakoraira bwa ti na kakaonimaki nakon te Atua e ngae ngkana ti kakamaakaki n te mate irouia taan bwainikirinira aika iowawa. E a maan Tatan ni kakabongana maakakin te moantaai ni mate, bwa ana anga n tautoronia aomata. Ma akea iroun Iesu te aeka ni maaku anne. E teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova ni karokoa matena. E kainaaomataira Iesu man maakakin bwaai akanne, rinanon ana karea ni kaboomwi.—Ebera 2:14, 15.
18. Tera ae buokia ana toro Iehova bwa a na teimatoa ni kakaonimaki?
18 Ibukin onimakinan ana karea Kristo ao te manga-uti, ana toro Iehova a a tia ni karaoa te katoto ae moanibaan te raoiroi n aroia n teimatoa ni kakaonimaki. A a tia ni kaotia ngke a kataaki bwa “a aki tangiri maiuia” riki nakon tangiran Iehova. (Te Kaotioti 12:11) A wanawana bwa a aki kataia ni kamaana maiuia ae ngkai n te aro are a kaakeai aia koaua ni Kristian. (Ruka 9:24, 25) A ataia bwa e na kakabwaiaiia Iehova rinanon te manga-uti ngkana a kabuaa maiuia ngkai ibukin aia kakaonimaki ni boutokaa riaina n tautaeka. Iai iroum te aeka n onimaki aei? Ko na karaoa anne ngkana ko bon tangira raoi Iehova ao ngkana ko mutiakina ae nanonaki n te kaantaninga ibukin te manga-uti.
Te Maroro Ibukin te Kauring
• Bukin tera bwa e kainnanoa moa otana te aomata ni kaineti ma aroaroia maate, imwain ae e na ataa raoi taekan te manga-uti?
• Antai aika a na kautaki man te mate, ao e a kanga te atatai aei n rotii nanora?
• E a kanga te kaantaninga ibukin te manga-uti ni kakorakoraira?
[Taamnei n iteraniba 85]
E berita Iehova bwa e na iai manga- utiia akana raoiroi ao akana aki-raoiroi