Ongo N Ana Taeka Te Taamnei
“A na ongo te taeka taningam mai akum, ae kangai, Aio te kawai, kam na nakonako i nanona; ngkana tao kam rairaki nakon te angaatai, ao ngkana kam rairaki nakon te angamaing.”—ITAIA 30:21.
1, 2. E a kanga Iehova n tia n itoman ma aomata n taai aika nako?
TE ABAMWAKORO ae Puerto Rico bon nnen te bwai ni kataratara nako tinanikun te aonnaba ae te kabanea ni bubura n arona. Inanon tatabe bwi ririki n nako, taan rabakau n aonnaba a kabongana te bwai ni kataratara ae bubura aei i aan te kaantaninga ae a na ongoraei rongorongo man bwaai aika aongkoa a maiu itinanikun te aonnaba. Ma a tuai man reke rongorongo aikai. Ma e ngae n anne, bon iai rongorongo aika teretere aika a a tia n roko mai itinanikun ara aonnaba, aika a kona n reke iroura n taai nako—ao a aki kainnanoaki iai bwaai ni mwakuri aika kangaanga. Rongorongo aikai a roko man te Nibwa ae moan te rietata riki nakon te aeka ni bwai ae maiu are aongkoa e maeka itinanikun te aonnaba. Antai Nibwan rongorongo aikai, ao antai aika a butimwai rongorongo aikai? Tera ae e taekinaki n rongorongo aikai?
2 Te Baibara e taekin taai tabeua ngke a ongoraeaki rongorongo mairoun te Atua n taningaia aomata. N taai tabetai rongorongo aikai a nikiraki irouia aomata aika taamnei aika ana tia ua rongorongo te Atua. (Karikani Bwaai 22:11, 15; Tekaria 4:4, 5; Ruka 1:26-28) E bon ongoraeaki oin bwanan Iehova n taai aika tenua. (Mataio 3:17; 17:5; Ioane 12:28, 29) Te Atua e taetae naba rinanoia burabeti aika aomata, ao a mwaiti ibuakoia ake a koroi taeka aika a kairaki iroun te Atua bwa a na taekin. Iai te Baibara iroura ni boong aikai, ae iai inanona taekan rongorongo aikai aika mwaiti, ao n ikotaki naba ma ana reirei Iesu ao taan rimwina. (Ebera 1:1, 2) Te koaua bwa Iehova e waakina kaotiotan rongorongo nakoia aomata ake ana karikibwai.
3. Bukin tera ngkai e kanakoi rongorongo te Atua, ao tera ae kaantaningaki mairoura?
3 Rongorongo mairoun te Atua aikai ni kabane a aki kaotii bwaai aika mwaiti ibukin rabwatan te iuniweeti. A katuui taekan bwaai aika kakawaki riki, aika a rootii maiura ngkai ao n taai aika imwaira. (Taian Areru 19:7-11; 1 Timoteo 4:8) Iehova e kabonganaia ni kaota nanona ao ana kairiri iai. Rongorongo aikai bon te anga teuana are a kakoroaki bukin ana taeka te burabeti are Itaia aikai: “A na ongo te taeka taningam mai akum, ae kangai, Aio te kawai, kam na nakonako i nanona; ngkana tao kam rairaki nakon te angaatai, ao ngkana kam rairaki nakon te angamaing.” (Itaia 30:21) E aki kairoroira Iehova bwa ti na ongora n ana “taeka.” Bon tabera bwa ti na kakairi iroun te Atua ma n nakonako inanoni kawaina. Ibukin anne, te Baibara e kaungaira bwa ti na butimwaai rongorongo mairoun Iehova. Taeka ni kaunga nano nakon ‘ongoraeakinan ana taeka te taamnei’ a kabonganaki itiua te tai inanon te boki ae Te Kaotioti.—Te Kaotioti 2:7, 11, 17, 29; 3:6, 13, 22.
4. E riai ngkai kaantaningan ae te Atua e na bon taetae ma aomata mai karawa n ara tai aikai?
4 Ni boong aikai, e bon aki taetae bwanan Iehova nakoira man ana tabo i karawa. Ao e karako naba karaoan bwaai aika kamimi aikai n taai ake a taekinaki n te Baibara, ao n taai tabetai e a tibwa manga karaoaki imwin tienture aika mwaiti. N taai aika nako, n angiin te tai, Iehova e itoman ma ana aomata n aaro aika a kaokoro. Boni ngaia naba arona n ara tai aei. Ti na iangoi aaro aika tenua ike Iehova e a itoman ma ngaira ni boong aikai.
“Mairoun Tamnein te Atua Taiani Koroboki”
5. Tera te kawai ibukin te itoman are e kabonganaki riki iroun Iehova ni boong aikai, ao ti na kanga ni kakabwaiaki iai?
5 Kawain te itoman ma aomata are e kabonganaki riki iroun te Atua ngkai, bon te Baibara. E kairaki koreana iroun te Atua, ao bwaai ni kabane ake inanona a kona ni manena nakoira. (2 Timoteo 3:16, BK) Te Baibara e kaota rongorongoia aomata ni koaua aika mwaiti aika a kabongana inaaomataia ni motiki nanoia bwa a na ongora ni bwanan Iehova ke a na aki. Katoto aikai a kauringira bwa tera bukina ae ti riai n ongora iai n ana taeka taamnein te Atua. (1 I-Korinto 10:11) Iai naba taeka n rabakau aika manena inanon te Baibara, aika a anganira reirei aika manena ngkana ti riai ni karaoi mooti n nano. Ai aron are e mena i akura te Atua ao e taekin taeka aikai nakon taningara: “Aio te kawai, kam na nakonako i nanona.”
6. Bukin tera ngkai moanibaan te raoiroi riki te Baibara nakon koroboki ni kabane?
6 Ti riai ni wareware n te Baibara ni katoa tai ngkana ti na ongora n ana taeka te taamnei ae kaotaki ni baan te Baibara. Te Baibara bon tiaki tii te boki teuana ae raoiroi koreana ae tatangiraki, n aron booki aika mwaiti aika a kona n reke ngkai. E kairaki korean te Baibara iroun te taamnei, ao e kaotaki iai ana iango te Atua. E kangai Ebera 4:12: “Ba ana taeka te Atua e maiu, ao e mwaka, ao e kakang riki nakoni kabaang aika uaitera wiia ni kabane, ao e ewara te nano ma te tamnei ni korouaia, ao taian toma ma kanoan-ri, ao e kai atai raoi ana iango te nano ma baika riki iai.” Inanon ara tai ni wawareka te Baibara, ana taeka a rin nakon ara iango ao nanora n ai aron te kabaang, ao e kaota aron boraoin maiura ma nanon te Atua.
7. Bukin tera ngkai moan te kakawaki te wareware n te Baibara, ao ti a kaungaki bwa ti na wareware iai n ningai?
7 ”Ana iango te nano ma baika riki iai” a kona ni bitaki imwin bwakanakon te tai ao ngkana ti a rootaki ni bwaai aika a ririki nakoira inanoni maiura—aika bwaai aika kakukurei ke bwaai aika kangaanga. Ngkana ti aki teimatoa n reirei n ana Taeka te Atua, ara iango, ara kaantaninga, ao nanora, a na manga aki boraoi ma ana kaetieti te Atua. Mangaia are e kaungaira ni kangai te Baibara: “Kam na kataingkami, ba tao kam mena n te onimaki ke kam aki; kam na kataingkami ba ua ra.” (2 I-Korinto 13:5, Ara bwai manreireiti) Ngkana ti na teimatoa n ongo n ana taeka te taamnei, ti riai n ira nanon te reirei ae ti riai ni wareware n ana Taeka te Atua ni katoa bong.—Taian Areru 1:2.
8. Tera ana taeka te abotoro Bauro aika a buokira bwa ti na tuoi oin nanora ni kaineti ma warekan te Baibara?
8 Aio te kauring ae kakawaki ibukia taani wareware n te Baibara: Kariaia te tai ae tau ibukin karekean otam ni bwaai aika ko wareki! E ngae ngkai ti kan kakorakoraira n ira nanon te reirei ae kaungaira bwa ti na wareware n te Baibara ni katoa bong, ma ti aki riai ni kawaetataira ni wareki mwakorona tabeua n aki ataa nanon te bwai ae ti warekia. E ngae ngkai e kakawaki warekan te Baibara ni katoa tai, ma ti aki riai ni wareware iai tii ibukin kan iran nanon te kaetieti teuana; a riai n ingainga nanora ni kan reireinira riki n taekan Iehova ma ana kaantaninga nako. N te itera aei, ti kona ni kabongana ana taeka Bauro aikai ibukin tuoan nanora. E taekina ae kangai ngke e kororeta nakoia raoraona ni Kristian: “I katorobubua nakon te Tama, . . . ba E na anganingkami . . . ba E na maeka Kristo i nanomi n te onimaki. Ao ba kam aonga ni kona, ngkami aika kam kateimatoaki ni waka ma boua n te tangira, n ata te baerei ma ake a itiaki ni kabaneia, are rababan tangirara irouni Kristo, ao anauna ma nanona ma rietana, ao kam aonga naba ni —kona n ata tangirami irouni Kristo, are aki konaki n ataki, ba kam aonga ni kaonaki nakon onraken te Atua ni kabanea.”—I-Ebeto 3:14, 16-19.
9. Ti na kanga ni karikirakea ma ni kakorakora riki nanora ni kan reireiaki iroun Iehova?
9 Te koaua bwa temwangina mai buakora a aki rangi n nano n te wareware, ma temwangina a rangi n tangira te wareware. Ma n aki ongea bwa tera arora iai, ti kona ni karikirakea ma ni kakorakora riki nanora ni kan reireiaki iroun Iehova. Te abotoro Betero e kabwarabwara bwa ti riai n tatangira te atatai man te Baibara, ao e ataia bwa e riai ni karikirakeaki tatangiran anne iroun te aomata. E korea ae kangai: “Katotongia merimeri aika a tiba bungiaki: kam na barua te rannimamma ae e itiaki ae bain te tamnei, ba kam aonga ni kaikawaki iai ma ni kamaiuaki.” (1 Betero 2:2, BK. Ara bwai manreireiti.) Moan te kakawaki bwa ti na taona nanora bwa ti aonga ni kona ni “barua” waakinan te reirei n te Baibara. N te aro ae ti kona ni barua te amwarake ae ti tuai ni kanna imwin kanakina iroura tabeua te tai, ao ara kaantaninga ibukin te wareware ao te reirei e kona ni bitaki naba ngkana ti taona nanora bwa ti na kakaonimaki ni kakairi n te babaire.
‘Te Amwarake n te Tai ae Riai’
10. Antai kaain te “te toro ae kakaonimaki ae wanawana,” ao e a kanga ni kabonganaia te koraki aikai Iehova ni boong aikai?
10 Te kawai teuana riki are e taetae nakoira Iehova ni boong aikai, e kaotaki iroun Iesu ni Mataio 24:45-47. E taekina iai te ekaretia ni Kristian ae kaainaki irouia taani kabiraki n te taamnei—ae “te toro ae kakaonimaki ae wanawana” are e kateaki bwa e na karekea te ‘amwarake’ n taamnei ‘n te tai ae riai.’ Kaain te koraki aikai n tatabemania nako bon ana ‘tabonibai’ Iesu. Te koraki aikai, n ikotaki ma te “koraki ae uanao” aika “tiibu tabemang” a anganaki te kaunga nano ao te kairiri. (Te Kaotioti 7:9; Ioane 10:16) Angiin te amwarake n te tai ae riai aei e a roko rinanoni booki aika boreetiaki n aron Te Taua-n-Tantani, Awake!, ao booki riki tabeua. Amwarake n taamnei tabeua riki a tibwatibwaki rinanon kabwarabwara ao kaotioti aika a karaoaki ni bwabwaro, ruunga, ao botaki n te ekaretia.
11. Ti kanga ni kaotia bwa ti butimwaai ana taeka te taamnei rinanon “te toro ae kakaonimaki ae wanawana”?
11 Rongorongo mairoun “te toro ae kakaonimaki ae wanawana” a katauraoaki ibukin kakorakoran ara onimaki ao kataneiakin wanawanara. (Ebera 5:14) Reirei aikai a kona ni kaotii rongorongo ake a riai n iangoa aron kamanenakiia ibon irouia, aomata n tatabemania nako. N taai tabetai ti anganaki naba reirei aika a kaineti raoi ma aroarora tabeua. Tera te kaantaninga ae ti riai ni bwainna ngkana te koaua bwa ti kakauongo raoi n ana taeka te taamnei rinanon te toro ae kakaonimaki? E kaeka ni kangai te abotoro Bauro: “Kam na iri nanoia ami tia kairiri, ao kam na ri aan aia taeka.” (Ebera 13:17) Te koaua bwa aomata ni kabane aika a irekereke iai, bon aomata aika aki-kororaoi. E ngae ngkai a aki-kororaoi, ma e kukurei Iehova ni kabonganaia ana toro aika aomata bwa a na kairira n tain te toki aei.
Kairaki ni Mataniwin Nanora
12, 13. (a) Tera riki te bwai ni kairiri teuana are e a tia n anganira Iehova? (b) Tera aron raoiroin ana ibuobuoki mataniwin te nano, nakoia aomata aika akea aia atatai ae eti i aon ana Taeka te Atua?
12 Bon iai riki te bwai ni kairiri are e a tia n anganira Iehova—are mataniwin nanora. E karika te aomata ma ni karina inanona te namakin ibukin ae eti ao ae kairua. Bon aroarora. E kabwarabwara ae kangai te abotoro Bauro n ana reta nakoia kaain Rom: “Ba Tientaire aika akea te Tua i rouia, ngkana a kakaraoi bwain te Tua, ba bon aroaroia, ngkai akea te Tua i rouia, ao bon te Tua nako ia boni ngaiia. Ngkai a kaota ana makuri te Tua ba e koreaki i nanoia, ao a kakoaua naba mataniwin nanoia, ao nanoia a kume iai n i kabuakaka, ke n i karaoiroi.”—I-Rom 2:14, 15.
13 A mwaiti aomata aika a aki ataa Iehova aika iai irouia te kona ni kaboraoa teutana aia iango ao aia mwakuri ma ana kaetieti te Atua ibukin te raoiroi ao te buakaka. Ai aron ae a ongora te bwana ae marara inanoia ae kairiia bwa a na toua te kawai ae eti. Ngkana e koaua aei ni kaineti ma aomata aika akea irouia te atatai ae eti ibukin ana Taeka te Atua, ao e riai riki n taetae te bwana aei inanoia Kristian ni koaua! Akea te nanououa bwa mataniwin nanon te Kristian ae kataneiaki n te atatai ae eti man ana Taeka te Atua ae e mwamwakuri n te aro ae boraoi ma ana taamnei ae raoiroi Iehova, bon te bwai ni kairiri ae kona n onimakinaki.—I-Rom 9:1.
14. E na kanga mataniwin te nano ae kataneiaki n te Baibara ni buokira bwa ti na kakairi n taamnein Iehova?
14 Mataniwin te nano ae raoiroi ae kataneiaki n te Baibara, e kona ni kauringira taekan te kawai are e tangirira te taamnei bwa ti na toua. Ma n taai tabetai tao akea n te Baibara ke n ara boki aika a kabwarabwara te Baibara, rongorongon te bwai teuana ae kaitara ma ngaira. Ma e ngae n anne, mataniwin nanora e kona n tangitang nakoira, n reireinira bwa karaoan te bwai anne e kona ni karika te kabuanibwai nakoira. Ngkana e a riki anne, aki-mutiakinan ana kairiri mataniwin nanora, e nanonna bwa ti a kakeaa bongan are e taekinna taamnein Iehova. N te itera teuana, ngkana ti taneiai n onimakina mataniwin nanora ni Kristian ae kataneiaki raoi, ti kona ni karaoi moti n nano aika raraoi, e ngae ngkana akea rongorongon te bwai anne ae e a tia ni boreetiaki. Moan te kakawaki bwa ti na uringnga bwa ngkana akea te reirei, te kaetieti, ke te tua mairoun te Atua i aon te bwai teuana, e aki raoiroi ngkana ti kairoroia raoraora ni Kristian bwa a na butimwaea are e a tia ni motikia oin mataniwin nanora, ni kaineti ma bwaai ake a inaaomata aomata ni baireia ibon irouia.—I-Rom 14:1-4; I-Karatia 6:5.
15, 16. Tera ae kona ni kaburea ana mwakuri mataniwin nanora, ao ti na kanga n tuka rikin anne?
15 Mataniwin te nano ae itiaki ae kataneiaki n te Baibara, bon te bwaintangira mairoun te Atua. (Iakobo 1:17) Ma ti riai ni kamanoa te bwaintangira aei man kabuakakana ni bwaai ni kairiri tabeua, bwa e aonga n teimatoa ni mwamwakuri bwa te bwai ae e na kawakinira inanon te aroaro ni maiu ae riai. Irarikin katein te aba, katei nikawai, ao mwaan aika bubuaka ma ana kaetieti te Atua, e kona ni kaburea ana mwakuri mataniwin nanora ao e aikoa kairira n te kawai ae eti. Ti kona ni babanga ni karaoi babaire aika eti, ao ti kona naba ni mwamwanaira ibon iroura n te aro ae ti atonga te bwai ae buakaka bwa te bwai ae raoiroi.—Kabotaua ma Ioane 16:2.
16 Ngkana ti taneiai n aki-mutiakina bwanaan mataniwin nanora, e na rikirake ni mamaara riki bwanana ni karokoa ae e a iku, ao ti aikoa namwakina te raoiroi ke te buakaka. E taekinia aomata aikai te tia areru ngke e kangai: “A aki namakinaba nanoia, n ai aron te nenea.” (Taian Areru 119:70, NW) Tabeman aika a aki-mutiakina te kairiri mairoun mataniwin nanoia a manga babanga n iango raoi. A manga aki kairaki ni kaetieti mairoun te Atua, ao a aki kona ni karaoi babaire aika raraoi. Ngkana ti na rawa n reke n te kangaanga aei, ti riai n tabeakina raoi te kairiri mairoun mataniwin nanora ni Kristian, e ngae ngkana ti kaitara ma moti n nano i aon bwaai aika taraa n aki rangi ni kakawaki.—Ruka 16:10.
A Kukurei Akana Ongora ma n Ongeaba
17. Ti na kanga ni kakabwaiaki ngkana ti ongo n ‘te taeka ae i akura’ ao ti kakairi ni mataniwin nanora ae kataneiaki n te Baibara?
17 Ngkana ti taneiai n ongo ‘n te taeka mai akura’—are roko iroura rinanon te Baibara ao te toro ae kakaonimaki ae wanawana—ao ngkana ti butimwaea te kauring mairoun mataniwin nanora ae kataneiaki n te Baibara, Iehova e na kakabwaiaira n taamneina. Ao te taamnei ae raoiroi e na katamaroa riki ara kona ni butimwaai ma n ota ni bwaai ake e tuangira Iehova.
18, 19. Ti na kanga ni buokaki n ana kairiri Iehova n ara mwakuri ni minita ao n anuani maiura?
18 Taamnein Iehova e na kakorakoraira naba ni kaitarai kangaanga ma te wanawana ao te ninikoria. N aron are e karaoia irouia abotoro, taamnein te Atua e kona ni kakorakora riki wanawanara ma ni buokira bwa ti na mwamwakuri ao n tataetae n te aro ae boraoi ma ana reirei te Baibara, n taai nako. (Mataio 10:18-20; Ioane 14:26; Mwakuri 4:5-8, 13, 31; 15:28) Taamnein Iehova n ikotaki ma oin ara kakorakora a na karekei kakabwaiara ngkana ti karaoi moti n nano aika kakawaki inanoni maiura, ma n anganira te ninikoria ni kakoroi bukin mooti aikai. N te katoto teuana, tao ko iangoa bitakin aroni maium bwa ko aonga ni kamwawa riki am tai ibukin karaoan bwaai n taamnei. Ke tao ko riai ni karaoi babaire aika kakawaki aika a kona ni bita aroni maium, n aron rinean te aomata ae ko na mare ma ngaia, iangoan butimwaean te mwakuri teuana, ke kabooan te auti. Ni karaoan moti n nano aikai iroura, e riai riki bwa ti na ongo n ana taeka taamnein te Atua ma ni karaoa ae boraoi ma ana kairiri, nakon ae ti na tii kakairi n oin nanora.
19 Ti rangi ni kukurei n taeka ni kauring ao reirei aika akoi, ake ti anganaki irouia raoraora ni Kristian ao irouia unimwaane. Ma tiaki nanona bwa ti riai ni kaantaningaia n taai nako bwa aomata tabeman a na tuangira moa bwaai aika ti riai n tabeakin. Ngkana ti ataa te aro ae riai ae ti riai ni karaoia, ao bitaki aika riai ni karaoaki nakon ara iango ao aroarora bwa ti aonga ni kakukureia nanon te Atua, ao ti bia karaoi bwaai aikai. E kangai Iesu: “Ngkana kam atai baikai, ao kam a kabaia ngkana kam karaoi.”—Ioane 13:17.
20. Tera te kakabwaia ae reke irouia aomata aika a ongo n ‘te taeka ae i akuia’?
20 E teretere bwa ibukin ataakin aron kakukureian nanon te Atua, Kristian a aki kainnanoa te bwana mai karawa, ao a aki kainnanoa naba kawarakiia iroun te anera. A a tia ni kakabwaiaki ngkai iai irouia ana Taeka te Atua ae koreaki, ao te kairiri ae boto i aon te tangira ae rereke mairouia ana koraki aika taani kabiraki aika a maeka i aon te aonnaba. Ngkana a karaua ni mutiakina te ‘taeka ae i akuiia’ ma ni kakairi ni mataniwin nanoia aika kataneiaki n te Baibara, ao a na tokanikai ni kakaraoan nanon te Atua. Ao ngkanne, a na bon nora kakoroan bukin ana berita te abotoro Ioane aei: “Ane kakaraoa ae E tangiria te Atua, ao e teimatoa n aki toki.”—1 Ioane 2:17.
Te Kauring ae Uarereke
• Bukin tera ngkai Iehova e itoman ma aomata ake a karikaki irouna?
• Ti na kanga ni kakabwaiaki man iran nanon te babaire ibukin te wareware n te Baibara ni katoa tai?
• Tera arora ae ti riai ni butimwaea iai te kairiri mairoun te toro ae kakaonimaki?
• Bukin tera ngkai ti aki riai n aki-mutiakina te kairiri mairoun mataniwin te nano ae kataneiaki n te Baibara
[Taamnei n iteraniba 13]
Aomata a aki kainnanoi bwaai ni mwakuri aika kangaanga ibukin karekean rongorongo mairoun te Atua
[Te Kabwarabwaraan te Taamnei 13]
Courtesy Arecibo Observatory/David Parker/Science Photo Library
[Taamnei n iteraniba 15]
E taetae nakoira Iehova rinanon te Baibara ao rinanon “te toro ae kakaonimaki ae wanawana”