Katotonga Nanon Kristo

“Ao te Atua are e riki mai Rouna taotaonan te nano ma kabebetean te nano E na anganingkami te nanona te nano ae ti teuana n ai aroni Kristo Iesu.”​—I-ROM 15:5.

1. E na kanga n rootaki anuani maiun te aomata n oin nanona?

NANON te aomata e rangi n roota anuani maiuna. Te nano ae e aki kan tabe n te bwai teuana ke te kakaonimaki n tabeakini bwaai. Te iango ae riai ke te iango ae aki riai. Te nano ni kani kauntaeka ke te nano n ibuobuoki. Te nano ni ngurengure ke te nano ni kakaitau. Naano aikai a kona n rangi n roota aroaron te aomata ni kaitara ma bwaai aika riki nakoina, ao aroaroia aomata tabemwaang aika a kaotii nakoina. Ngkana e raoiroi nanona, e kona ni kukurei te aomata e ngae ngkana e rootaki ni kangaanga aika korakora. Ma iroun te aomata ae e aki raoiroi nanona, akea te bwai ae e kona n eti irouna, e ngae ngkana—n aia taratara aomata—e a nako raoi maiuna.

2. Tera aron te aomata n reiakin naano aika kakaokoro?

² E kona n reireiaki te aomata bwa e na karekea te nano ae raoiroi ke te nano ae buakaka. Ni koauana, boni bwaai aika a riai n reireinaki. E taekina ae kangai te Collier’s Encyclopedia n taekan te ataei are e tibwa bungiaki: “Nanona aika a na bwainaki irouna rimwi riki, a riai moa ni karekeaki ke n reireinaki irouna, n aron naba are e riai n reireinna te rabakau n taetae nikawai ke rabakau ni kabane.” Ti na kanga n reiakinira taian nano? E ngae ngkai a mwaiti bwaai aika a irekereke iai, ma ana otabwanin te aomata ao raoraona, bon bwaai aika e korakora rootakina iai. E kangai te encyclopedia are e a taekinaki i eta: “Ti reiakin, ke ai aron are a rin iroura, n te aro ae ti na kaboraoa arora ma nanoia aomata ake ti iraorao ma ngaiia.” Bon ai aron anne naba ana taeka te Baibara ake a taekinaki ngaa ma ngaa ririki n nako: “Ko na nakonako ma aomata aika rabakau, ao ko na rabakau iai: Ma e na maraki te aomata ngkana e raonia akana nanobaba.”​—Taeka N Rabakau 13:20; 1 I-Korinto 15:33.

Te Katoto Ibukin te Nano ae Riai

3. Antai te aomata ae karaoa te katoto ae moanibaan te raoiroi n aron nanona, ao ti na kanga ni kona ni katotongnga?

³ N aron are e karaoia nakoni bwaai ni kabane, Iesu Kristo e karaoa te katoto ae te kabanea n raoiroi naba n aron te nano ae riai. E kangai: “Ba I anganingkami te bwai ni kakairi, ba kam na katotonga ae I karaoia nako imi.” (Ioane 13:15) Ngkana ti na katotonga aron Iesu, ao ti riai moa n reiakina taekana.a Ti reiakina maiun Iesu i aan te kaantaninga ae ti na karaoa are e kaungaki iroun te abotoro Betero: “Ba kam weteaki nako iai: ba E kamarakaki naba Kristo i bukimi, ao E katuka te aro ae kam na kakairi iai, ba kam na tou mwini mwanekana.” (1 Betero 2:21) Bon tiara bwa ti na katotonga raoi aron Iesu n ai aron ae ti kona. Ane e nanonaki naba iai karikirakean bon nanona iroura.

4, 5. Tera aron nanon Iesu are e kateretereaki n I-Rom 15:1-3, ao a na kanga Kristian ni kona ni katotongnga?

⁴ Tera ae irekereke ma bwainan nanon Kristo Iesu iroura? Te mwakoro 15 n ana reta Bauro nakoia kaain Rom e buokira ni kaeka te titiraki aei. Ni moan kibun te mwakoro aei, Bauro e taekina aroaron Iesu teuana ae rangi ni kakannato ngke e kangai: “Ao e riai i roura ngaira aika ti korakora ba ti na taotaon nanora nakoni mamaraia akana aki korakora, ao ba ti na aki kakukureira. Ti na bane ni kakukureiia raora i bukin aia raoiroi, ba a aonga ni kateimatoaki iai. Ba E aki kakukureia naba Kristo; ma ai aron are koreaki ni kangai, A bwakarai aia taetaebuaka ake a taetaebuakaiko.”​—I-Rom 15:1-3.

⁵ Ngkana a kakairi n nanon Iesu, a kaungaki Kristian bwa a na tauraoi ni beku irouia aomata tabemwaang ma te nanorinano, n aki kataia ni kakukureia oin nanoia moa. Te koaua bwa te nanorinano ni kani beku ibukia aomata tabemwaang bon aroaroia aomata ‘akana a korakora.’ E taekina ae kangai Iesu, are e korakora riki n te itera n taamnei, nakoia aomata ni kabane ake a a tia ni maiu i aon te aonnaba: “N ai aron naba Natin te Aomata ngkae E aki nako mai ba E na tau-toronia aomata, ma E roko ba E na toro irouia aomata, ao ba E na anga maiuna ba unoraia aomata aika bati.” (Mataio 20:28) Kioina ngkai Kristian ngaira, ti tangiria naba ni kakorakoraira ni beku ibukia aomata tabemwaang, n ikotaki naba ma akana ‘a aki korakora.’

6. N te aro ra ae ti kona ni katotonga aron Iesu ngke e kaitara ma te riribai ao te kamaamaaeaki?

⁶ Te aroaro teuana riki ae raoiroi are e kaotiotia Iesu bon te aro n iango ao ni mwakuri, ae raoiroi n taai nako. E bon aki kariaia nanoia aomata aika buakaka bwa a na roota nanona ae raoiroi, ni kaineti ma te beku iroun te Atua; ao ti aki naba riai ni karaoa anne. Ngke e kabuakakaki ma ni bainikirinaki ibukin arona ni kakaonimaki n toro iroun te Atua, ao e taotaona nanona Iesu n nanomwaaka n akea te ngurengure iai. E ataia bwa aomata aika a kataia ni kakukurei nanoia raoraoia n aomata ‘n te bwai ae raoiroi ae a na kateimatoaki iai,’ a riai ni kaantaninga reken te kairiribai mairoun te aonnaba ae aki onimaki ma n aki ota.

7. E a kanga Iesu ni kaotiota te taotaonaki n nano, ao bukin tera bwa ti riai naba ni karaoa anne?

⁷ Iesu e kaotiota te nano ae riai n itera tabeua riki. Akea te tai teuana are e kaotia bwa e un iroun Iehova, ma e kukurei n taona nanona n tataninga kakoroan bukin Ana kaantaninga. (Taian Areru 110:1; Mataio 24:36; Mwakuri 2:32-36; Ebera 10:12, 13) Ao irarikin anne, akea te tai are e babanga iai Iesu n taona nanona nakoia taan rimwina. E tuangia ae kangai: “Reirei i Rou”; ma kioina ngke e “nimamanei,” e kateimatoa ma ni kabebetea te aba ana reirei. Ao kioina ngke e “nanorinano,” e bon aki kamoamoa ke ni kainikatonga. (Mataio 11:29) Bauro e kaungaira bwa ti na katotonga nanon Iesu aikai ngke e kangai: “Kam na nanona te nano aei, ae mena naba i nanoni Kristo Iesu: ba ngke arona aron te Atua, ao E aki iangoa arona ae bo raoi ma aron te Atua ba te bwai ae na tautauaki, ma E kaki kanoana ae neboakina, ao E arona aron te toro, ao E riki n ai aron te aomata.”​—I-Biribi 2:5-7.

8, 9. (a) Bukin tera ngkai ti riai ni kakorakoraira ni karikirakea te nano ae ti aki tii iangoa oin nanora moa? (b) Bukin tera ngkai a aki riai ni bwara nanora ngkana ti aki kororaoi ni kakairi n te katoto are e karaoia Iesu, ao e a kanga Bauro n riki bwa te katoto ae raoiroi n aron aei?

⁸ E kai taekinaki iroura ae ti kani beku ibukia aomata tabemwaang ma ni mwamwannanoi riki bwaai ake a kainnanoi, nakon oin kainnanora. Ma tuoan raoi nanora e kona ni kaotia bwa tiaki anne raoi aron nanora. Bukin tera? Te moan, ibukina bwa ti a ituaki n te nano ni kan tabeakini moa oin nanora, are te aroaro ae reke mairouia Atam ma Nei Ewa; te kauoua, ibukina bwa ti maiu n te aonnaba ae kaungaunga aron te nano ni bangaomata. (I-Ebeto 4:17, 18) N angiin te tai, karekean te nano ae akea te bangaomata iai, e nanona karekean te aro n iango ae kaokoro ma aroarora aika aki-kororaoi ake ti bungiaki inanoia. E kainnanoaki iai te nanomatoa ao te kekeiaki mwaaka.

⁹ Ataakin raoi aki-kororaoira, e kona naba ni karika te bwara n nano iroura, ngkana ti kabotaua arora anne ma ana katoto Iesu ae kororaoi are e katikua ibukira. Ti kona n nanououa n aron ana kona te aomata ni karekea irouna nanon Iesu. Ma tara ana taeka ni kaunga nano Bauro aikai: “Ba I ata te bwai ae raoiroi ba e aki maeka i nanou, ae i nanon rabatau: ba bon ae i rou te kani karaoia, ma e aki reke i rou karaoan ae raoiroi. Ba te raoiroi ae I kani karaoia ao I aki karaoia: ma te buakaka ae I aki kani karaoia ao I boni karaoia. Ba I kimareirei n ana Tua te Atua n aomatau ae i nanou: ma I nora te tua teuana i nanoni bwain rabatau, ba e buakana ana tua nanou, ao e tauai ba ana bwai ana tua te bure ae i nanoni bwain rabatau.” (I-Rom 7:18, 19, 22, 23) Te koaua bwa aki-kororaoin Bauro e okioki n tukia man kakaraoan nanon te Atua n te aro are e tangiria, ma nanona—are ana kaantaninga ao ana tangira ibukin Iehova ma Ana tua—e boni moanibaan te raoiroi. E a kona naba nanora ni boraoi ma anne.

Kaetan Naano Aika Kairua

10. Tera te nano are e kaungai nanoia kaaini Biribi Bauro bwa a na karekea irouia?

¹⁰ Iai tabeman aika a riai ni kaeta nanoia aika kairua? Eng. E teretere bwa ngaia aei aroia Kristian tabeman n te moan tienture. N ana reta nakoia kaaini Biribi, Bauro e taekina aron bwainan te nano ae riai. E korea ae kangai: “I aki taku ba e a tia n reke i rou [are te maiu i karawa rinanon te moan taai ni manga-uti], ao tiaki moan te raoiroi ngai: ma I kakorakoraai ni kani karekea, ba I aonga n taua te baere I tauaki naba i bukina irouni Kristo. Taari, I aki taku ba I a tia n tauua: ma ti teuana te bwai ae I karaoia, I manuoki baika i mwiu, ao I arorai nakoni baika i mwaiu, I kakorakoraai ni biri nakon te tia ni kani karekea te kaniwanga are te weteaki mai eta iroun te Atua i nanoni Kristo Iesu. Ma ngaia aei, ba ngaira, aika ti ikawai ni Kristian, ti na nanona te aro aei.” (Ara bwai man reireiti.)​—I-Biribi 3:12-15.

11, 12. E kanga Iehova ni kaota nakoira aron te nano ae riai?

¹¹ Ana taeka Bauro a kaotia bwa te aomata ae e riki bwa te Kristian, e kairua nanona ngkana e taku bwa akea irouna kainnanoakin te rikirake riki irouna. E tuai ni bwaina nanon te Kristo. (Ebera 4:11; 2 Betero 1:10; 3:14) Bon akea riki buokan te aomata anne? Tiaki ngaia. Te Atua e kona ni buokira ni bita nanora ngkana ti rangi n tangiria ni karaoa anne. E reitia ni kangai Bauro: “Ngkana tao kam nanona te nano teuana, ao E na kaota naba aei te Atua nako imi.”​—I-Biribi 3:15.

¹² Ma ti riai naba ni karaoa oin tabera iai ngkana ti tangira Iehova bwa e na kaota te nano ae riai nakoira. Te tataro n reitaki ma te reirei n ana Taeka te Atua ao te ibuobuoki mani booki ni Kristian ake a katauraoaki iroun “te toro ae kakaonimaki ae wanawana,” e na buokia aomata aika a “nanona te nano teuana” ni karikirakea te nano ae riai irouia. (Mataio 24:45) Unimwaane ni Kristian ake a kateaki iroun te taamnei ae raoiroi ‘bwa a na kawakina ana ekaretia te Atua,’ a na kukurei n ibuobuoki naba iai. (Mwakuri 20:28) Ai kukureira ngaira ngkai Iehova e ururinga aki-kororaoira ao e kaota te tangira n anganganira te ibuobuoki! Ti bia butimwaea te ibuobuoki aei.

Reirei Mairouia Tabeman

13. Tera reireiara ibukin te nano ae riai ae ti kona ni karekea man rongorongon Iobi are n te Baibara?

¹³ N I-Rom mwakorona 15, Bauro e kaotia bwa iaiangoan aia katoto kaain rimoa e kona ni buokira ni kaeta nanora. E koroia: “Ba bwaai ni kabane ake a koreaki ngkoa ao a koreaki i bukin reireiara, ba ti na karekea te kaantaninga n taotaonan te nano ma te nano ae kabebeteaki n te Baibara.” (I-Rom 15:4) Ana toro Iehova tabeman ake a kakaonimaki n taai aika nako, a kainnanoa naba kaetan nanoia n itera tabeua. N aron anne, e raoiroi nanon Iobi n angiini bwaai. E bon aki bukina Iehova bwa e karaoa te bwai ae buakaka, ao akea te tai teuana are e kariaia kammarakana bwa e na urua onimakinan te Atua irouna. (Iobi 1:8, 21, 22) Ma e ngae n anne, iai nanona ni kan karaoiroia ibon irouna. Iehova e kaira Eriu bwa e na buoka Iobi ni kaeta nanona aei. E aki kanaeng iai Iobi, ma e nanorinano ni butimwaea riain bitakin nanona, ao e aki tabara ni waakina anne.​—Iobi 42:1-6.

14. Ti na kanga ngaira ni katotonga aron Iobi ngkana ti reireiaki ibukin nanora ae kairua?

¹⁴ Ko na karaoa naba are e karaoia Iobi ngkana raora ni Kristian e akoi n tuangira bwa ti kaotiota te nano ae kairua? N ai aron Iobi, ti bia aki “atonga naba te Atua ba aongkoa E buakaka.” (Iobi 1:22) Ngkana ti kammarakaki n akea riaina, ti bia aki ngurengure iai ke ni bukina Iehova ni kangaanga ake a riki nakoira. Ti bia rawa ni karaoiroira ibon iroura, ma ti riai n ururinga are e ngae ngke a reke iroura kakabwaiara n ara beku ibukin Iehova, ma “tooro ngaira aika akea manera.”​—Ruka 17:10.

15. (a) Tera te nano ae kairua are e kaotiotaki irouia taan rimwin Iesu tabeman? (b) E a kanga Betero ni kaotiota te nano ae raoiroi?

¹⁵ Inanon te moan tienture, tabeman ake a ongora iroun Iesu a kaotiota te nano ae aki riai. N te taina, Iesu e taekina te bwai ae e kangaanga ataakin raoi nanona. Ni kaekan ana taeka aei, “ao ana reirei aika bati, ngke a ongo ao a taku, E matoatoa te taeka anne; ai antai ae kona n ongora iai?” E teretere bwa e kairua nanoia aomata ake a taetae n aron anne. Ao nanoia aika kairua a kairiia bwa a na manga aki ongora iroun Iesu. E kangai te rongorongo: “I mwin arei ao a kerikaki ana reirei aika bati, ao a aikoa manga airiri ma Ngaia.” A kairua nanoia aomata ni kabane iai? A aki. E reitaki ni kangai te rongorongo: “Ma ngaia are E taku Iesu nakoia uake tengauni ma uoman, Ao ngkami kam kan nako naba? Ao e kaekaa Timoni Betero, Te Uea, ti na nako n antai?” Ao e manga kaekaa oin ana titiraki Betero ngke e kangai: “E mena i Roum taekan te maiu are aki toki.” (Ioane 6:60, 66-68) Ai raoiroira te nano anne! Ngkana ti kaitaraki ma kabwarabwara ke kaetan ootara i aon te Baibara tabeua, aika ti taku bwa e kangaanga butimwaeaia iroura, tiaki te koaua bwa e na raoiroi riki ngkana ti katotonga nanon Betero are e kaotiotia? Ai nanobabara ngaira ngkana ti katoka ara beku iroun Iehova ke ti taetae n te aro ae bobuaka ma ‘reirei ni kamaiu,’ ibukina bwa e kangaanga moa iroura ataakin nanon bwaai tabeua!​—2 Timoteo 1:13.

16. Tera te nano ae rangi ni buakaka ae kaotiotaki irouia mataniwi n te Aro n Iutaia n ana bong Iesu?

¹⁶ Mataniwi n te Aro n Iutaia n te moan tienture a aikoa kaotiota te nano are e bwainaki iroun Iesu. Nanomatoaia n rawa n ongora iroun Iesu, e a kaotaki raoi ngke Iesu e kauta Rataro man te mate. Irouia aomata aika a raoiroi nanoia, te kakai anne e riai ni kakoaua raoi nakoia bwa Iesu e boni kanakomaiakaki iroun te Atua. Ma ti wareka ae kangai: “Ma ngaia are a bota te kabowi ibonga ake a kakanato ma Baritaio, ao a taku, Tera arora? Ba e karaoi kakai aika bati te aomata arei. Ngkana ti katikua n ai aron aei, ao a na boni bane aomata n onimakinna, ao ane a na nako mai I-Rom n taua ara kawa ma ara botanaomata.” Tera aia babaire iai? “Ao man te bong arei ao a kabowi n iango i rouia ba a na iranna ni kamatea.” Irarikin bouruakinan kamatean Iesu irouia, a waakina naba kamaunan te bwai ni kakoaua ae maiu are e kaotia bwa Iesu bon te tia karaoi kakai. “Ao a kabowi ibonga ake a kakanato n iango ba a na kamatea Rataro naba.” (Ioane 11:47, 48, 53; 12:9-11) Ai buakakara ngaira ngkana ti na nanona te aeka n nano aei, ma n riki n un ke ni kanaeng ibukin bwaai aika a riki aika ti riai riki ni kimwareirei iai! Eng, ao e rangi ni karuanikai te aro anne!

Katotongan Nanon Kristo ae Raoiroi

17. (a) Tera kataakin Taniera are e kaotiota iai te nano n ninikoria? (b) E a kanga Iesu ni kaotia bwa e aki mamaaku?

¹⁷ Ana toro Iehova a kateimatoa te nano ae raoiroi irouia. Ngke ana kairiribai Taniera a bairea katean te tua are a katabua karokoan te bubutii nakon te aomata ke te atua temanna irarikin te uea inanon 30 te bong, Taniera e ataia bwa te tua aei e tuka aron ana iraorao ma Iehova ae te Atua. E na bon rawa n tataro nakon te Atua inanon 30 te bong? E aki, ma e ninikoria n teimatoa n tatataro nakon Iehova tenua te tai ni katoa bong, n aron are e taneiai ni kakaraoia. (Taniera 6:6-17) E rawa naba Iesu ni kamaakaki irouia ana kairiribai. N te bongi n Taabati teuana e kaitiboo ma te mwaane are e mate baina teaina. E ataia Iesu bwa a na mwaiti I-Iutaia ake a mena iai ake a na aki kukurei ngkana e kamaiua te aomata n te bongi n Taabati. E kamataata n titirakinia bwa tera aia iango iai. Ngke a rawa n taetae, ao e waaki nako Iesu ni kamaiua te mwaane arei. (Mareko 3:1-6) E bon aki kerikaki Iesu man kakoroan bukin mwiokoana n aron ae e taku bwa e riai.

18. Bukin tera ngkai a riribai nakoira aomata tabeman, ma tera arora ae riai ngkana ti kaitara ma nanoia aika aki raraoi?

¹⁸ Ana Tia Kakoaua Iehova ni boong aikai a ataia bwa ngaiia naba a aki riai ni kakamaakaki irouia aomata aika a aki butimwaiia ke a riribaia. Bwa ngkana a maaku, ao a na aki kaotiota iai nanon Iesu. A mwaiti aomata aika a kairiribai nakoia Ana Tia Kakoaua Iehova. Tabeman a kairiribai ibukina bwa a aki ataa te koaua iai, ao tabeman a bon ribaia taani Kakoaua ke te rongorongo ae a uouotia. Ma ti bia aki kariaia nanoia n aki kan iraorao bwa e na roota nanora aika raraoi. Ti aki riai ni kariaia aomata tabeman bwa a na bairea arora n taromauri.

19. Ti na kanga ni kaotiota te nano ae ai aron nanon Iesu Kristo?

¹⁹ Iesu e kaotiota te nano ae raoiroi nakoia taan rimwina n ikotaki naba ma ana babaire te Atua n taai nako, e ngae ngke e kona n rangi ni kangaanga karaoan anne. (Mataio 23:2, 3) Ti riai ni kakairi n ana katoto. Te koaua bwa a aki-kororaoi tarira, ma ngaira naba ti aki-kororaoi. Ao e ngaa riki te tabo ae ti kona ni kuneiia iai raora aika kakaonimaki raoi, irarikin are inanon ara botaki n itaritari ae katobibia te aonnaba? Iehova e tuai n anganira te ota ae tabwanin raoi i aon ana Taeka are koreaki, ma antai te botaki n Aro teuana ae e a raka riki otaia iai? Ti bia teimatoa n taai nako ni bwaina te nano ae riai, ae te nano are e kaotiotaki iroun Iesu Kristo. E nanonaki naba iai ataakin aron kakaantaningan Iehova, n aron are ti na maroroakinna n te kaongora are imwin aei.

Ko Kona ni Kabwarabwaraa?

• Tera aron rootakin maiura n oin nanora?

• Kabwarabwara aron nanon Iesu Kristo.

• Tera reireiara ae e kona n reke man nanon Iobi?

• Tera nanora ae riai ngkana ti kaitara ma te kairiribai?

[Kabwarabwara ae nano]

[Taamnei n iteraniba 9]

Te Kristian are e raoiroi nanona e kakorakoraa ni kataia ni buokia aomata tabemwaang

[Taamnei n iteraniba 11]

Te tataro n reitaki ma te reirei i aon ana Taeka te Atua e buokira bwa ti na nanona nanon Kristo