Nanona Ana Bwai Te Taamnei Ma Ni Maiu!
“Te nano ae ana bwai te Tamnei bon te maiu.”—I-ROM 8:6.
1, 2. Tera te kaokoro ae kaotaki n te Baibara i marenan te “rabata” ao te “taamnei”?
BON tiaki te bwai ae bebete, kateimatoan te aroaro ni maiu ae riai i matan te Atua ngkai ti mena i buakon te aonnaba ae kammaira ae e kamoamoa riki te katokinano ni kaibwabwarun te rabwata. Ma te Baibara e kaokoroa te “rabata” ma te “taamnei,” ao e kamataata raoi kaokoron uaa aika kakaiaki ake mwin kariaian tautaekanakim iroun te rabwata ae bubure, ao kakabwaia ake a na reke imwin kariaian kairakim n taamnein te Atua ae raoiroi.
2 N aron anne, e kangai Iesu Kristo: “Te tamnei te bwai ni kamaiu: akea manen te iriko: taeka aika I atong nako imi bon te tamnei, ao te maiu.” (Ioane 6:63) E korea ae kangai te abotoro Bauro nakoia Kristian ake i Karatia: “Ba e bati ni kan eka nako te Tamnei te rabata, ao E bati naba ni kan eka nako te rabata te Tamnei; ba a i kairiribai baikai.” (I-Karatia 5:17) E kangai naba Bauro: “Ba ane kamae n ununiki nakon rabatana ao e na anaa te mate man te rabata; ao ane kamae n ununiki nakon te Tamnei ao e na anaa te maiu are aki toki mairoun te Tamnei.”—I-Karatia 6:8.
3. Tera ae kainnanoaki bwa ti aonga ni kainaaomataira man tangiran ae bure ao mwaan aika bubure?
3 Te taamnei ae raoiroi mairoun Iehova—ae mwaakana ae mwamwakuri—e kona n taeki nako ‘kaibwabwarun te rabwata,’ ma n tokanikai i aon tautaekanakira iroun rabwatara ae bubure aei. (1 Betero 2:11) Ngkana ti na kainaaomataki man tautoronakira n tangiran ae buakaka, moan te kakawaki bwa ti na buokaki iroun taamnein te Atua, bwa e korea ae kangai Bauro: “Ba te nano ae ana bwai te rabata bon te mate; ao te nano ae ana bwai te Tamnei bon te maiu ao te raoi.” (I-Rom 8:6) Tera ae e nanonaki n te nano ae ana bwai te taamnei?
“Te Nano ae Ana Bwai te Tamnei”
4. Tera ae e nanonaki n “te nano ae ana bwai te taamnei”?
4 Ngke e korea taekan “te nano ae ana bwai te taamnei” Bauro, e kabongana iai te taeka n Erene ae nanona “te aro n iango, te iango ae matoatoa, . . . te tia, te kaantaninga ae uaiakinaki, te kekeiaki mwaaka.” Te weabe teuana ae reitaki ma ngaia e nanona “iangoana, ke kakaantaningan te aro teuana.” Mangaia are te nano ae ana bwai te taamnei e nanona te kairaki, te tautaekanaki, ao te kairoroaki ni mwaakan Iehova ae mwamwakuri. E nanonna bwa ti a kukurei ni kariaia kairakin ara iango, nanora, ao ara kaantaninga ni kabane iroun taamnein te Atua ae raoiroi.
5. Tera arora ae ti riai ni kariaia iai kairakira iroun te taamnei ae raoiroi?
5 Korakoran kairirara iroun te taamnei ae raoiroi ae ti riai ni kariaia, e kamatataaki iroun Bauro ngke e taekina ‘te tautoronaki n te taamnei.’ (I-Rom 7:6) Ibukina bwa a onimakina ana karea ni kaboomwi Iesu, a a tia Kristian ni kainaaomataki man te tautoronaki n te bure, ao a a tia ni “mate” nakon aroia rimoa ngke a toro iroun te bure. (I-Rom 6:2, 11) Akana a a tia ni mate n te aro ni kaikonaki anne, a boni maiu naba n rabwataia ao a inaaomata ngkanne ni kakairi iroun Kristo ma n riki bwa “ana toro te raoiroi.”—I-Rom 6:18-20.
Te Oneaki ae Korakora
6. Tera te oneaki ae rinanoaki irouia aomata aika a riki bwa “ana toro te raoiroi”?
6 E boni korakora te oneaki man ‘te toro iroun te bure’ nakon te beku iroun te Atua bwa ana ‘toro te raoiroi.’ E korea ae kangai Bauro ibukia aomata ake a a tia n oneaki n aron anne: ‘Kam tebokaki, ao kam kaitiakaki, ao kam karaoiroaki n aran te Uea are Iesu Kristo, ao iroun naba Tamnein Atuara.’—I-Rom 6:17, 18; 1 I-Korinto 6:11.
7. Bukin tera ngkai moan te kakawaki bwa ti na tarai bwaai n aron tarakia iroun Iehova?
7 Ibukin rinanoan te oneaki ae korakora aei, ti riai moa n reirei taekan ana kaantaninga Iehova. Bubua ma bubua ririki n nako, te tia areru ae Tawita e kakorakora ni bubutii nakon te Atua ni kangai: “Iehova, Ko na kaoti arom nako iu . . . Ko na kairirai n am koaua, ma n reireiai.” (Taian Areru 25:4, 5) E kakauongo iroun Tawita Iehova, ao E kona naba ni kaeka te aeka n tataro anne mairouia ana toro aika a maiu n taai aikai. Kioina ngkai kawain te Atua ao ana koaua a itiaki ma n tabu, te iangomwaaka i aon bwaai aikai e na buokira ngkana ti kaririaki nakon katokan nanora n tangiran kaibwabwarun te rabwata.
Ana Mwakuri Ana Taeka te Atua ae Moan te Kakawaki
8. Bukin tera ngkai moan te kakawaki bwa ti na ukeuke n reirei n te Baibara?
8 Ana Taeka te Atua ae te Baibara e karaoaki n taamneina. Mangaia are te aro teuana ae kakawaki ae ti kona ni kariaia iai ana mwakuri te taamnei ae raoiroi bwa e na mwakuri i nanora, ngkana ti wareware ma n ukeuke n te Baibara—ni katoa bong ngkana ti kona. (1 I-Korinto 2:10, 11; I-Ebeto 5:18) Kaonakin ara iango ao nanora n te koaua ao reirei man te Baibara a buokira bwa ti na kona n tei ngkana ti kataaki ni kaineti ma tangiran bwaai n taamnei iroura. Eng, ngkana e a roko kaririakira nakon te wene ni bure, taamnein te Atua e kona ni manga kauringira kiibu man te Baibara ao reirei ni kairiri aika a kona ni kakorakoraira riki ni motika nanora bwa ti na karaoa ae boraoi ma nanon te Atua. (Taian Areru 119:1, 2, 99; Ioane 14:26) Mangaia are ti na aki mwamwanaki bwa ti na toua te kawai ae bure.—2 I-Korinto 11:3.
9. E a kanga te ukeuke n reirei n te Baibara ni kakorakora riki nanora ni kani kateimatoa ara iraorao ma Iehova?
9 Ngkana ti waakina ara reirei n ukeuke n te Baibara ma nanora ni koaua ma ni buokaki iai ni booki aika a boto i aon te Baibara, taamnein te Atua e na kairi ara iango ma nanora, ao e na kakorakora riki tangiran ana kaetieti Iehova iroura. Ara iraorao ma te Atua e na riki bwa te bwai ae te kabanea ni kakawaki i nanoni maiura. Ao ngkanne, ngkana ti a kaitara ma te kataaki, ti a aki kona n iangoa aron te kukurei ae e kona n reke mani karaoan ae bure. Ma ti a tabeakina riki aron kateimatoan ara kakaonimaki nakon Iehova. Kukurein nanora n ara iraorao ma ngaia e kairira bwa ti na buakan iango ni kabane ake a kona n uruana te iraorao anne.
“Ai Bati Ra Tangiran Am Tua I Rou!”
10. Bukin tera bwa e riai te ongeaba n ana tua Iehova ngkana te aomata e na nanona te nano ae ana bwai te taamnei?
10 Ngkana ti na nanona te nano ae ana bwai te taamnei, e a aki tau ngkanne karekean te atatai i aon ana taeka te Atua n tii ngaia. E rangi n ota raoi te Uea ae Toromon n ana kaetieti Iehova, ma e ngae n anne, e aki teimatoa ni maiuakini i nanon ana kabanea n ririki ake e maiu iai. (1 Uea 4:29, 30; 11:1-6) Ngkana ti tangiri bwaai n taamnei, ti na aki tii nora riain ataakin ana taeka te Baibara, ma ti na ongeaba naba n ana tua te Atua ma nanora ni koaua. E nanonaki iai bwa ti na neneri raoi ana kaetieti Iehova ma ni kakaonimaki ni kakairi iai. Boni ngaia anne ana kaantaninga te tia areru. E anene ni kangai: “Ai bati ra tangiran am tua i rou! Bon au bwai n iango te baei ni kabongnga.” (Taian Areru 119:97) Ngkana ti mutiakina raoi te ongeaba nakon ana tua te Atua, ao ti kairaki iai bwa ti na kaotii aroaro aika boraoi ma aroaron te Atua. (I-Ebeto 5:1, 2) Ti na aki tautoronaki i aan tatangiran ae buakaka, ma ti na kaotiota uaan te taamnei, ao tangiran kakukureian nanon Iehova e na katannakoira man “ana makuri nako te rabata” aika kammaira.—I-Karatia 5:16, 19-23; Taian Areru 15:1, 2.
11. Ko na kanga ni kabwarabwara bwa ana tua Iehova ae katabuan te wene ni bure boni bwain kamanoara?
11 Ti na kanga ni kona ni karikirakea i nanora karinean ao tangiran ana tua Iehova? Te anga teuana ae ti kona ni karekea iai anne, boni man neneran raoi aroni bonganana. Iangoa ana tua te Atua ae kataua te wene n taanga tii ibukia taanga ni mare, ao e katabua te wene ni bure ao te wene ni kimoa. (Ebera 13:4) Te koaua bwa iai bwaai aika raraoi ake a aki reke iroura ngkai ti ongeaba n te tua aei? Te koaua bwa Tamara are i karawa ae tatangira, e kona ni katea te tua ae e na karaba iai te bwai ae raoiroi mairoura? E na bon aki! Tara ae e tabe n riki ni maiuiia aomata aika mwaiti ake a aki maiuakina te maiu ae boraoi ma ana kaetieti Iehova ibukin te aroaro ni maiu ae riai. Aine aika a bikoukou n tiaki nanoia a kona ni kabwakaia natiia aika a tuai ni bungiaki, ke a na kairaki iai nakon te moantaai ni mare ma te aomata ae e aki nakoraoi aron tekatekaia ma ngaiia. A mwaiti aomata ake a kaikawaiia natiia n akea buuia. Irarikin anne, aomata aika a kakaraoa te wene ni bure a kona n ituaki n aoraki aika a buti man te wene n taanga. (1 I-Korinto 6:18) Ao ngkana ana toro Iehova temanna e karaoa te wene ni bure, e kona n rangi ni karawawataki nanona imwina. Te aomata ae e kataia n aki mutiakina mataniwin nanona ae e tutuangnga bwa e a tia ni bure, e kona n aki matu raoi ao e kona n rangi ni maraki nanona. (Taian Areru 32:3, 4; 51:3) E aki mataata ngkanne bwa ana tua Iehova ae katabua te wene ni bure e kateaki ibukin kamanoakira mani kangaanga aika mwaiti? Eng, e rangi ni kakabwaiaki te aomata ae e teimatoa ni kawakina te aroaro ni maiu ae riai!
Tataro ni Bubutii te Ibuobuoki Mairoun Iehova
12, 13. Bukin tera bwa e riai te tataro ngkana ti a taonaki n tangiran ae buakaka?
12 Te nanona te nano ae ana bwai te taamnei e kainnanoa te tataro ae nako man te nano. E bon riai ngkana e bubutii te aba te ibuobuoki ae e kona n reke man taamnein te Atua, bwa e kangai Iesu: “Ngkai kam ata te angania natimi baika raraoi . . . ao tiaki e maiti riki iroun Tamami are i karawa te kan anga te Tamnei are Raoiroi nakoia akana butiia?” (Ruka 11:13) Rinanon te tataro, ti kona ni kaotia bwa ti kainnanoa te taamnei ibukin buokara ni mamaarara. (I-Rom 8:26, 27) Ngkana ti noria bwa ti rotaki n iango ao naano aika bubuaka, ke ngkana raora n onimaki temanna e kaota ana tangira ngkai e kaota aei nakoira, ao ti na karaoa ae wanawana ngkana ti karaurau n taekina raoi ara kangaanga aei n ara tataro, ma ni bubutii buokara mairoun te Atua bwa ti aonga n tokanikai iai.
13 Iehova e kona ni buokira bwa ti na kaatuua riki ara iango i aon bwaai aika raraoi, a itiaki, a riai, ao aika riai ni kamoamoaki. Ao ai raoiroi ra ngkai bwa ti na bubutii nakoina ma nanora ni koaua bwa e aonga ni kawakinaki nanora ao ara iango, n “te rau are mairoun te Atua”! (I-Biribi 4:6-8) Mangaia are ti na tataro ni bubutii buokara mairoun Iehova bwa ti aonga ni “kaea te raoiroi, ma tangiran te Atua, ma te onimaki, ma te tangira, ma te taotaonaki n nano, ma te nimamanei.” (1 Timoteo 6:11-14) N ana ibuobuoki Tamara are i karawa, a na aki rikirake i nanora taian raraoma ma taiani kariri n te aro ae ti na aki kona n taon nanora nako iai. Ma e na noraki i nanoni maiura te rau are mairoun te Atua.
Tai Karawawata te Taamnei
14. Bukin tera ngkai taamnein te Atua e karika te itiaki?
14 Ana toro Iehova aika ikawai n te onimaki a kamanena raoi ana reirei Bauro aei: “Kam na tai kamauna te Tamnei.” (1 I-Tetaronike 5:19) Kioina ngkai taamnein te Atua bon “te tamnei ae itiaki,” e itiaki raoi ma n tabu. (I-Rom 1:4) Ngkana e mwamwakuri i aora, te taamnei aei bon te bwai ae mwaaka ae karika te itiaki. E buokira bwa ti na kateimatoa te aroaro ni maiu ae itiaki, are e kaotiotaki iai te ongeaba iroun te Atua. (1 Betero 1:2) Mwakuri nako aika kammaira a kaota aki-mutiakinan te taamnei, ao e kona ni kabuanibwai te aba iai. N te aro raa?
15, 16. (a) Ti na kanga ni kona ni karawawata taamnein te Atua? (b) Ti na kanga n tuka karawawatan taamnein Iehova iroura?
15 E korea ae kangai Bauro: “Ao kam na tai karawawata te Tamnei are Raoiroi, are Tamnein te Atua, are kam kanikinaeaki i Rouna ni karokoa te bongi ni kamaiu.” (I-Ebeto 4:30) Te Baibara e kaotia bwa taamnein Iehova bon te kanikina, ke ‘bannan bwaai aika a na reke’ irouia Kristian aika kabiraki. Ao anne are bon taekan te aki-mamate i karawa. (2 I-Korinto 1:22; 1 I-Korinto 15:50-57; Te Kaotioti 2:10) Taamnein te Atua e kona ni kairiia taani kabiraki ao raoraoia ake a kaantaninga te maiu i aon te aonnaba, bwa a na kakaonimaki i nanoni maiuiia, ma ni kararoai mwakuri aika bure.
16 E reireinira te abotoro bwa ti na rarawa nakon te kewekewe, te ira, te aroaro ae kamaamaa, ao mwakuri n aron aikai. Ngkana ti kariaia bwa ti na moanna n tangiri bwaai aikai, ao ti na karaoa iai ae bubuaka ma ni kaitaraa te reirei man ana Taeka te Atua ae e kairaki koreana iroun te taamnei. (I-Ebeto 4:17-29; 5:1-5) Ni karaoan anne iroura, ti a moanna iai ni karawawata taamnein te Atua, ae te bwai ae ti riai n rawa ni karaoia. N aron anne, ngkana iai i buakora ae a a moanna n aki mutiakina te reirei ae i nanon ana Taeka Iehova, ao ti kona ni moanna ni karikirakei aroaro ke mwaan ake a na kairira bwa ti na bure ni kani bure, ma ni kabua iai akoara iroun te Atua. (Ebera 6:4-6) E ngae ngkana tao ti aki kakaraoa ae bure n te tai aei, ma tao ti a tia ni moanna n toua te kawai nako iai. Ti karawawata te taamnei ngkana ti kakaraoa ae buakaka ma ni kaitara ana kairiri. Irarikina, ti rarawa naba nakon Iehova, ae Nibwan te taamnei ae raoiroi, ma ni karawawata nanona. Kioina ngkai taan tangira te Atua ngaira, ao ti aki tangiria ni kani karaoa anne. Ma ti karaoa ae raoiroi ngkana ti tataro ni bubutii buokara mairoun Iehova, bwa ti aonga n aki karawawata taamneina, ma ti karinea arana ae tabu n arora n nanona te nano ae ana bwai te taamnei.
Teimatoa n Nanona te Nano ae Ana Bwai te Taamnei
17. Baikara tiia n taamnei tabeua ake ti kona ni karekei ibukira, ao bukin tera bwa ti wanawana ngkana ti uaiakini karekeaia iroura?
17 Te aro teuana ae kakawaki ae ti na teimatoa iai n nanona te nano ae ana bwai te taamnei, ngkana ti karekei tiia n taamnei ake ti na uaiakin. Ni kaineti ma kainnanora ao aroarora, tiara aikai a kona n irekereke ma katamaroan ara ukeuke n reirei ake ti karaoi, kabatiaan ara mwakuri n tataekina te rongorongo, ke karekean te beku teuana iroura, n aron te mwakuri ni bwaiania ae ti kabwanina ara tai iai, te mwakuri i Beta-era, ke te mwakuri ni mitinare. Karaoan anne e na katabetabea ara iango ni bwaai n taamnei, ao e na buokira bwa ti na aki konaaki ni mamaarara n aomata, ao ti na aki kairaki nako n iangoan kabatiaan kaubwaira, ke tangiran bwaai aika bubuaka aika a taekinaki n te Baibara ake a tatangiraki n te aonnaba aei. Boni ngaia anne te aro ae wanawana, bwa e kaungaunga ni kangai Iesu: “Tai kaiko ami bwai i aon te aba, ika e kangi bwaai iai te koa ma te rara, ao a ururu ma n irae taan ira: ma kam na kaiko ami bwai nako karawa, ike e aki kangi bwaai iai te koa ma te rara, ao a aki ururu ma n irae taan ira: ba ike a mena iai ami bwai, ao a mena naba iai nanomi.”—Mataio 6:19-21.
18. Bukin tera ngkai moan te kakawaki bwa ti na nanona te nano ae ana bwai te taamnei i nanon boong aika kaitira aikai?
18 Te nanona te nano ae ana bwai te taamnei ao taonan nanom nakoni bwaai aika a tatangiraki n te aonnaba aei bon te aro ae wanawana i nanon “boong aika kaitira” aikai. (2 Timoteo 3:1-5) Bwa n etina, “e kume ni mauna aon te aba ma kaibabaruna: ma ane kakaraoa ae E tangiria te Atua, ao e teimatoa n aki toki.” (1 Ioane 2:15-17) N aron anne, ngkana te Kristian ae e ataei riki e uaiakina te tia ae karaoan te mwakuri ni minita ni kabwanina ana tai iai, te mwakuri anne e kona n riki bwa te bwai ni kairiri nakoina ngkana e a rinanon ririki aika kangaanga i nanon ana tai n rikirake. Ngkana e kaririaki bwa e na urua te kaetieti teuana, te aomata anne e na ataa raoi te bwai are e kani karaoia i nanon ana tai ni beku iroun Iehova. Te aeka n aomata ane e tangiri bwaai n taamnei akanne, e na noria bwa e aki wanawana ke e bon nanobaba ngkana e kakeaa uaiakinan tiia n taamnei tii ibukin iangoan karekean kaubwaina, ke te kukurei ae aongkoa e reke man te bure. Uringnga bwa tangiran bwaai n taamnei e kaira Mote bwa e na rinea riki ‘bwainikirinana ma ana aomata te Atua nakon te kimareirei ae kai toki ae bwain te buakaka.’ (Ebera 11:24, 25) Ngkana ataei ngaira ke kaara, ma ti na karaoa naba te rinerine ae aron anne ngkana ti teimatoa n nanona riki te nano ae ana bwai te taamnei, nakon tangiran kaibwabwarun te rabwata.
19. Baikara kakabwaia ake a na reke iroura ngkana ti teimatoa n nanona te nano ae ana bwai te taamnei?
19 “Te nano ae ana bwai te rabata bon ribaan te Atua,” ma “te nano ae ana bwai te Tamnei bon te maiu ao te raoi.” (I-Rom 8:6, 7) Ngkana ti teimatoa n nanona te nano ae ana bwai te taamnei, ti na bon namakina iai te rau ae kakawaki. Ara iango ao nanora a na kamanoaki raoi man te kariri ae rereke man arora ni bubure. A na tae riki nangira bwa ti aonga n teimatoa ngkana ti kaririaki nakon karaoan ae bure. Ao ti na buokaki iroun te Atua bwa ti aonga n tokanikai n te buaka i marenan te rabwata ao te taamnei are e teimatoa waakinana.
20. Bukin tera ngkai ti kona ni kakoaua bwa ti kona n tokanikai n te buaka i marenan te rabwata ao te taamnei?
20 Ngkana ti teimatoa n nanona te nano ae ana bwai te taamnei, ti kateimatoa iai ara itoman ma Iehova, are bon nibwan te maiu ao te taamnei ae raoiroi. (Taian Areru 36:9; 51:11) Tatan te Riaboro ma tabonibaina a tabe ni kabanea aia kona ni karaoi bwaai aika aongkoa a na uruana ara iraorao ma Iehova ae te Atua. A kataia n taua aron ara iango ngkai a ataia bwa ngkana e bwara nanora, ao n tokina e na kairira te bwarannano aei nakon te kairiribai ma te Atua ao te mate. Ma ti boni kona n tokanikai n te buaka i marenan te rabwata ao te taamnei. Boni ngaia anne are e riki nakon Bauro, bwa ngke e korea taekan ana buaka are i nanona, e bon titiraki moa ni kangai: “Ai antai ae na kamaiuai man rabatan te mate aei?” Ao e kaotia bwa e boni kona n reke te kamaiuaki mai iai ngke e kakatonga ni kangai: “I katituaraoa te Atua iroun Iesu Kristo are ara Uea!” (I-Rom 7:21-25) Ngaira naba ti kona ni katituaraoa te Atua rinanon Kristo ngkai e anganira te ibuobuoki ae ti kona n tokanikai iai i aon te mamaara n aomata, ma n teimatoa n nanona te nano ae ana bwai te taamnei, ma n tautaua te kaantaninga are moan te raoiroi, are taekan te maiu are aki toki.—I-Rom 6:23.
Ko Uringnga?
• Tera ae e nanonaki n te nano ae ana bwai te taamnei?
• Ti na kanga ni kariaia taamnein Iehova bwa e na mwamwakuri i aora?
• Kabwarabwara bwa bukin tera ngkai i nanon ara buaka ma te bure, ao moan te kainnanoaki te ukeuke n reirei n te Baibara, te ongeaba n ana tua Iehova, ao te tatataro nakoina.
• E na kanga katean tiia n taamnei i matara, ni kona ni kateimatoaira i aon kawain te maiu?
[Taamnei n iteraniba 28]
Te ukeuke n reirei n te Baibara e buokira bwa ti na teimatoa n ekaanako kataakin tangiran bwaai n taamnei iroura
[Taamnei n iteraniba 29]
E riai ngkana ti tataro nakon Iehova ni bubutii buokara bwa ti na tokanikai i aon tangiran bwaai aika bubuaka
[Taamnei n iteraniba 30]
Tiia n taamnei a kona ni buokira bwa ti na teimatoa n nanona te nano ae ana bwai te taamnei