Kimwareirei Ngkai Iai Iroum Te Atatai Ibukin Iehova
“A a kabaia riki akana ongo ana taeka te Atua ma ni kawakinna”!—RUKA 11:28.
1. N ningai te tai are e moana ana itoman iai ma aomata Iehova?
E TANGIRIA aomata Iehova ao e rangi n tabe ma mweeraoia. Maroaka ae e itoman iai ma ngaiia. Te itoman aei e moani waakinaki n te oo-n-aroka are Eten. N aron are e taekinaki ni Karikani Bwaai 3:8, n te taina, “n taini kamaitoron te ngaina,” Atam ma Nei Ewa a “ongo bwanan Iehova” ae te Atua. Tabeman a taku bwa e nanonaki iai bwa e tataneiai Iehova ni mamaroro ma Atam n te tai arei, tao ni katoa bong. Ngkana ngaia anne ke tiaki, ma e kateretereaki n te Baibara bwa te Atua, e aki tii angan te moan aomata taiani kaetieti, ma e karekea naba ana tai n reireinna bwaai ake e kainnanoi ibukin kakaraoan are e mwiokoaki iai.—Karikani Bwaai 1:28-30.
2. Tera are e karaoia te moan taanga, ae e karaurea iai man te kairiri are mairoun Iehova, ao tera mwina?
2 Iehova e angan Atam ma Nei Ewa te maiu, ao e anganiia te mwaaka i aoia maan ao te aonnaba ni kabuta. Bon tii teuana te bwai ae katabuaki nakoia—bwa a na aki amwarake man te kai n ataa te raoiroi ao te buakaka. A riaon ana tua te Atua Atam ao Nei Ewa, ngke a kairaki iroun Tatan. (Karikani Bwaai 2:16, 17; 3:1-6) A rinea ae a na taua inaaomataia ni baireia i bon irouia bwa tera ae eti ao tera ae bure. A nanobaba ngke a karaoa anne, bwa a karaureia iai man te kairiri are mairoun aia tia Karikiriki ae tatangira. E korakora te kabuanibwai ae riki mai iai bon nakoia, ao nakoia naba natiia ake a tuai ni bungiaki. A rikirake ni kara Atam ao Nei Ewa, ao a mate, n akea te kaantaninga ae a na manga kautaki. A tuuraki n te bure natiia, ma uaana ae te mate.—I-Rom 5:12.
3. Bukin tera Iehova ngke e maroro ma Kain, ao tera aroaron Kain nako iai?
3 E ngae n tia n riki te karitei are i Eten, ma e bon teimatoa naba Iehova n itoman ma aomata ake a karikaki irouna. E noraki bwa Kain, are aia moan nati-te-mwaane Atam ma Nei Ewa, e rangi n taonaki n te bure. Iehova e reireinna n tuangnga bwa e nang reke n te kangaanga, ao e kaunga nanona bwa e na “karaoa ae raoiroi.” E aki mutiakina te reirei n tangira aei Kain, ao e kamatea tarina. (Karikani Bwaai 4:3-8) Ngkanne, moan aomata ake teniman ni maiu i aon te aonnaba, a bane n rawa nakon te kairiri ae teretere ae katauraoaki iroun Teuare angania te maiu ae te Atua, ae e reireinia aomata bwa a aonga ni kabwaia iai. (Itaia 48:17) Ai nanokawaki ra Iehova iai!
Iehova E Kaota Taekana Nakoia Aomata Rimoa
4. Tera are e onimakinaki iroun Iehova ni kaineti ma natin Atam, ao tera te rongorongo ae iai irekerekena ma te kaantaninga are e taekinna?
4 E ngae ngke iai riain ae e na katoka ana itoman ma aomata, ma tiaki anne aron Iehova are e karaoia. E onimaki bwa a na iai natin Atam tabeman aika a na wanawana ni mutiakina Ana kairiri. N aron anne, ngke e motika taekaia Atam ao Nei Ewa Iehova, e taetae ni burabetina iai rokon te “kariki,” ae e na tei ni kaitaraa te Naeta ae Tatan te Riaboro. Imwin tabeua te tai, e na kaikoakaki atun Tatan n te aro are e na kamateaki iai. (Karikani Bwaai 3:15) Te taetae ni burabeti aei bon te rongorongo ae kakukurei irouia aomata ake a “ongo ana taeka te Atua ma ni kawakinna.”—Ruka 11:28.
5, 6. Baikara aron Iehova tabeua n itoman ma ana aomata imwain te moan tienture C.E., ao a kanga ni kakabwaiaki iai?
5 Iehova e kaota nanona nakoia taan onimaki rimoa, n aroia Noa, Aberaam, Itaaka, Iakoba, ao Iobi. (Karikani Bwaai 6:13; Te Otinako 33:1; Iobi 38:1-3) Imwina riki, rinanon Mote, e karaoi bokin taian tua ibukin te botannaomata ae Iteraera. A kakabwaiaki n te Tua Mairoun Mote n itera aika mwaiti. Ngke a ongotaeka iai, a kaokoroaki tibun Iteraera mairouia botannaomata nako, ao a riki bwa ana aomata te Atua aika kaokoro. Te Atua e kaotia nakoia tibun Iteraera bwa ngkana a ira nanon te Tua, e na kakabwaiaia tiaki tii n te aro n rabwata, ma n te aro n taamnei naba, bwa e na karaoiia bwa te botannaomata aika taian ibonga, ao te botannaomata ae tabu. Iai naba n te Tua, kaetieti ibukin te amwarake ao te itiaki, ake a boutokoa marurungia aomata. Ma Iehova e reireinia naba taekan te kabuanibwai ae e na riki ngkana a aki ongeaba iai.—Te Otinako 19:5, 6; Te Tua-Kaua 28:1-68.
6 Imwin tabeua te tai, iai riki booki ake a kairaki koreaia aika a ikotaki i nanon te Baibara. Iai rongorongon rimoa ake a kaota ana mwakuri Iehova nakoia botannaomata ao natannaomata. Booki aika iai taeka ni kario iai, a katereterea aroarona n te aro ae moanibaan te raoiroi. Booki ni burabeti, a taetae ni burabetina aron kakoroan bukin nanon Iehova. Mwaane aika kakaonimaki rimoa a karaua n neneri ma ni kamanenai koroboki aikai ake a kairaki koreaia. E korea ae kangai temanna: “Boni bwaeni waeu am taeka, ao ootani kawaiu.” (Taian Areru 119:105) Iehova e katauraoa te reirei ao te oota, ibukia aomata ake a kukurei n ongora iai.
E a Rikirake Riki te Oota
7. E ngae ngke e karaoi kakai Iesu, ma e ataaki riki ibukin ana mwakuri raa, ao bukin tera?
7 N rokon te moan tienture, koraki tabeua n te aro n Iutaia a a tia ni karin aia katei aomata ibuakon te Tua. E kairua aron kamanenan te Tua irouia, ao e a aki riki bwa te bwai ni kaoota nakoia, ma ibukin katei akekei, e a riki bwa te bwai ni karawawataia aomata. (Mataio 23:2-4) Ma n te ririki 29 C.E. e a kaoti Iesu bwa te Mesia. Rokona, tiaki nanona bwa e na tii anga maiuna ibukin te botannaomata, ma e roko naba bwa e na “kaotiota te koaua.” E ngae ngke e kakaraoi kakai, ma e ataaki riki n nakoana ae “te tia Reirei.” Arona n anga reirei, bon ai aron te oota ae kaotaa te rotongitong n taamnei ae rabuna aia iango aomata. A bon eti ana taeka Iesu ngke e kangai: “Ootan te aba Ngai.”—Ioane 8:12; 11:28; 18:37.
8. Baikara booki ake a kairaki koreakiia n te moan tienture C.E., ao a kanga ni kabwaia iai Kristian ake rimoa?
8 Imwina riki a koreaki taian Euangkerio aika aua, ake a koreaki iai rongorongon maiun Iesu, ao te boki ae Mwakuri, ae rongorongon kabutanakoan te mwakuri ni Kristian imwin maten Iesu. Iai naba reeta aika a kairaki iai taan rimwin Iesu bwa a na koreia, ao ai te boki ni burabeti ae Te Kaotioti. Koroboki aikai, n ikotaki ma te Baibara n Ebera, a katabwanina raoi kanoan te boki ae te Baibara. N te ibuobuoki ae reke man booki aika kairaki koreaia aikai, Kristian, n ikotaki “ma ana aomata te Atua ni bane,” a kona “n ata rababan [te koaua] ma anauna, ao rietana ma nanona.” (I-Ebeto 3:14-18, BK) E kona naba n reke irouia “nanoni Kristo.” (1 I-Korinto 2:16) Ma e ngae n anne, moan Kristian akekei a aki bati n ota raoi i aon taekan bwaai nako aika a reitaki ma ana kaantaninga Iehova ni kabane. E korea ae kangai te abotoro Bauro nakoia raona n onimaki: “Ba ti nori bai ngkai, kanga n te tirotam ae e mabubu.” (1 I-Korinto 13:12, BK) Te aeka n tirotam aei e na kaota bannan te aomata, ma e na aki oti raoi iai katotongana. Te atatai i aon ana Taeka te Atua ae tabwanin riki e na reke rimwi riki.
9. Tera te oota ae reke i nanon “boong aika kaitira”?
9 Ni boong aikai, ti maiu n te tai ae aranaki bwa “boong aika kaitira,” ae te tai ae e kanikinaeaki ni bwaai aika “kamamate.” (2 Timoteo 3:1) Te burabeti are Taniera e taetae ni burabetina ae i nanon te tai aei, “e na rikirake te ataibai.” (Taniera 12:4, BK) Mangaia are Iehova, ae te tia Itoman ae Kakannato, e a tia ni buokia aomata aika raraoi nanoia bwa a na ota raoi n nanon ana Taeka. A mwaiti aomata ngkai aika a ataia bwa e a katekatekaki Kristo Iesu i aon ana kaintokanuea n aki noraki i karawa, n 1914. A ataia naba bwa e na aki maan ma ngkai ao e na katoka naba te buakaka ni kabane, ma n onika te aonnaba nakon te baretaiti ni kabuta. Te rongorongo ae kakawaki aei ae reitaki ma euangkerion te Tautaeka n Uea, e a tabe ngkai n tataekinaki ni katobibia te aonnaba.—Mataio 24:14.
10. I nanon tienture aika nako, tera aroaroia aomata ni kaineti ma butimwaean ana reirei Iehova?
10 Eng, ma ngkekei ni karokoa ngkai, Iehova e aki toki ni kaota nanona ao ana kaantaninga nakoia aomata ake i aon te aonnaba. Te Baibara e kabwarabwaraa taekaia aomata aika mwaiti ake a ongo iai, bwa a kamanena te rabakau mairoun te Atua, ao a kakabwaiaki iai. E karakina naba taekaia aomata tabeman ake a rarawa nakon ana reirei n tangira te Atua, ao a kakairi n aroia Atam ma Nei Ewa ae e karika te kabuanibwai. Iesu e kaota aron anne ngke e taekin kawai ni kaikonaki aika uaai. Te kawai teuana e kairiri nakon te kamaunanakoaki. E rababa ao e mwawaawa, ao a nakonako iai aomata aika mwaiti ake a rarawa nakon ana Taeka te Atua. Te kawai are teuana, e kairiri nakon te maiu are aki toki. E ngae ngke e irariki te kawai aei, ma e a riki bwa kawaia aomata aika karako mwaitiia ake a butimwaea te Baibara bwa ana Taeka te Atua, ao a kaboraoa aroaroni maiuia ma ngaia.—Mataio 7:13, 14.
Te Kakaitau Ibukin Bwaai Ake iai Iroura
11. Tera ae kaotaki ngkai e a tia n reke iroura ataakin ao kakoauan te Baibara?
11 Ko mena ibuakoia aomata ake a a tia n rinea te kawai nakon te maiu? Ngkana ngaia, ao ko na bae n tangiria n teimatoa n toua. Ko na kanga ni karaoa anne? Katoa tai n iaiango ma ni kakaitau ibukin kakabwaia ake a a tia n reke iroum man ataakin taiani koaua ake n te Baibara. Butimwaean te euangkerio iroum, boni kakoauan ae ana kakabwaia te Atua e a mena i aom. Iesu e kaota aron aei ngke e tataro nakon Tamana n taeka aikai: “I karaoiroiko, Tamau, ae Ueani karawa ma aonaba, ba Ko karaba baikai nakoia akana rabakau ma akana wanawana, ao Ko kaotioti nakoia merimeri.” (Mataio 11:25) Taan akawa ao taan rikoi ana mwane te uea a bon ota n nanon ana reirei Iesu, ma e aki reke otaia iai taani kairiri n te Aro ake a bubura aia reirei. E kangai riki Iesu: “Akea ae e kona n nakoiu ngkana e aki katikia te Tama are e kanakoai.” (Ioane 6:44, BK) Ngkana ko a tia n ataa te Baibara ao ko kakoauaa ma ni kakairi n ana reirei, ao e kaotia aio bwa e a tia ni katikiko Iehova nakoina. E reke iai bukina ae ko riai ni kimwareirei.
12. E kanga te Baibara ni kaotaa te aba?
12 Ana Taeka te Atua e kaotii koaua aika kainaaomata ma ni kaotaa te aba. Akana a maiuakina ae boraoi ma te atatai n te Baibara a kainaaomataki mani maakakin katei nikawai ao reirei aika kewe, ao te babanga, ae e tautaekania aomata aika mirion ma mirion mwaitiia. N aron anne, ataakin te koaua ibukin aroia maate, e kainaaomataira man maakakia maate, are aongkoa a kona ni kaikoakira, ke man iangoan ae a tabe ni kammarakaki aomata ake a tangiraki iroura ake a a tia ni mate. (Etekiera 18:4) Ataakin te koaua ibukia anera aika buakaka, e buokira n totokoi kangaanga ake a irekereke ma waaki n tabunea. Te reirei ibukin te manga-uti e kabebetei nanoia aomata ake a a tia ni mate aia koraki aika tangiraki irouia. (Ioane 11:25) Taetae ni burabeti man te Baibara a kaotia nakoira bwa tera nanon taai aika ti mena iai ngkai, ao a boutokoa kakoauana iroura ae a na boni koro bukin ana berita te Atua ibukin taai aika imwaira. Ao a boutokoa naba ara kaantaninga ibukin te maiu are aki toki.
13. Ti kanga ni kakabwaiaki n te itera n rabwata ngkai ti ira nanon ana Taeka te Atua?
13 Reirei mairoun te Atua ake a kaotaki n te Baibara a reireinira aron te maiu ae e na karekei kakabwaia nakoira ngkai n te aro n rabwata. N aron anne, ti reireinaki bwa ti na rarawa nakon mwaan ake a kabareka rabwatara, n aron kabonganan te baakee ao drug tabeua riki n te aro ae aki riai. Ti rawa ni kabonganai mooi aika kamanging n te aro ae riaon ae riai. (2 I-Korinto 7:1) Iran nanon ana tua te Atua ibukin te aroaro ni maiu ae riai e a riki bwa kamanoara man aoraki aika a kabutaki n te wene ni bure. (1 I-Korinto 6:18) Ngkana ti ira nanon ana reirei te Atua ibukin kararoan tangiran te mwane, e na aki uruaki raun nanora iai, n aron are e a tia n riki nakoia aomata aika mwaiti ake a uaiakina te kaubwai. (1 Timoteo 6:10) Baikara aaro tabeua ake ko a tia ni kakabwaiaki iai n te itera n rabwata, ngkai ko kakamanena ana Taeka te Atua i nanoni maium?
14. Tera aron rotakin maiura n te taamnei ae raoiroi?
14 Ti anganaki te taamnei ae raoiroi mairoun Iehova ngkana ti maiu n te aro ae boraoi ma ana Taeka te Atua. Ti karikirakea iroura aroaron Kristo aika raraoi, n aron te nanoanga ao te akoi. (I-Ebeto 4:24, 32) Taamnein te Atua e karika naba uaana i nanora—n aron te tangira, te kimwareirei, te rau, te taotaonakin nano, te akoi, te raoiroi, te onimaki, te nimamannei, ao ai te taubaang. (I-Karatia 5:22, 23) Aroaro aikai a karikirakea riki te iraorao ma aomata ao kaain ara utu, ae kakukurei ma ni manena. Ti karekea naba te korakora iroura ae e na buokira bwa ti na ninikoria ni kaaitara ma ara kangaanga. Ko nora aron te taamnei ae raoiroi n tia ni katamaroa riki aroaroni maium?
15. A na kanga n reke kakabwaia iroura ngkana ti kaboraoa aroni maiura ma nanon te Atua?
15 Ngkai ti kaboraoa maiura ma nanon te Atua, ti a kakorakora riki ara iraorao ma Iehova iai. E kakorakoraki riki kakoauan ae E mataata n arora ao E tangirira. Ti reireiaki mani bwaai ake a riki nakoira bwa e boutokaira naba n tain te kangaanga. (Taian Areru 18:18) Ti noria bwa e boni kakauongo raoi ngkana ti tataro nakoina. (Taian Areru 65:2) Ti onimakina te kairiri mairouna, n aki nanououa bwa ti na boni kakabwaiaki iai. Ao iai naba iroura te kaantaninga ae moan te raoiroi, ae n te tai ae riai, te Atua e na kaoka te maiu ae kororaoi nakoia aomata aika kakaonimaki irouna, ao e na anganiia te bwaintangira ae te maiu are aki toki. (I-Rom 6:23) “Kam na kaania te Atua, ao ane E na kaaningkami,” e koreia te tia rimwin Kristo ae Iakobo. (Iakobo 4:8) Ko a tia n namakina ae e kakorakoraki am iraorao ma Iehova ngkai ko a tia ni kaaniko riki ma ngaia?
Te Bwai ae Kakawaki ae Akea n Ai Arona
16. Baikara bitaki ake a karaoaki irouia Kristian tabeman ake a maiu n te moan tienture?
16 Bauro e kauringia Kristian ake a maiu n te moan tienture ake a kabiraki n te taamnei, bwa tabeman ibuakoia rimoa bon taani wene ni bure ke ni wene ni kimoa, taani wene ni bure ma aomata aika ai aroia, taan ira, taani mataai ni kanibwaibwai, taani kabatiaa te manging, taan taetae buaka, ke a babakanikawai. (1 I-Korinto 6:9-11) Te koaua man te Baibara e kairiia bwa a na karaoi bitaki aika korakora ni maiuiia; ao a bon ‘tebokaki ma ni kaitiakaki.’ Kataia n iangoia bwa e na tera aroni maium ngkai, ngkana arona bwa e tuai n reke iroum te koaua man te Baibara ae kainaaomata te aba. Akea te nanououa bwa te koaua, bon te bwai ae kakawaki ae akea n ai arona. Ai kukurei ra ngaira ngkai e itoman Iehova ma ngaira!
17. A kanga Ana Tia Kakoaua Iehova ni kaamwarakeaki n te itera n taamnei ni bobotaki ni Kristian?
17 Irarikin anne, iangoi kakabwaia ake a na reke iroura ngkai ti a kaaina te botaki n itaritari ae a kakaokoro nako aia reeti kaaina! “Te toro ae kakaonimaki ae wanawana” e katauraoa te marike n taamnei n taina ae riai, ae kanoana naba taiani Baibara, maekatin, ao booki tabeua riki, n taetae aika mwaiti. (Mataio 24:45-47) Ni botakin te ekaretia ake a wawaakinaki i nanon te ririki ae 2000, Ana Tia Kakoaua Iehova n aaba aika mwaiti a rinanon reirei aika kakawaki riki man bokin te Baibara n Ebera ake wanua. A iaiangoi taekan maiuia aomata aika 40 ake iai taekaia n te Baibara, ake a kabwarabwaraki taekaia n te boki ae te Insight on the Scriptures. A katiaa te maroro i aon kaamwakoron te boki ae The Greatest Man Who Ever Lived, ao e a kani bane naba irouia maroroakinan te boki ae Pay Attention to Daniel’s Prophecy! A rinanoaki naba kaongora aika 36 mwaitiia ake a anaaki man Te Taua-n-Tantani, n ikotaki ma kaongora aika 52 ake a katauraoaki ibukin te reirei. Irarikin anne, ana aomata Iehova a kakorakoraki naba ni beeba aika 12, ae Ara Mwakuri ni Minita Ibukin te Tautaeka n Uea, ao ni katoa wiki iai naba te kabwarabwara ibukia aomata nako i aon reirei man te Baibara aika kakaokoro nako. Ai bati ra te atatai i aon bwaai n taamnei ae e katauraoaki iai!
18. Baikara aaro tabeua ake ti buokaki iai i nanon te ekaretia ni Kristian?
18 Ni katobibia te aonnaba ngkai, a raka nakon 91,000, mwaitiia ekaretia ake a boutokoia ma ni kaungai nanoia aomata rinanon taiani botaki ao te iraorao ae waakinaki iai. Ti a buokaki naba irouia raoraora ni Kristian aika ikawai n te onimaki, ake a kukurei ni buokira ni kakorakora riki tangiran bwaai n taamnei iroura. (I-Ebeto 4:11-13) Eng, ti bati ni kakabwaiaki man karekean ataakin te koaua iroura. Ti kimwareirei ngkai ti kinaa Iehova ao ti kona ni beku irouna. Ai koaua ra ana taeka te tia areru ae e korea ae kangai: “E a kabaia te botanaomata ae Atuana Iehova”!—Taian Areru 144:15.
Ko Uringnga?
• E itoman ma antai Iehova, imwain aia tai Kristian?
• E a kanga n rikirake ni korakora riki te oota i aon bwaai n taamnei n te moan tienture? N taai aikai?
• Baikara kakabwaia ake a reke man maiuakinan te aro ae boraoi ma te atatai ibukin Iehova?
• Bukin tera bwa ti kimwareirei ngkai n ara atatai ibukin te Atua?
[Taamnei n iteraniba 12]
Iehova e kaota nanona nakon Mote, Noa, ao Aberaam
[Taamnei n iteraniba 13]
N ara tai aei, Iehova e a tia ni kaota te oota i aon ana Taeka
[Taamnei n iteraniba 14]
Iangoa te kakabwaia nakoira ae reke ngkai ti a kaaina te botaki n itaritari ae a kakaokoro nako aia reeti kaaina!