“Reireiningkami Irou”

“Katokaa au amo i aomi, ao reireiningkami irou, ba I nimamannei ma n nanorinano, ao a na reke raun nanomi.”​—MATAIO 11:29, BK.

1. Bukin tera bwa reiakinara iroun Iesu e na bae ni kakukurei ma ni katamaroa riki aroarora?

N TAAI NAKO Iesu Kristo e karaoa ae riai ngkana e iango, ngkana e anga reirei, ao n aroarona. E uarereke ana tai ni mena i aon te aonnaba, ma e rau nanona n ana mwakuri ao e teimatoa ni kukurei iai. E ikotiia taan rimwina ao e reireinia aron taromaurian te Atua, tangiraia aomata, ao kataean ana kai te aba. (Ioane 16:33) E kaon nanoia ni kakaantaningan ae riai, ao “e kaota te maiu ma te aki mamate, i nanon te Euangkerio.” (2 Timoteo 1:10, BK) Ngkana ko taku bwa te tia rimwina ngkoe, ao tera am koaua ibukin nanon te rimwin Iesu? Ti kona ni katamaroaa riki aroaroni maiura, ngkana ti iaiangoa ana taeka Iesu ibukia taan rimwina. Karaoan anne e nanona bwainakin ana iango Iesu, ao kamanenan reirei aika kakawaki iroura.​—Mataio 10:24, 25; Ruka 14:26, 27; Ioane 8:31, 32; 13:35; 15:8.

2, 3. (a) Tera nanon te tia rimwin Iesu? (b) Bukin tera ngkai e kakawaki ae ti na titirakinira bwa ‘Antai ae I a rimwina?’

² N te Baibara n Erene ni Kristian, te taeka ae rairaki bwa “te tia rimwin [te aomata]” e nanona te aomata ae kaatuua ana iango i aon te bwai teuana, ke te aomata are e reireinaki. Te taeka ae i rekereke iai e kabonganaki n te kibu ae aana te reirei aei, ae Mataio 11:29 (BK): “Katokaa au amo i aomi, ao reireiningkami irou, ba I nimamannei ma n nanorinano, ao a na reke raun nanomi.” Eng, te tia rimwin [te aomata] bon te aomata are e reireinaki. N angiin te tai, taian Euangkerio a kamanenai taeka aika “te tia rimwin [te aomata]” nakoia raoraon Iesu ake a mwamwananga ma ngaia ngke e uarongorongo, ao ake a reireiaki irouna. Tao iai naba aomata ake a boni butimwaea ana reirei Iesu, kaanga ni karaba. (Ruka 6:17; Ioane 19:38) Taani korei Euangkerio a taekinia naba “ana reirei Ioane [te tia Babetito] ma aia reirei Baritaio.” (Mareko 2:18) Kioina ngke Iesu e reireinia taan rimwina bwa a na “kawakinia man aia reirei Baritaio,” ti kona n titirakinira bwa, ‘Antai ae I a rimwina?’​—Mataio 16:12.

³ Ngkana taan rimwin Iesu ngaira ao ti a reireinaki irouna, aomata tabeman a riai n namakina kabebetean nanoia ngkana a iraorao ma ngaira. A riai n noria bwa ti a nimamannei ma n nanorinano riki. Ngkana mataniwi ngaira n ara tabo ni mwakuri, ngkana kaaro ngaira, ke ngkana ti mwiokoaki n te ekaretia ni Kristian n tararuaiia taari, te koaua bwa aomata aika ti bukinaki bwa ti na tararuaiia a namakina ae ti mwamwannanoia n aron naba are e karaoia Iesu?

Aroaron Iesu ni Mwamwannanoia Aomata

4, 5. (a) Bukin tera ngkai e aki kangaanga ataakin aroaron Iesu ni mwamwannanoia aomata aika a taonaki n taiani kangaanga? (b) Tera are e riki iroun Iesu ngke e amwarake n ana auti te Baritaio temanna?

⁴ Ti riai n ataa aroaron Iesu ni mwamwannanoia aomata, ao e moamoa riki te koraki aika a taonaki ni kangaanga aika kakaiaki. E aki kangaanga ataakin anne, bwa te Baibara e taekin rongorongo aika mwaiti ni kaineti ma kaitiboon Iesu ma aomata, ake tabeman mai buakoia ake a taonaki n te rawawata. Ti na nora naba aroaroia mataniwin Aaro, ao a moamoa riki Baritaio, nakoia aomata aika taonaki ni kangaanga tabeua. Norakin te kaokoro iai e na reireinira naba.

⁵ N te ririki 31 C.E., ngke Iesu e uarongorongo i Kariraia, ‘e kaoia temanna te Baritaio bwa e na amwarake ma ngaia.’ E aki rawa iai Iesu. “E roko Iesu n ana auti te Baritaio, ao e tekateka n amarake. Akea ba e roko man te kawa temanna te aine ae te tia bure. E ongo ba e amarake Iesu n ana auti te Baritaio; ma ngaia are e uota te batoro ae te arabata are kanoana te kabira ae e boiarara. E tei neierei i akuni Iesu, ao e tang, ao e teboki waeni Iesu n rannimatana ao e kaoi ni iranatuna. E kaboria ma waeni Iesu ao e kabiri n te boiarara.”​—Ruka 7:36-​38, BK.

6. Tao bukin tera bwa e roko te aine ae te tia “bure” n ana auti te Baritaio?

⁶ Ko kona n iangoa bannan are e riki iai? E taekina ae kangai te boki teuana: “Te aine (v.37) e kabongana te katei teuana ae e kariaia aomata aika raarikin bwa a na kawari taiani baka n amwarake ni karekea kanaia man nikiran te amwarake.” Tao ngaia anne bukina are e karinaki iai e ngae ngke e aki kaoaki. Tao iai riki aomata tabeman ake a iangoa karemremakin nikiran te amwarake mai iai. Ma e kaokoro naba aroaron neierei. E aki mataku mai kiraroa, n tataninga bwaran te baka n amwarake. E buakaka taekana bwa e kinaaki bwa te tia “bure,” ao e taku Iesu bwa e ataia bwa “a bati ana bure.”​—Ruka 7:47.

7, 8. (a) Tao tera ae ti kona n iangoia ni kaineti ma aroarora ae ti na karaoia ngkana ti kaaitara ma are e taekinaki n Ruka 7:36-38? (b) Tera are e karaoia Timon?

⁷ Iangoia bwa ko maiu naba n te tai arei, ao bon ngkoe Iesu. Tera are ko na karaoia iai? E na aki-rauaki nanom ngke ko kawaraki iroun te aine aei? Ko na kanga n rotaki iai? (Ruka 7:45) Ko na matauninga, ao ni kakiriweaki nanom iai?

⁸ Ngkana ko kaoaki naba nakon te botaki anne, e na boraoi am iango ma ana iango Timon te Baritaio? “Ao te Baritaio are [wetea Iesu], ngke e noria, ao e taku i nanona ni kangai, Ngke tao te burabeti Teuaei, ao E ata te aine ae ringnga, ao arona, ba te aine ae buakaka.” (Ruka 7:39) Ma e okoro aroaron Iesu, bwa e bati n nanoanga. E ataa ana kangaanga te aine arei ao e ataa aki-raun nanona. Ti aki kaongoaki bwa e a kanga n riki bwa te tia bure neierei, ma ngkana te aine ae kakabooaki ngaia, ao a a tia n aki buokia mwaanen te kaawa arei, aika taian I-Iutaia ake a a kakaonimaki n aia Aro.

9. Tera are e karaoia Iesu, ao tao tera mwiina?

⁹ Ma Iesu e kani buoka neierei. E tuangnga: “A kabaraki am bure.” Ao e manga reitia ni kangai: “E kamaiuko am onimaki; naako ma te rau.” (Ruka 7:48-50) E a moti te rongorongo ikai. Tabeman a kona n aki kukurei iai n taku bwa e aki bati ni buokia Iesu. N etina, e kanakoa ma ana kakabwaia. N am iango, e manga okira maiuna ae buakaka neierei? E ngae ngkai ti aki ataia raoi, ma taraa ae e taekinaki ngkai iroun Ruka. E taekinna bwa Iesu e “kabuta taiani kawa ma maeka, n reirei, ma ni kaota rongorongon uean te Atua, ae raoiroi.” Ruka e taekinna naba bwa “aine tabemang” a airi ma Iesu ao taan rimwina, “ake a akoia n aia bwai [aine aikai].” Tao e kona ni kaantaningaki bwa te aine aei e raraoma ni koaua ma ni kakaitau, ao e mena naba ibuakon te koraki aikai, ao e maiuakina nanon te Atua ma mataniwin nanona ae itiaki, te kaantaninga ae boou, ao tangiran te Atua ae korakora riki.​—Ruka 8:1-3.

Te Kaokoro i Marenan Iesu ao Baritaio

10. Bukin tera ngkai e manena rinanoakin rongorongon Iesu ao te aine ae e kawara ana auti Timon?

¹⁰ Tera reireiara ae ti kona ni karekea man te rongorongo ae kamaiu aei? E ringa nanora ke e aki? Tera ae ko na namakinna, ngke arona bwa ko boni mena naba n ana auti Timon n te tai arei? Ko na karaoa ae ai aron are e karaoia Iesu, ke ko na katotonga te Baritaio arei? Iesu bon Natin te Atua, ao e bae n okoro ara namakin ao ara mwakuri, ma ngaia. Ma tao ti na aki kukurei naba n iangoia ae ti na katotonga aroaron Timon te Baritaio. A karako aomata aika a na kamoamoa ni kani katotongia Baritaio.

11. Bukin tera ngkai ti aki tangiria ni kabotauaki ma Baritaio?

¹¹ E teretere man neneran rongorongon te Baibara ao man rongorongon te aonnaba, bwa a kamoamoaia Baritaio ni kateiia bwa taan tabeakina mweeraoia aomata ao nakoraoin te botannaomata. A aki rauaki nanoia n ana Tua te Atua ae boni mataata raoi. Ngkana a taku bwa e aki tau te Tua, ao a manga karaka riki taekana, n te aro ae a aki kainnanoaki iai aomata bwa a na kabongana mataniwin nanoia ni bairea te bwai teuana. Mataniwin Aaro aikai a kataia ni katei tuua aika a na taua taekan aroaroia aomata ni bwaai ni kabane, ao ni bwaai aika a aki naba rangi ni kakawaki.a

12. Tera aia iango Baritaio i bon ibukiia?

¹² Te I-Iutaia ae te tia taua mwin rongorongon rimoa ae arana Josephus, e katereterea bwa Baritaio a iangoia bwa bon aomata ngaiia aika akoi, a nimamannei, a karaoa ae eti, ao a tau ni kakoroi bukin nakoaia. Ao tao iai tabeman ibuakoia ake a bwaini aroaro aikai. Tao ko na uringa Nikotemo iai. (Ioane 3:1, 2; 7:50, 51) Tabeman mai buakoia a boni butimwaea te aro ni Kristian. (Mwakuri 15:5) Te Kristian ae te abotoro Bauro e korea taekaia I-Iutaia tabeman ao Baritaio ae kangai: “Bon iai tangiran te Atua ae korakora i rouia, ma tiaki aron te atatai.” (I-Rom 10:2) Ma taian Euangkerio a katereterea aroaroia ae nonoraki irouia aomata aika mangori, n aron te kainikatonga, te nanorieta, karaoiroakiia i bon irouia, aroia ni kabuakakaia ma ni kamangoria aomata.

Ana Kaantaninga Iesu

13. Tera ana taeka Iesu ibukia Baritaio?

¹³ E kabuakakaia taani koroboki ao Baritaio Iesu, n arania bwa taani mwamwana te aba. “A katokai uota aika a rawawata ni kabaei i aon angaia aomata, ao ngaia, a rawa ni kamakura tabonibaia teaina ni buokiia.” Eng, e rangi n riao rawawatan te uota ao te amo are a katokaa i aoia aomata. Iesu e arania taani koroboki ma Baritaio bwa “te naa ni baba.” Baaba, a tabarea te aba. Iesu e a arania naba taani koroboki ma Baritaio bwa taani kairiri aika “mataki,” ma n taku bwa a a tia ni “kaki taekani baika moan te kakawaki [n te Tua], n ai aron te eti, te nanoanga ao te kakaonimaki.” Antai ae e na kukurei ngkana e atongaki bwa bon te Baritaio iroun Iesu?​—Mataio 23:1-4, 16, 17, 23, BK.

14, 15. (a) Aroaron Iesu nakon Mataio Rewi e kaotia tera ibukin Baritaio? (b) Baikara reirei aika kakawaki aika reke iroura man te rongorongo aei?

¹⁴ Angiia taani wareware n taian Euangkerio a kona n nora aroaroia angiia Baritaio, ae buakaka. Ngke Iesu e wetea Mataio Rewi ae te tia ikoikoti ana mwane te uea bwa e na riki bwa te tia rimwina, Rewi e tewea te baka n amwarake ibukina. E kangai te rongorongo: “A ngurengure Baritaio ma aia tia koroboki, ao a kangai nakoia ana reirei Iesu: ‘E aera ngkai kam amarake ma ni moi ma tan riko angabai ao aomata aika a buakaka?’ E kaekaia Iesu ni kangai: ‘ . . . I aki roko ni weteia akana a raoiroi, ma I roko ni weteia akana a buakaka ba a na rairi nanoia.’”​—Ruka 5:27-32, BK.

¹⁵ Rewi e oota n te bwai teuana are e taekinna Iesu n te tai anne: “Nako n reireingkami aron ae kangai, I tangira te nanoanga, ao I aki tangira te angakarea.” (Mataio 9:13) E ngae ngke a taku Baritaio bwa a kakoauaa aia koroboki burabeti n Ebera, ma a aki mutiakina te kibu anne ae e mwaneweaki man Otea 6:6. Ngkana a na riaon ae riai, ao a bon tangiria n riaon ae riai n te aro ae a moanibwaia te ongeaba n aia katei nikawai. Ti kona ni bane n titirakinira bwa, ‘I a kinaaki ngai bwa te aomata ae tataui tuua tabeua ake a aanaki riki n oin nanou, ke koaua aika a tataneiai aomata iai? Ke a iangoai aomata bwa I moanibwaia riki te nanoanga ao te raoiroi?’

16. Tera aroaroia Baritaio, ao baikara titiraki aika a riki mai iai?

¹⁶ Tiribureia aomata, tiribureia, ma n tiribureia. Bon anne aroaroia Baritaio. Baritaio a mutiakin kairua ni kabane, ngkana boni kairua ni koaua ke ake a bon taku ngaiia bwa e kairua. A waea aroia aomata ao a aki toki ni kauringia taekan aia kairua. A kamoamoaia ibukin aroia ni kabwiani bwaai ni kabane, n ikotaki naba ma baika moan te uarereke n aron te minte, ma te aneto ma te kumino. Aongkoa a kaotiota raoiroiia n aia kunnikai ake a bwain, ao a kataia n riki bwa taani kaira te botannaomata. Te koaua bwa ngkana ti na karaoa ae boraoi ma ana katoto Iesu, ao ti na rawa n ukoukora aia kairua aomata ma ni katereterea.

Tera Aroaron Iesu ni Kaetii Kangaanga?

17-19. (a) Kabwarabwaraa aron Iesu n tabeakina te kangaanga ae e kona ni kakaiaki mwiina. (b) Tera ae karika te tai arei bwa e na kangaanga ma n rawawata? (c) Tera arom ae ko na karaoia, ngke arona bwa ko mena iai ngke e kawara Iesu te aine arei, ao tera ae e kateretereaki iai?

¹⁷ E rangi ni kaokoro aroaron Iesu ni kaetii kangaanga, ma aroaroia Baritaio. Iangoa aron Iesu n tabeakina te kangaanga teuana ae aongkoa e kona ni karika mwiina ae rangi ni kakaiaki. E i rekereke aei ma te aine ae e nraraa i nanon 12 te ririki. Ko kona ni wareka rongorongona n Ruka 8:42-48.

¹⁸ Ana rongorongo Mareko e taekinna bwa e “maku” te aine arei ao e “ruru.” (Mareko 5:33) Bukin tera? Ibukina bwa e ataia ae e riaon ana Tua te Atua. N aron are e taekinaki n Nakoaia Ibonga 15:25-28, te aine e a atongaki bwa e aki itiaki, ni karokoa tokin nraraana n ikotaki ma teuana riki te wiki. Bwaai ni kabane ake e ringi ao aomata ake e kaitiboo ma ngaiia a boni kamwaraeaki naba. Te aine arei e riai n ribuakoia aomata aika uanao ibukin kawaran Iesu. A ringaki nanora n ana kangaanga neierei, ngkai ti wareka rongorongona 2,000 te ririki imwin te tai arei.

¹⁹ Ma e na tera arom ngke arona bwa ko a mena ibuakon te koraki n te bong arei? E na tera am taeka? Taraia ae Iesu e mwamwannanoa te aine aei n te akoi ao te tangira, ao e aki naba taekina te kangaanga are e na karikia neierei.​—Mareko 5:34.

20. Tera ae ti kona ni kaantaningaia ngkana e teimatoa te tua man Nakoaia Ibonga 15:25-28 ni karokoa ngkai?

²⁰ Ti kona ni karekea reireiara man te bwai are e a riki iai? Iangoia bwa te unimwaane n te ekaretia ni Kristian ngkoe. Ao iangoia bwa a bae naba Kristian ngkai n ira nanon ae e taekinaki n Nakoaia Ibonga 15:25-28, ao iai te aine ni Kristian temanna ae urua te tua anne ao e namakina te bwarannano ao te maaku. Tera aroarom ae ko na kaotiotia? Ko na boni kamaamaaea i mataia aomata n anganna te reirei ae rangi ni matoatoa? “I aki kona ni karaoa anne,” ko na taku! Ma N na kakairi iroun Iesu ni bwaina te akoi ao te tangira, ma n tabeakinna ao ni mwamwannanoa te aine aei.” E rangi n raoiroi anne! Ma e kangaanga karaoan anne, ni katotongan aroaron Iesu.

21. Tera are e reiakinia iai aomata Iesu ibukin te Tua?

²¹ Angiia aomata a kabebeteaki ma ni kaungaki iroun Iesu. Ngkana iai ana Tua te Atua teuana ae rangi ni mataata aron kamanenana, ao e riai ni karaoaki anne. Ma ngkana e aki mataata raoi aron kamanenana, ao aomata a na kabongana mataniwin nanoia, bwa a aonga ni kona ni kaota tangiran te Atua irouia ni karaoan aia motinnano. Te Tua e angania te inaaomata teutana ni maiuiia. (Mareko 2:27, 28) E tangiriia ana aomata te Atua, e mwamwakuri ni buokiia, ao e kukurei n nanoangaia ngkana a kairua. Bon anne naba aron Iesu.​—Ioane 14:9.

Uaan Ana Anga Reirei Iesu

22. Te kaantaninga raa are e reke irouia taan rimwin Iesu mai mwin reiakinaia aroarona?

²² Te koraki ake a ongora iroun Iesu ma n riki bwa taan rimwina, a ataa koauan ana taeka aei: “Ba e kamaiu amomi ae mairou, ao e bebete uotami ae N na katokaa i aomi.” (Mataio 11:30, BK) A aki karawawataki ke ni kaunaki irouna, ao e aki naba kabwarariia n reireiniia. A inaaomata ma ni kukurei ma n rau riki nanoia n aia iraorao ma Iehova, ao bon i marenaia. (Mataio 7:1-5; Ruka 9:49, 50) A reireinaki irouna bwa te aomata ae te tia kairiri ni bwaai n taamnei, e na rabakau ni kabebetei nanoia aomata, ao e na nanorinano ma n nimamannei.​—1 I-Korinto 16:17, 18; I-Biribi 2:3.

23. Tera te reirei ae rangi ni kakawaki ae e reke irouia taan rimwin Iesu, ao a buokaki iai nakon iangoan tera?

²³ Irarikin anne, taan rimwin Iesu a ataa kakawakin kateimatoan te katiteuanaki ma Kristo ao katotongan nanona are e kaotiotia. E tuangia taan rimwina ni kangai: “I tangiringkami n ai aron Tamau ngkae E tangirai: kam na maeka n tangirau. Ngkana kam kawakin au tua, ao kam maeka n tangirau; n ai arou ngkai I kawakin ana tua Tamau, ao I maeka n tangirana.” (Ioane 15:9, 10) Ngkana e na nakoraoi aia mwakuri ni minita ao aia beku iroun te Atua, a riai ni kakorakoraia ni kamanena reiakinaia mairoun Iesu, n aia mwakuri n uarongorongo ao n anga reirei n taekan te euangkerio ae moan te raoiroi mairoun te Atua, ao n aroaroia ae a kaotiotia nakoia kaain aia utu ao raoraoia. Ngke e a rikirake te botaki n itaritari ao a kateaki ekaretia aika mwaiti, a riai n okioki ni kauringiia taari bwa kawain Iesu bon te kawai ae eti. E koaua are e reiakinna, ao maiuna ae a noria bon te aeka ni maiu ae e riai ni kataaki maiuakinana irouia aomata nako.​—Ioane 14:6; I-Ebeto 4:20, 21.

24. Baikara bwaai aika ti riai ni mutiakin man ana katoto Iesu?

²⁴ Ngkana ko iaiangoi bwaai tabeua ake ti a tia ni maroroakin ngkai, iai bwaai tabeua aika ko nori aika ko na kona ni keiaki riki iai? Ko kakoauaa bwa n taai nako Iesu e karaoa ae riai n aron ana iango, n ana anga reirei, ao n aroarona? E na unga ngkanne nanom. A kaunga ana taeka ni kaungaunga nakoira: “Ngkana kam atai baikai, ao kam a kabaia ngkana kam karaoi.”​—Ioane 13:17.

[Kabwarabwara ae nano]

Tera Am Kaeka?

• Tera nanon te ririmwin Iesu nakoim?

• Tera aroaron Iesu nakoia aomata?

• Tera reireiara man aron Iesu n anga reirei?

• Tera te okoro i marenaia Baritaio ma Iesu?

[Taamnei n iteraniba 28]

Ai okoro ra ana kaantaninga Iesu ibukia aomata, ma aia kaantaninga Baritaio!