E Ribaa Te Babakanikawai Iehova
‘Tai babakanikawai i marenami.’—MARAKI 2:10.
1. Tera ae tangiria mairoura moa te Atua, ngkana ti na karekea te maiu are aki toki?
KO KANI maiu n aki toki? Ngkana ko kakoauaa te kaantaninga anne ae beritanaki n te Baibara, ao ko na boni bae ni kangai, ‘Eng.’ Ma ngkana ko tangira te Atua bwa e na akoiko ni karekea nakoim te maiu are aki toki n ana aonnaba ae boou, ko riai ngkanne ni kaboraoa maium ma baike e tangiri bwa ko na karaoi. (Te Minita 12:13; Ioane 17:3) A kona aomata aika aki-kororaoi ni karaoa anne? Eng, bwa e kaungaunga ni kangai Iehova: “I tangira te nanoanga, ao I aki tangira te anga-karea; ao I tangira riki atakin te Atua nakoni karea ni kabuokaki.” (Otea 6:6) Mangaia are aomata aika aki-kororaoi a kona naba ni kaboraoi maiuia ma baike e tangiri te Atua bwa a na karaoi.
2. Tera aroia I-Iteraera aika mwaiti, ni babakanikawai nakon Iehova?
2 Ma, a aki bane aomata ni kani karaoa nanon Iehova. E kaotia Otea bwa a mwaiti I-Iteraera ngkoa ake a aki karaoa nanon Iehova. Te botannaomata ae Iteraera e a bon tia ni karaoa ana berita ma te Atua, bwa e na ongotaeka n ana tua nako. (Te Otinako 24:1-8) Ma a waekoa n ‘urua te berita’ n aroia n urui ana tua te Atua. Ao anne bukina, are e taekinia iai I-Iteraera Iehova bwa a ‘mwamwanaia.’ (Otea 6:7, BK) Ao ai anne aroia aomata aika mwaiti. Ma, e bon ribaa te babakanikawai Iehova, e ngae ngkana e karaoaki nakoina ke nakoia te koraki ake a toro irouna.
3. Tera ae e na rinanoaki n te kaongora aei?
3 Otea bon tiaki tii ngaia te burabeti are e kaota ana kaantaninga te Atua ni kaineti ma te babakanikawai, are te kaantaninga are ti riai naba ni mutiakinna ngkana ti tangiria bwa e na kakukurei maiura. N te kaongora are i mwain aei, ao ti moana iai n rinanoakin ana taetae ni burabeti Maraki, ni moa man moani mwakoron ana boki. Ti na nora ngkai kauouani mwakoron te boki aei are e kaota rongorongon ana kaantaninga te Atua ni kaineti ma waaki ni babakanikawai tabeua riki. A rangi ni manena naba nakoira rongorongo aikai, e ngae ngke Maraki e taekin bwaai aika riki irouia ana aomata te Atua i nanon ririki ake imwin okia man te tautoronaki i Baburon.
Ibonga Aika Kairua
4. Te kauring raa are e anga Iehova nakoia ibonga?
4 Ni moan te mwakoro 2, ao e kaotaki iai aron Iehova ni kabuakakaa aroia ibonga ake i Iuta, ake a kitana kawaina ae eti. A na karekeaki kaiia ngkana a aki mutiakin ana reirei nako te Atua ao ni kaeti kawaia nako. Tarai kiibu akana uoua ni moan te mwakoro aei: “Ao ngkai, ngkami aika ibonga, tuami te tua aei. Ngkana tao kam aki kan ongo, ao ngkana kam aki kani kaki i nanomi, ba kam na anga te neboaki nakon arau, bon ana taeka Iehova Tabaota, ao N na kanakoa taekan te kareke-kai nako aomi, ao N na oniki kakabaiami ba karekeani kaimi.” A na boni kakabwaiaki ibonga akekei, ngke arona bwa a reiakinia aomata ana tua nako te Atua, ma ni kawakin. Ma a kabuakakaki ao a karekeaki kaiia ibukina bwa a katinanikui ana tua te Atua, ao kakabwaia ake a taekin ibonga, a manga oneaki nakon taian rekenikai.
5, 6. (a) Bukin tera bwa a bukintaeka ibonga n te bure? (b) E kanga Iehova ni kaota ribaakia ibonga?
5 Bukin tera bwa a bukintaeka ibonga n te bure? E kaota raoi bukin anne te kibu 7 ni kangai: “Ba e riai ba a na kakawakina te ataibwai matanrian te ibonga, ao ba a na ukoukora te tua mai wina; ba ana man Iehova Tabaota ngaia.” Teuana tabun tenga te ririki i mwain te tai anne, ao e anga tuua te Atua nakoia I-Iteraera rinanon Mote ike a a tuangaki iai ibonga, bwa a na “reireiia tibun Iteraera tuua ni kabane aika E atong Iehova.” (Nakoaia Ibonga 10:11) Ma e kananokawaki bwa imwina riki e ribootinaki ae kangai n te 2 Rongorongo 15:3: “Ao akea te Atua ni koaua irouia Iteraera ni boong aika bati, ao akea naba aia ibonga ae te tia reirei, ao akea naba te tua i rouia.”
6 Ai bon titeboo naba ma aroia ibonga n ana tai Maraki n te kanimaua n tienture B.C.E., bwa a kabwaka naba n reiakinia aomata ana Tua nako te Atua. Mangaia are a riai ni katuaeakaki iai. Nori ana taeka Iehova aika matoatoa ake a kaineti nakoia ibonga, ni Maraki 2:3 (BK): “N na karei matami n nakotaria maan aika kam karean n ami toa.” Ai matoatoa ra boaakiia aei! Nakotaaria maan ake a kareanaki, a riai n uotaki nako tinanikun te umwa-n-rianna ao ni kabuokaki. (Nakoaia Ibonga 16:27) Ma ngke e tuangiia Iehova ae e na karei mataia n nakotaaria maan, e kaotia iai bwa e rangi n ribaiia, ao e rarawa nakon aia karea ao te koraki ake a karean nakoina.
7. Bukin tera bwa e un Iehova irouia taan angareirei n te Tua?
7 Tenga tabun te ririki i mwain ana tai Maraki, ao Iehova e mwiokoia moa tibun Rewi bwa a na tararuaa te umwa-n-rianna, ao imwina te tembora ao te mwakuri ae tabu iai. Bon taan angareirei i Iteraera ngaiia. Ngkana a karaoa raoi tabeia, ao e na reke te maiu ao te rau irouia, ao irouia tibun Iteraera. (Warekaia Iteraera 3:5-8) Ma e bua maakakin te Atua irouia tibun Rewi. Mangaia are e taku Iehova nakoia: “Kam kitana te kawai ae e raoiroi, kam kairiia aomata aika a bati nakon te kairua n ami reirei. Kam urua te berita are I karaoia ma tibun Rewi . . . [ao] kam aki ira nanon au baire.” (Maraki 2:8, 9, BK) Ibukin kabwakaia n reiakina te koaua n ikotaki naba ma aia katoto aika aki-raraoi, ibonga aikai a burebureia I-Iteraera aika mwaiti, ai ngaia are e a bon riai unin Iehova irouia.
Kawakinan Ana Kaetieti te Atua
8. Te koaua bwa e rangi n riao ae a na kaantaningaki aomata aika aki-kororaoi bwa a na kawakin ana kaetieti nako te Atua? Kabwarabwaraa.
8 Ti aki riai n iangoia bwa a riai ibonga akekei n nanoangaki ke ni kabwaraki aia bure, ibukina bwa a aki-kororaoi, ao e aki riai n iangoaki bwa a kona ni kawakin ana kaetieti te Atua. Ma a boni kona aomata n iri ma ni kawakin ana tua nako te Atua, ibukina bwa e aki kona Iehova n taumatoaia aomata bwa a na karaoi baike a riaon aia konaa. N aron anne, iai tabeman ibonga n taai ake ngkoa aika a kawakin ana kaetieti te Atua. Akea te nanououa bwa e karaoa naba anne Iesu, are “Mataniwiia ibonga.” (Ebera 3:1) E bon eti taekana ae kangai: ‘E mena tuan te koaua i wina, ao e aki noraki te buakaka i matanriana: e nakonako ma Ngai n rau ma n eti, ao e rairiia nako aomata aika bati man te buakaka.’—Maraki 2:6.
9. Antai ae kakaonimaki n uouota te koaua nakoia aomata n taai aikai?
9 N aron anne, tarin Kristo aika kabiraki ake a kaantaningaa te nako karawa, a a tia ni beku ngkai bwa ‘te koraki n ibonga ae raoiroi, ake a anga karea aika bwain te taamnei, aika tangiraki iroun te Atua.’ (1 Betero 2:5) A kaira uotakin te koaua man te Baibara nakoia aomata tabemwaang. Ngkai ko a tia n atai koaua ake a reiakin, ko aki kakoauaa ngkanne bwa e memena taekan te koaua i wia? A a tia naba ni buokia aomata aika mwaiti bwa a na kitan reirei aika kairua, ao iai ngkai aomata aika mirion ma mirion mwaitiia ake a tia n reiakina te koaua man te Baibara, ao a kaantaningaa reken te maiu are aki toki. Te koraki aei ngkanne, a manga kona n reiakina taekan te koaua nakoia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia.—Ioane 10:16; Te Kaotioti 7:9.
Ti Riai n Tarataraira
10. Bukin tera bwa ti riai n taratarai raoi arora n taetae?
10 E bon riai bwa ti na tarataraira raoi, bwa ti kawa n aki mutiakin reirei ake a taekinaki ni Maraki 2:1-9. Ti kakorakoraira ni kararoa atongan ae buakaka i wira? N te katoto, a kona kaain ara utu ao tarira ma mwanera n te onimaki, ni kakoauai baike ti taekin? E bebete iroura taekinan baika aki-kairua, ma a aki rangi n eti naba ao a mwamwanaia aomata tabeman. Tao e kona temanna ni karakaa ke ni karabai rongorongon waaki ni bitineti tabeua. Te koaua bwa e na aki nori baikanne Iehova? Ao ngkana ti kakaraoi mwakuri akanne, e na butimwaei ara karea n nebonebo ake ti kaotiotii ni matanriara?
11. Antai aika a riai riki n tarataraia raoi?
11 E riai n riki Maraki 2:7 bwa te bwai ni kauring nakoia te koraki ake a mwiokoaki bwa a na anga reirei n ana Taeka te Atua, n ekaretia nako ni boong aikai. E taekinaki iai ae a riai matanriaia ni “kakawakina te ataibwai . . . ba a na ukoukora te tua [aomata]” mai wiia. E karuanikai mwiokoaia taan angareirei aikai, bwa e kamaatataa Iakobo 3:1 (BK) ni kangai: “A na rawawata riki motikan [taekaia].” E ngae ngke a riai ni botumwaaka n anga reirei ma te kaungaunga, ma aia reirei e riai ni boboto raoi i aon ana Taeka te Atua, ao reirei ake a roroko man ana botaki Iehova. Man aroia anne “a na kona ni manga reireinia riki tabeman iai.” Mangaia are a kauringaki ni kangai: “Kekeiaki ni kaotiko i matan te Atua ba te aomata ae e a tia ni kakoauaki raoiroina, ao te tia makuri ae e aki mama n ana makuri, ae e tataekina te koaua n te aro ae e eti.”—2 Timoteo 2:2, 15, BK.
12. Tera ae a riai n tarataraiia iai te koraki ake a anga reirei?
12 Ngkana ti aki taratara raoi, ao ti na kona ni kaririaki bwa ti na manga bon karin oin ara iango ngkana ti anga reirei. E na kai reke riki anne iroun te aomata ae e onimakina oin ana iango, e ngae ngkana iango aikai a bobuaka ma ae taekinaki n ana botaki Iehova. Ma e kaotia Maraki mwakorona 2, bwa a riai ni kaantaningaia taan angareirei n te ekaretia, bwa a na kabongana te atatai are mairoun te Atua, ao tiaki oin aia iango, bwa a kaawa ni kabwakaaki ana tiibu te Atua iai. E taku Iesu: “Ane kabwaka temanna i buakoia aika uarereke aika onimakinai aikai, ao e maiu riki ngkana e tauraki te atibu n ii baraua ae ababaki i roroana ni kaiinakoaki i marawa.”—Mataio 18:6.
Te Mare ma te Aomata ae Tiaki Kaain te Onimaki
13, 14. Tera te mwakuri ni babakanikawai teuana are e rangi ni katereterea Maraki?
13 E katereterea riki taekan te babakanikawai Maraki, ni mwakorona 2 kibuna 10, rikaki. E kaatuui taekan mwakuri aika uoua aika a irekereke, are e aki toki n taekinna bwa te “babakanikawai.” E moana ana taeka n reirei Maraki n titiraki aikai: “Tiaki ti temanna tamara ngaira ni kabaneira? Tiaki E karikira te Atua ae ti temanna? Ti aera ngkai ti babakanikawai, temanna nakon tarina, ao temanna nakon tarina, ni kamatauninga aia berita ara bakatibu?” E reitia n taku te kibu 11 bwa aia babakanikawai I-Iteraera e “kamatauninga ana tabo Iehova ae tabu.” Tera te bwai ae rangi ni buakaka are a karaoia? Te kibu anne e taekina teuana mai buakon aia mwakuri aika bubuaka, bwa “a a tia ni mare ma natin te anti ianena.”
14 Are nanona bwa tabeman I-Iteraera ake a a katabuaki nakon Iehova, a manga mare ma te koraki ake a aki onimaki. E buokira te mwakoro aei n ota bwa e aera ngkai e rangi ni buakaka aroaroia anne. E taku te kibu 10 bwa bon tii temanna tamaia, ma e aki nanonaki iai bwa tamaia Iakoba (are e aranaki imwina bwa Iteraera), ke Aberaam, ke tao Atam. E kaotia Maraki 1:6 bwa bon “te tama” Iehova. Kaain Iteraera a kabaeaki ma Iehova ngkai a kaaina te berita are e karaoaki ngkoa ma aia bakatibu. E kangai te tua teuana ae kanoan te berita anne: “Ko na tai karekea te mare ma ngaiia; ko na tai angan natina te mwane natim te aine, ao tai wetea natina te aine nakon natim te mwane.”—Te Tua-Kaua 7:3.
15. (a) Tera aia iango tabeman are a karekea angaia iai ni mare ma te aomata ae tiaki kaain te onimaki? (b) E kanga Iehova ni kaota ana iango ni kaineti ma te mare?
15 A kona ni kangai tabeman ni boong aikai: ‘Te aomata ae e bwaka nanou irouna bon te aomata ae rangi n tikiraoi. Tao imwin tabeua te tai e na butimwaea te taromauri ae koaua.’ Te aekaki n iango anne e boutokaa raoi nanon te kauring are e kairaki koreana iroun te Atua ae kangai: “Moan te mamamana riki te aba te nano nakoni bwai ni kabane, ao e kakaiaki aorakina.” (Ieremia 17:9) Ana taratara te Atua ibukin te mare ma te aomata ae tiaki te tia onimaki i Iteraera rimoa, e kabwarabwaraki raoi ni Maraki 2:12: “Te aomata ae karaoa aei, E bia koroia nako te Atua mai rouna.” Mangaia are a a kaungaki Kristian bwa a na mare “ti i nanon te Uea.” (1 I-Korinto 7:39) N te babaire ni Kristian, te tia onimaki e na aki ‘koreaki nako,’ ngkana e mare ma te aomata ae tiaki kaain te onimaki. Ma tera ae na riki nakon raona ni mare ngkana raona anne e aki kaaina te onimaki imwain te tai are e a kaan rokona ngkai, ike e na kamaunaa iai te waaki ae buakaka te Atua?—Taian Areru 37:37, 38.
Bwainikirinan te Rao ni Mare
16, 17. Tera te waaki ni babakanikawai riki teuana are a a karaoia tabeman?
16 E a manga kamaatataa te aeka ni babakanikawai teuana riki Maraki, are boni bwainikirinan te rao ni mare, ao e a moamoa riki n te buu-raure ae akea riaina. E taku te kibu 14 n te mwakoro 2: “E riki Iehova ba te tia kakoaua i marenam ma bum n ataei, are ko babakanikawai nako ina, ao bon raom naba neienne, ao bum n te berita ni mare.” A ‘rabuna baonikarean Iehova n te rannimata’ buu-mwaane aika I-Iutaia, rinanon aia mwakuri ni babakanikawai nakoia buuia. (Maraki 2:13) A bure mwaane akanne n aroia ni buu-raure n akea riaina, ni kitania buuia n ataei ao ni manga mare ma aine aika ataei riki, ke beekan. Ao a kariaia anne ibonga aika buakaka akekei! Ma e taku Maraki 2:16: “I riba te raure, bon ana taeka Iehova, ae Atuaia Iteraera.” Imwina riki, ao Iesu e kamaatataa ae te wene ni bure bon tii ngaia bukina ae e kona ni kariaiakaki iai te buu-raure are e na kainaaomata iai te rao are e aki bure, bwa e na manga mare.—Mataio 19:9.
17 Iangoi raoi ana taeka Maraki aikai, ao noria bwa a kangaa n ringi nanora ma ni kaungaa aron karaoan te akoi. E kabonganai taeka aika ‘raom, ao bum n te berita ni mare.’ Mwaane ni kabane ake a nanonaki iai a a mare ma aine aika raoia n onimaki, aika ainen Iteraera, ake a a tia n rineia bwa raoia n uaa tokin aia bong ni maiu. E ngae ngke a mareaki n aia tai n rikirake, ma e na aki uruaki te berita ibukin te mare, ngkana a a roko n te roro are a moanna ni kara iai.
18. Tera manenan ana reirei Maraki ae taekan te babakanikawai, ni boong aikai?
18 A kaineti naba ma boong aikai taeka n reirei akanne. E kananokawaki ngkai tabeman a kakeaa bongan ana reirei te Atua ni kaineti ma te mare i nanon te Uea. E kananokawaki naba bwa iai tabeman aika a aki kakorakoraia ni kateimatoaa aia mare. Ma, a karekei angaia ao a waakin maiuia ake e ribai te Atua n aroia ni buu-raure n akea riaina bwa a aonga ni manga mare ma temanna ae tangiraki irouia. A ‘kakuaa Iehova’ ngke a karaoi waaki aikai. N ana tai Maraki ao te koraki ake a aki mutiakin ana reirei te Atua, e reke irouia te kaantaninga are aongkoa e kairua Iehova n ana taratara ni kaineti ma waaki ake a karaoi. A kangai naba: “E nga te Atua ae kaeti raoi taeka?” Ai boni kairua ra te iango anne! Ti bia aki mwane iai.—Maraki 2:17.
19. A na kanga buu-mwaane ao buu-aine ni karekea irouia taamnein te Atua?
19 N te itera are teuana, ao e kaotia Maraki bwa iai tabeman buu-mwaane aika a aki babakanikawai nakoia buuia. Iai irouia mwaane aikai ‘uaan taamnein te Atua.’ (Kibuna 15, NW) E kakukurei bwa e kaainaki ana botaki te Atua irouia mwaane aikai aika a ‘karineia’ buuia. (1 Betero 3:7, BK) A aki babatibooia buuia ke n takutakuiia n aki-akaka, ao a aki naba kairoroiia ibukin te wene n taanga n aaro aika kammaira. A karinea buuia n te aro ae a aki kikinano ma aine tabeman, ao a aki naba mataku n taamnei aika bwaitingako. E kakabwaiaki ana botaki Iehova ngkai e kaainaki naba irouia buu-aine aika Kristian aika kakaonimaki nakon te Atua ao a irii nanon ana tua nako. A ataia mwaane ao aine aikai bwa tera te bwai ae e ribaia te Atua, ao a iangoia bwa a na kaboraoi maiuia ma bwaai ake e tangiri te Atua. Katotongia te koraki aei n “ongotaeka iroun te Atua” ngkai ngaia te tia tautaeka, ao ko na kakabwaiaki n anganaki te taamnei are raoiroi.—Mwakuri 5:29, BK.
20. Tera ae e a kaan roko ngkai irouia aomata nako?
20 E na waekoa Iehova ni motika taekan te aonnaba ae buakaka aei. A na bane aomata ni kaekaa te Atua ibukin aroia ni kaineti ma baike a kakoauai ao ni kakaraoi. “Ti na bane ni kaeka te Atua i bukin arora.” (I-Rom 14:12, BK) Mangaia are aio te titiraki ni kan ota: Antai ae e na kamaiuaki n ana bong Iehova? E na maroroakinaki kaekaan anne n te kabanea ni kaongora are mai buakon kaongora aika tenua aika kaineti ma Maraki.
Ko Kona ni Kabwarabwaraa?
• Bukin tera bwa Iehova e kabuakakaia ibonga ake i Iteraera?
• Bukin tera bwa maiuakinan ana kaetieti te Atua, e aki riaon aia konaa aomata?
• Bukin tera bwa ti riai n taratara raoi ngkana ti anga reirei ni boong aikai?
• Baikara waaki ni babakanikawai aika uoua ake e rangi ni kabuakakai riki Iehova?
[Taamnei n iteraniba 13]
A kabuakakaki ibonga ake n ana tai Maraki ibukina bwa a aki toua kawain nako Iehova
[Taamnei n iteraniba 14]
Ti riai n taratara raoi bwa ti reiakinia aomata kawain nako Iehova, ao tiaki oin ara iango
[Taamnei n iteraniba 16]
Iehova e kabuakakaia I-Iteraera ake a mare ma aine aika beekan, ao te koraki naba ake a raure ma buuia n akea riaina ao ni manga mare ma aine aika beekan
[Taamnei n iteraniba 16]
A karinea aia berita ni mare Kristian ni boong aikai