“Karin Ami Bwai Ni Buaka Nako Ake Mairoun Te Atua”

“Karin ami bwai ni buaka nako ake mairoun te Atua, ba kam aonga ni kona n teimatoa n eki nako ana bwai n nanowanawana te riaboro.”​—I-EBETO 6:11.

1, 2. Kabwarabwaraa n oin am taeka taekan bwaai ni buaka mairoun te Atua ake a riai ni bwainna Kristian.

E A ROKO ni korakorana ana tautaeka Rom n te moan tienture C.E. Korakoran ana taanga ni buaka Rom, e kaangaraoa te kaawa anne bwa e na tautaekania angiin aaba ake a ataaki n taai akekei. E kabwarabwaraa temanna te tia korea rongorongon rimoa taekan te taanga ni buaka aei bwa “te moan totokanikai mai buakoia taanga ni buaka n taai ake rimoa.” E kaainaki ana taanga ni buaka Rom ae taubobonga aei irouia tautia ake a a tia n rinanon te kataneiai ae korakora, ma aroia ni katiritoa ni buaka e boboto naba i aon aia bwai ni buaka. E kabongana ana bwai ni buaka te tautia n Rom te abotoro Bauro, ni kabotaui iai bwaai ni buaka mairoun te Atua aika a kainnanoia Kristian ibukin tokanikaia ni buakana te Riaboro.

² Ti kunea kabwarabwaran bwaai ni buaka mairoun te Atua aikai n I-Ebeto 6:14-17. E korea ae kangai Bauro: “Kam na tei . . . kabae nukami n te koaua, ao kam na karina te tanga are te raoiroi, ao kam na nangoi waemi n te tauraoi are reke n Euangkerion te raoi; ao kam na uouota naba te otanga are te onimaki, ba raoni baikai ni kabane, are kam kona iai ni kabane n tiring ana kai ni bakarere teuare buakaka aika uramwaka. Ao kam na uouota naba te barengaru are te maiu, ma ana kabaang te Tamnei, ae ana taeka te Atua.” Ni kaineti ma te rabwata, e kamanoaki raoi tautian Rom n te bwai ni buaka are e kabwarabwaraa taekana Bauro. E kabongana naba ana kabaang are ana bwai ni buaka ae kakawaki riki.

3. Bukin tera bwa ti riai n aantaeka nakon ana kaetieti Iesu Kristo ao ni kakairi n ana katoto?

³ Tokanikain ana taanga ni buaka Rom e aki tii boto i aon aia bwai ni buaka ao aia kataneiai mwaaka, ma e boto naba i aon te ongeaba nakon aia tia kairiri. N aron anne, a riai n aantaeka Kristian nakon Iesu Kristo, are ngaia are e kabwarabwaraki taekana n te Baibara bwa “te tia kaiririia botanaomata.” (Itaia 55:4) Boni ngaia naba “atun te ekaretia.” (I-Ebeto 5:23) E anganira te kaetieti Iesu ibukin ara buaka ibukin te onimaki ao e katauraoa te katoto ae kororaoi ni kaineti ma aron kabonganan bwaai ni buaka mairoun te Atua. (1 Betero 2:21) Kioina ngke e kuri n tii te arona aroaron Kristo ma ara bwai ni buaka mairoun te Atua, e kauringira ngkanne te Baibara bwa ti na ‘katauraoira’ ni bwaina aekan ana iango Kristo. (1 Betero 4:1) Ti na rinanon ngkai ara bwai ni buaka teuana imwin teuana, ao ti na nora naba iai ana katoto Iesu ibukin kaotan kakawakina ao manenana.

Kamanoan Nukam, Bwabwaam ao Waem

4. Tera kakawakin te kabaea-n-nuka n ana bwai ni buaka te tautia, ao tera ae kaotaki iai?

⁴ Kabaei nukami n te koaua. N taai ake e koreaki iai te Baibara, ao a kabongana te roo ae matoatoa tautia, ke te kabaea-n-nuka, ae moa man uoua nakon onoua te inti raababana. A iangoia taan raitaeka tabeman bwa te kibu anne e riai ni kangai, “ma te koaua ae ai aron te roo-n-nuka ae matoa kabaeana ae raamwanea te korea.” E buokaki te tautia ni kamanoaki nukana n roona, ao e angaraoi naba ibukin nnen ana kabaang. Ngkana e kabaea roona te tautia, ao nanona bwa e katauraoia nakon te bo-ni-buaka. E kabongana roon te tautia Bauro ni kabotaua iai aron raababan te koaua man te Baibara n rota aroni maiura. E riai ni kamatoaki raoi te koaua iroura bwa kaanga raamwanean koreara, bwa ti aonga ni maiuakinna ao n tatauraoi ni kakoauaa nakoia aomata. (Taian Areru 43:3; 1 Betero 3:15) Reken anne iroura, e nanona ae ti riai ni botumwaaka n nenera te Baibara ao ni kananoi ara iango i aona. E mena ana tua te Atua i ‘nanon’ Iesu. (Taian Areru 40:8) Ngke e titirakinaki irouia taani kakaitaraa ao e kaekaia rinanon taekinan kiibu aika matenikuna irouna.​—Mataio 19:3-6; 22:23-32.

5. Kabwarabwaraa bwa e kanga ana reirei te Baibara ni buokira n taai ni kataaki ke ni kaririaki.

⁵ Ngkana ti kariaia bwa e na kairaki arora n te koaua man te Baibara, ao ti kamanoaki iai man iango aika kairua, ao e buokira ni karaoi motinnano aika raraoi. N taai ni kaririaki ke ni kataaki, ao e kona ni kakorakorai nanora ana kaetieti te Baibara bwa ti na karaoa ae eti. Ai aron ae ti a nora iai ara tia Reirei ae Kakannato ae Iehova ao n ongo te taeka mai akura ae kangai: “Aio te kawai, kam na nakonako i nanona.”​—Itaia 30:20, 21.

6. Bukin tera bwa ti riai ni kamanoi nanora, ao e a kanga ni kona ni kamanoira te raoiroi?

⁶ Te tanga ae te raoiroi. E kamanoaki buroon te tautia ae te bwai ae kakawaki, n ana tanga. Te buroo ni kaikonaki e tei ibukin aomatara ae i nanora ao e kainnanoa te kamanomano ae okoro ibukina bwa e nimtaki ni kani karaoan ae kairua. (Karikani Bwaai 8:21) Mangaia are ti riai n reiakina taekan ana kaetieti Iehova aika raraoi ao n tangiri. (Taian Areru 119:97, 105) Tangiran te raoiroi iroura, e kairira bwa ti na rawa nakon ana iango te aonnaba are e aki mutiakina ana kaetieti Iehova aika mataata, ao e kaakeai bongaia. Irarikin anne, ngkana ti tangira ae eti ao n ribaa ae kairua, ti a kararoaira iai ngkanne man uaiakinan te kawai ae kona n urua aroni maiura. (Taian Areru 119:99-101; Amota 5:15) Iesu bon te banna ni katoto n te itera aei, bwa e taekinaki taekana n te kibu ni kangai: “Ko tangira te raoiroi, ao Ko riba te buakaka.”​—Ebera 1:9.a

7. Bukin tera bwa e kainnanoa kabonganakin te kauniwae ae raoiroi tautian Rom, ao tera ae e kateretereaki mai iai?

⁷ Nangoi waemi n te tauraoi are reke n euangkerion te raoi. A kainnanoi kauniwae aika matoatoa tautian Rom, ibukina bwa n tain te buaka ao a aki toki ni mwamwaati n te raroa ae 30 te kiromita ni katoa bong, ma bwaai ni buaka aika rawataia 27 te kirokuraem ake a nim i aoia. E kabongana te kauniwae Bauro ni katereterea iai tatauraoira nakon tataekinan rongorongon te Tautaeka n Uea nakoia aomata nako ake a na ongora. E kakawaki aei ibukina bwa a na kanga aomata n ataa Iehova ngkana ti aki tatauraoi ao n ingainga n taekina te rongorongo?​—I-Rom 10:13-15.

8. Ti na kanga ni katotonga aroaron Iesu n tataekina te rongorongo ae raoiroi?

⁸ Tera te mwakuri ae moan te kakawaki ni maiun Iesu? E tuanga te Kowana ae kaain Rom ae Bontio Birato ni kangai: ‘I bungiaki nako aon te aba ibukin te kaotiota te koaua.’ E tataekina te rongorongo Iesu n taabo nako ake a kan ongora iai aomata, ao e rangi ni kukurei n ana mwakuri ni minita, n te aro are e a karimoaa karaoana nakon bwaai ake e kainnanoi ni maiuna. (Ioane 4:5-34; 18:37) Ngkana a ingainga naba nanora n aron Iesu n tataekina te rongorongo ae raoiroi, ao ti na kunei aanga aika bati ibukin tibwakin te rongorongo ma aomata. Irarikin anne, katabetabeara n ara mwakuri ni minita, e na buokira bwa ti teimatoa n nene n te onimaki.​—Mwakuri 18:5.

Te Otanga, te Barengaru ao te Kabaang

9. Tera ae e kona ni kamanoaki mai iai tautian Rom n otangana ae bubura?

⁹ Te otanga ae bubura ae te onimaki. Te taeka n Erene ae rairaki bwa “otanga” e nanona te otanga ae buburatau ni kamanoa angiin rabwatan te aomata. E na katanna man ‘te kai ni bakarere ae uramwaaka’ are e taekinaki n I-Ebeto 6:16. N taai ake e koreaki iai te Baibara, ao a kabonganai kaai ni katebe tautia aika karaoaki man kaibwabwaa ao iai kaanga nnen te bwaa iai ae e kona n ura. E kabwarabwaraa te tia rabakau temanna bwa kaai ni katebe aikai, bon “teuana mai buakon bwaai ni buaka aika rangi ni kamamate n taai ni buaka rimoa.” Ngkana e aki kamanoa te tautia n te otanga ae bubura man kaai ni bakarere aika ura aikai, ao e kona n rangi ni kakaiaki iai ikoakina ke ni boni mate.

10, 11. (a) Baikara ana ‘kai ni bakarere aika uramwaaka’ Tatan aika a kona n urui ara onimaki? (b) E a kanga ana katoto Iesu ni kaota kakawakin te onimaki n taai aika karuanikai aikai?

¹⁰ Baikara ‘kaai ni bakarere aika uramwaaka’ ake e kabonganai Tatan ni kamamaaraa iai ara onimaki? E kona ni kauekea te bwainikirinaki ke te kakaaitaraki i nanon te utu, n te tabo ni mwakuri ao n te tabo n reirei. A a tia n uruaki aia onimaki Kristian tabeman n tangiran kani karekean te kaubwai ae bati riki, ao te irarang nakon te wene ni bure. Ibukin kamanoara man bwaai aika kakamaaku aikai, ti riai n “uouota naba te otanga are te onimaki, ba raoni baikai ni kabane.” E reke te onimaki man reiakinan taekan Iehova, te katoatai ni maroro ma ngaia n te tataro, ao n iaiangoan arona ni kamanoira ao ni kakabwaiaira.​—Iotua 23:14; Ruka 17:5; I-Rom 10:17.

¹¹ Ngke e mena i aon te aba Iesu, ao e kaota kakawakin te onimaki ae korakora n taai aika karuanikai. E onimakina raoi ana babaire nako Tamana ao e kukurei ni karaoa nanon te Atua. (Mataio 26:42, 53, 54; Ioane 6:38) E ngae ngke e kaaitara Iesu ma te rawawata ae korakora n te oo-n-aroka are Ketetemane, ma e taku nakon Tamana: “Akea au taeka, ma bon ane i Roum.” (Mataio 26:39) E aki mwanuokina kakawakin kateimatoan te kakaonimaki Iesu ao kakukureian Tamana. (Taeka N Rabakau 27:11) Ngkana ti onimakina raoi naba Iehova n aron Iesu, ao ti na aki kariaia te kabuakaka ke te kakaaitara bwa e na kamamaaraa ara onimaki. N onean mwin anne, e na korakora riki ara onimaki ngkana ti mwiokoa te Atua, ti na kaota ara tangira ibukina ao ni kawakin ana tua nako. (Taian Areru 19:7-11; 1 Ioane 5:3) Akea te kaubwai ke kakukureian te rabwata, ae e kona ni kabotauaki ma te kakabwaia are e a tia ni katauraoia Iehova ibukia ake a tangiria.​—Taeka N Rabakau 10:22.

12. Tera bwain rabwatara ae kakawaki are e kamanoaki n te bwara ni kaikonaki, ao bukin tera bwa e kakawaki kamanoana?

¹² Te barengaru are te maiu. Te bwara e kamanoa atun te tautia ma kaburorona, are e mena iai te atatai. Ara kaantaninga ni Kristian e kabotauaki ma te bwara, ibukina bwa e kamanoi ara iango. (1 I-Tetaronike 5:8) E ngae ngke ti a tia ni biti aroarora n iango rinanon reken te atatai ae eti man ana Taeka te Atua, ma ti bon mamaara naba, ngkai aomata aika aki kororaoi ngaira. E kai manga kamangaoaki ara iango. Tiia aika uaiakinaki n te waaki i aon te aba, a kona ni katikira nako ke n ruamwin ara kaantaninga are e anganira te Atua. (I-Rom 7:18; 12:2) E matebuaka te Riaboro ni kataia ni katannakoa Iesu man ana mwakuri ngke e kan anganna “aaba ni kabane ma tamaroaia.” (Mataio 4:8) E kamatoaa rawana Iesu ni butimwaea ana anganano Tatan ao e taekina aei Bauro ibukin Iesu: “E taona nanona [Iesu] nakon te kaibangaki i bukin te kimareirei are kamenaki i mwaina, ao E aki mutiakina kamaamaeana, ao E tekateka i angaatain ana kaintokanuea te Atua.”​—Ebera 12:2.

13. Ti na kanga ni kateimatoaa nanomatoara ibukin te kaantaninga ae imwaira?

¹³ E aki reke te aeka n nanomatoa are iroun Iesu n akea moa te kakorakora. Ngkana ti kaon ara iango ni miitaraeakin ao uaiakinan tiia aika waakinaki i aon te aba, nakon kaatuuan iaiangoan te kaantaninga ae imwaira, ao e na kamamaaraki iai onimakinan ana berita nako te Atua iroura. N tokina, ao e nang bua raoi ara kaantaninga. N te itera are teuana, ngkana ti katoatai ni kananoi ara iango i aon ana berita nako te Atua, ao ti na teimatoa ni kimwareirei n te kaantaninga are e kaweneaki imwaira.​—I-Rom 12:12.

14, 15. (a) Tera ara kabaang ni kaikonaki ao tera arora ni kabongana? (b) Kabwarabwaraa aron ana kabaang te taamnei ni buokira n totokoa te kaririaki.

¹⁴ Ana kabaang te taamnei. Ana taeka te Atua ke ana rongorongo ae koreaki n te Baibara, ai aron te kabaang ae kakang ae uaitera wina, are e korei nako aia reirei aika kairua Aaro ao ni buokiia aomata aika raoiroi nanoia bwa a na kunea te inaaomata ae reke man ataakin te koaua. (Ioane 8:32; Ebera 4:12) Te kabaang n taamnei aei, e kona ni kamanoira ngkana ti kaaitara ma te kaririaki ke taani kabwaoua te koaua aika a kan urui ara onimaki. (2 I-Korinto 10:4, 5) Ai kakaitau ra ngaira ngkai ‘e anganaki te aba te Baibara ni kabanea iroun Taamnein te Atua ao e kataei nangira nakon mwakuri aika raraoi ni bane’!​—2 Timoteo 3:16, 17.

¹⁵ Ngke e kaririaki Iesu iroun Tatan n te rereua, ao e kabongana raoi ana kabaang te taamnei n eeki nako iango aika kairua ao waaki ni kamwane. E kaekai nako ana kariri Tatan Iesu n taeka aikai: “E koreaki ae kangai.” (Mataio 4:1-11) Tawita ae temanna Ana tia Kakoaua Iehova i Tibein, e kunea naba bwa e buokaki ni kiibu man te Baibara bwa e na tokanikai i aon kaririakina. Ngke 19 ana ririki ao te ateiaine temanna ae botonnaine are e mwakuri ma ngaia n te kambwana ni kaitiaki teuana, e tuangnga bwa a na “karekea aia tai ni kukurei ngaiia uoman.” E totokoa ana iango ni kan iraorao neierei Tawita, ao e tuanga ana tia kammwakuri bwa e na kammwakuria n te tabo ae kaokoro bwa e aonga n aki manga riki te aeka ni kariri aei. E taku Tawita: “I uringa ana katoto Ioteba. E rawa nakon te wene ni bure ao e waekoa ni kararoa mai iai. I karaoa naba ae tii te arona.”​—Karikani Bwaai 39:10-12.

16. Kabwarabwaraa bwa bukin tera ngkai ti kainnanoa te kataneiai bwa ti aonga ni ‘bairea raoi taekan te koaua.’

¹⁶ E kabongana naba ana kabaang te taamnei Iesu ni buokiia iai aomata bwa a na birinako man tautaekanakiia iroun Tatan. E taku Iesu: “Tiaki au bwai au reirei, ma bon ana reirei Teuare kanakomaiai.” (Ioane 7:16) Ti kainnanoa te kataneiai bwa ti aonga ni katotonga rabakaun Iesu n angareirei. E korea ae kangai te tia korea rongorongon rimoa ae te I-Iutaia ae Josephus ni kaineti ma tautian Rom: “A kataneiaki ni katoa bong tautia n tatabemania nako, ao a rangi ni botumwaaka n aia kataneiai, kanga ai aron ae a mena n te buaka, ao anne bukina ae e bebete irouia bwa a na kona ni kaaitarai karawawatakia n te buaka.” Ti riai ni kabongana te Baibara n ara buaka ibukin te onimaki. Irarikina naba, ti riai ni ‘kakorakoraira ni kani kaotira nakon te Atua bwa ti raoiroi, ae taani mwakuri ngaira aika a aki riai ni maamaa, ae ti bairea raoi taekan te koaua.’ (2 Timoteo 2:15) Ao ai bati ra raunnanora ae reke ngkana ti kabongana te Baibara ni kaekaa iai ana titiraki te aomata ae kan ongora!

Tataro n Aki Toki

17, 18. (a) Tera kakawakin te tataro ni kaineti ma totokoan Tatan? (b) Anga te katoto ni kaota iai bonganan te tataro.

¹⁷ Imwin maroroakinan te bwai ni buaka mairoun te Atua, ao e a manga taekina riki te reirei ae kakawaki Bauro. Ibukin totokoan Tatan, ao a riai Kristian ni kabonganai “taian tataro ni kabane ma bubutii.” Iratai karaoana? E korea ae kangai Bauro: “Kam na tataro n aki toki n taian tataro ni kabane ma bubuti iroun te Tamnei.” (I-Ebeto 6:18) Ngkana ti kaaitara ma te kaririaki, taiani kataaki, ke te bwarannano, ao e kona ni kakorakoraira te tataro. (Mataio 26:41) Iesu e “angan Teuare kona te kamaiua man te mate taian tataro ma bubuti ma te tang ae korakora ma rannimatana, ao E ongo te Atua i Rouna i bukini makan te Atua i Rouna.”​—Ebera 5:7.

¹⁸ E taku Nei Milagros, are e a tia n tabeakina buuna ae wenemaan aorakina i nanon 15 te ririki: “Ngkana I namakina te bwarannano, ao I kaania Iehova n te tataro. Akea temanna ae e kona ni buokai riki i rarikin te Atua. E koaua bwa iai taai aika I a namakinna iai bwa I aki konaa uotau. Ma imwin au tataro nakon Iehova ao I namakinna bwa I a manga kakorakoraki ao e kamarurungaki nanou.”

19, 20. Tera ae ti kainnanoia bwa ti aonga n tokanikai n ara buaka ni kaitaraa Tatan?

¹⁹ E ataia te Riaboro bwa a kimototo ana tai, ao e a rangi ni kakorakoraa riki n tauira. (Te Kaotioti 12:12, 17) Ti riai n rawa nakon te tia kairiribai ae korakora aei ao ni “buaka n te buaka ae raoiroi ae ana buaka te onimaki.” (1 Timoteo 6:12) E kainnanoaki n aei te korakora ae e a riaon korakorara. (2 I-Korinto 4:7) Ti kainnanoa naba te ibuobuoki man taamnein te Atua ae raoiroi ao ti riai n tataroakinna. E taku Iesu: “Ma ngaia aei, ngkai kam ata te angania natimi baika raraoi, ngkami akana kam buakaka, ao tiaki e maiti riki iroun Tamami are i karawa te kan anga te Tamnei are Raoiroi nakoia akana butiia?”​—Ruka 11:13.

²⁰ E teretere riain ae ti na karin nako bwaai ni buaka ake e katauraoi Iehova. Bwainan bwaai ni buaka mairoun te Atua aikai, e kainnanoa ae ti na karikirakei anua aika e kukurei iai te Atua, n aron te onimaki ao te raoiroi. E kainnanoaki naba bwa ti na tangira te koaua n aron ae kaanga raamwanean koreara, bwa ti aonga n tauraoi n tataekina te rongorongo ae raoiroi n taai nako, ao ti na teimatoa ni bareka rokon te kaantaninga ae kamenaki imwaira. Ti riai ni kataneiaira bwa ti aonga ni mwaatai ni kabongana ana kabaang te taamnei. Rinanon bwainan ara bwai ni buaka mairoun te Atua, ti kona ngkanne n tokanikai n ara kaunrabwata ma taanga n taamnei aika bubuaka ao ni kona ni karekea neboan aran Iehova ae tabu.​—I-Rom 8:37-39.

[Kabwarabwara ae nano]

Tera Am Kaeka?

• Antai ae e katauraoa te katoto ae moan te tamaroa ibukin kabonganan bwaai ni buaka n taamnei, ao bukin tera bwa ti riai raoi n iaiangoa ana katoto?

• Ti na kanga ni kamanoi ara iango ma nanora?

• Ti na kanga ni mwaatai ni kabongana ana kabaang te taamnei?

• Bukin tera bwa ti riai n tataro n aki toki?

[Taamnei n iteraniba 15]

Te botumwaaka n nenera te Baibara e kona ni kairira bwa ti na tataekina te rongorongo ae raoiroi n taai nako

[Taamnei n iteraniba 16]

E buokira ara kaantaninga ae nene bwa ti na kaaitarai kataakira

[Taamnei n iteraniba 17]

Ko kabongana “ana kabaang te tamnei” n te mwakuri ni minita?