Ti Kataneiaki Bwa Ti Na Tataekina Te Rongorongo
“Kam na riki ba taani kaotioti i bukiu i Ierutarem, ao i Iutaia ni kabanea, ao i Tamaria, ao ni karokoa tabon aonaba.”—MWAKURI 1:8.
1, 2. Tera mwiokoan Betero, ao antai are e anganna?
“IESU are te I-Natareta . . . E tuangira ba ti na reireiia aomata, ao ti na kaotiotia ba boni Ngaia are rineaki iroun te Atua ba aia tia motiki-taeka akana maiu ao akana mate.” (Mwakuri 10:38, 42) N ana taeka te abotoro Betero aikai nakon Korenerio ma ana utu, e kabwarabwaraa iai te mwioko are e a tia n anganaki ibukin rikina bwa te tia tataekina te rongorongo.
2 N ningai are e anga iai te mwioko anne Iesu? E teretere iai bwa Betero e iangoa ana taeka Iesu imwin kautakina, teutana te tai imwain waerakena nako karawa. N te tai anne ao e tuangia taan rimwina Iesu aika kakaonimaki ni kangai: “Kam na riki ba taani kaotioti i bukiu i Ierutarem, ao i Iutaia ni kabanea, ao i Tamaria, ao ni karokoa tabon aonaba.” (Mwakuri 1:8) Ma tabeua te tai imwain anne, ao e a kaman ataia Betero bwa ngkai ngaia te tia rimwin Kristo, ao e riai bwa e na tuangia aomata ana onimaki.
Tenua te Ririki ni Kataneiai
3. Tera te kakai are e karaoia Iesu, ao tera ana kakao nakoia Betero ma Anterea?
3 Tabeua te namwakaina imwin bwabetitoakin Iesu n 29 C.E., ao e uarongorongo nakoia Betero ma tarina are Anterea, ngke a tabe n akawa n Namani Kariraia. A kangainaa n akawa ma e tuai man reke konaia. Ma e tuangia Iesu ni kangai: “Nako marawa, ao kabwaka ami karaun ni kamwane iika.” Ngke a ira nanon tuangakia iroun Iesu, “ao a kamwane iika aika uanao; ao e tabwena aia karaun.” Ngke e nora te kakai aei Betero, ao e maaku, ma e karaua nanona Iesu n taku: “Tai maku; i mwini ngkai, ao konam aomata.”—Ruka 5:4-10.
4. (a) Tera aron Iesu ni kataneiaia taan rimwina bwa a na uarongorongo? (b) Tera aron irekereken aia mwakuri ni minita taan rimwin Iesu ma ngaia?
4 A waekoa ni kitana aia booti Betero ao Anterea n ikotaki ma Iakobo ao Ioane ake natin Tebetaio, ao a rimwin Iesu. E kaania tenua aia ririki n irira Iesu n uarongorongo ao ni kataneiaki bwa taan uarongorongo. (Mataio 10:7; Mareko 1:16, 18, 20, 38; Ruka 4:43; 10:9) N tokin aia kataneiai anne n Nitian 14, 33 C.E., ao e tuangia Iesu ni kangai: “Ane onimakinai ao e na karaoi makuri aika I karaoi; ao e na karaoi makuri aika kakanato riki.” (Ioane 14:12) A na tataekina te rongorongo taan rimwin Iesu n aron are e karaoia Iesu ma e nang raababa nako riki aia mwakuri n uarongorongo. Ngkana a rabakau iai, ao a na tataekina te rongorongo n raonaki irouia taan rimwin Iesu ake a reke irouia imwina riki, nakoia “botanaomata ni kabaneia” ni karokoa “tokin aonaba.”—Mataio 28:19, 20.
5. Baikara aanga ake ti kona ni kakabwaiaki iai man te kataneiai are e angania taan rimwina Iesu?
5 Ti a maeka ngkai n tain “tokin te waaki i aon te aba.” (Mataio 24:3, NW) Ti aki irira Iesu n tarataraia n ana tai n uarongorongo nakoia aomata, n aroia taan rimwina n te moantai. Ma ti kona ni kakabwaiaki man te kataneiai are e anga, rinanon warekan arona n uarongorongo n te Baibara, ao ai kaetieti ake e angania taan rimwina. (Ruka 10:1-11) Ma e na maroroakinaki n te kaongora aei te bwai riki teuana ae moan te kakawaki are e katereterea taekana Iesu nakoia taan rimwina, ae taekan te iango ae riai ni kaineti ma te mwakuri n uarongorongo.
Tabeakinaia Aomata
6, 7. Tera aroaron Iesu are e a karika ana mwakuri ni minita bwa e na uaana, ao ti na kanga ni katotongnga ni kaineti ma aei?
6 Bukin tera bwa e tataekina te rongorongo Iesu n te aro ae uaana? Bukina teuana bwa e korakora nanona ao tabeakinaia aomata irouna. E a kaman taekinna te tia areru bwa e na “nanoangaiia akana mamara ma akana a kai nanoia.” (Taian Areru 72:13) E kakororaoa raoi te taetae ni burabeti anne. E taekinaki arona n te tai teuana n te Baibara ni kangai: “Ngke E noriia aomata aika bati, ao E nanoangaiia, ba a rawawata, ao a mae nako, n ai aroia tiibu aika akea te tia kawakinia.” (Mataio 9:36) A namakina naba tabeakinaia te koraki ake a rangi ni kaakaraoi buure aika kakaiaki ao a kaaniaki riki nakoina.—Mataio 9:9-13; Ruka 7:36-38; 19:1-10.
7 E na kona n uaana ara mwakuri ngkana ti kaota naba tabeakinaia aomata. Imwain nakom n tataekina te rongorongo, bukin tera bwa ko aki tei moa n iangoia bwa tera aroia aomata ni kainnanoa te rongorongo are ko na uotia nakoia? Iangoa aia kangaanga ake a rotaki iai, ake a na kona ni katokaki tii n te Tautaeka n Uea. Tai rangi n raraoma, e ngae ngkai ko aki ataia bwa antai irouia ae e na butimwaea te rongorongo. Tao e a tia te aomata are ko nang kawaria, n tatataro ni bubutii ibukin te aomata temanna n ai arom bwa e na roko ni buokia!
Kairaki n te Tangira
8. N aron Iesu, tera are e a kaira nanoia taan rimwina bwa a na tataekina te rongorongo ae raoiroi?
8 Te rongorongo ae raoiroi are e tataekinna Iesu bon taekan kakoroan bukin nanon Iehova, katabuan Arana, ao katereterean riain Ana tautaeka i aoni bwaai ni kabane. Aikai kauntaeka aika moa ni kakawaki aika irekereke ma te botannaomata. (Mataio 6:9, 10) Ibukina bwa e tangira Tamana Iesu, ao e a kairaki iai bwa e na teimatoa ni kakaonimaki ni karokoa te toki ao n tataekina te Tautaeka n Uea are e na kaetii taekan kauntaeka akanne. (Ioane 14:31) Ibukina bwa a kairaki naba taan rimwin Iesu ni boong aikai n tangiran Iehova, ao a botumwaaka ni buoka te mwakuri ni minita. E taku te abotoro Ioane: “Bon tangiran te Atua te baei, ae tauan ana tua i roura: ao a aki rawawata ana tua,” n ikotaki naba ma ana tua ibukin tataekinan te rongorongo ae raoiroi ao ni karekeia taan rimwina.—1 Ioane 5:3; Mataio 28:19, 20.
9, 10. Irarikin tangiran te Atua, te aeka n tangira raa riki ae e kairira bwa ti na tataekina te rongorongo?
9 E tuangia taan rimwina Iesu ni kangai: “Ngkana kam tangirai, ao kam na tou mwin au tua. Ane iai i rouna au tua nako, ane tauu, ao boni ngaia ane tangirai.” (Ioane 14:15, 21) Mangaia are e riai ni kairira tangiran Iesu bwa ti na tataekina te koaua ao ni karaoi bwaai ni kabane ake e tua Iesu. E kaoti Iesu n te tai teuana imwin manga-utina, ao e kaumaka Betero ni kangai: “Kakaamarakeiia au tiibu aika ataei. . . . Kakawakinia au tiibu. . . . Kakaamarakeiia au tiibu.” Tera ae e riai ni kaira Betero bwa e na karaoa anne? E kaekaa anne Iesu ngke e kaokioka titirakinan Betero ni kangai: “Ko tangirai? . . . Ko tangirai? . . . Ko tangirai?” Eng bon tangiran Iesu iroun Betero are e a kairia bwa e na tataekina te rongorongo, ni karekeia ana “tiibu” Iesu, ao n riki bwa te tia kawakinia n te aro n taamnei.—Ioane 21:15-17.
10 Ni boong aikai, ti aki ataa raoi aroaron Iesu n aron are e ataia Betero. Ma ti atai kakawakin mwakuri ake e karaoi Iesu ibukira. A ringaki nanora ni korakoran te tangira are e a kairia bwa e na “mate i bukia aomata ni kabaneia.” (Ebera 2:9, BK; Ioane 15:13) Ti namakina aron ana namakin Bauro ngke e korea ae kangai: “Ba e kairoroira ana tangira Kristo . . . E mate i bukiia ni kabaneia, ba a aonga n aki manga kabane maiuia akana maiu, i bukiia, ma a na kabane maiuia i bukin Teuare mate i bukiia.” (2 I-Korinto 5:14, 15) Ti kaotiotia bwa ti rangi ni butimwaea tangirara iroun Iesu ao ti a manga kaota tangirana iroura, ngkai ti nanona raoi mwiokoara n tataekinan te rongorongo ni kabanea ara konaa iai. (1 Ioane 2:3-5) Ti aki tangiria n iangoa te mwakuri n uarongorongo bwa te bwai ae karaoaki n akea raoi iangoana, bwa ngkana ti karaoa anne ao ti kakeaa iai bongan ana karea Iesu.—Ebera 10:29.
Taai Kariaia Anaakin Nanom
11, 12. Tera bukin rokon Iesu i aon te aba ao tera arona ni kateimatoaa bukin rokona anne?
11 E taku Iesu ngke e tei i matan Bontio Birato: “I bungiaki i bukin ae te kaotiota te koaua, ao I roko i aon te aba, i bukin aei naba.” (Ioane 18:37) E aki kariaia Iesu bwa e na katabeaki ana iango man tataekinan te koaua. Anne bon nanon te Atua ibukina.
12 E kataa Iesu Tatan ni kaineti ma aei. Teutana te tai imwin bwabetitoakin Iesu, ao e anaa nanona Tatan ni kani karikia bwa te aomata ae kakannato n te aonnaba ngke e taku bwa e na anganna “aaba ni kabane ma tamaroaia.” (Mataio 4:8, 9) Imwina, ao a tangiria I-Iutaia ni kaueaa. (Ioane 6:15) Tao tabeman ngkai, a kona n taku bwa e raoiroi riki ngke e butimwaei bwaai aikai Iesu rimoa, bwa aongkoa ngkana e uea Iesu i aon te aba, ao e kona ni karaoiroa riki te botannaomata. Ma e rawa n te aeka n iango anne Iesu. E kabotoa riki ana iango i aon tataekinan te koaua.
13, 14. (a) Tera ae e aki kona ni katabetabea ana iango Iesu man te bwai are e moanibwaia? (b) Tera are e kakoroa bukina Iesu e ngae ngke e aki kaubwai?
13 E aki naba katabeaki ana iango Iesu n uaiakinan te kaubwai. Ibukin anne e aki kabatiaa kaubwaina. Akea naba raoi oin mwengana. E taku n te tai teuana: “Bon iai bangaia arobeke, ao ngaoia manin aan-nang; ma akea neni kawenean atun Natin te Aomata.” (Mataio 8:20) Ngke e mate Iesu ao bon tii teuana ana bwai ae kakawaki ae tiku imwina, ae te kunnikai are a kaiwa ibukina tautian Rom. (Ioane 19:23, 24) Ma te koaua bwa e kabwakaroro Iesu? Bon tiaki ngaia anne!
14 A bati riki kakabwaia ake a reke man ana mwakuri Iesu, nakon are e kona ni karaoaki irouia aomata aika kaubwai aika karaoi mwakuri n ibuobuoki nakoia aomata. E taku Bauro: “Kam ata ana akoi ara Uea are Iesu, Kristo, ba ngke E kaubwai, ao E riki n aki kaubwai i bukimi, ba kam aonga ni kaubwai n ana aki-kaubwai.” (2 I-Korinto 8:9; I-Biribi 2:5-8) E ngae ngke e aki kaubwai, ma e karekea angaia aomata aika nanorinano bwa e na reke irouia te maiu ae kororaoi are akea tokina. Ai kakaitau ra ngaira ibukina! Ao ai kimwareirei ra ngaira ibukin te kaniwanga are e karekea, ibukina bwa e teimatoa ni kabotoa ana iango i aon karaoan nanon te Atua!—Taian Areru 40:8; Mwakuri 2:32, 33, 36.
15. Tera riki ae e kakawaki nakon te kaubwai?
15 Kristian ni boong aikai aika a kakorakoraia ni katotonga Iesu, a rawa naba ni katabetabeia n uaiakinan te kaubwai. (1 Timoteo 6:9, 10) A ataia bwa a na kona ni mwengaraoi ngkana a kaubwai, ma a ataia naba bwa e aki reke iai te maiu are akea tokina. Ngkana e mate te Kristian ao bon akea manenan kaubwaina bwa kaanga ai aron ana kunnikai Iesu are e tiku ngke e mate. (Te Minita 2:10, 11, 17-19; 7:12) Ngkana e mate te Kristian, bon tii teuana te bwai ae kakawaki ae tiku irouna, bwa ana iraorao ma Iehova ao Iesu Kristo.—Mataio 6:19-21; Ruka 16:9.
Te Aki-bwarannano Ibukin te Kakaaitaraki
16. Tera aron Iesu nakon kakaaitarakina?
16 Te kakaaitaraki e aki katika nako ana iango Iesu man ana mwakuri n tataekina te koaua. E ngae ngke e ataia bwa e na boni kareanaki maiuna ibukin ana mwakuri ni minita, ma e aki kerikaki iai. E taku Bauro ibukin Iesu: “I bukin te kimareirei are kamenaki i mwaina, ao E aki mutiakina kamaamaeana, ao E tekateka i angaatain ana kaintokanuea te Atua.” (Ebera 12:2) Noria bwa e “aki mutiakina kamaamaeana.” E aki raraoma n te bwai are a iangoia ibukina taani kakaaitaraa. E boboto ana iango tii i aon karaoan nanon te Atua.
17. Tera ae ti kona n reiakinna man nanomwaakan Iesu?
17 E kaungaia Kristian Bauro ni kaineti ma mutiakinan ana reirei Iesu ibukin te nanomwaaka, ni kangai: “Kam na iangoa naba Teuare taotaona nanona nakoni kakeweana irouia ake a bure, ba kam kawa ni kua ngkana a bara nanomi.” (Ebera 12:3) E koaua bwa ti kona ni kua ngkana ti kakaaitaraki ke ni ngareakinaki ni katoa bong. E kona ni kakua tototokoan anaakin nanora nakon ana waaki te aonnaba, tao mairouia ara koraki ake a kabuakakaira ao ni kaungaira bwa ti na “karekea arora” ae ti na kakannato riki iai. Ma n aron are e karaoia Iesu, ti na kawara naba Iehova ni butiia boutokara ngkai ti kananomwaakaira ni karimoaa ana Tautaeka i nanoni maiura.—Mataio 6:33; I-Rom 15:13; 1 I-Korinto 2:4.
18. Tera reireiara ae tamaroa man ana taeka Iesu nakon Betero?
18 E kaotaki rawan Iesu ni katabeaki ana kaantaninga ngke e tuangia taan rimwina taekan matena. E kaunga Iesu Betero bwa e na ‘nanoangaia’ ibon irouna ao ni karaua nanona n tuangnga bwa e na ‘aki riki arei nakoina.’ Ma e rawa Iesu n ongo n te bwai ae e kona ni kamamaaraa nanomatoana ni karaoan nanon Iehova. E rairaki nakon Betero ao e taku: “Nako akuu, Tatan: kabwakau nakon te buakaka ngkoe: ba tiaki aron nanon te Atua nanom, ma ai aron nanoia aomata.” (Mataio 16:21-23) Ti bia naba katotongnga n rawa nakon aia iango aomata. Ma ti bia katoa tai ni kairiraki n ana iango te Atua.
E na Karekei Kakabwaia ni Koaua
19. Tera ae moan te kakawaki n ana mwakuri ni minita Iesu, e ngae ngke e karaoi kakai?
19 E karaoi kakai aika bati Iesu ni kaotia iai bwa bon te Mesia ngaia, ao e kautiia naba maate. A atikaki nanoia aomata aika mwaiti iai, ma e aki roko Iesu nako aon te aba bwa e na tii karaoi mwakuri n ibuobuoki nakoia aomata. E roko bwa e na tataekina te koaua. E ataia bwa bwaai ake e katauraoi n te itera n rabwata ake a kakabwaiaki iai aomata, a na bon aki teimaan. A a manga boni mate aomata ake e kautiia. Bon tii man tataekinan te koaua are e a kona iai ni buokiia aomata bwa a na karekea te maiu are akea tokina.—Ruka 18:28-30.
20, 21. Tera aroia ae riai Kristian ni kaineti ma kaakaraoan mwakuri n ibuobuoki?
20 A kataia aomata tabeman ni boong aikai ni katotonga ana mwakuri Iesu aika raraoi rinanon katean oo-n-aoraki ke ni karaoi waaki n ibuobuoki nakoia aomata aika rangi ni kainnano n te aonnaba aei. N taai tabetai a kabanea bon aia tai ao korakoraia iai, ao a karaoia man raoiroin nanoia; ma e ngae n anne e bon aki teimaan aia buoka. Bon tii te Tautaeka n Uea are e na karekea te kabebeteaki ae teimatoa nakoia. Mangaia are Ana tia Kakoaua Iehova, a karaoa are e karaoia Iesu ngkai a kaatuua riki kaotiotan te koaua ibukin te Tautaeka n Uea anne.
21 A boni karaoi naba mwakuri n ibuobuoki Kristian ni koaua. E korea ae kangai Bauro: “Ma ngaia ae ti na kakaraoa ae raoiroi nakoia aomata ni kabaneia, n ai aron ae ti kona, ao e na kamaitaki riki nakoia kaain te onimaki.” (I-Karatia 6:10) N tain te kangaanga ke ngkana e kainnanoa buokana te aomata, ti na aki tabwarabwara ni “kakaraoa ae raoiroi” nakoia aomata, ao tarira n te onimaki. Ma ti teimatoa ni kabotoa ara iango i aon te bwai ae ti moanibwaia, ae tataekinan te koaua.
Reireiaki man Ana Katoto Iesu
22. Bukin tera bwa a tataekina te rongorongo Kristian nakoia aomata?
22 E taku Bauro: “I kawa, ngkana I aki tataekina te euangkerio”! (1 I-Korinto 9:16) E bon tabeakina raoi te rongorongo ae raoiroi ibukina bwa e irekereke iai maiuna ao maiuiia taan ongora irouna. (1 Timoteo 4:16) Anne naba arora n iangoa ara mwakuri ni minita. Ti kani buokiia aomata. Ti kani kaota tangiran Iehova, ao ni kaota naba tangiran Iesu ao ara kakaitau ibukin ana tangira ae moan te korakora nakoira. Mangaia are ti tataekina te rongorongo ae raoiroi ma n aki ‘tou mwin aia kaibwabwaru aomata, ma ti toua mwin nanon te Atua.’—1 Betero 4:1, 2.
23, 24. (a) Tera reireiara ae reke man te kakai ibukin karekean te ika? (b) Antai ni boong aikai aika a tataekina te rongorongo?
23 Ti katotonga Iesu n aki kariaia anaakin nanora man ara mwakuri ae ti moanibwaia, ngkana a bwainingare tabeman ke a un ao n rawa nakon ara rongorongo. E reke reireiara man te kakai are e karaoia Iesu n te tai are e kaoa iai Betero ma Anterea bwa e na iria. Ti ataia bwa ngkana ti aantaeka nakon Iesu, ao kaanga ti kabwakaa ara karaun n taabo aika aki bati ni kokona, ao a na bon reke naba konara iai. A mwaiti taan akawa aika Kristian aika a reke konaia ae tamaroa imwin mwakuria n taabo aika akea te kokona iai i nanon ririki aika bati. A a tia tabeman ni mwaing nakon te tabo are e a nakoraoi riki iai te akawa, ao a a reke iai konaia aika raraoi. Ti na aki nanououa ma ti na teimatoa ni kabwakai ara karaun. Ti ataia bwa e tuai taetae Iesu ni katoka te mwakuri n uarongorongo n te aonnaba.—Mataio 24:14.
24 E raka i aon onoua te mirion taani Kakoauaa Iehova aika a tabetabe ngkai n aaba aika e raka i aon 230. Te Taua-n-Tantani ae bwain Maati 1 2005, e na kaota te ribooti ibukin aia mwakuri ni katobibia te aonnaba n te ririki ni mwakuri ae 2004. E na kaotaki n te ribooti anne bwa e korakora ana kakabwaia Iehova nakon te mwakuri n uarongorongo. N nikiran te tai imwain tokin te waaki i aon te aba ae ngkai, ao ti bia teimatoa n iangoi ana taeka Bauro aika kaunganano aikai: “Tataekina ana taeka te Atua; ko na kakorakorako.” (2 Timoteo 4:2) Ti bia teimatoa n tataekina te rongorongo ni karokoa ae e taku Iehova bwa e a toki te mwakuri.
Ni moa man te ririki aei, te Ribooti Ibukin te Ririki ni Mwakuri Ibukia Ana tia Kakoaua Iehova ni Katobibia te Aonnaba, e nang aki kaoti n Te Taua-n-Tantani ae bwain Tianuare 1. E na kaoti ni bwaini Maati.
Ko Kona ni Kaeka?
• Ti kanga ni kakabwaiaki man te kataneiai are e angania taan rimwina Iesu?
• Tera aroaron Iesu nakoia aomata ake e uarongorongo nakoia?
• Tera ae e kairira bwa ti na tataekina te rongorongo?
• Baikara aanga ake ti kona ni kateimatoaa iai ara iango i aon karaoan nanon te Atua n aron are e karaoia Iesu?
[Taamnei n iteraniba 17]
E na uaana ara mwakuri ni minita ngkana ti kaota naba tabeakinaia aomata n aron Iesu
[Taamnei n iteraniba 18]
E roko Iesu nakon te aonnaba bwa e na kaatuua tataekinan te koaua