E Aki Toki Ni Kaakaraoa Ae Eti Iehova

“E raoiroi Iehova n arona ni kabane.”​—TAIAN ARERU 145:17.

1. Tera arom ngkana e iangoa ae kairua temanna ibukim, ao tera reireiara ae e kona n reke man te rongorongo anne?

E A TIA temanna n iangoa ae kairua ibukim, tao ni kananokokorakina am mwakuri ke nanom ae e aana am mwakuri, ao e aki moa kabwanina raoi te rongorongo? Ngkana ngaia anne, ao e mataata bwa e bae ni maraki nanom iai. E reke reireiara man aei bwa: E raoiroi riki te aki-moantaai n iangoa ae kairua ibukia aomata ngkana e tuai tabwanin te rongorongo iroura.

2, 3. Tera aia namakin tabeman ni kaineti ma rongorongo aika mena n te Baibara aika aki-tau taiani kamataata iai ibukin kaekan titiraki ni kabane, ma tera ae e tuangira te Baibara ibukin Iehova?

² Ti riai n ururinga te reirei aei ngkana ti iaiangoa taekan Iehova ae te Atua. Bukin tera? Ibukina bwa iai rongorongo aika mena n te Baibara aika a kona ni kaminonano. Rongorongo aikai aika tao taekan aia mwakuri tabeman mai buakoia taan taromauria te Atua ke ana motikitaeka te Atua n taai ake ngkoa, a kona n aki tau taiani kamataata iai ibukin kaekan ara titiraki ni kabane. E kananokawaki bwa iai tabeman aika a kabuakakai rongorongo aikai, ao a kananokokorakina aroaron te Atua ae te eti ao te riai. Ma e tuangira te Baibara bwa “E raoiroi Iehova n arona ni kabane.” (Taian Areru 145:17) E karau nanora naba Ana Taeka n taku bwa e “aki karaoa ae buakaka.” (Iobi 34:12; Taian Areru 37:28) Iangoa ngkanne aron ana namakin ngkana a iangoa ae kairua aomata ibukina!

³ Ti na rinanon ngkai bwaai aika nimaua ake ti riai iai ni kariaia ana motikitaeka Iehova. Man iangoan baikanne, ti na neneri rongorongo aika uoua man te Baibara, ake a kona ni kangaanga iai otaia tabeman.

E Aera bwa Ti na Kariaia Ana Motikitaeka Iehova?

4. Bukin tera bwa ti riai n nanorinano ngkana ti iangoi ana mwakuri te Atua? Kabwarabwaraa.

⁴ Te moanibwai, ibukina bwa e atai rongorongo aika koaua ni kabane Iehova ao ngaira ti aki atai, ti riai ngkanne n nanorinano ngkana ti iangoi ana mwakuri te Atua. E kangai kabwarabwarana: Iangoia bwa aongkoa e anga ana moti temanna te tia moti n te auti ni kaboowi, ae rangi n ataaki arona n aki kona n inanonano n ana babaire. Tera am iango iroun te aomata ae e kabuakakai ana moti te tia moti anne, ao e aki atai raoi bwaai ni kabane ke n ota n tuua ake a irekereke ma karaoan te moti? E nanobaba te aomata ngkana e a kabuakakaa naba te moti, n aki moa katabwanina raoi te rongorongo. (Taeka N Rabakau 18:13) Ai bon nanobaba ra aomata ngkana a kabuakakaa “te tia Motiki taekaia kaain aonaba ni bane”!​—Karikani Bwaai 18:25.

5. Tera ae ti aki riai ni mwaninga ngkana ti wareki rongorongo man te Baibara, ibukin ana motikitaeka te Atua i aoia aomata n tatabemania nako?

⁵ Te kauoua, ti kariaia ana motikitaeka te Atua ibukina bwa e kona n nora te nano, ma a aki kona ni karaoa anne aomata. (1 Tamuera 16:7) E taku Ana Taeka: “Ngai ae Iehova I tirotiroa te nano, I kata mataniwin te nano n nora arona, ba N na angania aomata ni kabaneia n ai aroni kawaiia nako, n ai aron uaan aia mwakuri nako.” (Ieremia 17:10) Mangaia are ngkana ti wareki rongorongo man te Baibara ibukin ana motikitaeka te Atua i aoia aomata, ti bia aki mwaninga are e nori baika raba n te nano, ma iango ake a aana karaoan te mwakuri, ao taiani kaantaninga iai, ake a aki koreaki n ana Taeka.​—1 Rongorongo 28:9.

6, 7. (a) E kanga Iehova ni kaotia bwa e teimatoa ni karaoa ae boraoi ma ana kaetieti aika riai ma n raoiroi, e ngae ngkana e rangi n rotaki buaka iai? (b) Tera ae ti riai n uringnga ngkana ti wareka te bwai teuana n te Baibara, are e a kauekea nanokokorakira bwa aongkoa e riai ke e eti ana mwakuri nako te Atua?

⁶ Nora katenuan bukina ae ti kariaia iai ana motikitaeka Iehova: A raoiroi ana kaetieti n taai nako, e ngae naba ngkana e rangi n rotaki buaka iai. Iangoa te katoto. E kakoroa nanon ana kaetieti Iehova ae riai ma n raoiroi ngke e anga Natina bwa te kaboomwi ibukin kainaaomatakia aomata aika ongeaba man te bure ao te mate. (I-Rom 5:18, 19) Ma e boni bae n rangi ni maraki Iehova ngke e nora Natina ae tangiraki irouna, n rinanon te rawawata ao ni mate i aon te kai ni kammaraki. Tera ae e kaotaki iai nakoira ibukin te Atua? E taku te Baibara ni kaineti ma ‘te karea ni kabwarabure n raraan Iesu’: ‘E na kaotaki raoiroin te Atua iai.’ (I-Rom 3:24-26) E taku riki te raitaeka teuana ibukin I-Rom 3:25: “E kaotaki n aei bwa e karaoa ae eti ao ae nakoraoi te Atua n taai nako.” (New Century Version) Eng, e oti man korakoran kukurein nanon Iehova ni katauraoa te kaboomwi, bwa e korakora nanona ibukin “ae eti ao ae nakoraoi.”

⁷ Mangaia are ngkana ti wareka te bwai teuana n te Baibara, ae e kauekea te nanokokoraki irouia tabeman bwa aongkoa e karaoa ae riai ke ae eti te Atua ke e aki, ao ti riai n ururinga aei: Ibukin ana kakaonimaki Iehova nakon ana kaetieti ibukin te raoiroi ao te kaetitaeka ae riai, e kariaia bwa e na rinanon te mate ae kammaraki oin Natina. E na kakeaa bongan te raoiroi ao te kaetitaeka ae riai ngkana e karaoi ana mwakuri tabeua? Ni koauana, e aki kona Iehova n eekanako ana kaetieti aika raoiroi ma n riai. Iai bukina ae riai iroura bwa ti na kakoauaa ae e aki toki ni kaakaraoa ae eti ao n nakoraoi.​—Iobi 37:23.

8. Bukin tera bwa e aki riai irouia aomata iangoan ae akea iroun Iehova te kaetitaeka ae riai ao te raoiroi?

⁸ Iangoa kaauan bukin kariaiakan ana motikitaeka Iehova: E karaoia aomata Iehova bwa katotongana. (Karikani Bwaai 1:27) Ai ngaia are iai irouia aomata aroaron te Atua, n ikotaki ma te kaetitaeka ae riai ao te raoiroi. E aki riai ngkana e kairira ataakin ae riai ao ae raoiroi bwa ti na iangoia bwa akea aroaro akanne iroun Iehova. Ngkana a kakiriweaki nanora n te rongorongo teuana man te Baibara, ti riai n ururingnga are ibukina bwa ti rotaki n te bure, e na bae ngkanne n aki kona ni kororaoi karaoan ae riai ao ae eti iroura. Iehova ae te Atua are ti karaoaki bwa katotongana, e kororaoi n arona ni kaetitaeka ao ni karaoa ae raoiroi. (Te Tua-Kaua 32:4) Ai boni burababa ra iangoan ae a kona riki ni karaoa ae riai ma n raoiroi aomata nakon te Atua!​—I-Rom 3:4, 5; 9:14.

9, 10. E aera ngkai e aki kabaeaki Iehova bwa e na kabwarabwaraa bwa bukin tera ngkai e iangoia bwa e raoiroi karaoan ana mwakuri arei nakoia aomata?

⁹ Kanimauan bukin kariaiakan ana motikitaeka Iehova, ibukina bwa boni ngaia “Teuare Moan te Rietata i aonaba ni bane.” (Taian Areru 83:18) E aki kabaeaki bwa e na kabwarabwaraa bwa bukin tera ngkai e iangoia bwa e raoiroi karaoan ana mwakuri arei nakoia aomata. Boni ngaia te tia Karaomwangko, ao ngaira boni bokaboka ake a nang karaoaki bwa mwangko ni kaineti ma are e kaantaningaia. (I-Rom 9:19-21) Iai ara bwai ni kananokokorakina ana babaire ke ana mwakuri teuare te tia karaoira? Ngke e aki ota te baatua are Iobi ni kaineti ma ana mwakuri nako te Atua nakoia aomata, ao e kaetaki ana iango iroun Iehova ngke e titirakinna ni kangai: “Ko na tokobitoa au moti? Ko na kabuakakaai ba ko aonga ni karaoiroaki?” Ngke e a ataia Iobi bwa e a tia n taetae n te aro ae akea raoi iai ana atatai ibukin Iehova, ao e a manga raraoma iai. (Iobi 40:8, BK; 42:6) Ti bia aki tiriburea te Atua!

¹⁰ E teretere bwa iai riaina iroura bwa ti na onimakina ae e kaakaraoa ae eti Iehova n taai nako. Ngkai ti a ota n aan te reirei ni kaineti ma ana mwakuri nako Iehova, ti na neneri ngkai rongorongo aika uoua man te Baibara, ake tao a na kakiriweaki iai nanoia tabeman. Te moan, e irekereke ma ana mwakuri temanna te tia taromauria te Atua, ao are teuana karokoan ana motikitaeka.

Bukin Tera bwa E Kan Anga Natina Rota Nakoia Taan Iowawa Aika Bono Nanoia?

11, 12. (a) Kabwarabwaraa te bwai ae riki ngke e kanakoia ana anera te Atua n te rabwata n aomata nako Totom. (b) Baikara titiraki ake a rio n aia iango aomata man te rongorongo aei?

¹¹ Ni Karikani Bwaai mwakorona 19, ti kunea iai te rongorongo ibukin te bwai are e riki ngke e kanakoia anera aika uoman te Atua n rabwatania bwa kaanga aomata nako Totom. E kairoroia iruwa akekei Rota bwa a na tiku ni mwengana. Ma n te tairiki anne, a karaoa te mwakuri n iowawa mwaane aika bono nanoia n te kaawa anne n otabwaninia te auti ao n tua bwa a na kaotinakoaki iruwa akekei bwa a na wene ni bure ma ngaiia. E kataia Rota n anaa nanoia taan iowawa ake a bono nanoia akekei bwa a na ira nanona ma a rawa n ongo irouna. E taku Rota ibukin ukoukoran kamanoaia ana iruwa: “I butingkami, tariu, tai bure n te aro anne. Noria ngkai, bon iai uoman natiu aine aika tuai ni bo ma aomata; I butingkami ba N na kaotinakoia nakekei nako imi, ao kam na karaoa ae riai i matami nako ia: ma tai nanoia aomata aikai teutana; ba kioina ngkai a a tia n rin i aan nun akun au auti.” A bon aki kan ongo taan iowawa ake a bono nanoia akekei, ao e a kaan uruaki te mataroa irouia. N tokina ao a a kamatakiaki te koraki ake a aki kan tautauaki akekei irouia iruwa ake anera.​—Karikani Bwaai 19:1-11.

¹² E mataata bwa a bae n rio titiraki i nanoia aomata tabeman ibukin te rongorongo aei. A kona n iango ni kangai: ‘E a kanga Rota ni kan anga natina aine nakoia taan iowawa ake a kammaira akekei, tii ibukin kani kamanoaia ana iruwa? Tiaki te koaua bwa e aki riai te bwai are e karaoia bwa e tei ni kibiubiu iai?’ Ni kaineti ma te rongorongo aei, bukin tera ngkanne bwa e kairaki Betero iroun te Atua bwa e na atonga Rota bwa “teuare raoiroi”? E butimwaeaki ana mwakuri Rota iroun te Atua? (2 Betero 2:7, 8) Ti na rinanon te bwai ae riki aei bwa e aonga n aki reke te iango ae kairua iai.

13, 14. (a) Tera ae e riai n ataaki ibukin rongorongon ana mwakuri Rota n te Baibara? (b) Tera ae e oti iai bwa e aki kibiubiu Rota?

¹³ Te moanibwai, e riai n ataaki bwa n onean mwin are ti na karaoiroa ke ni kabuakakaa ana mwakuri Rota, e bon taekinaki n te Baibara te bwai ae riki. E aki naba tuangira te Baibara bwa tera ae e iangoia Rota ke tera ae e kairia bwa e na karaoa anne. Ngkana e a manga oki ni “manga-utiia akana raoiroi,” ao tao e na kaotii raoi rongorongona.​—Mwakuri 24:15.

¹⁴ E bon aki kibiubiu Rota bwa noria e boni maeka n te tabo ae karuanikai te aroaro iai. N aron are e taku bwa a mena iruwa akekei “i aan nun akun [ana] auti,” e kaotia iai bwa e bon riai ni kamanoia ao ni katania. Ma e aki bebete karaoan anne. E ribootinna te tia korea rongorongon rimoa ae te I-Iutaia ae Josephus bwa kaain Totom bon “aomata aika aki-ako nakoia aomata, ao akea karinean te Atua irouia . . . A riribaia iruwa, ao a kaakaraoi wene ni bure aika kammaira ma bon raoia ni mwaane.” Ma e aki maaku Rota irouia taan iowawa aika kammaira ake a bono nanoia. Ni kaitaraan anne e otinako ni kawariia ao n anaa nanoia bwa a na ira nanona. E boni “kaina te mataroa i mwina.”​—Karikani Bwaai 19:6.

15. Bukin tera bwa e kona n taekinaki bwa e karaoa arei Rota ibukina bwa e onimaki?

¹⁵ A kona n titiraki tabeman ni kangai: ‘Ma bukin tera bwa e kan anga natina aine nakoia taan iowawa ake a bono nanoia akekei?’ N onean mwin are ti na iangoia bwa e buakaka ana iango, bukin tera bwa ti aki moa iangoi bukina tabeua? Te moanibwai, e bae ni karaoa arei Rota ibukina bwa e onimaki. N te aro raa? Akea te nanououa bwa e ataa aron Iehova ni kamanoa Nei Tara are buun Aberaam, are ai tamana. Uringnga bwa ibukina ngke e rangi ni botonnaine Nei Tara, e tuangaki iroun Aberaam bwa e na taekinna ae mwanena ngaia, bwa e maaka tiringana irouia aomata ao n anaaki Nei Tara mairouna.a Imwin anne, e a anaaki Nei Tara nakon ana auti Barao. Ma iai te bwai ae e karaoia Iehova n totokoa kamwaraean Nei Tara iroun Barao. (Karikani Bwaai 12:11-20) E kona n onimakinna Rota bwa a na kamanoaki natina aine akekei n te aro naba anne. E mataata bwa e ibuobuoki Iehova rinanoia ana anera, ao a kamanoaki ateiaine akekei.

16, 17. (a) N te aro raa are e kataia iai Rota ni kakubanakoia ke ni kaminoi nanoia mwaanen Totom? (b) Tera ae ti kona ni koaua iai, n aki ongea ana mwakuri Rota?

¹⁶ Iangoa riki te bwai teuana. Tao e kataia naba Rota ni kakubanakoia ke ni kaminoi aia iango mwaane akekei. Tao e kakoauaa bwa natina aine akekei, a na aki tangiraki irouia aomata akekei ibukina bwa e korakora riki nanoia ni kani wene ni bure ma bon raoia ni mwaane, ae te mwakuri ae e a taabangaki i Totom. (Iuta 7) Irarikin naba anne, a kainrouaki ateiaine akekei ma mwaanen te kaawa anne, mangaia are tao aia koraki mwaane ake aia kainrou aine aikai, ke raoraoia, ke raoia ni bitineti, a kona naba ni mena i buakoia taan iowawa akekei. (Karikani Bwaai 19:14) Tao n ana kaantaninga Rota, e na boni bae n iraki taangaia natina aine mairouia tabeman mwaane i buakon te koraki arei, ake iai reitakia ma aia kainrou aine aikai. E kona ni karako riki karuanikain aia waaki ngkana a bwenaua n iango i marenaia.b

¹⁷ N aki ongeia bwa tera ana iango Rota ke te bwai ae e tangiria, ma ti kona ni kakoauaa raoi aei: Kioina ngke e kaakaraoa ae eti Iehova, e kona ngkanne n iai bukina ae riai are e iangoa iai Rota bwa “teuare raoiroi.” Ao man karaoan ara moti ni kaineti ma aia mwakuri taan iowawa ake a aki kan tautauaki ake kaain Totom, te koaua bwa ti nanokokoraki n aron ana motikitaeka Iehova are e karokoa i aoia kaain te kaawa ane buakaka anne?​—Karikani Bwaai 19:23-25.

Bukin Tera bwa E Kamatea Uta Iehova?

18. (a) Tera are e riki ngke e kataia Tawita n uota te Ati-ni-berita nako Ierutarem? (b) Tera te titiraki are e rio man te rongorongo aei?

¹⁸ Te rongorongo teuana ae e kona naba ni kakiriwei nanoia tabeman, e irekereke ma ana mwakuri Tawita n uota te ati-ni-berita nako Ierutarem. E katokaaki te ati-ni-berita i aon te kaa are kokaki irouia aoti, are e kairaki iroun Uta ma tarina. E taku te Baibara: “Ngke a roko n te ne ni kaki kunni uita are ana bwai Nakon, ao e arora baina Uta nakon ana ati te Atua, n tauua; ba a tatatata kao. Ao e ura unin Iehova nakon Uta; ao E oroia te Atua iai i bukin ana bure; ao e mate iai i rarikin ana ati te Atua.” Tabeua te namwakaina imwina, e a nakoraoi kataan karaoan aekan te mwakuri anne ngke e a kamwaingaki te Ati-ni-berita n aron ana kaantaninga te Atua, n aonnangaaki irouia natin Koata. (2 Tamuera 6:6, 7; Warekaia Iteraera 4:15; 7:9; 1 Rongorongo 15:1-14) A kona n titiraki tabeman ni kangai: ‘Bukin tera bwa e korakora unin Iehova? Kai e bon tii kataia Uta ni katana te Ati-ni-berita.’ Irarikin are ti na tiriburea te mwakuri teuana, e raoiroi riki bwa ti na nori rongorongo tabeua n ibuobuoki.

19. Bukin tera bwa e aki kona ni karaoa ae aki-riai Iehova?

¹⁹ Ti riai n uringnga bwa e aki kona ni karaoa ae aki-riai Iehova. (Iobi 34:10) Bon akea ana tangira ngkana e karaoa anne, ao ti ataia man ara ukeuke n reirei n te Baibara bwa “te Atua bon te tangira.” (1 Ioane 4:8) Irarikin anne e kaotia nakoira te Baibara bwa ‘bouan ana kaintokanuea te Atua te raoiroi ma te motiki-taeka ae eti.’ (Taian Areru 89:14) Ma e na kanga ngkanne ni karaoa ae aki-riai Iehova? Ngkana e karaoa anne, e kamangora iai aan mwaakana ni kairiri.

20. Baikara bukina are e riai ni kaman atai iai tuua Uta ni kaineti ma te Ati-ni-berita?

²⁰ Uringnga bwa e riai n ataa raoi te bwai are e karaoia Uta. E tei te Ati-ni-berita arei ibukin Iehova. E kateretereaki raoi n te Tua bwa e na aki ringaki irouia aomata aika akea kariaiakaia n ringnga, ae te kauring ae matoatoa bwa te koraki ake a urua nanon te tua anne, a na katuuaeakaki n te mate. (Warekaia Iteraera 4:18-20; 7:89) Mangaia are kamwaewean te ati ae tabu aei, bon tiaki te mwioko ae e na karaoaki n aki akaka. Uta bon tibun Rewi (tiaki te ibonga), mangaia are e riai n taneiai ma te Tua. Irarikin anne, n ririki ake a nako, e a tia ni kamwaingaki te Ati-ni-berita nakon ana auti tamana ibukin kawakinana. (1 Tamuera 6:20–​7:1) E a tia n tiku iai n te maan ae 70 tabun te ririki, ni karokoa te tai are e a iangoia Tawita bwa e na kamwaingaki. Mangaia are man uarereken Uta ao e a kaman atai tuua ni kaineti ma te Ati-ni-berita.

21. Ni kaineti ma ana waaki Uta, e aera bwa e kakawaki uringan are e nora te bwai ae e aana te mwakuri Iehova?

²¹ E kona n nori naano Iehova, n aron are e kaotaki mai mwaina. Kioina ngke e oti n Ana Taeka Iehova bwa e atong ana mwakuri Uta bwa a “bure,” e kona n ae e nora nanon Uta ni kainikatonga, ae te bwai ae e aki kaotaki n te rongorongo. Te koaua bwa Uta bon te aomata ae kainikatonga, ae kai riaon te tua? (Taeka N Rabakau 11:2) Te koaua bwa e korakora namakinan ae aongkoa e kakannato riki nakoia tabemwaang, kioina ngke e kaira uotakin te Ati-ni-berita i mataia aomata, ae te bwai ae a a tia kaain ana utu ni kakawakinna? (Taeka N Rabakau 8:13) Te koaua bwa akea ana onimaki Uta n taku i nanona bwa e aki kona n ibuobuoki Iehova ni katoka tatanakon te ati ae tabu, are e tei i Bukina arei? Ti kona ni boni kakoauaa bwa e karaoa ae eti Iehova, n aki ongea te bwai ae e riki. E bae n nora nanon Uta are e a kairia bwa e na waekoa ni motika taekana.​—Taeka N Rabakau 21:2.

Aan te Onimaki ae Riai

22. E kanga ni kaotaki wanawanan Iehova ngke e aki kaotii taekan bwaai ni kabane n Ana Taeka?

²² E oti bwa e rangi ni wanawana riki Iehova nakoia aomata, n arona n aki kaotii taekan bwaai ni kabane n Ana Taeka. E anganira ara tai Iehova bwa ti na kaotia ae ti onimakinna. Ni kaineti ma te bwai are ti a tia n rinanona, tiaki te koaua bwa ti riai ni butimwaea ana motikitaeka Iehova? Eng, ngkana ti nenera Ana Taeka te Atua ma te nano ni koaua ma ni kauki ara iango nako iai, ao e na tau mwaitin ara atatai ni kakoauaa bwa e kaakaraoa ae riai ao ae eti Iehova. Mangaia are ngkana a rio titiraki ibukin rongorongon te Baibara aika ti aki kona ni kaekai n te tai ae waekoa, ti bia kakoauaa raoi bwa e boni karaoa ae eti Iehova.

23. Tera ae ti kakoauaa ni kaineti ma ana mwakuri Iehova nakon taai aika a na roko?

²³ Ti kona n onimakin naba ana mwakuri Iehova nakon taai aika a na roko. Mangaia are ti kona ni kaantaningaia bwa ngkana e a roko ni motiki taekaia aomata n te rawawata ae korakora ae e a kaan rokona ngkai, ao e na bon aki “kamaunaia ake a raoiroi ma ake a buakaka.” (Karikani Bwaai 18:23) E na aki kariaia bwa e na karaoa anne ibukin tangiran te raoiroi ao te riai irouna. Ti kona naba n rangi ni kakoauaa bwa n te aonnaba ae boou, e nang katoki kainnanoia ni kabane aomata n te anga ae te kabanea n tamaroa.​—Taian Areru 145:16.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Uringnga?

• Baikara bukina ae ti riai iai ni butimwaea ana motikitaeka Iehova?

• Tera ae e kona ni buokira ni kararoaira man tiriburean Rota ni kan anga natina nakoia taan iowawa ake a bono nanoia?

• Baikara bwaai aika a na buokira n ota, bwa bukin tera ngke e kamatea Uta Iehova?

• Tera ae ti kona ni kakoauaa raoi ni kaineti ma ana mwakuri Iehova nakon taai aika a na roko?