A Ongo Aomata Mai Buakon ‘Taetae Ni Kabane’
“[A na kangai] tengaun te aomata mai buakon taetaeia botanaomata ni kabane, . . . Ti na airi ma ngkami, ba ti ongo ba E memena te Atua i roumi.”—TEKARIA 8:23.
1. E a kanga Iehova ni katauraoa te tai ma te tabo ae te kabanea n tamaroa, ibukin moan tein te waaki ni Kristian ae kabutan te rongorongo n taetae nako?
E BON nakoraoi te tai ma te tabo. Bon tain te Bentekota 33 C.E. Ni wiki ake imwaina, ao I-Iutaia ma aomata ake a rairaki man aia Aro, man taabo aika 15 tabun mwaitiia ake a mena i aan te Embwaea n Rom ao taabo tabeua riki, a a kaona Ierutarem ibukin bukamaruan te Toa are te Riao. N te bong anne, a ongo ngaa ma ngaa mai buakoia te koraki anne, tiaki te bwai ae kaminonano n aron are riki nakoia te koraki ake n te taua are Babera, ma bon te bwai ae a ota raoi iai. A kaonaki mwaane ma aine n te taamnei are raoiroi, n te aro are a kona n tataekina te rongorongo ae raoiroi n taetae aika bati ake a kabonganaki n taabo ake a mena i aan te embwaea. (Mwakuri 2:1-12) Anne te tai are e a kanikinaea moan tein te ekaretia ni Kristian ao moanakin te waaki n angareirei ae kabonganai taetae aika kakaokoro, nakoia aomata nako, ao e teimatoa ni waakinaki ni karokoa boong aikai.
2. A kanga taan rimwin Iesu ni ‘kakubaia’ taan ongora ake a kakaokoro aia taetae, ni Bentekota 33 C.E.?
2 A bae ni kabongana te taetae n Erene taan rimwin Iesu, ae te taetae ae taabangaki kabonganakina irouia aomata n taai akekei. A kabongana naba te taetae n Ebera, are e kakabonganaki n te tembora. Ma n te bong are Bentekota ao a ‘kakubaia’ taan ongora ake a kakaokoro aia taetae ngke a tii taetae naba n aia taetae aomata akekei. Tera mwina? A ringaki nanoia taan ongora, n taiani koaua aika kakawaki ake a ongo n oin aia taetae. N tokin te bong anne, e a rikirake mwaitiia kaain te kurubu ae uarereke ae kaainaki irouia taan rimwin Iesu, nakon te mwaiti ae raka riki nakon 3,000!—Mwakuri 2:37-42, BK.
3, 4. E a kanga n raababa nako te mwakuri n uarongorongo n aia tai ni mwamwananga taan rimwin Iesu n otinako mai Ierutarem, Iuta, ao Kariraia?
3 Teutana te tai imwin rikin te bwai ane kakawaki anne, ao e korakora bwainikirinaia i Ierutarem, ma “a nakonako n tataekina ana taeka te Atua ake a kamaeaki nako.” (Mwakuri 8:1-4) N te katoto, ni Mwakuri mwakorona 8 ao ti wareka iai taekan Biribo, ae te tia uarongorongo ae kabongana te taetae n Erene. E uarongorongo Biribo nakoia I-Tamaria. E tataekina naba te rongorongo nakon ana tia mwakuri te Uea ae kaain Itiobia, are e kan ongora rongorongon Kristo.—Mwakuri 6:1-5; 8:5-13, 26-40; 21:8, 9.
4 I nanon aia tai ni mwamwananga Kristian n ukoukori taabo ake a na maeka iai n aaba aika mena i tinanikun Ierutarem, Iuta, ao Kariraia, ao a boo ma kangaanga tabeua aika irekereke ma reeti ao taetae aika kakaokoro. Tao a a tia tabeman i buakoia n uarongorongo tii nakoia I-Iutaia. Ma e ribootina aei te tia rimwin Kristo are Ruka: “Temangina i buakoia akekei bon I-Kubero, ao I-Kurene, ao ngke a roko i Antioka, ao a taetae naba nakoia I-Erene, ao a tataekina te Uea are Iesu.”—Mwakuri 11:19-21.
Iai te Rongorongo Ibukia Aomata Nako Mairoun te Atua ae Aki-inanonano
5. E a kanga n noraki ana aki-inanonano Iehova n reitaki ma te rongorongo ae raoiroi?
5 Te aeka n rikirake anne e boraoi ma nanon te Atua; bwa e aki inanonano. Imwin buokan te abotoro Betero iroun Iehova ni kaetan ana kaantaninga ni kaineti ma aomata aika tiaki I-Iutaia, ao e kakaitau n taekina ae kangai: “I ataia ba bon te koaua bwa te Atua E bon aki nanonano n tarakin aroia aomata; ma e tangiraki i Rouna ane makua, ma ni karaoa te raoiroi, i buakoia botanaomata ni kabaneia.” (Mwakuri 10:34, 35; Taian Areru 145:9) Ngke e tataekinna te abotoro Bauro, are ngaia ngkoa te tia bwainikirinia Kristian, ae bon nanon te Atua bwa e “tangiriia aomata ni kabaneia ba a na kamaiuaki,” ao e a kamatoaa riki iai are e bon aki inanonano te Atua. (1 Timoteo 2:4) E noraki koauan ana aki-inanonano te tia Karikiriki ibukina bwa te kaantaninga ibukin te Tautaeka n Uea, e uki nakoia aomata n aekaia nako, reeti nako, aaba nako, ke taetae nako.
6, 7. Baikara ana taetae ni burabeti te Baibara ake a a kaman taekina kataabangakan te rongorongo ae raoiroi ni katobibia te aonnaba, n taetae aika kakaokoro?
6 E a kaman taetae ni burabetinaki taekan te mwakuri ae katobibia te aonnaba aei, iraua te tienture imwaina. Ni kaineti ma ana taetae ni burabeti Taniera, ao “e anganaki [Iesu] te tautaeka, ma te neboaki, ma ueana, ba a aonga ni bane natanaomata, ma botanaomata, ma taian taetae, n toro i rouna.” (Taniera 7:14) Bukin boretiakin te maekatin aei n taetae aika 151 mwaitina ao n tibwatibwaki ni katobibia te aonnaba, e karekea angam bwa ko na wareka taekan Ana Tautaeka n Uea Iehova, are e a kaotiotaki iai kakoroan nanon ana taetae ni burabeti te Baibara.
7 E a kaman taekinaki n te Baibara taekan te tai are a nang ongo iai te rongorongo ni kamaiu aomata aika kakaokoro nako aia taetae. E taetae ni burabetinaki iroun Tekaria aron te taromauri ni koaua n atiki nanoia aomata aika bati ni kangai: “Ni boong akekei ao a na taua ririn temanna tengaun te aomata mai buakon taetaeia botanaomata ni kabane, eng, a na bon taua ririn temanna ae te I-Iutaia [te Kristian ae kabiraki n te taamnei are kaain “ana Iteraera te Atua”], ao a na kangai, Ti na airi ma ngkami, ba ti ongo ba E memena te Atua i roumi.” (Tekaria 8:23; I-Karatia 6:16) E taku te abotoro Ioane ni kaineti ma are e noria n te miitara: “Noria, te koraki ae uanao, ae e aki kona temanna ni warekia, mai buakoia botanaomata ni kabaneia, ma baronga ma natanaomata ma taian taetae ni bane, a tei i nanoaan te kaintokanuea, ao i matan te Tiibutetei.” (Te Kaotioti 7:9) Ti a tia n noria bwa a a koro bukin taetae ni burabeti aikai!
Te Karoko Irouia Aomata n Aekaia Nako
8. Tera te bwai ae e a riki n taai aikai, ae e riai bwa ti na karaoi iai bitaki n ara mwakuri n uarongorongo?
8 E a rikirake te mwamwananga nakon aaba aika boou ni boong aikai. Te reitaki n te aonnaba e a tia ni kauka te kawai ibukin te roko mai iabatera. Aomata aika mwaiti kurikuri man taabo ake a waakinaki iai buaka ao taabo ake a aki tau mwaitin aia mwane kaaia, a a tia ni mwananga nakon taabo aika a na rau iai, n ukoukora mweeraoia. Iai n aaba aika bati kaawa ke aono tabeua aika a kaainaki irouia iabatera ake a mwaing man abaia, ke a birinako mai iai ibukin kangaanga aika korakora, ao a a kabonganaki iai taetae n ianena. N aron anne, i aon Finland e raka i aon 120 mwaitin taetae ake a kabonganaki; i Aotiteria e raka i aon 200. N te kaawa ae tii teuana n te United States, ae San Diego, ao e raka i aon 100 mwaitin taetae aika kabonganaki iai!
9. Tera te kaantaninga ae ti riai ni bwainna ibukia aomata aika mena n ara aono n uarongorongo ake a kaokoro aia taetae?
9 Te koaua bwa ngaira aika minita ni Kristian, ti iangoa rokoia aomata aika kakaokoro aia taetae bwa totokoan ara mwakuri ni minita? Tiaki ngaia anne! Ma ti nora aei bwa reken angara ni karababaa ara mwakuri ni minita n taabo aika “mainaina n tawa ngkai nakon te taiaki.” (Ioane 4:35) Ti botumwaaka n tabeakinia aomata ake a kan onimaki, n aki ongea abaia ke aia taetae. (Mataio 5:3, NW) Mwin anne bwa ni katoa ririki, e a rikirake mwaitiia aomata man “taetae nako” ake a a riki bwa taan rimwin Kristo. (Te Kaotioti 14:6, BK) N te katoto, n Aokati 2004, ao e karaoaki te mwakuri n uarongorongo i Tiaman n taetae aika 40 mwaitiia. N te tai naba anne, e tataekinaki te rongorongo ae raoiroi i Aotiteria n taetae aika e kaania 30 mwaitina. Tebwina te ririki n nako ao tii 18 mwaitin taetae ake kabonganaki iai. I Kuriiti, a karoko Ana tia Kakoaua Iehova irouia aomata aika a kabonganai taetae aika e kaania 20 mwaitiia aika kakaokoro. Ni katobibia te aonnaba, e kaania 80 te katebubua Ana tia Kakoaua Iehova aika a kabonganai taetae aika kaokoro i rarikin te Ingiriti, are ngaia ae taabangaki n te aonnaba.
10. Tera tabeia taan uarongorongo n tatabemania nako, ni kaineti ma karekeaia taan rimwin Iesu, mai buakoia ‘botannaomata ni kabane’?
10 Ni koauana, e a kakoroaki bukin ana tua Iesu ni “kakiritiania botanaomata ni kabaneia”! (Mataio 28:19) A ingainga nanoia ni butimwaea te mwioko anne Ana tia Kakoaua Iehova, ni mwakuri korakora n aaba aika 235 n tibwatibwai booki aika raka i aon taetae aika 400. E ngae ngke ana botaki Iehova e katauraoi baika a kainnanoaki ibukin karokoan te rongorongo irouia aomata, ma a bon riai taan uarongorongo n tatabemania nako ni biririmoa ni karokoa te rongorongo man te Baibara nakoia ‘aomata ni kabane’ n te taetae are a kona riki n ota iai. (Ioane 1:7) Te mwakuri aei, e karekea angaia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia man taetae aika kakaokoro nako, bwa a na kakabwaiaki man te rongorongo ae raoiroi. (I-Rom 10:14, 15) Eng, e kakawaki iai ara mwakuri n tatabemanira nako!
Kaaitaran te Kangaanga
11, 12. (a) Baikara kangaanga ake a riai ni kaaitaraki, ao e kanga n ibuobuoki te taamnei are raoiroi? (b) Bukin tera bwa e ibuobuoki te uarongorongo nakoia aomata n oin aia taetae?
11 Ni boong aikai, a mwaiti taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea aika a tangiria n reiakina te taetae teuana, ma a aki kona ni kabotoa ke n onimakina ana kakai ae kamimi taamnein te Atua ni karaoan anne. (1 I-Korinto 13:8) Reiakinan te taetae ae boou bon te bwai ae matoatoa. Te koraki naba ake a a tia n reiakina te kauoua n taetae, a na bae ni bitii aron aia iango ma aia anga n uarongorongo bwa a aonga ni karika ana rongorongo te Baibara bwa e na anai nanoia aomata ake a kabongana te taetae ane boou anne, aika a kaokoro aroaroia ma kateiia. N angiin te tai, a maamaa naba taan roko mai iabatera aika boou, ao e rangi ni kangaanga karekean te ota n aroia n iango.
12 Ma e ngae n anne, e teimatoa te taamnei are raoiroi ni mwamwakuri i buakoia ana toro Iehova n aia mwakuri ni buokiia aomata aika a kabonganai taetae aika kakaokoro. (Ruka 11:13) E kona te taamnei are raoiroi ni karikirakea tangiran te kan taetae ma aomata aika a kabi ara taetae, n onean mwin are e na anganira te konabwai n taetae aika kaokoro. (Taian Areru 143:10) Te uarongorongo ke te angareirei n ana rongorongo te Baibara nakoia aomata n te taetae ae a aki taneiai iai, e na kona n rota aia iango. Ma ngkana ti na riing nanoia ara taan ongora, ao e raoiroi riki kabonganakin oin aia taetae, bwa e kona n rota nanoia ae te bwai are e aana aia mwakuri, ao aia kaantaninga.—Ruka 24:32.
13, 14. (a) Tera ae e kairiia tabeman bwa a na karaoa te mwakuri ni minita n te taetae teuana? (b) E a kanga n noraki te nano ni kan anga boni ngaiia?
13 A mwaiti taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea aika a a tia ni karaoa aia mwakuri ni minita n aaba ianena ike a nora iai raoiroin butimwaean te koaua man te Baibara irouia aomata. Irouia tabeman, e kamaiu karekean angaia n tokanikai i aon kaangabuakan aia mwakuri. E taekina aei mwangan aia aobiti n tararua Ana tia Kakoaua Iehova i Eurobe Mainiku: “A mwaiti i buakoia te koraki ake a roko mai Eurobe maiaki aika a bwarua te koaua.” Ai karaunano ra buokaia aeka n aomata aikai aika butimwaea te koaua!—Itaia 55:1, 2.
14 Ibukin kauaaean te mwakuri aei, ti riai n nanomatoa ao n anga boni ngaira. (Taian Areru 110:3) N aron anne, a a tia utu tabeua aika taani Kakoaua i Tiaban ni kitan mwengaia ae a mweeraoi iai ni kaawa aika bubura, ao ni mwaewe nakon taabo aika tionako ni buokiia kaain Tiaina aika roko iai, ni kaotaia n te Baibara. Ni maeaon te United States, ao a aki toki taan uarongorongo ni mwananga n aia kaa i nanon teuana nakon uoua te aoa, ni kairi reirei n te Baibara ma kaain Biribin. I aon Norway, a reirei te taanga teuana ma kaain te utu ae a roko mai Afghanistan. Taanga aika taani Kakoaua aikai, a kabongana te boroutia ae Tera ae Tangiria Mairoura te Atua? n te taetae n Ingiriti ao n te taetae n Norway.a A wareka te barakirabe kaain te utu anne n te taetae ni Botia, ae te taetae ae kaan ma oin aia taetae are te Dari. A maroro n te taetae n Ingiriti ao n te taetae n Norway. Te nano ni kan anga boni ngaiia ao kaangaraoia ma te bwai are a tangiria aomata, e karekei kakabwaiaia aika bati nakoia ianena aika a butimwaea te rongorongo ae raoiroi.b
15. Ti na kanga ngaira ni kabane ni buoka te uarongorongo n te taetae ae kaokoro ma ara taetae?
15 Ko kani buoka te mwakuri aei ae karaoaki n taetae aika kakaokoro? E aera bwa ko aki iangoi taetae ake a kabonganaki n am aono? Ko kona ngkanne n uotii turaeki tabeua ke boroutia n taetae akanne. Te boki ae uarereke ae Good News for People of All Nations, are e kaotinakoaki n 2004, e a tia n riki bwa te bwai ni mwakuri ibukin kataabangakan te kaantaninga ibukin te Tautaeka n Uea. E riki aei ibukina bwa e bebete taekana ma ni kaunganano rongorongona n taetae aika bati.
“Tangira te Iruwa”
16. A kanga taari ake a mwiokoaki ni kaota te nano n aki tabeakinia i bon irouia, ni buokiia aomata ake a kabonganai taetae aika ianena?
16 E ngae ngke ti reiakina te taetae teuana ke ti aki, ma ti kona ni bane ni buoka te waaki n angareirei i aon te Baibara nakoia ianena aika mena n ara aono. E reireinia ana aomata Iehova bwa a na “tangira te iruwa.” (Te Tua-Kaua 10:18, 19) N te katoto, n te kaawa ae bubura teuana i Amerika Meang, ao nimaua mwaitin ekaretia ake a bobotaki n te Tabo n Taromauri ae tii teuana. N aron ae riiriki n taabo n taromauri aika bati, ao iai te bitaki ni katoa ririki ibukin taai ni bobotaki n te tabo n taromauri anne. Anne are e a kairemwea aia tai ni botaki te koraki ake a kabongana te taetae n Tiaina i aon te Taabati. Ma karaoan anne, e kaangabuakaa rokoia te koraki ake a kabongana te taetae anne aika bati, ake a mwakuri n taabo n amwarake. A bwaina te akoi unimwaane n ekaretia ake tabeua ni karaoi bitaki bwa e aonga ni moantaai riki ni karaoaki te botaki ibukia te koraki anne n te Taabati.
17. Tera ae ti riai n namakinna ngkana iai tabeman aika a iangoa mwaeweia ni buokiia kaain te kurubu ake a kabongana te taetae ae kaokoro?
17 Mataniwi aika tatangira, a kamoamoaia taari mwaane ma aine aika mwaatai ake a tangiria n nako ni buokiia kurubu aika kabonganai taetae aika kaokoro. E koaua bwa a nang aki ibuobuoki n oin aia ekaretia taan reirei n te Baibara aika mwaatai aikai, ma tii te arona aia namakin unimwaanena ma aekan aia namakin unimwaane ake i Rutetera ao Ikonio. Unimwaane akanne a aki taua Timoteo bwa e na aki mwananga nako ma Bauro, e ngae ngke e riki Timoteo bwa te bwai n ibuobuoki nakon oin aia ekaretia. (Mwakuri 16:1-4) Ma te koraki ake a kaira te mwakuri n uarongorongo, a aki kabwaraki nanoia ni kaokoron aia iango, kateia, ke aroaroia ianena. Ma a kukurei n te kakaokoro aei, ao a ukoukori aanga ake e na rikirake iai te reitaki ae tamaroa ibukin kabutan te rongorongo ae raoiroi.—1 I-Korinto 9:22, 23.
18. Tera te mataroa ae warebwe ae kamateraoi are e uki nakoia aomata nako?
18 N aron ae taetae ni burabetinaki, e a tabe n tataekinaki te rongorongo ae raoiroi n “taetaeia botanaomata ni kabane.” E teimatoa ni kainnanoaki te rikirake n taabo ake a kabonganaki iai taetae aika kaokoro. A a tia ngaa ma ngaa taan uarongorongo aika rabakau n rin n “te mataroa ae warebwe ae kamateraoi” aei. (1 I-Korinto 16:9) Ma a kainnanoaki riki aika bati ibukin ribanaakin taabo aikai, n aron kaotakina n te kaongora ae imwina.
[Kabwarabwara ae nano]
a E boretiaki irouia Ana tia Kakoaua Iehova.
b Ibukin katoto riki tabeua, nora atun te reirei ae “Small Sacrifices Brought Us Great Blessings,” n Te Taua-n-Tantani n te taetae n Ingiriti ae bwain Eberi 1 2004, iteraniba 24-8.
Ko Kona ni Kabwarabwaraa?
• Ti na kanga ni katotonga Iehova ni kaota te aki-inanonano nakoia aomata nako?
• Ti na kanga n iangoia aomata aika n ara aono aika a aki kabongana ara taetae?
• Bukin tera bwa e kakawaki te uarongorongo nakoia aomata n oin aia taetae?
• Ti kanga ni kaota tabeakinaia ianena aika i buakora?
[Taamnei n iteraniba 26]
A mwaiti ianena aika a butimwaea te koaua man te Baibara