Kakibotu Aika Kaunganano

“Ngkana kam amarake, ao ngkana tao kam moi, ao ngkana kam karaoa te bwai teuana, ao kam na karaoi bwaai ni kabane i bukin neboakin te Atua.”​—1 I-KORINTO 10:31.

1, 2. Bukin tera ngkai a kona n iangoaki mwakuri aika kakukurei bwa “ana bwai n akoi te Atua,” ma tera ana kauring te Baibara ae koaua?

TI BONI bae ni kani kaakaraoi mwakuri aika ti kukurei iai. E tangirira Atuara ae kukukurei ae Iehova, bwa ti na kukurei ni maiura, ao e a tia ni katauraoi aanga aika mwaiti ibukin aei. (1 Timoteo 1:11, NW; 6:17) E korea ae kangai te Uea ae Toromon ae wanawana: “I ataiia ba akea te bwai ae raoiroi riki . . . nakon te kimareirei . . . Ao aio ana bwai n akoi te Atua ba a na bane n amamarake ma ni momoi, ma n nonora ae raoiroi n ana makuri ni bane.”​—Te Minita 3:12, 13.

² E kabebetenano te kimwareirei ae reke iroun te aomata ngkana e tei moa n iangoi ana mwakuri aika raraoi ake e a tia ni kakororaoi, riki n ana iraorao ae kakukurei ma kaain ana utu ao raoraona. E kona n iangoaki bwa “ana bwai n akoi te Atua.” Te koaua, bwa katauraoan bwaai n akoi aika rangi ni mwaiti mairoun te tia Karikiriki, e aki nanonaki iai bwa ti riai ni katabetabeira n te kakukurei n akea te taubaang. E kabuakakaa te koro ni manging te Baibara, te buabeka, ao te wene ni bure, ao e kauring bwa e “aki reke uean te Atua” irouia te koraki ake a kaakaraoi baikai.​—1 I-Korinto 6:9, 10; Taeka N Rabakau 23:20, 21; 1 Betero 4:1-4.

3. Tera ae buokira ni kateimatoaa marurungin ara onimaki, ao n ururinga ana bong Iehova ae kakannato?

³ Ni boong aika bubuaka aika kaitira ni bong aikai, ao a a kaaitara Kristian ma kangaangan maiuakinan te aro ae wanawana n te aonnaba ae buakaka, ae te aro ae tuai man nonoraki ma rimoa. (Ioane 17:15, 16) N aron are e a kaman taekinaki, e a riki te roro ae ngkai bwa “taan tangira riki te maie nakon te Atua” ni katoki nanoia n te aro are a “aki ata” rongorongon te “rawawata are korakora” ae nangi roko. (2 Timoteo 3:4, 5; Mataio 24:21, 37-​39) E kauringia taan rimwina Iesu ni kangai: “Kam na kawakiningkami, ba a kawa n taonaki ami iango n te buabeka, ma te mamanging, ma taian iango n raraomaeakini bwain te maiu aei, ao ba e rina n roko te bong arei i roumi n ai aron te ao-ni-katatai.” (Ruka 21:34, 35) Ngkai ana toro te Atua ngaira, ti kananomatoaira ni mutiakini ana kauring Iesu. Ti kaokoro ma te koraki aika buakaka aika a otabwaninira, bwa ti kakorakoraira ni kateimatoaa marurungin ara onimaki, ao ti teimatoa n ururinga ana bong Iehova ae moan te kakannato.​—Tebania 3:8; Ruka 21:36.

4. (a) Bukin tera ngkai e kangaanga kunean te kakibotu ae riai? (b) Tera te reirei n I-Ebeto 5:15, 16 ae ti kani maiuakinna?

⁴ E aki bebete kararoaan mwakuri aika bubuaka aika kaakaraoaki n te aonnaba, kioina ngkai e a tia ni karaoi te Riaboro bwa a na tangiraki ao ni kakai reke. Ao e a kakorakoraa riki te kangaanga aei, ukoukoran te kakukurei ke te kakibotu. A kairira angiin bwain te aonnaba nakon tangiran “kaibabarun te rabata.” (1 Betero 2:11, BK) A kaakaraoaki kakukurei aika karuanikai n ana tabo te botannaomata, ma e kona naba n ninia te mweenga rinanon beeba ni kaongora, te TV, te Internet, ao te viteo. Mangaia are e kauringia Kristian Ana Taeka te Atua ni kangai: “Kaeti raoi aromi: tai katotongia akana a nanobaba, ma katotongia akana a wanawana. Kamateraoa te tai ae kam mena iai ngkai, ba a bubuaka bong aikai.” (I-Ebeto 5:15, 16, BK) Tii man touan mwin te reirei aei, are ti a kona ni kakoauaa raoi iai bwa e na aki katikira nako tangiran te kakukurei ae karuanikai, ke ni kabanei angiin ara tai. Eng, e kona naba n urua ara iraorao ma Iehova ao n tokina bon te kamaunanakoaki!​—Iakobo 1:14, 15.

5. Ti na karekea motikan rawara ae te kabanea n raoiroi, man tera?

⁵ E ngae ngkai a rangi ni bati tabeia Kristian, ma a bon ataia bwa iai kainnanoan te kakibotu n taai tabetai. Ni koauana, e taekinaki n Te Minita 3:4 bwa iai “te tai n tang” ao “te tai ni kimareirei.” Mangaia are e aki taekinna te Baibara, bwa e kabanetai te kakibotu. Ma, a riai ni kabebeteaki nanora n te kakibotu ao e na aki karuanikaia ara onimaki ke ni kakerikaka ingaingan nanora nakon mwakuri aika kakukureia Iehova. A ataia raoi Kristian aika ikawai n te onimaki man kaakaraoana, bwa e kakukurei riki te anga. A moanibwaia karaoan nanon Iehova ni maiuiia ao a namakina iai ‘motikan rawan taamneia’ ni butimwaean amon Iesu ae aoraoi.​—Mataio 11:29, 30; Mwakuri 20:35.

Rinean Kakibotu Aika Riai

6, 7. Tera ae kona ni buokiko n rinean te kakukurei ae raoiroi ke ae aki raoiroi?

⁶ Ti na kanga n ataia bwa e raoiroi ke e aki te kakibotu teuana ibukin te Kristian? A tauraoi kaaro ni buokia natiia n te itera aei, ao a ibuobuoki naba unimwaane n te tai are a kainnanoaki iai. Ni koauana, akea riaina bwa ti na tuangaki irouia tabeman bwa e aki raoiroi te boki teuana, te birim, te takaakaro, te mwaie, ke te anene. E taku Bauro, “akana ikawai . . . a kataneiaki ni wanawana n ata te raoiroi ma te buakaka.” (Ebera 5:14; 1 I-Korinto 14:20) A a tia ni katauraoaki reirei ni kairiri n te Baibara. E na reke buokam ni mataniwin nanom ae kataneiaki n Ana Taeka te Atua, ngkana ko ira nanona.​—1 Timoteo 1:19.

⁷ E taku Iesu bwa “e ataki te kai n uaana.” (Mataio 12:33) Ngkana uaiakinan te kakibotu teuana e karekei uaana aika bubuaka ae anaakin nanora nakon te tiritiri, te wene ni bure, ke te tabunea, e riai n ribaaki. E na aki butimwaeaki naba ngkana e karuanikaia te maiu ke te marurung, ngkana e rotaki buaka iai te kataumwane, ke e karika te bwarannano, ke kerikakiia tabeman man te onimaki. E kauringira te abotoro Bauro bwa ti bure ngkana ti kammaraki mataniwin nanoia tarira. E korea ae kangai Bauro: “Ngkana kam bure nakoia tarimi n te aro aei, ni kamaraki mataniwin nanoia aika mamara, ao kam bure naba nakoni Kristo. Ma ngaia aei, ngkana e kabwaka tariu te amarake, ao N na bon aki manga kang iriko, ba I kawa ni kabwaka tariu.”​—1 I-Korinto 8:12, 13.

8. Baikara karuanikai aika kona n reke man kamanenan takaakaron te kombiuta ao birimin te viteo?

⁸ A a rangi n tiraua i nanon titooa takaakaro n te kombiuta ao birimin te viteo. Tabeua mai buakoia, a kona n anganira te kakukurei ae raoiroi ao kaboouan ara iango, ma angiin takaakaro aikai a a rikirake ni kaotiotii baika kabuakakaki n te Baibara. Ni koauana, bon tiaki te kangare ae raoiroi ngkana te takaakaro anne e tangiriia taan takaakaro bwa a na kaikoakiia aomata, ao n tiritiri n te aro ae aki riai! E ribaia te koraki ake a “tangira te tiritiri,” Iehova. (Taian Areru 11:5; Taeka n Rabakau 3:31; I-Korote 3:5, 6) Ngkana e karikirakea te mwangainrang iroum te takaakaro anne, ke te kan un, kerikakin kukureim, ke e a bane buaka am tai ae kakawaki iai, ao ngkanne tarataraiko man karuanikaian am onimaki ae e na karekea, ao kawaetatako ni karaoa te bitaki.​—Mataio 18:8, 9.

Aaro ni Kakibotu Aika Riai

9, 10. Tera ae a kona ni karaoia aomata aika wanawana, ibukin katokan nanoia ni kani kakibotu?

⁹ N taai tabetai a kona n titiraki Kristian ni kangai: “Tera te kakibotu ae riai? A rangi ni mwaiti baika a kona n reke n te aonnaba aika a aki boraoi ma ana kaetieti te Baibara.” Tai mwaninga ae e kona n reke te kakibotu ae kakukurei, ma e kainnanoa te kekeiaki mwaaka. E kainnanoaki te moantaai n iango ao ni babaire, riki irouia kaaro. A mwaiti aika kunea bwa e rin angiia ae boou i buakoia aia utu ao n te ekaretia. E kakukurei ao e kateimatoaa te onimaki te kaai n amwarake ao ni maroroakini baika riki n te bong anne, ke te reirei teuana man te Baibara. A kona naba ni baireaki taai ibukin bikiniki, takaakaro aika riai, taai ni kamaangang, ke taai ni botaki n takaakaro n ae riai. A kona n rangi ni kaunganano ao ni karaunano aeka ni kakibotu aikai.

¹⁰ A karakina ae kangai te unimwaane ma buuna, ake a a tia ni kaikawaiia natiia aika teniman: “Ni moa man uarerekeia natira, ai bon raora naba ni maroroakin ara tabo ni motirawa. N taai tabetai, ti tuangia natira aikai bwa a na kairiia raoraoia kaka temanna, ike e a kakukurei riki iai ara motirawa. A kona ni kaotiotaki mwakuri aika kakawaki ni maiuiia natira iai. N taai tabetai, ti kaoia utu tabeua, ao raoraora n te ekaretia nakoni mwengara. Ti bwabwakiu, ti amwarake, ao n takaakaro i tinaniku. Ti raun n ara kaa ao ti a manga nakonako i aoni maunga, ao ti kabonganai taai aikai ibukin reiakinan ana karikibwai Iehova.”

11, 12. (a) Tera ae ko kona ni karaoia bwa ko na kairiia iai tabeman, ni karaoan am babaire ibukin te kakibotu n taai tabetai? (b) Tera te aeka ni botaki ae kakoauaki bwa e aki kona ni mwanuokinaki irouia aomata aika mwaiti?

¹¹ Kam kona ni kamwaawai nanomi n tatabemaningkami ke n ami utu, bwa kam na kaoia tabeman bwa raomi ni kakibotu ngkana kam karaoa ami babaire ibukin ami kakibotu? A kainnanoa te kaungaunga tabeman, n aron te aine ae e a tia ni mate buuna, te aomata ae akea buuna, ke te utu ae tii temanna te karo iai. (Ruka 14:12-​14) Ko kona naba ni kairiia tabeman ake a a tibwa iriri ni bobotaki. Ma taratara raoi bwa ko na aki kairiri nakon te iraorao ae karuanikai. (2 Timoteo 2:20, 21) Ngkana e kangaanga iriia aika a aki konamaki, tao a kona ni karaoaki babaire n aron te amwarake ma ngaiia n aia auti.​—Ebera 13:1, 2.

¹² E a tia ni kakoauaki bwa e aki kona ni mwanuokinaki irouia aomata aika mwaiti, te botaki ae aki rangi ni mwaiti te amwarake iai, ma e kona n ongoraeaki iai aroia tabeman n riki bwa Kristian, ao n reiakina te bwai are e a tia ni buokiia nakanne n teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua. A kona ni maroroakinaki reirei tabeua man te Baibara, ma te koraki aika bane n roko, n te aro are a na anga iai aia taeka n ikotaki naba ma ataei. Ti kona ni karekei kakabwaiakira man maroro aikai ao n te uaia n ikaungaunga n te aro are akea mai buakora ae namakina te maamaa ke te aki tau n taetae.

13. A kanga Iesu ao Bauro ni katea te katoto n aroia ni kaotiota ao ni butimwaea te akoi?

¹³ E katea te katoto ae riai Iesu ni kaotiotan ao ni butimwaean te akoi. E kabonganai taai aikai n taai nako, n tibwatibwai iai reirei ake a na kabwaia iai aomata n te onimaki. (Ruka 5:27-​39; 10:42; 19:1-​10; 24:28-​32) A touu mwin ana katoto taan rimwina ake rimoa. (Mwakuri 2:46, 47) E korea ae kangai te abotoro Bauro: “I bati ni kan noringkami, ba N na anganingkami te bwai n akoi teuana ae bwain te tamnei, ba kam aonga ni kateimatoaki iai; ba ti na kaungai nanora, ngai ma ngkami n ara onimaki ae ti i buobuoki iai.” (I-Rom 1:11, 12) N aron anne, ngkana ti karekei ara tai n ikoikotaki ma raoraora, ti riai ni karaoia bwa ara tai n ikaungaunga i marenara.​—I-Rom 12:13; 15:1, 2.

Kauring Tabeua ao Arora n Taratara Raoi

14. Bukin tera bwa e aki rangi n raoiroi karaoan botaki n iraorao aika bubura?

¹⁴ E aki rangi ni kaungaki karaoan te botaki n iraorao ae rangi ni bubura, kioina ngkai e aki toki n noraki kangaangan te kairiri iai. A kona ni baireia tabeua utu ni mwaawan aia tai man aia beku ibukin Atuaia, bwa a na kakukureiia ni bikiniki ma raoraoia, ao n takaakaroni baika a na aki karekea te nano ni kaiangatoa. Ngkana iai tabeman unimwaane, tooro-ni-minita, ke tabeman riki ake a a ikawai n te onimaki n te botaki n iraorao aei, a a riki iai bwa taani kairiri nakon ae raoiroi ao e na rangi ni kaunganano riki te botaki.

15. Bukin tera bwa e riai ni karaoaki te babaire ao te tararua ae riai, ngkana e na booaki te botaki?

¹⁵ E aki riai n tarariaoaki riain karaoan te babaire ao te tararua ae raoiroi ni botaki n iraorao, irouia te koraki ake a karaoi babaire iai. N am tai ni kakukureiko ni kaotiotan am akoi, te koaua bwa ko na aki uringaaba ngkana ko a ataia ae ibukin am aki babaire raoi, e a kaririaki temanna man te bwai are e riki ni mwengam? Iangoa te boto n reirei ae maroroakinaki n Te Tua-Kaua 22:8. E tuangaki tibun Iteraera are e a tibwa katea ana auti bwa e na karaoa te oo ni katobibia taubukin ana auti are borababaua. Te taubuki aei e aki toki ni kabonganaki ibukin kakukureiaia iruwa. Bukin tera bwa e na kateaki oona? ‘Bwa ko aonga n aki karokoa te raraa i aon am auti, ngkana tao e bwaka te aomata temanna mai iai.’ N aron naba anne, e ngae ngke ti aki kan tau aroia ara iruwa n te aro ae riao, ma ibukin kamanoaia n ara botaki n iraorao, ti riai n tararuai marurungin rabwataia ao aia onimaki naba.

16. Tera te aro ni wanawana ae riai ni bwainaki ngkana e tibwaaki te kamanging n tain te botaki n iraorao?

¹⁶ Ngkana e tibwatibwaki te kamanging n te botaki n iraorao, e riai ni karaoaki ma te wanawana. A mwaiti Kristian aika a booi aia botaki ao a iangoia bwa e na kabutaki te kamanging, tii ngkana a kona n tararuaa aron tibwaakin nimaia aia iruwa ke mwaitin nimaia. E na aki kariaiakaki te bwai teuana ae na kabwakaia tabeman ke e na kariria temanna nakon kabatiaan te kamanging n te aro ae riao. (I-Ebeto 5:18, 19) A mwaiti bukina ae tabeman iruwa a kona n rawa ni moi n te kamanging. N taabo tabeua, iai te tua ibukin te roro ni moi manging, ao a riai Kristian n ongeaba nakon ana tua te tautaeka, e ngae ngkana e rangi ni matoatoa.​—I-Rom 13:5.

17. (a) E aera ngkai e kakawaki iroun teuare e booa ana botaki bwa e na beberinoi katangitang ake a na katangaki n tain ana botaki n iraorao? (b) E na kanga ni kaotiotaki te aroaro ae riai ni karaoan te mwaie n tain te botaki?

¹⁷ E riai ni kakoauaa raoi te aomata are e booa ana botaki n ana auti, bwa ngkana e boo te katangitang, te mwaie, ke aaro ni kakukurei riki tabeua, ao a riai ni karaoaki n te aro ae boraoi ma booto n reirei ibukia Kristian. A tannako aomata ma katangitang aika a tangiri, ao moan te tiraua aeka ni katangitang aika a kona n reke. Ma angiin katangitang ni boong aikai, a karikirakea te nano ni karitei, te wene ni bure, ao te tiritiri. E riai bwainakin te beberino n te itera aei. Katangitang aika raraoi, a aki riai ni maraara, ni kabwakabwaka, ao ni katong taninga bukibukiia. Tarataraiko bwa ko na aki kariaia te aomata ae akea ana atatai ni kaineti ma te katangitang ae raoiroi nenena bwa e na bairea te katangikang. E aki raoiroi ibukia Kristian te mwaie ae e aki taraaraoi kaina, aika kaungaa te kaibwabwaru ni kaineti ma aron kakamwakuran bebeia ao mammaia.​—1 Timoteo 2:8-​10.

18. A na kanga kaaro ni kawakinia natiia rinanon tararuakiia n aia botaki n iraorao?

¹⁸ A riai kaaro aika Kristian n atai babaire ibukin te botaki n iraorao teuana are a kaoaki iai natiia, ma a wanawana riki ngkana a iri ma natiia n angiin te tai. E kananokawaki bwa a a tia kaaro tabeman ni kariaia natiia bwa a na iri ni botaki aika akea te babaire ao te tararua ae riai iai, ike a a tia tabeman kaaina n iraraang nakon te wene ni bure ke mwakuri riki tabeua aika aki raraoi. (I-Ebeto 6:1-4) E ngae ngkana a a ikawai rooro-n-rikirake ao a a tia ni kaotia naba bwa a kona n onimakinaki, ma a boni kainnanoa naba buokaia ni “biri nako man aia kaibabaru rorobuaka n ataei.”​—2 Timoteo 2:22.

19. Tera reireiara ae e na buokira ni kaatuui ara iango i aoni baika ti riai n ‘ukoukori moa’?

¹⁹ A kona ni karika te ungannano botaki ni kakibotu ao ni kakukurei n taai tabetai. E aki ribaira Iehova man te kakukurei aei, ma ni koauana ti ataia bwa mwakuri n aron aikai, a aki kona ni kaikoi kaubwaira nako karawa. (Mataio 6:19-​21) E buokiia taan rimwina Iesu bwa a na ataia ae ‘ukoukoran moa uean te Atua ao Ana raoiroi,’ bon te bwai ae te kabanea ni kakawaki ni maiuiia, ma tiaki ukoukoran moa kanaia, nimaia ke kunnikaiia, bwa “a ukoukori baikai ni kabane Tientaire.”​—Mataio 6:31-​34.

20. Baikara baika raraoi mairoun Teuare katauraoi bwaai, ae a a kaman ataia ana toro Iehova aika kakaonimaki?

²⁰ Eng, ngkana tao ti ‘amwarake ke ni moi ke ni karaoa te bwai teuana,’ ti kona ni karaoi “bwaai ni kabane i bukin neboakin te Atua,” ni kaitaua iai Teuare katauraoi baika raraoi bwa ti na kukurei iai. (1 I-Korinto 10:31) N ana aonnaba ae baretaiti ae e a kaan roko, a na bati ara tai ni kakukurei ike ti nang katoki nanora iai n ana akoi Iehova, n ikotaki naba ma te iraorao ma te koraki ni kabane ake a na reke irouia baika kaantaningaki iroun Iehova.​—Taian areru 145:16; Itaia 25:6; 2 I-Korinto 7:1.

Ko Uringnga?

• Bukin tera bwa e kangaanga ibukia Kristian ni boong aikai kunean te kakibotu ae riai?

• Baikara kakibotu aika a a tia n noraki bwa a karaunano ibukia utu ni Kristian?

• N ara tai ni kakukureira ni kakibotu, baikara kauring ao reirei aika ti riai n teimatoa n ururing?

[Taamnei n iteraniba 27]

Baikara aaro ni kakibotu aika a riai n rawa nako iai Kristian?