Te Kairiri Ae Onimakinaki Ibukin te Kakukurei

BON te aro ae riai ibukia aomata ni kabane “uaiakinan te kakukurei.” Anne aia iango taani korea te Declaration of Independence ibukin the United States. Ma e kaokoro uaiakinan te tia ma te roko iai. E ngae ngkai a mwaiti rooro-n-rikirake aika kan riki bwa taani kamataku ke taan takaakaro aika tanoata taekaia, ma iraman aika a a tia ni karekea kukureia are a tangiria? E taku temanna te roronga ae te tia anene ae tanoata taekana, are e a tia n rinanoi kangaangan uaiakinan te tia anne: “Ko bae n aki roko n tiam.”

Ngkana ko a tia n namakina ae ko na aki tokanikai ni karekea te kakukurei, tai bwarannano. E na bon reke kukureim ngkana ko uaiakinna n te aro ae eti. E aera ngkai e kona n taekinaki anne? Ibukina bwa e taekinaki n te kaongora are imwain aei ae Iehova bon “te Atua ae kukukurei.” (1 Timoteo 1:​11, NW) E katauraoi reirei ni kairiri te Atua n te Baibara, bwa e aonga n aki reke iroum te bwarannano man uaiakinan te kakukurei. E kona ni buokiko Iehova bwa ko na tokanikai i aoni baika a aki toki ni karika te nanokawaki. N te katoto, iangoa te kabebetenano ae e anganiko ngkana e mate ae ko tangiria.

Maten ae Tangiraki

E kona n taekinaki ae raoiroi ibukin te mate? E karaurenakoia kaaro ma natiia. E karaurenakoia naba raao ni koaua ao e karika te aki-raunnano irouia aomata ae iai aia itoman ae kaan i marenaia. Ngkana e karina ni mate temanna, e kona n taonaki iai te utu ae kakukurei n te nanokawaki.

E teretere raoi bwa te mate bon te kabuanibwai ae kakaiaki. Ma tabeman, a karabaa aia namakin ni koaua ibukin te mate ao a taekinna bwa te kakabwaia. Iangoa te baere e riki imwin te ukeukennanti ae te Hurricane Katrina are e karina n roko n te Gulf of Mexico n Aokati 2005. E taku te mitinare n taunakin temanna man te kabuanibwai aei: “E aki tiringaki teuaei n te ukeukennanti ae te Katrina, ma e anaia te Atua nakoni mwengana.” N te tai teuana riki, e taku te tia mwakuri n te oo-n-aoraki bwa e karaoa ae raoiroi ngke e tuanga te aine temanna, bwa e na aki katabeaiangaa ana iango bwa e a tia n anaaki tinana nako karawa iroun te Atua. E tang te aine ao e taku: “Bukin tera, bukin tera, ngkai e anaa tinau mairou?”

E teretere bwa n angiin te tai, ao a aki kona ni kabebeteaki akana uruaki nanoia n iango aika kairua ibukia maate. Bukin tera? Ibukina bwa a bon aki taekina te koaua ibukin te mate. Ma ae buakaka riki, a taekinna bwa e iraeia aomata aika tangiraki te Atua mairouia aia utu ao raoraoia rinanon karawawataia ao kammarakaia. N onean mwin are e na riki te Atua bwa nibwan te kabebetenano, e a taraaki bwa te kairiribai ae karika te kabuanibwai ae te mate. Ma, e taekinaki te koaua ibukin te mate n Ana Taeka te Atua.

E taekinaki n te Baibara bwa te mate bon te kairiribai. Te mate kaanga ai aron te uea ae tautaekana te botannaomata. (I-Rom 5:​17; 1 I-Korinto 15:26) Te mate bon te kairiribai ae mwaaka ae akea ae kona n totokoia, ao aomata ni kabane aika tangiraki ake a mate boni konan te mate aika mwaiti kurikuri. E inanoi raoi ana koaua te Baibara aei ma namakinan te nanokawaki ao akean ara iango ake ti taonaki iai ni mateia raora aika tangiraki. A tataneiai aomata n taonaki n namakin aikai. Ma te koaua bwa e kamanena te kairiribai ae te mate te Atua, ibukin uotaki nakoaia raora aika tangiraki nako karawa? Ti na nora kaekaan aei n te Baibara.

E taku Te Minita 9:​5, 10: “A bon aki ata te bwai teuana akana mate . . . Akea te makuri, ma te aro ni kukune, ma te ataibwai, ma te rabakau, i nanon Tiore, ike ko na nako iai.” Tera nanon Tiore? Bon ruanimateia aomata are a nako iai ni mateia. Akea te mwakuri ae a kona ni karaoia maate i nanon ruanimateia, a aki kakamwakuri, ao a aikoa namakinaaba, ke n iango. Kaanga ai aron ae a mwanio nako ni matu.a Mangaia are, e kamataataa te Baibara bwa e aki anaiia raora aika tangiraki te Atua ake a a tia ni mate n nako rarikina i karawa. Akea te maiu irouia i nanon te ruanimate ibukina bwa a a mate.

E kaota koauan aei Iesu imwin maten raoraona are Rataro. E katitebooa te mate Iesu ma te matu. Ngkana ngaia bwa e a tia n nako karawa Rataro ni mena irarikin te Atua ae Moan te Mwaaka, kautana ngkanne iroun Iesu nako aon te aba ao ni manga mate riki, ai bon tiaki te mwakuri n atataiaomata. E taekinaki n te rongorongo ae n te Baibara bwa e taetae n te bwanaa ae korakora Iesu, n te tabo are e taunaki iai ni kangai: “Rataro, oti nako!” E reitia nako te Baibara ni kangai: “E oti nako teuare e mate.” E a manga moana maiuna ae boou Rataro. E ataia Iesu bwa e bon aki kitana aon te aba Rataro, ma e wene n aki namakinaaba n te ruanimate.​—Ioane 11:11-14, 34, 38-44, Te Nu Tetemanti n te Taetae ni Kiribati ae Ngkai (NTK).

Ti buokaki man te rongorongo n te Baibara aei, bwa ti na ataia iai ae te mate bon tiaki ana anga te Atua teuana ibukini kamwaingaia aomata mai aon te aba nako karawa. Mangaia are, a kona n atikaki nanora nakon te Atua n ataakin ae tiaki ngaia ae kananokawakira. Ti kona naba n onimakinna bwa e ota raoi n aron nanokawakira ao uruakin nanora man te mate. E kakoauaki naba n te koaua man te Baibara bwa a aki kammarakaki n te ai ni moone maate ke n te burikatorio, ma a aikoa namakinaaba i nanon ruanimateia. Mangaia are, ti riai n aki karawawataki n te aro are ti a kerikaki iai mairoun Atuara, n uringaia raora aika tangiraki, ke tao ni maaku ibukin aki-ataakin mwiia. Irarikin anne, e taekinna te Baibara, bwa e tituaraoi Iehova n anganga te kabebeteaki ae bati.

E Kairiri Ataakin te Kaantaninga Nakon te Kakukurei

E kaotaki man kiibu ake ti a tia n rinanoi bwa e rangi ni kakawaki ataakin te kaantaninga, bwa bon iteran te kakukurei ni koaua. Te taeka ae “kaantaninga” ae kabonganaki n te Baibara, e nanonaki iai kaantaningan reken ae raoiroi.” Ibukini kamatataan ae e na kanga ataakin te kaantaninga ni kairiri nakon te kakukurei ngkai, ti na okirikaki nakon rongorongon Iesu ni kauta Rataro.

Iai uoua bukin karaoan te kakai arei iroun Iesu. Teuana, ibukin katokan nanokawakin Mareta, Maria, ao raoraoia naba. A a kona ni manga bobotaki ma raoia are a tatangiria. Ma e a manga taekina bukina ae te kauoua ae kakawaki riki Iesu nakon Mareta ni kangai: “E taku Iesu nako ina, Tiaki I taku nako im rimoa, ba ngkana ko onimaki, ao ko nora mwakan te Atua iai?” (Ioane 11:40) Te New Testament in Modern English, iroun J. B. Phillips e rairi kabanea n taeka akanne n te Baibara bwa “kamimin baika e kona ni karaoi te Atua.” N aron Iesu ni kaoka maiun Rataro, e a kaota iai bannan te bwai ae e na boni karaoia Iehova ae te Atua nakon taai aika a na roko. Aikai rongorongo riki tabeua ibukin “kamimin baika e kona ni karaoi te Atua.”

E taku Iesu n Ioane 5:​28, 29: “Tai mimi n aei: ba e na bon roko te aua, ae a na bane iai n ongo bwanana aomata ake a mena i nanon ruaia ni mate, ao a na oti nako.” E nanonaki n aei, bwa a na manga maiu maate ni kabane ake i Tiore, n ikotaki naba ma raora aika tangiraki. E a manga kamatataaki riki ni Mwakuri 24:​15 (BK), taekan te aro ae kamimi aei ni kangai: “A na mangauti aomata aika a raoiroi ma aika a buakaka.” Mangaia are “aika buakaka,” bon aomata aika mwaiti ake a aki ataa Iehova ao a aki toro irouna imwain mateia, aika a na manga anganaki aia tai ni karekea akoaia iroun te Atua.

E na waakinaki te kautiuti iia? E taku Taian Areru 37:29: “A na abana te aba akana raoiroi, ao a na mamaeka iai n aki toki.” Iangoia bwa tera ae nanonaki n anne! A na manga kaitiboaki ikai i aon te aba, utu nako, aomata ao raoraoia ake a a tia ni karaurenakoaki ngkoa n te mate. Ngkai ko iaiangoa am tai ni kukurei ma te koraki ake ko rangi n tatangiria ngkoa, e a riai ngkanne n rangi ni korakora kukureim.

E Tangiriko Iehova Bwa Ko na Kukurei

Ti a tia n rinanoi uoua aanga ake e kona ni kabatiaa iai kakukureiam Iehova, n aki ongei kangaanga aika ko rotaki iai. Te moan, e katauraoa te atatai ao te kairiri rinanon te Baibara, ibukin buokam ni kaaitarai karawawata bwa ko aonga n tokanikai. Irarikin buokara ni kaaitara ma karawawatan te mate, e kona naba ana reirei te Baibara ni buokira ni kaaitarai ara kangaanga ma te mwane ao mamaaran rabwatara. E kona n anganiko te korakora bwa ko na nanomwaaka nakon aaro n ribuaka ao aia kamangaongao taian tautaeka. Ko na buokaki ni kaaitarai am kangaanga tabeua riki ngkana ko maiuakin ana kairiri.

Te kauoua, n reiakinan te Baibara, ko ataa te kaantaninga ae rianako riki raoiroina nakon are e kona n anga te botannaomata. Kautaia raoraora ao ara utu bon iteran te kaantaninga are e reiakinna te Baibara. E bati riki ae kabwarabwaraki n Te Kaotioti 21:​3, 4: “Te Atua E na boni memena i rouia [aomata], ao E na kabane rannimataia te Atua ni kaoi mai mataia. Ao e na akea riki te mate, ao e na akea naba te nanokawaki, ma te tang ma te maraki: ba a mauna nako bwaai rimoa.” E nanonaki iai bwa a na waekoa ni mauna nako bwaai ni kabane ake a karirika te nanokawaki. A na koro bukin ana berita te Baibara, ao ko nang kakukureiko ni kakoroan bukiia. Ti kabebeteaki tii man ataakin taai aika raraoi aika imwaira. Ko na boni kukurei n ataakin are a nang akea ae na manga kammarakaki imwin te mate.

E kangai kamatataana: Tabeua te ririki n nako, ao e tarataraa buuna Maria are e mate ma marakina ae korakora man te kaentia. E tuai n toki rawawatana, ma a a riai ni kitana oini mwengaia ngaia ma natina aine aika teniman, ibukin aia kangaanga n aki-taun aia mwane ibukin maiuiia. Uoua te ririki imwina riki, e a kunea Maria bwa ngaia e a kaentia naba. E rinanon korokoro aika uoua aika bubura neiei, ike e a rinanon iai te maraki ae korakora ni katoa bong. E aki ongei ana kangaanga neiei, ma e iangoi baika kakukurei n te aro are e a kairaki bwa e na kaungaia tabeman aomata. E kanga ni kateimatoaa kakukureina neiei?

E taku Maria: “Ngkana iai au kangaanga, I kataia n aki kaatuua iaiangoana. I rawa n tabeki titiraki aika aron aikai: ‘E aera ngkai e riki aei nakoiu? Bukin tera bwa I a kammarakaki n te aro aei? E aera ngkai I aoraki?’ E kabanea te korakora iaiangoan baika aki kakukurei. N onean mwin aei, I kabongana korakorau ibukin te beku iroun Iehova ao ni buokiia aomata. Anne te bwai ae karekea kukureiu.”

E kanga ni buokaki Maria man ataakin te kaantaninga ae raoiroi? E babane nanona nakoni baika imwaina, ike e nang kamauna iai te aoraki ao kangaanga ni kabane Iehova. Ngkana e nakon te oo-n-aoraki ibukin bwainnaorakiana, e tibwaa nako te kaantaninga anne nakoia aoraki ake a kaentia naba, ake tao akea irouia ataakin te kaantaninga aei. Tera aron kakawakin ataakin te kaantaninga aei iroun Maria? E taku neiei: “I aki toki n iaiangoa are e taekinaki n Ebera 6:19, ngke e kabwarabwaraa te kaantaninga Bauro bwa kaanga atinron te aomata. Ngkana akea am atinro, ko na riki iai bwa te booti ae e beibetinako n tain te buaka. Ma ngkana iai am atinro, ko na kamanoaki iai e ngae ngkana ko kaaitara ma kangaanga aika korakora.” E buokaki Maria n teimatoa ni kukukurei man ataakin te ‘kaantaninga ibukin te maiu are aki toki, are E taku te Atua, ae aki kona te kewe.’ E kona n reke aei iroum naba.​—Tito 1:2.

E kona n reke iroum te kakukurei ni koaua n aki ongei kangaanga aika ko kaaitarai, rinanon reiakinan te Baibara. Ma ko kona naba n nanououa bwa tao e na manena karaoan aei ke e na aki. A na kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova ni kaotii nakoim kaekaan am titiraki man te Baibara aika ko riai n atai, ngkana ko na karekea iroum te kukurei ni koaua. Ngkai ko tabe ni kariariaa kakoroan bukin te kaantaninga are e a tia n anganako Iehova, ko a kona ngkanne ni mena i buakoia te koraki ake a taekinaki n te aro aei: “E na reke te kukurei ma te kakatonga i rouia, ao e na biri nako te rawawata ma te ikenrawa.”​—Itaia 35:10.

[Kabwarabwara ae nano]

[Taamnei n iteraniba 5]

Bon tii ana koaua te Baibara ae kona ni kabebetea te nanokawaki

[Taamnei n iteraniba 7]

E kona ni karikirakea te kukurei, ataakin te kaantaninga ibukin te manga-uti ae mena n te Baibara