E na Maiu Nako Naba Taamneim?
BON tii te iriko ao te raraa ngaira? Ke ti kakawaki riki nakon bwain rabwatara aika karikaki man te tano? Ti maiu n te bong aei ao ti mate ningabong? Ke iai riki iteran maiura teuana ae e aki noraki are e na maiu imwin te mate?
Ibukin rikiraken aia koaua Aaro aika bati n te aonnaba, ao ngaia anne bukina are e a rikirake iai te mangaongao ibukin te Maiu imwin te Mate. Ma angiia Aaro a butimwaea te iango aei: A taku bwa iai te bwai teuana i nanon te aomata ae e aki mamate ae maiu imwin te mate. N aia koaua aomata aika mwaiti a taku bwa iai te “bwai” anne ae mena i nanon te aomata ae aki mamate imwin matena, ae bon taamneina. Tera am koaua ngkoe? E koaua bwa ti itera n rabwata ao n taamnei? Tera te Taamnei? Iai te taamnei i nanon te aomata ae maiu, are e na kitana te rabwata ngkana e mate? Ngkana iai ao tera ae na riki nako iai?
“E Mate Te Rabata Ngkana Akea Iai Te Tamnei”
N te Baibara, te taeka n Ebera ao n Erene ae “taamnei” e nanonaki raoi iai “te ikeike” ke “te ang.” Ma ni koauana, te taeka ae “taamnei” e nanonaki riki iai ae tii kateimatoan te ikeike. N te katoto, e kangai te Baibara: “E mate te rabata ngkana akea iai te tamnei.” (Iakobo 2:26, BK) Mangaia are, te taamnei boni ngaia are e kamaiua te rabwata, bon mwaakan te maiu are e kateimatoaa maiun te rabwata.
E kakoauaki bwa mwaakan te maiu ae kamaiua te rabwata aei e riao riki nakon ae tii te ikeike ke te ang, ae kakamwakuri i nanon maamaan te aomata, ngkana ti iangoa aron rabwatan te aomata n te tai are e a tibwa toki iai ikeikena. Ngkana e toki ikeiken te aomata e kona ni manga maiu ngkana e kaikeikeaki ngkana e a tibwa mate. Bukin tera? Ibukina bwa mwaakan te maiu e tiku teutana i nanon bwain te rabwata aika taian cell. Ma ngkana e mauna aei ao e a aki kona ni manga maiu te aomata ngkana e kaikeikeaki, bwa ai akea te ikeike ke te eea, are e na kona ni manga kamaiui taian cell aikai. Te taamnei ngkanne bon mwaakan te maiu are e kamaiu taian cell ao ni kamaiua naba te aomata. Ngke a karikaki natia a a reke mairouia aia kaaro mwaakan te maiu aei are e kateimatoaki n te ikeike.—Iobi 34:14, 15, BK.
E kakaokoro taamneia aomata ao e onoti nakoia n tatabemania nako? Ke titeboo mwaakan te maiu irouia aomata nako? E anganira te kaeka ae mataata raoi te Baibara ibukin kaekan titiraki aikai. E taekinna te Uea ae Toromon bwa tiiteboo mwaakan te maiu i nanon bwaai ni kabane aika maiu ngke e kangai: ‘Ane bwakariia natiia aomata ao e bwakariia naba maan; ba ti teuana te bwai ae bwakariia: n te aro ae e mate temanna, ao e mate naba are temanna; eng ti teuana ikeikeia;. . . A bane n nako n te tabo ae ti teuana; a bane n riki man te tano, ao a bane ni manga okira te tano. Ai antai ae ata tamnein te aomata ba tao e rierake nako eta, ao tamnein te man ba tao e ruo nakon te tano?’ (Te Minita 3:19-21) Eng, titeboo taamneia ke mwaakan te maiu are irouia taian man ma aomata.
Te taamnei, ke mwaakan te maiu e kona ni kabotauaki ma te iti ae mwamwakuri i nanon te mitin ke te bwai ni mwakuri teuana. Te iti ae aki nonoraki aei, e kona ni kabonganaki ibukin karaoan mwakuri aika kakaokoro nako, ni kaineti ma aron te mitiin are e kamaiua. N aron te katoto, te iti e kona ni kaura te taura ke ni kamaiua te iriba, te rerio, terewitin ke te kombiuta. Ma e aki riki bwa te mitin ae e kamaiua, ma e bon tii tiku n arona ae te korakora. Ai bon ti te arona naba ma te taamnei ke mwaakan te maiu. E bon aki kona ni katotonga rabwatan te bwai are e kamaiua. Mwaakan te maiu aei ke te taamnei, bon ti te mwaaka ae akea oin aroarona, ao akea ana konabwai n iaiango. Titeboo taamneia aomata ma maan. Mangaia are, ngkana e mate temanna, e aki maiu nako naba taamneina n te aeka ni maiu teuana ke n riki bwa te aomata ae te taamnei.
Tera ae Riki Nakon te Taamnei Ngkana Ti Mate?
E taekinaki n Te Minita 12:7, BK bwa ngkana e mate te aomata, “e na okira te tano te rabata ae e nako man te tano, ao e na okira te Atua te ikeike ba boni ngaia are e anga.” Ma e aki nanonaki n aei bwa iai te taamnei teuana ae e otinako man te rabwata ae e mwananga rinanon te akea, nakon te Atua. N aron aei, kaatuua iangoan ana taeka Iehova are e tuangia tibun Iteraera ake a aki kakaonimaki rinanon te burabeti are Maraki ni kangai. “Kam na oki nako Iu ao N na oki nako imi.” (Maraki 3:7) “Okiia” tibun Iteraera nakon Iehova, e nanona rairakiia man aroaroia aika bubure, ao manga kaboraoan aroaroia ma ana kaetieti te Atua aika raraoi. Ao “okin” Iehova nakoia tibun Iteraera e nanona manga akoakia irouna. N taai aika uoua aikai, e aki nanonaki raoi te mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana. Te “oki” e irekereke ma bitakin aroaroia. E kaota te anga teuana te Baibara ibukin kabonganan te taeka ae “oki” bwa n taai tabetai tiaki te mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana.
N aron anne, n te mate e na “okira te Atua te ikeike ba boni ngaia are e anga. “ N aron anne imwin otinakon te taamnei ke mwaakan te maiu mairoun te aomata, bon tii te Atua ni koaua ae kona ni manga kaoka te maiu are e moa n anga. E nanonaki iai bwa e mena mwiokon maiun te aomata ae mate nakon te tai ae na roko i nanon bain Iehova n tii ngaia.
N te katoto, iangoa te bwai ae taekinaki n te Euangkerio are Ruka ibukin maten Iesu Kristo. E taekinaki ae kangai: “E taetae Iesu n te bwana ae korakora, ao E kangai, ‘Tamau, I kaki tamneiu i nanoni baim’ ao ngke E a tia n atonga aei, ao E mate.” (Ruka 23:46) Ni maten Iesu ao taamneina, ke mwaakan te maiu, e a otinako mairouna, ao tiaki n ae e a waakina kawaina Iesu n nako karawa nakon Tamana. Ni koauana, e mena i nanon te ruanimate, ao e aki maiu, ni karokoa manga kautana n te katenibong imwin matena. (Te Minita 9:5, 10) E aki waekoa n nako karawa Iesu, imwin utina. Ma, ‘e kaotia are e boni maiu’ nakoia ana reirei i nanon “angaun te bong,” ao imwina “E uotaki rake.” (Mwakuri 1:3, 9) N te tai are e nang mate iai Iesu ao ‘e aanga taamneina nako nanoni bain Tamana,’ bwa e onimakina raoi Iehova bwa e na kona ni manga kaokia nakon te maiu.
Tera Aron te Taamnei
E kamatataaki raoi n te Baibara bwa tera aron te taamnei. Bon mwaakan te maiu are ngaia are e kateimatoaa maiun te aomata. E kateimatoaki mwaakan te maiu aei n te ikeike ke n te eea, mangaia are akea te bwai teuana i nanon te aomata are e maiu imwin te mate.
Mangaia are, kaantaningan te maiu ibukia maate nakon te tai ae na roko e boto i aon te mangauti ke te manga kautaki. E beritanna te Baibara ni kangai: “Tai mimi n aei: ba e na bon roko te aua, ae a na bane iai n ongo bwanana [Iesu] aomata ake a mena i nanon ruaia ni mate, ao a na oti nako [“ake a uringaki,” NW]. (Ioane 5:28, 29) Ana berita te Atua ae te mangauti, boni ngaia te kaantaninga ni koaua ibukiia maate ma tiaki te reirei ibukin te taamnei ae e aki mamate.
Ai kakawakira ataakin te koaua ae eti bwa tera te mangauti ao tera nanona nakon te botannaomata! E kakawaki te atatai ibukin te Atua ao Kristo. (Ioane 17:3) A rangi ni kukurei Ana Tia Kakoaua Iehova n am tabo ni buokiko n reirei man te Baibara, bwa e aonga n rikirake am atatai ibukin te Atua ao Natina, ao Ana Berita nako. Ko kaoaki bwa ko na reitaki ma Taani Kakoaua ke ko kona ni koroboki nakon te tia korea te rongorongo aei.
[Taamnei n iteraniba 4]
Tii teuana taamneia
[Te Kabwarabwaraan te Taamnei]
Goat: CNPC—Centro Nacional de Pesquisa de Caprinos (Sobral, CE, Brasil)