“E Koreaki I Bukin Reireiara”

“AKEA tokini karaoani booki aika bati.” (Te Minita 12:12) A a ibetaotao rongorongo ake a koreaki ni boong aikai ake a kaota koauan taeka ake a koreaki ngkoa. E na kanga te tia wareware ae wanawana n rinea ae raoiroi i bukina?

Ngkana a iangoa warekan te boki teuana taani wareware, a mwaiti ake a kan ota moa n rongorongon te tia korea te boki. A kona taani boreeti ni karin rongorongo tabeua ni kaineti ma aban te tia koro rongorongo, beebwan nakoana man taabo n reirei, ao karinanani booki aika koreaki irouna. E rangi ni kakawaki kabwarabwaran te tia koro karaki, bwa n aron ae noraki ngkoa, a aki toki aine aika taani koro karaki ni kabonganai araia mwaane bwa a aonga ni kona ni warekaki aia boki n aki taraaki bwa booki aika mangori kioina ngkai a koreaki irouia aine.

Ma e kananokawaki, bwa n aron ae taekinaki n te kaongora ae imwain aei, tabeman a kakeaa bongan te Baibara n Ebera ibukina bwa a kakoauaa bwa te Atua are kabwarabwaraki iai bon te Atua n tiritiri are e kamaunaia ana kairiribai n akea ana tangira.a Ma ti na noria bwa tera ae reireira te Baibara n Ebera ao te Baibara n Erene ni Kristian ni kaineti ma te tia korea te Baibara.

Aron te Tia Koroboki

N te Baibara n Ebera, ao e tua ni kangai te Atua nakoia Iteraera: “Ba I aki bibitaki Ngai ae Iehova.” (Maraki 3:6) E koroboki te tia korea te Baibara ae Iakobo 500 te ririki imwina ni kaineti ma te Atua ni kangai: “Ae akea bitana, ao kaanga akea naba nuna ae riki n rairana.” (Iakobo 1:17) Bukin tera ngkanne, ngkai a kakoauaa tabeman bwa te Atua are kaotaki n te Baibara n Ebera e kaokoro ma te Atua are n te Baibara n Erene ni Kristian?

Ni kaekana, a boni kakaokoro anuan te Atua aika kaotaki n iteran nako te Baibara aika mwaiti. N te boki ae tii Karikani Bwaai, e a kabwarabwaraki iai aroaron te Atua aika kakaokoro n aron ae te namakin bwa ‘e rawawata nanona,’ n arona ae “te tia karika karawa ma aonnaba,” ao ae “te tia motiki taekaia kaain aonnaba ni bane.” (Karikani Bwaai 6:6; 14:22, NW; 18:25) A kaineti kabwarabwara aika kakaokoro aikai nakon te Atua ae tii temanna? Eng.

Kabwarabwarana: E kona n rangi ni kinaaki te tia moti irouia aomata ake a a tia n tei i matana bwa e tuamatoa ao n aki kona ni kaingingaki i aon ana tua. Ma n te itera are teuana ao a kona n taraia natina bwa te tama ae tatangira ao e akoi. A kona n taraia raoraona aika rangi ni kinaa bwa te aomata ae a aki maakinna ni kawaria ao ae e mamanikangare. Te tia moti, te karo, ao te rao bon te aomata ae tii temanna. Bon tii anuan maiuna ake e a kona n taraaki bwa e kaokoro iai n taai aika kaokoro.

N aron naba anne, te Baibara n Ebera e kabwarabwara Iehova bwa “te Atua ae on n te atataiaomata, ae akoi, ae iremwe n un, ae bati te nanoanga ma te koaua.” Ma, ti reiakinna naba bwa “e bon aki kanakoia akana bure man katuaeia.” (Te Otinako 34:6, 7) A kaotiota nanon aran te Atua itera aika uoua aikai. Nanon raoi te ara ae “Iehova”, “E karaoia bwa e na riki.” Boni ngaia anne raoi te Atua are e karaoi bwaai ni kabane ake e kani karaoi ibukin kakoroan nanon ana berita. (Te Otinako 3:13-15) Ma bon te Atua ae ti temanna ae aki bibitaki. E kangai Iesu: “Iehova ae Atuara ao bon Iehova ae ti temanna.”​—Mareko 12:29.

E a Tia n Oneaki Mwin te Baibara n Ebera?

Ni boong aikai ao aki toki n bitaki booki mai mwin reken kukune aika a boou ao man bibitakin aia iango naba aomata. Ma te koaua bwa te Baibara n Erene ni Kristian e onea mwin te Baibara n Ebera n aron anne? E aki.

Ngke arona bwa e tangiria Iesu bwa e na oneaki mwin te Baibara n Ebera n rongorongon ana mwakuri ni minita ao n aia koroboki ana abotoro, e na riai ni kamani kaota anne. Ma e noraki n ana euangkerio Ruka, imwain waeraken Iesu nako karawa ae e kangai: “Ao e kaeti nakoia [taan rimwina aika uoman] baike E taekinaki iai n te Baibara [n te Baibara n Ebera] ni kabanea, ni moa ni kaeti mairouni Mote ao mairouia burabeti ni kabaneia.” Rimwi e kaoti Iesu nakoia ana abotoro ake a kakaonimaki ao tabeman riki. Ao e reitaki te rongorongo ni kangai: “Ao e taku nakoia: ‘Bon aikai au taeka ake I atong nako imi ngke I memena i roumi, ba e riai ba a na bane ni kakoroaki bukini baike a koreaki n ana tua Mote, ao irouia burabeti ao i nanon Areru.’” (Ruka 24:27, 44) Bukin tera ngke e teimatoa Iesu ni kabonganai kibun te Baibara n Ebera ni karokoa tokin ana tai n uarongorongo i aon te aba, ngkana ngaia bwa a aki riai ni kabonganaki bwa a a bane taia?

Imwin katean te Ekaretia ni Kristian, a bon teimatoa naba taan rimwin Kristo ni kabonganai taetae ni burabeti ake a koreaki n te Baibara n Ebera ake a tuai kakoroaki nanoia, booto n reirei man te Tua Rinanon Mote aika a kakawaki ibukin reireiaia, ao ai rongorongoia ana toro ngkoa te Atua ake a katei katoto aika moanibaan te tamaroa, aika a kona ni kaungaia Kristian bwa a na teimatoa ni kakaonimaki. (Mwakuri 2:16-21; 1 I-Korinto 9:9, 10; Ebera 11:1–​12:1) E korea ae kangai te abotoro Bauro: “E anganaki te aba te Baibara ni kabanea iroun Tamnein te Atua, ao e manena nakon te reirei.”b (2 Timoteo 3:16) E kanga n rangi ni manena ibukira ni boong aikai te Baibara n Ebera?

Taeka n Reirei Ibukin Maiura ni Katoa Bong

Karaua n iangoa te kangaanga n taai aikai ae te inanonano i marenaia reeti nako. Ni kaawan Eurobe Mainiku teuana, e taekina ae kangai te rorobuaka ae te I-Itiobia ae ai 21 ana ririki ni maiu: “Ngkana ti tangiria n nakon te tabo teuana, ti riai ni botiia raora tabeman. Ngkana ti botaki ni mwananga tao a na bon aki kona ni kamwaruaira.” E a manga reitia riki n taku: “Ti aki kona n nakonako imwin te aoa 6 n te bwakantaai, ai moarara riki i aon te turein. Bwa ngkana a norira aomata ao a na boni bae n tii tarai kunra.” Te koaua bwa te Baibara n Ebera e maroroakina naba te aekaki ni kangaanga aei?

A kauringaki ni kangai tibun Iteraera ngkoa: “Ao ngkana tao e maeka te iruwa i roum i aon abam, ao kam na tai iowawa nako ina. Ti te bo aron te iruwa ae maeka i roumi ma aron ae bungiaki i abami, ao kona tangiria n ai aron tangiram i bon i roum; bwa iruwa ngkami ngkoa n te aba are Aikubita.” (Nakoaia Ibonga 19:33, 34) Eng, e kateaki te tua anne i Iteraera rimoa ibukin karineaia iabatera ke “iruwa” ao e kaotiotaki n te Baibara n Ebera. Tiaki ko na boni kakoauai booto n reirei ake a kamatoaki n te tua bwa a kona n riki bwa katokan te kangaanga ae te i nanonano i marenaia reeti nako?

E ngae ngke e aki anga te reirei ni kauring ae tabwanin raoi te Baibara n Ebera ni kaineti ma te kataumwane, ma iai i nanona reirei aika a manena ake a kona n ibuobuoki n aron kawakinan te mwane n te aro ae wanawana. N te katoto, n Taeka N Rabakau 22:7, BK, ti wareka ae kangai: “Ngkana ko tangoa ana bai te aomata ao ko riki ba ana toro.” A mwaiti aomata ake a reireia aomata kabonganan te mwane n te aro ae riai ae a kakoauaa, ae te bobwai n te taarau ma te aki wanawana e kona ni kairiko nakoni kabuaani kaubwaim.

N ikotaki ma anne, ukeran te kaubwai n aki ongei kangaanga aika irekereke ma ae taabangaki n te aonnaba ngkai, e a kamani kabwarabwaraki raoi iroun temanna mai buakoia kaubwai rimoa are te Uea are Toromon. E korea ae kangai: “Ane tangira te tirewa ao e na aki ngae n te tirewa; ao ane tangira kabatiani bwaai e na aki ngae ni karakani bwaai: akea naba manen te baei.” (Te Minita 5:10) Ai nakoraoira te kauring aei!

Iai te Kaantaningaa ibukin te tai ae na Roko

Bon tii teuana ana boto n iango te Baibara: Te Tautaeka are iroun Iesu Kristo boni ngaia ae kabonganaki ibukin kateretereani kakoauan riain Iehova n tautaeka i aoni bwaai ni kabane ao kaotiotan katabuan arana.​—Taniera 2:44; Te Kaotioti 11:15.

Rinanon te Baibara n Ebera, ti reiakini iai taekan te aroaro ni maiu i aan ana Tautaeka n Uea te Atua ae kona ni kabebetei nanora ngkai ao ni kaaniaki ma nibwan te mweeraoi ae Iehova ae te Atua. N te katoto, e a kaman taekinna te burabeti are Itaia bwa e na reke te rau i marenaia maan ao aomata: “Ao e na maeka te kameanti i rarikin te tiibutetei, ao e na wene te rebari i rarikin te koti te tei; ao te kao te tei ao te raian te tei ao te kao ae kamarikaki, ni botaki; ao e na kairiria te tei ae uarereke.” (Itaia 11:6-8) Ai kakukureira iangoan tamaroana!

Ao tera ae taekinna te Baibara n Ebera ibukia te koraki ake a kamangoraki ibukin te i nanonano i marenaia baronga nako, ibukin te aoraki ae korakora, ke man kangaangan te kataumwane ae e a riaon aia konaa? E taetae ni burabetinaki n te Baibara n Ebera taekan Kristo Iesu ni kangai: “Ba e kamaiua te kainnano ae e weteia ma te kainnano ae akea buokana. E nanoangaea ane e mamara ma ni kainnano, e kamaiuia akana a kai nanoia.” (Taian Areru 72:12, 13, BK) A bon rangi ni manena berita aikai ibukina bwa a kateimatoaia te koraki ake a onimaki ni kaaitaran te tai ae e a kaan roko ma te kakaantaninga ao te aki nanokokoraki.​—Ebera 11:6.

Maroaka ae ngaia e a kairaki iroun te taamnei te abotoro Bauro bwa e na korea ae kangai: “Bwaai ni kabane ake a koreaki ngkoa ao a koreaki i bukin reireiara, ba ti na karekea te kaantaninga n taotaonan te nano ma te nano ae kabebeteaki n te Baibara”! (I-Rom 15:4) Eng, e bon teimatoa naba ni manena ao n riki bwa iteran te boki ae kairaki koreana iroun te Atua te Baibara n Ebera. A rangi ni manena ibukira ni boong aikai. Ara kaantaninga bwa ko na keiaki riki n reiakina ana reirei ni kabane te Baibara ao ni kaaniko riki ma te tia koreia ae Iehova ae te Atua.​—Taian Areru 119:111, 112.

[Kabwarabwara ae nano]

[Bwaoki n te iteraniba 6]

TE O TETEMANTI KE TE BAIBARA N EBERA?

Te kibuntaeka ae te “o tetemanti” e kona ni kuneaki n 2 I-Korinto 3:14 n te King James Version. N te rairai anne, “tetemanti” e reke man te taeka n Erene ae di·a·theʹke. Ma, a mwaiti rairai ngkai n aron te New International Version ake a manga raira te taeka ae di·a·theʹke bwa “te berita n tua” n oneani mwin ae “tetemanti.” Bukin tera?

E taku te tia korea te rikitinare ae Edward Robinson: “Kioina ngkai te berita ngkoangkoa e mena i nanoni booki ake a koreaki iroun Mote, [di·a·theʹke] e a tei ngkanne i bukin te boki n tua ke ana koroboki Mote ae bon te tua.” N 2 I-Korinto 3:14, te abotoro Bauro e kairekerekei naba ma te Tua Rinanon Mote, ae bon tii iteran koroboki ake a koreaki imwain rokon Kristo.

Tera ngkanne, te taeka ae tonu raoi ibukin moani bokin te Baibara ae tabu ake 39? N onean mwin iangoani koroboki aikai bwa a a bane taia ke a a mane, Iesu ma taan rimwina a arani koroboki aikai bwa “te Baibara” ao “te koroboki ae tabu.” (Mataio 21:42; I-Rom 1:2, BK) Mangaia are ni kaineti ma taeka aika kairaki koreaia iroun tamnnein te Atua, Ana Tia Kakoaua Iehova a arana naba te boki ae te O Tetemanti bwa te Baibara n Ebera kioina ngkai angiini mwakorona a koreaki n te taetae n Ebera. N aron naba anne, a arana te Nu Tetemanti bwa te Baibara n Erene ibukina bwa mwaane ake a korea iteran te Baibara anne a kabongana te taetae n Erene.

[Taamnei n iteraniba 4]

E kona ni kinaaki te aomata bwa te tia moti ae matoatoa, te tama ae tatangira, ao te rao

[Taamnei n iteraniba 5]

E kabongana te Baibara n Ebera Iesu i nanon ana tai n uarongorongo

[Taamnei n iteraniba 7]

Tera ana reirei te Baibara ae kona ni buoka te aomata ni karaoi motinnano aika riai?