Nakonako Ni Kawain Nako Iehova
“A bane ni kabaia akana maka Iehova, akana nakonako i nanoni kawaina.”—TAIAN ARERU 128:1.
1, 2. Bukin tera ngkai ti kakoauaa raoi bwa e boni kona n reke te kukurei?
TE KUKUREI bon te bwai ae a aki toki n tangiria aomata ni kabaneia. Ma ko na boni bae ni kakoauaa bwa e bon rangi ni kaokoro aron iangoan rekena ao uaiakinana, ma aron rekena ni koaua iroum.
2 Eng, e boni kona n reke te kukurei. E taekina ae kangai Taian Areru 128:1: “A bane ni kabaia akana maka Iehova, akana nakonako i nanoni kawaina.” Ti boni kona ni kukurei ngkana ti toro iroun te Atua, ao n nakonako ni kawaina nako n arora n ongeaba nakoina. Tera aron rotakin ara mwakuri iai ao aroaro ake ti kaotioti ni maiura?
Kaotiko Bwa Ko Kona n Onimakinaki
3. E na kanga n irekereke te kona n onimakinaki ma ara katabu nakon te Atua?
3 A kona n onimakinaki akana maaka Iehova, n ai arona naba ae e kona n onimakinaki. E kakoroi nanon ana berita ni bane Iehova ake e karaoi ma I-Iteraera ngkoa. (1 Uea 8:56) Ara katabu nakon te Atua boni ngaia ara berita ae rangi ni kakawaki, ao te tataro ni katoa tai e na kona ni buokira ni kakororaoa ara berita anne. Ti kona n tataro n aron are e karaoia naba te tia areru are Tawita ni kangai: “Ko bon ongo au taeka ni bau, te Atua . . . N na anene ni karaoiroa aram n aki toki, ba I aonga ni kakoro bukin au taeka ni bau, n te bong ae koraki.” (Taian Areru 61:5, 8; Te Minita 5:4-6) Ti riai ni kona n onimakinaki bwa ti aonga n riki bwa raoraon te Atua.—Taian Areru 15:1, 4.
4. Tera aron Iebeta ao natina te aine n iangoa ana taeka ni bau nakon Iehova?
4 N aia bong taani Motikitaeka ake i Iteraera, ao e taetae ni bau Iebeta nakon Iehova, bwa ngkana e anga taian Amoraite nako nanoni baina, ao e na anga te bwai are e moan boo mangaia n okina ni buaka bwa “te karea ni kabuokaki.” Ao te aomata anne bon natin Iebeta te aine ae ana rikitemanna. Ibukin onimakinan Iehova, e a kakoroa nanon ana taeka ni bau Iebeta, n raonaki iroun natina are e tuai n iein arei. E ngae ngke e rangi ni kakawaki n aia katei I-Iteraera te bwai ae te mare ao karikaia naati, ma e bon teimatoa ni kukurei natin Iebeta n tiku n aki iein ao ni kimwareirei n ana beku n umwan Iehova.—Taani Motiki-Taeka 11:28-40.
5. Tera aron Anna ni kaotia bwa e kona n onimakinaki?
5 E kaotiotia naba bwa e kona n onimakinaki, te aine ae mamaaka te Atua ae Anna. E maeka ma buuna ae te I-Rewi ae Erekana, ae iai riki buuna irarikin neiei ae Beninna, n aonon Eberaim ae maungaunga. E karikia natina Beninna tabeman ao e aki toki n taetae ni kammaraka Anna ngke e kanoaboo, ni katoa te tai are a ararake iai nakon te tembora. Teuana te tai mai buakon taai akanne ao e a taetae ni bau Anna, bwa n te tai are e bungia iai natina te mwaane ao e na anga nakon Iehova. E aki maan imwin anne, ao e a bikoukou ao e bungiia natina te mwaane ao e aranna bwa Tamuera. Imwin kakorirana, ao Anna e a kairia nakon te Atua i Tiro ao n angan Iehova ni “kabane ana bongi ni maiu.” (1 Tamuera 1:11) E bon kakororaoa nanon ana taeka ni bau neiei, e ngae ngke e aki ataia raoi bwa e na manga kariki riki ke e na aki.—1 Tamuera 2:20, 21.
6. E kanga ni kaotaki bwa e kona n onimakinaki Tukiko?
6 E rangi n onimakinaki naba te mwaane ae te Kristian are n te moan tienture ae Tukiko, ao bon te “minita ae kakaonimaki.” (I-Korote 4:7) E mwamwananga Tukiko ma te abotoro Bauro mai Kuriiti nako Maketonia, n roko i Atia Minor ao tao ni bon toki naba i Ierutarem. (Mwakuri 20:2-4) E boni bae naba n ae ngaia “te tari” are e buoka Tito n anga te bwaintangira nakoia taari ake a kainnano ake i Iutaia. (2 I-Korinto 8:18, 19; 12:18) Ni moan kaburean Bauro i Rom, ao e mwiokoa te tia uarongorongo ae onimakinaki are Tukiko, bwa e na uotii reta nakoia taari ake i Ebeto ao i Korote. (I-Ebeto 6:21, 22; I-Korote 4:8, 9) Ni kauouan kaburean Bauro i Rom ao e a kanakoa Tukiko nako Ebeto. (2 Timoteo 4:12) Ti kona naba ngaira ni karekei kakabwaia man ara beku ibukin Iehova, ngkana ti kona n onimakinaki raoi.
7, 8. Bukin tera ngkai ti kona n taku bwa Tawita ao Ionatan bon raao ni koaua?
7 E kaantaningaira te Atua bwa ti na riki bwa raao aika a kona n onimakinaki raoi. (Taeka N Rabakau 17:17) E riki Ionatan are natin te Uea are Tauro, bwa raoraon Tawita. Ngke e ongo Ionatan taekan Tawita are e tiringa Koria, e a moanna naba ni “kabaeaki tamnein Ionatan ma tamnein Tawita, ao e tangiria Ionatan ba kanga bon oin tamneina.” (1 Tamuera 18:1, 3) E kauringa naba Tawita Ionatan ae Tauro e tangiria n tiringnga. Imwin birinakon Tawita, a manga kaitiboo ao ni karaoa aia berita. E kuri ni bua maiun Ionatan ngke e taekina Tawita nakon Tauro, ma ngke a manga kaitiboo riki ao a manga moan kamatoaa riki aia itangitangiri. (1 Tamuera 20:24-41) Ni kabanean kaitibooia, ao Ionatan e a kakorakoraa Tawita “iroun te Atua.”—1 Tamuera 23:16-18.
8 E bua maiun Ionatan ngke a buakania I-Biritia. (1 Tamuera 31:6) E tanginiwenei Tawita n anene ni kangai: “I rawawata i roum, tariu ae Ionatan: Ko bati n tangiraki i rou: E kamimi tangirau i roum, Ae ri aon tangiran te aba irouia aine.” (2 Tamuera 1:26) Bon raao ni koaua Tawita ao Ionatan.
“Nanorinano” n Taai Nako
9. E kanga ni kaotaki kakawakin te nanorinano n Taani Motiki-Taeka mwakorona 9?
9 Ngkana ti kan riki bwa raoraon te Atua, ti riai n “nanorinano.” (1 Betero 3:8; Taian Areru 138:6) E kamatataaki kakawakin te nanorinano n Taani Motiki-Taeka mwakorona 9. E taekina ae kangai natin Kiteon are Iotam: “A nako kaai ngkoa ba a na kabira ae na uea i aoia.” A taekinaki naba kaai aika te oriwa, te biku, ao te kureebe. A tei kaai aikai ibukiia aomata aika rangi ni kakannato ake a aki tangiria ni kan uea i aoia raoia n I-Iteraera. Ma te kai ae te akanta ae kakabonganaki bwa tii te aia, e tei ibukin uean Abimereka ae kainikatonga, are te tia tiritiri ae e rangi ni kan tautaekania raona ake tabeman. E ngae ngke e “mataniwiia Iteraera Abimereka tenua te ririki,” ma e rina ni mate n te aro ae e aki kaantaningaki. (Taani Motiki-Taeka 9:8-15, 22, 50-54) Ai batira ngkanne riain te “nanorinano”!
10. Tera ae ko a tia n reiakinna man aron Erote ni kabwaka n “angan te Atua neboana”?
10 E riki te itabarara n te moan tienture C.E. imarenan Uean Iutaia ae kainikatonga ae Erote Akeriba ao kaain Turo ma Titon, ake a tangira te raoi ma ngaia. N te tai teuana ngke e taetae Erote i mataia te botannaomata, ao a kimarimari n takarua ni kangai: “Ai bon te atua temanna ae e taetae, ao tiaki te aomata!” E aki totokoi taeka ni kamoamoa akanne Erote, ai ngaia are e a oreaki n te mate ae kammaraki iroun ana anera Iehova, “kioina ngke e aki angan te Atua neboana.” (Mwakuri 12:20-23, BK) Tera ngkanne arora ngkana tao ti a riki bwa taan taetae ke taan reirei aika rangi ni mwaatai n ana koaua te Baibara? Ti bia kamoamoaa te Atua ni baike e kariai bwa ti na karaoi.—1 I-Korinto 4:6, 7; Iakobo 4:6.
Ninikoria ao Kakorakorako
11, 12. E kanga rongorongon Enoka ni kakoauaa bwa Iehova e angania ana toro te ninikoria ao te korakora?
11 Ngkana ti nakonako ni kawain nako Iehova ma te nanorinano, e na bon kaninikoriaira ao ni kakorakoraira. (Te Tua-Kaua 31:6-8, 23) E ninikoria Enoka ae te kaitiroro mairoun Atam, n nakonako ma te Atua rinanon kateimatoan ae raoiroi ibuakoia ana roro aika buakaka. (Karikani Bwaai 5:21-24) E kakorakoraa Enoka Iehova bwa e na karokoa te rongorongo ae matoatoa nakoia ibukin aia taeka ma aia mwakuri aika buakaka. (Wareka Iuta 14, 15.) Iai iroum te ninikoria n tataekina ana motikitaeka te Atua?
12 E karaoa ana motikitaeka Iehova ibukin taabangakin te buakaka n ana bong Noa, ngke e karokoa te Ieka ae kabutaa te aonnaba. Ma e ngae n anne, ao e riki ana taetae ni burabeti Enoka bwa kaungaan nanora, ngkai teutana riki te tai ma ngkai ao a nang kamaunaki akana aki tangira te Atua, irouia ana anera aika mwaiti aika tabu. (Te Kaotioti 16:14-16; 19:11-16) Ni kaekan ara tataro ao e anganira te ninikoria Iehova n tataekina ana rongorongo, ae e irekereke ma ana motikitaeka ke kakabwaia i aan ana Tautaeka n Uea.
13. E aera ngkai ti kona ni kakoauaa raoi, bwa e kona te Atua n anganira te ninikoria ao te korakora ae ti kainnanoia, bwa ti aonga ni kona n tokanikai i aoni kangaanga aika karawawata?
13 Ti kainnanoa te ninikoria ao te korakora mairoun Iehova ni kaitarai kangaanga aika karawawata. Ngke e karekeia buuna Etau aika tibun Eta aika uoman ao a riki ‘nakekei bwa kamarakan nanoia ana karo aika Itaaka ma Rebeka.’ E bwaebwaeti riki Rebeka ni kangai: “I a botu ni maiu irouia tibun Eta ake aine: ngkana tao e karekea buna Iakoba mai buakoia tibun Eta, aika ai aroia aikai, mai buakoia ainen aon te aba aei, ao tera maneni maiuu i rou iai?” (Karikani Bwaai 26:34, 35; 27:46) E a baireia Itaaka bwa e na kanakoa Iakoba bwa e na karekea buuna ibuakoia taan taromauria Iehova. Ma e ngae ngke a aikoa konaa Itaaka ao Rebeka ni kaeta aron te bwai are e a tia ni karaoia Etau, ma e angania te wanawana, te ninikoria, ao te korakora te Atua bwa a na teimatoa ni kakaonimaki Nakoina. E na kona naba ni karaoa ae ai aron aei Iehova nakoira, ngkana ti tataroa ana ibuobuoki.—Taian Areru 118:5.
14. E kanga ni kaotiota te ninikoria te teinnaine ae uarereke ae te I-Iteraera?
14 Tienture ake imwina ao e a kairaki nako te teinnaine ae uarereke ae te I-Iteraera bwa te taenikai irouia aomata aika akiako, ike e a riki iai bwa te toro ni batan te rebera are Naaman are mataniwin te taanga ni buaka i Turia. E a tia n ongo neiei taekan ana kakai te Atua are e karaoia rinanon te burabeti are Eritai, ao e kaninikoria n tuanga buun Naaman ni kangai: ‘Ngkana e nako au toka nako Iteraera, ao ane e na kamaiuaki man reberana iroun ana burabeti Iehova.’ E nako Naaman nako Iteraera, ike e a kamaiuaki iai man reberana n te aro ni kakai. (2 Uea 5:1-3) Ai raoiroira ana katoto te teinnaine arei ibukia roronrikirake, ake a onimakina Iehova ibukin karekean te ninikoria n uarongorongo nakoia aia tia reirei, raoia n reirei ao tabeman riki!
15. Tera te mwakuri n ninikoria are e karaoia Obaria are mataniwin ana auti Aaba?
15 Te ninikoria are mairoun te Atua e kona ni buokira n nanomwaaka i aan te bwainikirinaki. Iangoa mataniwin ana auti te Uea are Aaba are Obaria, are e maiu n ana tai te burabeti ae Eritai. Ngke e tua tiringaia ana burabeti te Atua te Uea n aine ae Nei Ietebera, ao Obaria e karabaia 100 mai buakoia ana burabeti te Atua ni “kaka nimangaun ni banganimatang.” (1 Uea 18:13; 19:18) Ko ninikoria ni buokiia raom ni Kristian aika bwainikirinaki, n aron Obaria ngke e buokiia naba ana burabeti Iehova?
16, 17. Tera aroia Arititareko ao Kaio ni kaitaraa te bwainikirinaki?
16 Ti kona n onimaki bwa e mena Iehova irarikira ngkana ti bwainikirinaki. (I-Rom 8:35-39) A boo raon Bauro ni mwakuri aika Kaio ao Arititareko ma taan iowawa itinanikun mwaneaban Ebeto, aika e kaania tengaa mwaitia. Bon Temeterio are te tia karaobwai man te tirewa ae e kaunga te kakiriwe. Boni ngaia ma raona tabeman ake a karaoa mwaneaban te atua n aine are Nei Riana man te tirewa, ao e a ruanikai aia kareke mwane iai ibukin ana mwakuri Bauro n uarongorongo, ike e a karika rawaia aika bati n te kaawa nakon taromaurian boua. A katikia Arititareko ao Kaio taan iowawa akekei nakon te mwaneaba ao man tatakarua ni kangai: “E kakanato Nei Riana are antiia I-Ebeto!” A a kataua te mate Arititareko ao Kaio, ma e karaui nanoia aomata te tia rawe-rongorongo n te kaawa.—Mwakuri 19:23-41.
17 Ngkana ko a tia n nanomwaaka i aan te aekaki aei, te koaua bwa ko na iangoa reken te maiu ae karako iai te kangaanga, ae te kangaanga anne e riki man karaoan ae raoiroi? E aki kaotaki bwa e kekerikaki ninikorian Arititareko ke Kaio. E ataia Arititareko bwa e kona n riki te bwainikirinaki ibukin tataekinan te rongorongo ae raoiroi, ngkai boni ngaia kaain Tetaronike. E riki naba te kakiriwe n te tabo anne imwaina riki ngke e uarongorongo iai Bauro. (Mwakuri 17:5; 20:4) A karekea te korakora ao te ninikoria mairoun te Atua Arititareko ao Kaio n nanomwaaka i aan bwainikirinakiia ibukina bwa a nakonako ni kawain Iehova.
Mutiakin Aia Bwai Raomi
18. A kanga Beritika ao Akura ni “mutiakin” aia bwai tabemwaang?
18 Ti riai n tabeakiniia raora ni Kristian n aki ongeia bwa ti bwainikirinaki ke ti aki. A “mutiakin” naba aia bwai raoia Beritika ao Akura. (Wareka I-Biribi 2:4.) Tao a a tia taanga aika a rangi n akoi aikai ni kamaekaa Bauro irouia i Ebeto, n te tai are e karika te kiriwe iai Temeterio n aron are e a tia n taekinaki. Tao anne naba bukina are e a kaira Akura ao Beritika bwa a na “kawene rio roroaia” ibukin Bauro. (I-Rom 16:3, 4; 2 I-Korinto 1:8) Ni boong aikai, tabeakinaia tarira aika bwainikirinaki, e a kona ni kairira bwa ti na “wanawana n ai aroia naeta.” (Mataio 10:16-18) Ti karaoa ara mwakuri ma te wanawana ao n rawa ni kamwaneia tarira n taekin araia ke rongorongoia nakoia taan bwainikirinia.
19. Baikara baika raraoi ake e karaoi Toreka ibukia tabemwaang?
19 A kakaokoro nako aanga aika ti kona ni mutiakin iai aia bwai raora. Iai Kristian tabeman aika tao a tare ni bwaai tabeua ake a kainnanoi, ao tao anne te itera ae ti kona n ibuobuoki iai. (I-Ebeto 4:28; Iakobo 2:14-17) N te moan tienture, n te ekaretia are i Iobe, ao iai temanna te aine ae e tituaraoi ae Nei Toreka. (Wareka Mwakuri 9:36-42.) ‘A bati ana mwakuri aika raraoi, ma ana bwai n tituaraoi’ Toreka n aron karaoan kunnikai ibukia aine aika a mate buuia ake a kainnano. E a karika te nanokawaki nakoia aine ake a mate buuia, ni matena n 36 C.E. E kabongana te abotoro Betero te Atua ni kauta Toreka, ao e kona ni katautauaki bwa e kabanea nikiran maiuna i aon te aba ibukin tataekinan te rongorongo ae raoiroi ma te kimwareirei, ao ni karaoan mwakuri riki tabeua aika raraoi ibukia tabemwaang. Ai kakaitaura ngaira ni boong aikai, ngkai iai naba aine aika Kristian aika a kaotiota te nano ni kan anga!
20, 21. (a) Tera irekereken te kaungaunga ma mutiakinan aia bwai tabemwaang? (b) Tera ae ko kona ni karaoia ibukin kaungaaia tabemwaang riki?
20 Ti mutiakin naba aia bwai tabemwaang ngkana ti kaungaia. (I-Rom 1:11, 12) E bati te kaungaunga nakon Bauro mairoun raona ni mwakuri are Tira. Imwin kaekan titiraki ake a kaineti ma te korotobibiaki n te ririki 49 C.E., a kanakoaki taan tei iroun te rabwata n unimwane i Ierutarem bwa a na uota te reta nakoia Kristian ake n taabo tabeua. E uotaki te reta anne nako Antioka iroun Tira, Iuta, Barenaba ao Bauro. A ‘kaungaia taari n taeka aika bati Tira ao Iuta, ao a kakorakorai nanoia.’—Mwakuri 15:32.
21 Rimwi riki, ao a kabureaki Bauro ma Tira i Biribi ma a a manga kainaomataaki ngke e mwaeiei te aba. Ai raoiroira bwa a a manga kona n taekina te rongorongo nakon te tia tantani ao n noria ma ana utu, n riki bwa taani kakoaua! A kaungaia taari ikekei Tira ao Bauro imwain kitanan te kaawa irouia. (Mwakuri 16:12, 40) N ai aroia Bauro ao Tira, kataia naba ni kaungaia tabemwaang n am kaeka, am kakarabakau ao n ingaingam n am mwakuri n uarongorongo. Ao ngkana iai “ami taeka ni kakorakorai nanoia aomata” ao ‘taekinna.’—Mwakuri 13:15.
Teimatoa n Nakonako ni Kawain Nako Iehova
22, 23. Ti na kanga ni kona ni kakabwaiaki man rongorongo ake n te Baibara?
22 Ti bia kakaitau ibukin rongorongoia aomata ake a maiu ngkoa ake a koreaki n Ana Taeka Iehova, “ae te Atua ae te tia kaungaunga”! (2 I-Korinto 1:3, Byington) Ngkana ti kani kakabwaiaki man rongorongo aikai, ti riai ni maiuakin ana reirei nako te Baibara ao ni kariaia kairakira iroun taamnein te Atua.—I-Karatia 5:22-25.
23 Kananoan ara iango i aon rongorongo ake n te Baibara, e na kona ni buokira ni kaotiota aroaron te Atua. E na kakorakoraa ara iraorao ma Iehova, ae ngaia ae anganira “te rabakau, ma te ataibwai, ma te kakatonga.” (Te Minita 2:26) Ibukin aei ti kona ni kakukureia nanon te Atua. (Taeka N Rabakau 27:11) Ti bia kamatoai nanora ni karaoa anne, n teimatoara n nakonako ni kawain nako Iehova.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Ko na kanga ni kaotia bwa ko kona n onimakinaki?
• E aera ngkai ti riai n “nanorinano”?
• A na kanga ni buokira n ninikoria rongorongo ake n te Baibara?
• Baikara aanga aika ti kona iai ni mutiakin aia bwai tabemwaang?