Kaota Te Kakaitau Ibukin Iesu Ngkai Ngaia Tawita Ae Kakannato Riki Ao Toromon Ae Kakannato Riki
“Noria, bon iai ikai ae kakanato riki nakon Toromon.”—MATAIO 12:42.
1, 2. Bukin tera bwa e kamimi irouia aomata ngke e tuangaki Tamuera bwa e na kabira Tawita bwa te uea?
BON tiaki tein te uea, ma taraana iroun te burabeti are Tamuera, bon tii te teinimwaane ae te tia kawakintiibu. Irarikin naba anne e nako man te kaawa ae e aki rangi ni kakannato ae Betereem. E kabwarabwaraaki te kaawa aei bwa e rangi ni “mangori ni mena i buakoia ngaan Iuta.” (Mika 5:2) Ma e ngae n anne, ao te teinimwaane ae kaanga e taraa ni mangori aei, are e nako man te kaawa ae uarereke, e nang kabiraki iroun te burabeti are Tamuera bwa e na uea i aon Iteraera.
2 Bon tiaki ana moan rinerine Tamuera natin Iete te mwaane ae uarereke are Tawita kioina ngke e taku bwa bon tiaki ngaia ae e na rineia Iehova bwa te uea. Bon te bina raoi Tawita mai buakoia natin Iete mwaane ake waniman, ao e bon aki naba mena ikekei ngke e roko Tamuera n ana auti Iete bwa e na kabira temanna mai buakoia natin te mwaane ae kakaonimaki aei bwa te uea. Ma te bwai ae kakawaki bwa Tawita bon ana rinerine Iehova.—1 Tamuera 16:1-10.
3. (a) Tera te bwai ae kakawaki are e taraia Iehova ngkana e tuoa temanna? (b) Tera te bwai are e a roko ni korakora i aon Tawita man te tai are e kabiraki iai?
3 E nora te bae e aki kona n noria Tamuera Iehova. E kona te Atua n nora raoi nanon Tawita, ao anne te bwai ae kakukureia. Te bwai ae rangi ni kakawaki iroun te Atua, tiaki taraan tinanikun temanna ma bon are i nanona naba. (Wareka 1 Tamuera 16:7.) Ngke e a ataia Tamuera ae akea ae rineia Iehova mai buakoia natin Iete aika mwaane ake itiman, ao e a tua bwa e na kairaki n oki are te bina man te tawaana. E taekinaki ae kangai n te rongorongo: “Ao e kananako [Iete] ni kairia [Tawita] nako iai. Ao e uraura moana ni maiureirei, ao a tamaroa naba matana, ao e raoiroi taraana. Ao E taku Iehova, Tei rake, kabiria: ba boni ngaia teuaei. Ao Tamuera e anaa te koro-ni-man ae kanoana te bwa, ao e kabiria i buakoia tarina: ao E roko ni korakora tamnein Iehova i aon Tawita man te bong arei ao n rimwi.”—1 Tamuera 16:12, 13.
Bannani Kristo Tawita
4, 5. (a) Taekin tabeua bwaai ake a titeboo iai Tawita ao Iesu. (b) Bukin tera ngkai e kona n atongaki Iesu bwa Tawita ae Kakannato Riki?
4 Bon titeboo Iesu ma Tawita bwa e bungiaki naba i Betereem 1,100 tabun te ririki imwini bungian Tawita. Tiaki tein te uea Iesu n taraana irouia aomata aika bati. E nanonaki iai ngkanne bwa bon tiaki ngaia te aeka n uea are a kantaningaia I-Iteraera aika bati. Ma n aron Tawita, boni ngaia naba ana rinerine Iehova. E tangiraki naba iroun Iehova n ai aron Tawita.a (Ruka 3:22) Ao e ‘roko naba ni korakora taamnein Iehova’ i aon Iesu.
5 A bati riki baika a titeboo iai uaakai. N te katoto, e kamwaneaki Tawita iroun ana tia iango are Aitobera, ao Iesu e kamwaneaki naba iroun ana abotoro are Iuta Itekariota. (Taian Areru 41:9; Ioane 13:18) A uaia naba Tawita ao Iesu ni korakora nanoia n tangira ana tabo Iehova n taromauriaki. (Taian Areru 27:4; 69:9; Ioane 2:17) Bon Iesu te tia ruamwin Tawita n ana kaintokanuea. Imwaini bungian Iesu ao e taku te anera nakon tinana: “Te Uea are te Atua [ae Iehova] E na anganna ana kaintokanuea tamana are Tawita.” (Ruka 1:32; Mataio 1:1) Ma e rangi n rianako riki Iesu nakon Tawita kioina ngkai e kakoroi nanoni berita ake a kaineti ma te Mesia. Boni ngaia Tawita ae Kakannato Riki, ae te Uea ae te Mesia are e a kamani kariariaaki rokona.—Ioane 7:42.
Irira te Uea ae te Tia Kawakintiibu
6. N aaro raa are e a riki iai Tawita bwa te tia kawakintiibu ae raoiroi?
6 Bon te tia kawakintiibu naba Iesu. Baikara aroaron te tia kawakintiibu ae raoiroi? Bon te aomata ae rangi ni kakaonimaki ao e ninikoria n tararuaiia, ni kaamwarakeia, ao n tantania ana nanai. (Taian Areru 23:2-4) Ngke te roro n rikirake Tawita ao bon te tia kawakintiibu ngaia ae tararuaia raoi ana tiibu tamana. E rangi n ninikoria ao ni kariaia ruanikaini maiuna ibukini kamanoaia ana tiibu mairoun te raian ao te bea.—1 Tamuera 17:34, 35.
7. (a) Tera are e a kataubobongaa Tawita nakoni mwiokoana bwa te uea? (b) E kanga Iesu ni kaota koauan ae bon te tia Kawakintiibu ae Raoiroi ngaia?
7 N ririki ake e kabanei Tawita n tawaana ao i aon tabuki n tararuaia ana tiibu, e a kataubobongaaki raoi iai nakon tabena ma mwiokoana ae rangi ni kainnanoa te kakorakora ae bati, ae tararuaaia te natannaomata ae I-Iteraera.b (Taian Areru 78:70, 71) E a tia naba Iesu ni kaota koauan ae boni ngaia naba te tia kawakintiibu ae rianako arona. E kakorakoraaki ao ni kairiraki iroun Iehova kioina ngkai ngaia te tia tararuaia ana “nanai ae uarereke” ao “tiibu tabemang.” (Ruka 12:32; Ioane 10:16) Ai ngaia are e a tia Iesu ni kaota koauan ae boni ngaia te tia Kawakintiibu ae Raoiroi. E rangi ni kinaia raoi ana nanai ao e weteia n araia. E rangi n tangiriia ana tiibu bwa ni menana i aon te aba ao e kukurei n anga ngaia ibukini kamaiuaia. (Ioane 10:3, 11, 14, 15) Ngkai bon te tia Kawakintiibu ae Raoiroi, e a tia ni kakororaoa te bwai ae e aki kona ni karaoia Tawita. E a kauka te kawai nakoia botannaomata bwa a na kainaomataaki man te mate rinanon ana karea ni kaboomwi. Bon akea te bwai ae kona n totokoia mani kairaia ao kawakinaia ana “nanai ae uarereke” nakon te aki mamate i karawa ao ana “tiibu tabemang” nakon te maiu ae aki toki ae raoiroi n te waaki ae boou n te aonnaba, ike ai akea iai taani kamwane aika ai aroia kameaanti.—Wareka Ioane 10:27-29.
Irira te Uea ae Totokanikai
8. E kanga Tawita ni kaota koauan ae bon te uea ngaia ae totokanikai?
8 Ngke te uea Tawita ao e riki bwa te tia buaka ngaia ae rangi n nanomatoa ibukini kamanoan abaia ana aomata te Atua ao “Iehova E angangan Tawita te totokanikai ike e nako iai.” E a rakanako riki tian abaia te botannaomata i aan ana tautaeka Tawita, bwa e moa mani karangaan Aikubita nakon te karaanga ae Iuberetiti. (2 Tamuera 8:1-14) Mani korakoran Iehova are e a riki iai Tawita bwa te tia tautaeka ae te kabanea ni kakannato. E taekinaki ae kangai n te Baibara: “E kabuta aonaba ni kabane kakanaton Tawita; ao Iehova E karokoa makana i aoia botanaomata ni kabaneia.”—1 Rongorongo 14:17.
9. Kabwarabwaraa bwa e kanga Iesu are ngaia te Uea ae Rineaki n riki bwa te tia totokanikai.
9 E bon ninikoria naba Iesu n ai aron te Uea are Tawita. Ngkai boni ngaia te Uea ae Rineaki, e a kaota mwaakana i aoia taimonio, ngke e a kainaomataia aomata ake a karawawataaki irouia. (Mareko 5:2, 6-13; Ruka 4:36) E bon aki naba kona n rotakibuaka ni mwaakan teuare karoton te kairiribai are Tatan te Riaboro. Rinanoni boutokaan Iesu iroun Iehova, e a kataea iai ana kai te waaki ae mena i aani mwaakan Tatan.—Ioane 14:30; 16:33; 1 Ioane 5:19.
10, 11. Tera mwiokoan Iesu ngkai te Uea ae te tia Buaka ngaia i karawa?
10 Ngke ai 60 tabun te ririki imwini maten Iesu ao mangautina nako karawa ao e a karekea te miitara teuana te abotoro Ioane ae kaotaki iai nakoan Iesu i karawa, bwa te Uea ae te tia Buaka. E korea ae kangai Ioane: “Noria, te aoti ae mainaina, ao teuare toka i aona iai te kainikatebe i rouna; ao e anganaki te baunuea: ao e oti nako n tokanikai, ao ba e na bon tokanikai.” (Te Kaotioti 6:2) Bon Iesu te tia toka i aon te aoti are mainaina. “E anganaki te baunuea” n 1914 ngke e a riki iai bwa te Uea n te Tautaeka n Uea i karawa. Ao imwin anne “e oti nako n tokanikai.” Eng, bon te uea naba ae totokanikai Iesu n ai aron Tawita. E kataea ana kai Tatan Iesu ao e tewenakoa ma ana taimonio nako aon te aba, teutana te tai imwini moan rikina bwa te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua. (Te Kaotioti 12:7-9) E na teimatoa tokana i aon te aoti n tokanikai aei ni karokoa te tai are “e na bon tokanikai” raoi iai ngkana e a kamauna ana waaki ae buakaka Tatan ni kabane.—Wareka Te Kaotioti 19:11, 19-21.
11 Bon te uea naba ae atataiaomata Iesu n ai aron Tawita, ao e na boni kamanoia naba te “koraki ae uanao” rinanon Aremaketon. (Te Kaotioti 7:9, 14) Irarikin anne, e na iai naba “manga-utiia akana raoiroi ao akana aki raoiroi” i aan ana tautaeka Iesu ao taan ababa ma ngaia aika 144,000 ake a kautaki. (Mwakuri 24:15) A na karekea kantaningaan te maiu ae aki totoki te koraki ake a na manga kautaki nako aon te aba. Ai bon tamaroara te kantaninga ae mena imwaia! Ti bia bane ni motinnanoia bwa ti na teimatoa ni “karaoa ae raoiroi” bwa ti aonga ni maiu n te tai are e nang kaonaki iai te aonnaba irouia taan tautaekanaki iroun Tawita ae Kakannato Riki, aika raoiroi ao ni kukukurei.—Taian Areru 37:27-29.
E Kaekaaki Ana Tataro Toromon Ngke E Bubutii te Wanawana
12. Tera are e tataro ibukina Toromon?
12 Boni bannan Iesu natin Tawita are Toromon.c Ngke e riki Toromon bwa te uea, ao e kaoti Iehova nakoina rinanon te mii ao n tuangnga bwa e na bon anganna bwaai ni kabane ake e butiia. E boni kona Toromon ni bubutii kaubwaina, korakorana, ke tao kaabwabwakani maiuna. Ma e aki, bwa e butiia Iehova ma te nano n tangira ni kangai: “Ko na anganai te rabakau ma te ataibwai ngkai, ba N na otioti nako ma n rinrin i matan te botanaomata aei: ba ai antai ae kona ni momotika taekan am botanaomata aei, ae ababaki?” (2 Rongorongo 1:7-10) E kaekaa ana tataro Toromon Iehova.—Wareka 2 Rongorongo 1:11, 12.
13. Bukin tera bwa akea kabotauani wanawanan Toromon, ao tera raoi Nibwani wanawanana?
13 Bon akea kabotauan ana taeka ni wanawana Toromon i buakoia rorona ngke e teimatoa ni kakaonimaki nakon Iehova. E atong “teninga te taeka n rabakau” Toromon. (1 Uea 4:30, 32, 34) A a mwaiti mai buakon ana taeka n rabakau aikai aika koreaki ao ni kakawakinaki irouia te koraki ake a ukera te wanawana. E mwananga te uea n aine mai Tieba n te raroa ae tao 2,400 te kiromita bwa e na kataa wanawanan Toromon n “titiraki aika matoatoa.” E ringaki nanon neiei ni baike e taekin Toromon ao ni kaubwain ana tautaeka. (1 Uea 10:1-9) E kabwarabwaraaki n te Baibara Nibwani wanawanan Toromon ni kangai: “A bane kaain aonaba n ukoukora matan Toromon, ba a na ongora n ana taeka n rabakau, are E angan nanona te Atua.”—1 Uea 10:24.
Irira te Uea ae Wanawana
14. E “kakanato riki nakon Toromon” Iesu n aaro raa?
14 Bon tii temanna te aomata ae rianako riki wanawanana nakon Toromon. Teuaei bon Iesu Kristo are e aranna i bon irouna bwa te aomata ae “kakanato riki nakon Toromon.” (Mataio 12:42) E taekina naba “taekan te maiu are aki toki” Iesu. (Ioane 6:68) N te katoto, iai riki rongorongo ake a kamataatai booto n reirei ake a taekinaki n ana taeka n rabakau Toromon n te Kabwarabwara i aon te Maunga. E taekini bwaai tabeua Toromon aika a karekea te kukurei nakon te tia taromauria Iehova. (Taeka n Rabakau 3:13; 8:32, 33; 14:21; 16:20) E katuruturua Iesu bwa e reke te kukurei ni koaua mani baika a irekereke ma taromaurian Iehova ao kakoroani bukin ana berita nako te Atua. E taku: “A kabwaia [“kukurei,” NW] akana iai kainnanoan te Atua irouia, bwa aia bwai uean te Atua.” (Mataio 5:3, Te Nu Tetemanti n te Taetae ni Kiribati ae Ngkai.) Te koraki ake a maiuakini booto n reirei ake a aanaki n ana reirei Iesu, a kaaniaki riki ma Iehova are ngaia “kakoburakean te maiu.” (Taian Areru 36:9; Taeka N Rabakau 22:11; Mataio 5:8) E tei Kristo ibukin “rabakaun te Atua.” (1 I-Korinto 1:24, 30) Iai iroun Iesu Kristo “te tamnei ae rabakau” kioina ngkai boni ngaia te Uea ae te Mesia.—Itaia 11:2.
15. Ti na kanga ni kona ni kakabwaiaaki mani wanawanan te Atua?
15 Ti na kanga ni kona ni kakabwaiaaki man te wanawana are mairoun te Atua, ngaira aika taan rimwin Toromon ae Kakannato Riki? Kioina ngkai e kaotaki wanawanan Iehova n ana Taeka, ti riai ni kakorakoraira ni karekea te wanawana anne rinanon ara ukeuke raoi n reirei n te Baibara ao ni kananoi ara iango i aona, ai moarara riki n ana taeka Iesu ake a koreaki. (Taeka N Rabakau 2:1-5) Irarikina riki, ti kainnanoaki bwa ti na botumwaaka ni butiia te Atua te wanawana. E karaunanora Ana Taeka te Atua bwa a na boni kaekaaki ara tataro ni bubutii buokara aika nako mai nanora. (Iakobo 1:5) Ti na boni karekei baika a rangi ni kakawaki aika kawanawanaira n Ana Taeka te Atua n te ibuobuoki rinanon te taamnei ae raoiroi, ake a na kona ni buokira ni kaaitarai kangaanga nako ao ni karaoi motinnano aika riai. (Ruka 11:13) E aranaki naba Toromon bwa “te Minita” ae “reireiia naba aomata te ataibwai” n taai nako. (Te Minita 12:9, 10) Ma bon te minita naba Iesu ibukia ana aomata kioina ngkai boni ngaia Atun te ekaretia ni Kristian. (Ioane 10:16; I-Korote 1:18) Ai ngaia are ti wanawana ngkana ti kaakaei bobotaki nako n te ekaretia, ike ti a ‘reireiaki iai te ataibwai’ n taai nako.
16. Tera ae a titeboo iai Toromon ma Iesu?
16 Bon te uea Toromon ae bati baika e a tia ni kakororaoi. E a tia ni kaira aroni baireani kateitei n te aba ni kabutaa, e tararuai katean nako baareti, kawai, kawaini butin te ran, kaawa aika nneni bwaai, ma kaawa aika nnen ana kaa ni buaka ma kaawa aika nneia ana tia toka i aoia aoti. (1 Uea 9:17-19) A kakabwaiaaki ana botannaomata ni kabane man ana mwakuri ni kateitei. Ma Iesu naba bon te tia kateitei. E katea ana ekaretia i aon “te bwa.” (Mataio 16:18) E na tararuaa naba te mwakuri ni kateitei are e na waakinaki i aan te waaki ae boou i aon te aba.—Itaia 65:21, 22.
Irira te Uea n Raoi
17. (a) Tera aroaron ana tautaeka Toromon teuana ae rianako? (b) Ma tera are e aki kona ni kakororaoia Toromon?
17 Te ara ae Toromon e nako man te taeka ae nanona “rau.” E tautaeka te Uea ae Toromon mai Ierutarem ae nanon aran te aba anne, “Iai Irouna te Rau ae Kamwaitaki Uoua te Tai.” N ana tai n tautaeka ae maanna 40 te ririki, e a noraki iai te rau ae tuai n nonoraki mai imwaina irouia te natannaomata ae Iteraera. E taekinaki ae kangai n te Baibara ni kaineti ma ririki akanne: “Ao I-Iuta ma Iteraera a maeka n rau, temanna i aan ana kurebe ao i aan ana biku, ao temanna i aan arokana, mai Tan n toki i Beera-teba, ni kabane ana bong Toromon.” (1 Uea 4:25) Ma e ngae n anne, e bon aki kona ni kainaomataia ana aomata Toromon ni wanawanana ni kabane man tautoronakia n te aoraki, te bure ao te mate. Ma Toromon ae Kakannato Riki e na boni kainaomataia ana aomata mai aani baikai ni kabane.—Wareka I-Rom 8:19-21.
18. Baikara kakabwaia aika ti karekei n te ekaretia ni Kristian?
18 Ti boni karekea naba ngkai te rau n te ekaretia ni Kristian. N etina, ti a kimwareirei n te bwaretaiti n taamnei ni koaua. Ti raoi ma raora nako ao te Atua. Nora te bae e taetae ni burabetinna Itaia ni kaineti ma kakabwaia aika ti rinanoi ngkai ae kangai: “A na ororoi aia kabaang ba winibarau, ao aia raanti n oniki ba bwaai ni koro-mwaangani-kaai: a na aki tabeka te kabaang te botanaomata teuana ni buakana te botanaomata teuana, ao a na aki manga reireiia te buaka.” (Itaia 2:3, 4) Ngkana ti kariaia maiura bwa e na kairaki n taamnein te Atua, ti a kona ni karakaa riki te rau.
19, 20. Baikara bukina aika ti riai iai ni kimwareirei?
19 Ma e na bon rangi n raoiroi riki taai aika a na roko. Teutana imwin teutana ao a nang “kanakoaki . . . man te toronaki ni mate nako nanon te kainaomataki” aomata aika ongeaba ni karokoa ae a kororaoi ao ni karekea te rau ae tuai man nonoraki i aan ana kairiri Iesu. (I-Rom 8:21) Ao “a na abana te aba akana nimamanei; ao a na kukurei ni kabatian te raoi” ngkana a tokanikai rinanon te kabanea ni kataaki are n tokin Tenga te Ririki. (Taian Areru 37:11; Te Kaotioti 20:7-10) Ao ai boni koauara ngkanne ae ana tautaeka Kristo Iesu e na bon oreanako ana tautaeka Toromon n aaro aika ti aki kona ni kantaningai!
20 A kimwareirei I-Iteraera i aan aia kairiri Mote, Tawita ao Toromon, ma ngaira ti na rangi ni kimwareirei riki i aan ana tautaeka Kristo. (1 Uea 8:66) Ai boni kakaitaura ngaira ngkai e a tia Iehova ni kanakoa Natina ae te rikitemanna are boni ngaia Mote, Tawita ao Toromon ae Kakannato Riki!
[Kabwarabwara ae nano]
a Nanon te ara ae Tawita e boni bae n ae bati n “Tangiraki.” N te tai are e bwabetitoaki iai Iesu ao n oneakin rabwatana, e taetae Iehova nakoina ao n aranna ni kangai: “Natiu ae tangiraki Teuaei.”—Mataio 3:17; 17:5.
b N te tai naba anne, e riki Tawita bwa te tiibutetei ae onimakina raoi te tia kawakinna. E onimakina te tia Kawakintiibu ae Kakannato ae Iehova ibukini kamanoana ao kairirana. E taekina ae kangai ma nanona n onimaki: “Bon Iehova te tia kawakinai ngkai kaanga te tiibu ngai; ane e na aki kai nanou n te bwai teuana.” (Taian Areru 23:1) E kabwarabwaraa Ioane te tia Bwabetito bwa Iesu bon “ana Tiibutetei te Atua.”—Ioane 1:29.
c E kakaongora bwa ana kauoua n ara Toromon bon Ieririaa ae nanona “Tangiraki iroun Iaa.”—2 Tamuera 12:24, 25.
Ko Kona ni Kabwarabwaraa?
• E kanga n riki Iesu bwa Tawita ae Kakannato Riki?
• E kanga n riki Iesu bwa Toromon ae Kakannato Riki?
• Bukin tera bwa e rangi ni kakawaki iroum Tawita ae Kakannato Riki are boni ngaia naba Toromon ae Kakannato Riki?
[Taamnei n iteraniba 31]
Wanawanan Toromon are e anganna te Atua e kaotaki iai bannan te wanawana are iroun Toromon ae Kakannato Riki
[Taamnei n iteraniba 32]
Ana tautaeka Iesu e na bon oreanako ana tautaeka Toromon ma Tawita, n aaro aika riaon ara kantaninga!