Ko Uataboa Kateimatoaaia Kristian N Aia Bobotaki Nako?
“Ngkana kam ikotaki, . . . a karaoaki bwaai ni kabane ibukini kateimatoaan te aba.”—1 I-KORINTO 14:26.
1. Tera te tia ae kakawaki ni bobotaki ni Kristian ni kaineti ma 1 I-Korinto mwakoro 14?
‘E KATEIMATOAA te aba te botaki anne!’ E a tia n reke iroum te aeka n iango anne imwini kaean te botaki n te Tabo n Taromauri? Akea te nanououa bwa e bae n tia! Ni koauana bon nibwan te kaungaunga bobotaki n te ekaretia, ao e aki kamimi anne. Bwa ni koauana, bon te tia ae kakawaki n ara bobotaki ni boong aikai bwa ti na kakorakorai aia onimaki ake a bane n roko, n aron naba are n aia bong Kristian ngkoa. Nora aron te abotoro Bauro ni katereterea te tia ae okoro ibukini bobotaki ni Kristian n ana moan reta nakoia I-Korinto. E okioki n taekinna ni mwakoro 14 bwa reirei ni kabane aika karaoaki ni bobotaki n ekaretia nako, e riai n titeboo te tia iai ibukini ‘kateimatoaan te ekaretia.’—Wareka 1 I-Korinto 14:3, 12, 26.a
2. (a) Tera ae karaoaki bwa e aonga n reke kateimatoaan te aba n ara bobotaki? (b) Tera te titiraki ae ti na rinanona?
2 Ti ataia bwa a moan reke bobotaki aika kaungaunga, ke aika ti reireinaki iai man ana kairiri taamnein te Atua. Mangaia are a moanaki bobotaki n ekaretia nako ma te tataro nakon Iehova ae nako man te nano, ike ti a butiia iai Tamara are i karawa bwa e na kakabwaiaa ara botaki, rinanon taamneina ae raoiroi. Ma ti ataia bwa a bane ni kona kaain te ekaretia n anga aia kaeka bwa a aonga n riki reirei n te botaki bwa kateimatoaan te aba. Ma baikara ngkanne mwaneka ake ti kona ngaira n tatabemanira nako ni kakairi iai, bwa ti aonga ni kakoauaa raoi n taai nako bwa bon nibwani kakorakoraan te onimaki ao te kaungaunga, bobotaki ni katoa wiki n ara Tabo n Taromauri?
3. Tera aroni kakawakini bobotaki ni Kristian?
3 Ibukini kaekaana, ti na neneri tabeua baika a riai n uringaki irouia te koraki ake a kairi bobotaki. Ti na rinanon naba aroia kaain te ekaretia ni kabane ni kona n uataboa karikan taiani bobotaki bwa taai ni kakorakora ibukia ake a bane n roko. E korakora anaakin nanora n te reirei aei ibukina bwa a tabu ara bobotaki. Ni koauana, kaakaeani bobotaki ao te anganga kaeka boni kanoan ara taromauri nakon Iehova aika kakawaki.—Taian Areru 26:12; 111:1; Itaia 66:22, 23.
E Baireaki te Botaki Ibukin te Ukeuke n Reirei n te Baibara
4, 5. Tera tiara ni kaineti ma te Reirei n Te Taua-n-Tantani?
4 Ti bane ni kani kakabwaiaaki man ara Reirei n Te Taua-n-Tantani ni katoa wiki. Mangaia are ibukini kaotaara raoi n te kantaninga ae moan te kakawaki n te botaki anne, ti na kauringi bukina tabeua ngkai ti karaoa te Reirei n Te Taua-n-Tantani, ao bitaki ake a tia ni karaoaki nakoni kaongora ibukin te reirei.
5 Iai bukini karaoan te Reirei n Te Taua-n-Tantani, bwa ti na buokaki iai ni karaoa ara ukeuke n te Baibara. Eng, e ‘kabwarabwaraaki’ Ana Taeka te Atua n ara Reirei n Te Taua-n-Tantani ni katoa wiki ao ti ‘a ataa nanona,’ n aron are n ana tai Neemia.—Neemia 8:8, BK; Itaia 54:13.
6. (a) Tera te bitaki are e karaoaki nakon te Reirei n Te Taua-n-Tantani? (b) Tera ae e riai n iaiangoaki ni kaineti ma kiibu aika kanikinaeaki n te taeka ae “wareka”?
6 E karaoaki te bitaki nakon te Reirei n Te Taua-n-Tantani kioina ngkai tii te Baibara oin ara boki n reirei. A kanikinaeaki tabeua kiibu aika kaotaki n te kaongora ma te taeka ae “wareka.” Ti bane ni kaungaaki bwa ti na ira warekani kiibu n tain te botaki ni bon oin ara Baibara. (Mwakuri 17:11) Bukin tera? Bwa ngkana ti bon nora te reirei ni kairiri mairoun te Atua n oin ara Baibara, e na bon ringaki riki iai nanora. (I-Ebera 4:12) Ngaia are imwaini warekani kiibu akanne ni kabaibati, e riai teuare e kaira te botaki ni kariaia te tai ae tau ibukia ake a roko bwa a na nori kiibu ao n ira warekana.
E Bati Riki Ara Tai ae Mwaawa Ibukini Kaotiotan Ara Onimaki
7. Tera ae ti kona ni karaoia n tain te Reirei n Te Taua-n-Tantani?
7 Ma ai manga iai te bitaki nakoni kaongora n te reirei n Te Taua-n-Tantani ni kaineti ma abwakia. A a uarereke riki i nanon ririki aika tibwa nako. Mangaia are i nanon tain te Reirei n Te Taua-n-Tantani, e kamanenaaki te tai ae uarereke riki ibukini warekani barakirabe ao ni kabatiaaki riki te tai ibukin te anga kaeka. A mwaiti ngkai n te ekaretia aika a reke angaia ni kaotii aia onimaki i mataia aomata ni kaekaan te titiraki are e koreaki, kabwarabwaraan te kibu, taekinan te rongorongo ae kimototo are e kabwarabwaraa te wanawana are e reke n te kakairi ni booto n reirei n te Baibara, ke aanga riki tabeua. E riai naba ni kabaneaki te tai teutana ibukini maroroakinan taamnei.—Wareka Taian Areru 22:22; 35:18; 40:9.
8, 9. Tera taben te tia kaira te Reirei n Te Taua-n-Tantani?
8 Ma e na tau karakaan te tai anne ibukin taian anga kaeka aika kakaokoro tii ngkana a kakimototoi aia taeka aomata ao ngkana e aki kabatiaa ana taeka teuare e kaira te Reirei n Te Taua-n-Tantani. Ngaia are tera ngkanne ae kona ni buoka te tia kaira te reirei bwa e aonga ni kanakoraoa ana tai n taetae ma aia tai te koraki ake a anga aia kaeka n te ekaretia ike e na riki iai te botaki bwa kateimatoaaia aomata nako?
9 Ibukini kaekaana, iangoa te kaikonaki aei. Te Reirei n Te Taua-n-Tantani ae karaoaki raoi ai aron te bwabwati n uee ae e katikimata. N aron te bwabwati n uee ae kanoaaki n uee aika kakaokoro nako, ai aron naba te Reirei n Te Taua-n-Tantani ae katamaroaaki ni kaeka aika kakaokoro. Ao n aron uee n aekaia nako i nanon te bwabwati aika kakaokoro abwakia ma karaia, ai aron naba kaeka ake a taekinaki n tain te botaki bwa a kakaokoro abwakia ao aroia n taekinaki. Ao tera taben te tia kaira te reirei? Ai aron baanikai tabeua aika mawawa ana taeka i marenan tai, ake a karauaki ni karinaki n te bwabwati n uee. A a aki rangi n tatao baanikai aikai ma a karekea teina ao bobotakin te bwabwati n uee. N aron anne, e riai n uringnga teuare e kaira te reirei bwa e na aki taonaanako te maroro ngkai e karaoa tabena, ma e na ibuobuoki nakon aia taeka n nebonebo kaain te ekaretia. Eng, ngkana a baireaki raoi n te aro ae mwaatai kaeka aika bati aika kakaokoro mairouia kaain te ekaretia ma ana taeka te tia kairia, a a riki bwa taeka aika boiarara ake a na kakukureia aomata nako ake a roko.
“Ti na Teimatoa n Anga te Karea ni Karaoiroi Nakon te Atua”
10. A kanga Kristian rimoa n iangoi bobotaki n te ekaretia?
10 E a anganira te atatai Bauro n aroni karaoani bobotaki n te moan tienture, n ana kabwarabwara ibukini bobotaki ni Kristian n 1 I-Korinto 14:26-33. E korea ae kangai te tia rabakau temanna i aon te Baibara ni kabwarabwaraani kiibu aikai: “Te bwai ae rangi ni kakawaki ibukin te aro n taromauri n te Aro rimoa, a boni bae n tia n namakinna angiia bwa a kakabwaiaaki ao ni kabaeaki bwa a na anga aia ibuobuoki. E aki roko temanna ma nanona ni kan tii ongora ma e roko naba bwa e na anga ana ibuobuoki.” Ni koauana, a iangoi bobotaki n te ekaretia Kristian rimoa bwa aia tai ni kaotiota aia onimaki.—I-Rom 10:10.
11. (a) Tera ae rangi n ibuobuoki ibukini kateimatoaan te aba n ara bobotaki, ao bukin tera? (b) Baikara reirei n ibuobuoki aika ti na maiuakin ake a na kona ni kanakoraoa ara kaekaeka ni bobotaki? (Nora te kabwarabwara mai nano.)
11 E rangi n ibuobuoki kaotiotan ara onimaki ni bobotaki ibukin ‘kateimatoaaia kaain te ekaretia.’ Ni koauana, e ngae ngke ai iraua ara ririki ni kaakaei bobotaki ma ko bae ni boraoi n iango ma ae bon te kakabwaia ni koaua ongoraean aia kaeka tarira ma mwaanera n te onimaki. A anaaki nanora n te kaeka ae nako man te nano are e taekinaki iroun te tari ae e a kara, ae raora n onimaki ae kakaonimaki. Ti namakina naba te kakorakoraaki ni kaotiotan te ataibwai iroun te unimwaane ae mwamwannano n te ekaretia. Ao ti kimwareirei ngkana e anga ana kaeka te ataei ae nako mai nanona are e kaotiota ana tangira ni koaua ibukin Iehova. E teretere raoi bwa rinanon ara kaeka, ti a bane iai n uataboa kateimatoaaia Kristian n aia bobotaki nako.b
12. (a) Tera reireiara man aia katoto Mote ao Ieremia? (b) Tera ana ibuobuoki te tataro n te anga kaeka?
12 Ma e kona n rangi ni kangaanga te anga kaeka irouia te koraki ake a mamaamaa. Ngkana anne arom, tao e kona n ibuobuoki uringan are bon te bwai ae riiriki anne. Ni koauana, e ngae ngke bon ana toro te Atua aika kakaonimaki Mote ao Ieremia, ma a boni kaotiota naba mamaaran onimakinan aia konabwai n taetae i mataia aomata. (Te Otinako 4:10; Ieremia 1:6) Ma n aron Iehova ni buokiia ana toro ake ngkoa bwa a na karaoiroia i mataia aomata, e na buokiko naba te Atua n anga te karea ni karaoiroi ibukina. (Wareka I-Ebera 13:15.) Ko na kanga ni karekea ana ibuobuoki Iehova bwa ko na tokanikai i aoni maakum n anga kaeka? Te moan, katauraoi raoi ibukin te botaki. Imwina, tataro nakon Iehova imwain rokom n te Tabo n Taromauri, ao butiia bwa e na kakorakorako bwa ko na anga am kaeka. (I-Biribi 4:6) Ngkanne ko a bubutiia iai te bwai teuana “ae boraoi ma nanona,” ngaia are ko kona n onimakina Iehova bwa e na boni kaekaa am tataro.—1 Ioane 5:14; Taeka N Rabakau 15:29.
Uaiakinani ‘Kateimatoaaia, Kaungaaia ao Kabebeteaia Aomata’ n Ara Bobotaki
13. (a) Tera aron rotakia ake a roko n ara bobotaki? (b) Tera te titiraki ae rangi ni kakawaki are e onoti nakoia unimwaane n te ekaretia?
13 E taekinna Bauro bwa te kantaninga ae kakawaki ibukini bobotaki n te ekaretia boni ‘kateimatoaaia, kaungaaia ao kabebeteaia’ ake a roko.c (1 I-Korinto 14:3) A kanga unimwaane n te ekaretia ni boong aikai ni kakoauaa raoi bwa taian reirei aika kakaraoaki ni bobotaki, boni kateimatoaaia ao kabebeteaia tarira ma mwaanera? Ibukini kaekaana, ti na rinanon te botaki are e kairia Iesu teutana te tai imwini kautakina.
14. (a) Baikara baike a riki imwain te botaki are e baireia Iesu? (b) E aera ngke a rangi ni kabebeteaki nanoia abotoro ngke “e kawariia Iesu ao e taetae nakoia”?
14 Te moan, nori baike a riki imwain te botaki anne. Imwain raoi maten Iesu, a “kitanna taan rimwina ma ni birinako,” n aron ae e a kaman taekinaki bwa a ‘nangi maenako iai n tatabemania nako nakon oin aia auti.’ (Mareko 14:50; Ioane 16:32) Ngkanne imwini kautakina, e kaoia ana abotoro ake a bwara nanoia bwa a na ira te botaki ae okoro.d Ni kaekaan anne, “a nako Kariraia taan rimwin Iesu ake tengauni ma temanna, nakon te maunga are e baireia ibukia.” Ngke a a roko ao “e kawariia Iesu ao e taetae nakoia.” (Mataio 28:10, 16, 18) Ai boni bebetera nanoia abotoro ngke e biririmoa Iesu ni kawariia! Tera te bae e maroroakinna Iesu?
15. (a) Baikara reirei ake e maroroakini Iesu, ao tera are e aki taekinna? (b) Tera aron rotakia abotoro n te botaki anne?
15 E moana karaoan te botaki aei Iesu ngke e katanoata ni kangai: “I a tia n anganaki te mwiokoaki i aoni bwaai ni kabane.” Imwina e a manga mwiokoia ngke e kangai: “Mangaia are naako, reireinia aomata mai buakoia botannaomata nako bwa a na riki bwa taan rimwiu.” N tokina e karaui nanoia ma te tangira ni kangai: “N na memena iroumi ni boongi ni kabane.” (Mataio 28:18-20) Ma ko nora te bwai ae e aki karaoia Iesu? E bon aki takuia ana abotoro ke ni kamanena te botaki anne ni kananokokoraka aia iango ke ni karawawataia n namakinan ae bon taani bure ngaiia n taekinani mamaaran aia onimaki n te tai ae kimototo. N oneani mwin anne, e karaui nanoia ibukin ana tangira ma Tamana rinanon anganakia te mwioko ae kakawaki. Tera aron rotakia abotoro ngke e kataetaeia Iesu? A bon rangi ni kateimatoaaki, a kaungaaki ao ni kabebeteaki bwa teutana te tai imwin anne, a a manga “angareirei ao n tataekina te rongorongo ae raoiroi.”—Mwakuri 5:42.
16. A kanga unimwaane n te ekaretia ni boong aikai ni kakairi n ana katoto Iesu ni kairani bobotaki aika nibwan te kabebetenano?
16 Ni boong aikai, a katotonga Iesu unimwaane n te ekaretia n aroia n iangoi bobotaki bwa taai ni karaui nanoia raoia n te onimaki ibukin teimatoan ana tangira Iehova nakoia ana aomata. (I-Rom 8:38, 39) Ngaia are tabeia unimwaane n te ekaretia boni kaatuuan iangoan korakoraia tariia n te onimaki ma tiaki mamaaraia. A bon aki kananououaa aia iango taari. Ma a kaotia n aia taetaenikawai bwa a iangoia raoia n te onimaki bwa a tangira naba Iehova n tatabemania nako ao ni kani karaoa ae eti. (1 I-Tetaronike 4:1, 9-12) Ni koauana, n tabetai a kona ni kainnanoaki unimwaane n te ekaretia bwa a na anga te reirei ni kairiri nakoia kaain te ekaretia ni kabane, ma ngkana tii tabeman aika a kainnanoaki kaetakia, e raoiroi riki ni maroroakinaki te reirei anne ma ake iai irekerekeia n tii ngaiia. (I-Karatia 6:1; 2 Timoteo 2:24-26) Ngkana e kaineti ma te ekaretia ae bwanin, tiaia ngkanne unimwaane bwa a na kamoamoaia ngkana e riai. (Itaia 32:2) A kakorakoraia n anga aia taeka n te aro are n tokin te botaki, a bane kaain te botaki ni kabebeteaki ao ni kakorakoraaki.—Mataio 11:28; Mwakuri 15:32.
Nibwan te Kabebetenano Ara Bobotaki
17. (a) E aera bwa e rangi ni kakawaki ngkai a riki ara bobotaki bwa nibwan te kabebetenano? (b) Tera ae ko kona ni karaoia ni boutokaa kateimatoaan te aba n ara bobotaki? (Nora te bwaoki ae atunaki ni kangai: “Aanga Aika Tebwina Ibukini Karaoani Bobotaki Aika A na Kateimatoaia Aomata ao Boni Ngkoe Naba.”)
17 Ngkai e a rikirake ni buakaka riki ana aonnaba Tatan, ti riai n taraia raoi bwa ara bobotaki ni Kristian bon nibwan te kabebetenano ibukia aomata nako. (1 I-Tetaronike 5:11) E ururing rikaaki ni kangai te tari te aine temanna are maeka ma buuna are a kaaitara ma te kataaki ae kakaiaki: “Rokora n te Tabo n Taromauri ai aron ae ti mwannanoaki ni bain Iehova. N ara tai ni mena i buakoia tarira ma mwaanera n te onimaki, ti a namakinna bwa ti kona ni kaaki rawawatara i aon Iehova ao ni karekea te raunnano ae korakora.” (Taian Areru 55:22) A bia kona naba n namakina kaungaaia ao kabebeteaia te koraki nako ake a kaei ara bobotaki. Ngkana ti na taraia raoi bwa e na riki anne nakon ara botaki, ti bia teimatoa ni boutokaa kateimatoaaia Kristian n ara bobotaki nako.
[Kabwarabwara ae nano]
a E a kaman taekinaki bwa a nang mauna tabeua kanoan aia bobotaki Kristian n te moan tienture. N te katoto, ti a aki kona n “taetae n taetae aika kakaokoro” ke n “taetae ni burabeti.” (1 I-Korinto 13:8; 14:5) E ngae ngke e koaua anne, ma e buokira ana kaetieti Bauro bwa ti na ota raoi n aroni kairan aia bobotaki Kristian n te aro ae riai ni boong aikai.
b Ibukin reirei n ibuobuoki n arora ni kanakoraoi ara kaekaeka ni bobotaki, nora Te Taua-n-Tantani, ae bwain Tebetembwa 1, 2003-E, iteraniba 19-22.
c Ni kaineti ma te kaokoro i marenan te “kaungaunga” ao te “kabebeteaki,” e kabwarabwaraaki n te Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words bwa te taetae ni Kuriiti ae rairaki nakon “te kabebeteaki” e kaotaki iai “te akoi ni koaua ae korakora riki nakon [te kaungaunga].”—Kabotaua ma Ioane 11:19.
d Tao aio te tai are e taekinna imwina Bauro bwa “e kaoti [Iesu] nakoia taari aika nimabubua tabun.”—1 I-Korinto 15:6.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Tera aroni kakawakini bobotaki ni Kristian?
• Bukin tera bwa a boutokaa ‘kateimatoaan te ekaretia’ te anga kaeka n ara bobotaki?
• Tera reireiara man te botaki are e kairia Iesu ma taan rimwina?
[Te Bwaoki/Taamnei n iteraniba 30]
AANGA AIKA TEBWINA IBUKINI KARAOANI BOBOTAKI AIKA A NA KATEIMATOAIA AOMATA AO BONI NGKOE NABA
Kamani katauraoi. E na kakannongora riki ao n aki warewarenako am iango n te aro are e na ringaki nanom ngkana ko a kamani katauraoi n te baere e na maroroakinaki n te Tabo n Taromauri.
Katoatai n roroko. Kioina ngkai a kaungaaki riki nanoia aomata nako n te katoatai n roroko, e boni kakawaki ngkanne rokom.
Roroko i aon te tai. Ngkana ko tekateka imwaini kaukan te botaki, ko na buoka anaakin te moan anene ao n ira te tataro ake bon iteran ara taromauri nakon Iehova.
Uotii baika kainnanoaki. Uota am Baibara ao booki ake a na kabonganaaki n tain te botaki n te aro are ko kona ni wareware ao n ota raoi n te baere e maroroakinaki.
Rarawa nakoni baika katabetabea te iango. N te katoto, wareki rongorongo ake n am tareboon ae uouotaki imwina ma tiaki n taini bobotaki. Bwa n te aro anne ko a karaoi bwaai i bon ibukim n te tai ae riai.
Anga am kaeka. Ngkana a mwaiti aika a anga aia kaeka, a na mwaiti riki aomata aika a kaungaaki ma ni kateimatoaaki n ara taeka aika kakaokoro aika kaotiota te onimaki.
Kakimototoi am kaeka. Karaoan aei, e na angania aomata aika mwaiti riki aia tai n anga aia kaeka.
Kakororaoi mwiokoam. Ngkai kaain Te Kuura ni Kataneiai Ibukia Taan Uarongorongo ngkami ke taan ibuobuoki n Te Botaki Ibukin te Uarongorongo, katauraoi raoi, moantaai ni kataneiai, ao kakorakorako ni kakororaoa mwiokoam.
Kamoamoaia taan ibuobuoki. Tuangia te koraki ake iai aia reirei n te botaki ke akana anga aia kaeka bwa ko rangi ni kaungaaki n aia kekeiaki.
Itamwaomwao. Taeka ni butimwaei ma te akoi ao maroro aika a kateimatoa te aba imwain ao imwini bobotaki, a kauaataoi riki kakukurei ao kakabwaia man rorokom.