Ukoukora Te Rau

“Ti na ukoukori baika karekea te rau.”​—I-ROM 14:19.

1, 2. Bukin tera ngkai a teimatoa n rau Ana Tia Kakoaua Iehova i marenaia?

E KANGAANGA kuneakin te rau ni koaua ni boong aikai. E ngae ngke tii teuana aia taetae aomata aika kaain te aba teuana, ma a bwenaua n angiin te tai ibukin te Aro, te tautaeka, te mwane ao te reirei. Ni kaitaraan anne, a katiteuanaaki ana aomata Iehova n aki ongea te koaua ae a nako mai buakoia “botannaomata ma baronga ma natannaomata, ma taian taetae.”​—Te Kaotioti 7:9.

² N angiin te tai, e aki manennanti n reke te rau i marenara. Ni koauana e riki anne bwa e moanibwai iroura ao ti “teimatoa n raoi ma te Atua” rinanon onimakinan Natina, are e rabuni ara bure n raraana are e kawawaeaki. (I-Rom 5:1; I-Ebeto 1:7) Irarikin anne, e a tia te Atua ae koaua n angania ana toro aika kakaonimaki te taamnei ae raoiroi, ao uaan te taamnei anne, e irekereke naba iai te rau. (I-Karatia 5:22) Bukina riki teuana ae ti katiteuanaaki iai n te rau bwa ti “aki arona aroia kaain te aonnaba.” (Ioane 15:19) Ti teimatoa n tei i nuka n oneani mwin are ti na tei n ana itera te tautaeka. Ti aki irekereke ma te buaka i marenaia kaain te aba ke te buaka ni katobibia te aonnaba ngkai ti a tia ni ‘karikii ara kabaang bwa ara kai n ribana.’​—Itaia 2:4, BK.

3. Tera ae ti kona ni karaoia man te rau are ti karekea, ao tera ae e na maroroakinaki n te kaongora aei?

³ E bati riki ae ti kona n namakinna n te rau ae ti karekea i marenara nakon ae ti na tii ra­rawa ni karaoi mwakuri aika karuanikai nakoia tarira. E ngae ngke e kaainaki aia ekaretia Ana Tia Kakoaua Iehova ae ti mena iai irouia aomata n tatabemania nako man reeti ao katei aika kakaokoro aika bati, ma ti ‘itangitangiri i marenara.’ (Ioane 15:17) Ti a kona ni “kakaraoa ae raoiroi nakoia aomata ni kabane, ma e a moamoa riki nakoia ake a katiteuanaaki ma ngaira n te onimaki” n te rau ae iroura. (I-Karatia 6:10) Bon te bwai ae riai ni ­kakawakinaki raoi ao ni kamanoaki ara bwaretaiti n taamnei. Mangaia are ti bon riai ni kakaaea te anga ae ti kona n ukoukora iai te rau i nanon te ekaretia.

Ngkana Ti Tibanako

4. Tera ae ti na karaoia n ukoukora iai te rau ngkana ti kauna temanna?

⁴ E korea ae kangai te tia rimwini Kristo ae Iakobo: “Ti bane n titibanako n taai aika bati. Ngkana e aki titibanako temanna n ana taetae, ao bon te aomata ngaia ae kororaoi.” (Iakobo 3:2) Mangaia are e kona n riki te ikakaokoro ao te nakobuaka i marenaia raao n te onimaki. (I-Biribi 4:2, 3) E ngae n anne, a kona ni katokaki kangaanga i marenaia rao n te onimaki n akea uruanakin te rau n te ekaretia. N te katoto, iangoa te reirei ni kairiri ae ti riai ni karaoia ngkana ti a ataia ae ti a tia ni kauna temanna.​—Wareka Mataio 5:23, 24.

5. Ti na kanga n ukoukora te rau ngkana ti a tia ni kairua?

⁵ Tera arora ngkana ti a tia ni kairua n aanga tabeua aika uarereke? Ti kantaningaa are e kaunira bwa e na roko iroura ni kabwaraa ana bure? E taekinaki ae kangai n te 1 I-Korinto 13:5: “E aki taua mwini karawawataana [te tangira].” Ngkana ti kaunaki, ao ti ukoukora te rau ngkana ti kabwarai buure ao ni mwaninga baike a riki n arora n ‘aki taua mwini karawawataara.’ (Wareka I-Korote 3:13.) Man arora aio, ao a kona ni kaetaki n te aro ae tamaroa buure aika uarereke aika a ririki ni katoabong, bwa e ibuobuoki aei ni karekean te iraorao ae rau ma raora n taromauri ao e anganira raun ara iango. E taekina ae kangai te tia rabakau ae wanawana: “Boni karineana manuokan te bure i rouna.”​—Taeka N Rabakau 19:11, BG.

6. Tera ae ti riai ni karaoia ngkana e a rangi ni kangaanga iroura tarariaoan te bwai ae kaun ae karaoaki nakoira?

⁶ Tera arora ngkana ti ataia bwa e a rangi ni kangaanga tarariaoan te bwai ae kaun? Ni koauana bon akea te wanawana iroura ngkana ti a manga kabutanakoa te rongorongo anne bwa a na manga bati aika a na ataia. E na riki taekinaia tabemwaang n te aro ae aki riai bwa uruakan te rau n te ekaretia. Tera ae riai ni karaoaki ibukini kaetan te baei n te aro ae rau? E taekinaki ae kangai ni Mataio 18:15: “Ngkana e bure tarim, naako kaota ana bure nakoina n tii ngkoe ma ngaia. Ngkana e ongo iroum, ao ko kaoka iai tarim nakon te kawai ae eti.” E ngae ngke e taekinaki ni Mataio 18:15-​17 taekan te bure ae rawawata, ma ti kona ni kabongana te boto n reirei ae taekinaki ni kibuna 15, are ti kona ni kawara te tia bure n tii ngaia n ae a na akea ae ataia ae ko kaotiota te akoi ao ni kataia n karekea te rau i marenara ma ngaia.a

7. E aera ngkai ti riai ni waekoa n raoiakini kangaanga?

⁷ E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Ngkana kam un ao tai bure iai. Tai kariaia unimi bwa e na ooaki ni bungin taai, ao tai kakatokaa boran te Riaboro.” (I-Ebeto 4:26, 27) E taku Iesu: “Bareiko ni kaetii bwaai ma ane kabaea tangina ibukim n te tua.” (Mataio 5:25) Ngaia are ti riai ni kaeta te kangaanga n te tai ae waekoa ibukini karekean te rau ma tabeman. Ngkana ti aki karaoa anne, a na rikirake ao ni korakora kangaanga n aron ikoakira ae e a kakaiaki ngkana e aki waekoa ni bwainnaorakiaki. Ti aki riai ni kariaia te nanorieta, te bakantang ke kabatiaan tangiran te mwane, bwa e na tukira man raoiakinan taiani kangaanga ma tarira.​—Iakobo 4:1-6.

Ngkana a Bati Aomata Aika Irekereke ma te Kangaanga

8, 9. (a) Tera te kakaokoro n iango are e riki n te ekaretia are i Rom n te moan tienture? (b) Tera te reirei ni kairiri are e anga Bauro nakoia Kristian ake i Rom ni kaineti ma aia kangaanga?

⁸ N tabetai a kona n irekereke ma te kangaanga tiaki tii uoman aomata ma bon aomata aika bati n te ekaretia. Anne te bwai ae riki nakoia Kristian ake i Rom ake ngaiia are e korea nakoia ana reta ae kairaki koreana rinanon te taamnei te abotoro Bauro. Iai te kangaanga i marenaia I-Iutaia ma Tientaire aika Kristian. Tabeman i buakoia kaain te ekaretia, a boni kamangoriia te koraki ake a mamaara mataniwin nanoia ke a a rangi n tuamatoa. A kabuakakaia aomata n te aro ae kairua te koraki aikai ni baike a inaomata ni bairei i bon irouia. Tera te taeka n reirei are e anga Bauro nakon te ekaretia?​—I-Rom 14:1-6.

⁹ E anga te reirei ni kairiri Bauro nakoia aomata i aon itera aika uoua ibukin te kangaanga. E tuangia te koraki ake a ataia bwa a aikoa mena i aan te Tua Rinanoni Mote, bwa a na aki kakeai bongaia tariia. (I-Rom 14:2, 10) A kona aomata aika mamaara mataniwin nanoia ni kakeaa aia iraorao ma Iehova ni kaineti ma aeka n iango ao mwakuri aikai. A kauringaki irouni Bauro ni kangai: “Katoka uruakan ana mwakuri te Atua tii ibukin te amwarake. . . . E raoiroi te aki kang iriko ke te aki moi wain ke te aki karaoa te bwai ae e na bwaka iai tarim.” (I-Rom 14:14, 15, 20, 21) E tuangia te koraki ake a mamaara riki mataniwin nanoia Bauro, bwa a na aki motiki taekaia te koraki ake a kakaokoro aroia n iango. (I-Rom 14:13) E tuangia ‘aomata n tatabemania nako akana i buakoia, bwa a na aki iango ni kamoamoa i bon irouia n ae riaon ae riai.’ (I-Rom 12:3) E anga te reirei ni kairiri Bauro nakoia koraki ake iai aia kangaanga ngke e korea ae kangai: “Mangaia ae ti na ukoukori baika karekea te rau ao baika kateimatoaira i marenara.”​—I-Rom 14:19.

10. Tera ae riai ni karaoaki ibukini kaetan te kangaanga ni boong aikai, n aroia Kristian n te ekaretia i Rom n te moan tienture?

¹⁰ Ti kakoauaa bwa e butimwaeaki raoi ana reirei ni kairiri Bauro irouia kaain te ekaretia i Rom ao a karaoi bitaki aika riai. Ngkana a riki kangaanga i marenaia raao ni Kristian ni boong aikai, ti aki riai naba ngkanne ni katoka te kangaanga ma te atataiaomata ngkana ti nanorinano n ukera, ao ni maiuakin taian reirei ni kairiri man te Baibara? Ngkana iai te kangaanga n te ekaretia ni boong aikai, a riai te koraki ake a irekereke iai ni karaoi bitaki ni ‘kateimatoa te rau i marenaia n aroia Kristian ake kaain Rom.’​—Mareko 9:50.

Ngkana Ko Weteaki Bwa Ko na Ibuobuoki

11. Tera ae riai ni karaoia te unimwaane bwa e aonga n taratara raoi ngkana e kan taetae nakoina te Kristian ibukin te kangaanga ma raona n onimaki?

¹¹ Tera ae e na karaoia temanna ngkana iai ana kangaanga ma kaain ana utu ke te Kristian temanna ao e kan taetae ma te unimwaane ibukin anne? E taekinaki ae kangai n Taeka N Rabakau 21:13 (BG): “Ane bonoti taningana nakon tangin te aomata ae akea ana bwai, Ao e na bon tangi naba ngaia, ma e na aki mutiakinaki.” E riai n aki “bonoti taningana” te unimwaane. Ma ti a manga kauringaki riki n te taeka n rabakau ae kangai: “E taraa n eti ana taeka te aomata are e moa ni kaotioti n te kabowi, ma e na teirake aiana ni kakewea.” (Taeka N Rabakau 18:17, BK) E riai te unimwaane n ongora ma te akoi, ma e riai n taratara raoi bwa e na aki tei n ana itera teuare e ribootina taekan te kangaanga anne. Ngkana e a tia n ongora iroun te aomata anne, e kona n titirakina teuanne te unimwaane ngkana e a tia ni maroroakina te kangaanga anne ma te aomata are temanna. E kona naba te unimwaane n rinanoi baike a taekinaki n te Baibara ma ngaia, aika ti riai ni karaoi ibukin ukoukoran te rau.

12. Baikara katoto aika ake tenua ake a kaota te karuanikai ngkana e waekoa karaoan te mwakuri imwin ongoraean taekan te kangaanga?

¹² E karuanikai ngkana e waekoa karaoan te mwakuri imwin ongoraean ana taeka tii temanna ibukin te kangaanga. A kaotaki n te Baibara katoto aika tenua ibukin aio. Te moan bon te baere riki nakon Botiba. E kewe nakoina buuna ao e tuangnga bwa e kataia Ioteba n taua. E kakoauaa buuna Botiba ao e a rangi n un ike e a kanakoa Ioteba nakon te auti ni kaikain. (Karikani Bwaai 39:19, 20) Te katoto riki teuana, bon te baere karaoia te Uea are Tawita. E tuangaki Tawita iroun ana toro Mebiboteta ae Tiba bwa Mebiboteta e buokiia ana kairiribai Tawita. E kakoauaa teuaei Tawita ao e taku n aki iango moa: “Noria, bon am bwai ana bwai Mebiboteta ni kabane.” (2 Tamuera 16:4; 19:25-​27) Te katenua ni katoto bon te baere riki nakon te Uea are Atueruti. E tuangaki te uea irouia aia kairiribai I-Iutaia bwa a manga katea Ierutarem I-Iutaia ibukina bwa a kani karitei nakoina. E kakoauaa te kewe aio te uea ao e tua bwa a na katoka aia mwakuri I-Iutaia. Ibukin aio, ao I-Iutaia a a katoka mwakurian ana tembora te Atua. (Etira 4:11-​13, 23, 24) A wanawana unimwaane aika Kristian ni karaoa are e taekinna Bauro nakon Timoteo ao a aki karaoi aia moti imwain ataakini koaua ni kabane ibukin te bae riki.​—Wareka 1 Timoteo 5:21.

13, 14. (a) Baikara baika ti tiatianaki iai ni kaineti ma aia kangaanga tabeman? (b) Tera te ibuobuoki ae a karekea unimwaane ibukini karaoan aia moti ae riai ni kaineti ma raao n te onimaki?

¹³ E ngae ngke e taraaki bwa e a moanna ni mataata te kangaanga n itera aika uoua, ma e kakawaki ataakin ae “ngkana iai ae taku i nanona bwa e ataa te bwai teuana, ao e bon tuai n ataia n aron are e riai n ataia iai.” (1 I-Korinto 8:2) Ti atai raoi rongorongoni baike a kona ni karika te kangaanga? Ti kona n oota raoi n aroia te koraki ake a irekereke ma te kangaanga anne? Ai kakawakira irouia unimwaane bwa a na aki mwamwanaaki n taiani kewe, kunemwaan aika nanowanawana ke taiani bwarantiko, ngkana a na karaoa aia moti. E motikitaeka n te eti ana tia Motikitaeka te Atua are e rineia ae Iesu Kristo. E na aki “kaeti-taeka ni matairikini matana, ao E na aki motiki-taeka n ongon taningana.” (Itaia 11:3, 4, BG) Bwa e kairaki Iesu n taamnein Iehova. A a kakabwaiaaki unimwaane aika Kristian n aroia naba ngkai a kairiraki iroun te taamnei ae raoiroi are mairoun te Atua.

¹⁴ Imwaini karaoan aia moti ni kaineti ma raao n te onimaki, a riai unimwaane n tataro ibukin ana ibuobuoki te taamnei ae raoiroi are mairoun Iehova n onimakina ana kairiri ao ni mutiakin Ana Taeka te Atua ao booki nako ake mairoun te toro ae kakaonimaki ae wanawana.​—Mataio 24:45.

Ti kona n Ukoukora te Rau n aki Ongei Kangaanga?

15. Ningai te tai ae ti riai n ribootina te bure ae rawawata ae ti ataia?

¹⁵ Ngkai Kristian ngaira, ti a kaumakaki bwa ti na ukoukora te rau. Ma e taekinaki ae kangai n te Baibara: “Ma e itiaki moa te wanawana are mai karawa, ao imwina e rau.” (Iakobo 3:17) Kateimatoaan te rau, e mwinibwai nakon te itiaki, n aroni boutokaan ana kaetieti te Atua aika itiaki ibukin te aroaro ni maiu ae riai ao touani mwin ana tua aika eti. Ngkana e a tia te Kristian n ataa te bure ae rawawata iroun te rao n te onimaki, e riai n kaungaa te tari anne bwa e na kaota ana bure nakoia unimwaane. (1 I-Korinto 6:9, 10; Iakobo 5:14-​16) E riai te Kristian are e ataa taekan te bure anne n ribootina taekan te tia bure are rawa ni kaota ana bure. E kona n riki temanna bwa te tia bure ngkana e aki iraki nanon aei ni karaoan te mwakuri ae kairua ibukini kateimatoaan te rau ma te tia bure.​—Nakoaia Ibonga 5:1; wareka Taeka N Rabakau 29:24.

16. Tera reireiara man ana mwakuri Ieu are e karaoia ngke e kaaitara ma te Uea ae Ieoram?

¹⁶ N te rongorongo teuana ae irekereke iai Ieu, ao e kaotaki iai ana raoiroi te Atua ni moanibwaia te rau. E kanakoa Ieu te Atua bwa e na karokoa Ana motikitaeka nakon te Uea ae Aaba. E mwananga n ana kaa ni buaka te Uea are buakaka ae Ieoram, ae natin Aaba bwa e na kaitiboo ma Ieu ao e taku: “E raoi te aba ke e aki, Ieu?” E kanga ni kaeka Ieu? E kaeka ni kangai: “Te raoi ra, ngkai a bati nako naba ana bure Ietebera are tinam ma ana tabunea nako?” (2 Uea 9:22, BG.) Ao imwina e kanakoa kanoan ana kainikatebe Ieu ni katebea iai buroon Ieoram. N aron te baere e karaoia Ieu, a riai naba unimwaane ni karaoa te bwai teuana ngkana e aki raraoma ni koaua te tia bure. A kamwaawaia te koraki ake a aki raraoma n aia bure bwa e aonga n teimatoa te rau ma te Atua n te ekaretia.​—1 I-Korinto 5:1, 2, 11-​13.

17. Tera ae a riai ni karaoia Kristian ni kabane ibukin ukoukoran te rau?

¹⁷ Angiini kangaanga i marenaia taari, e aki irekereke ma te bure ae rawawata ae kainnanoaki iai karaoan te moti. Ai tamaroa riki ngkanne, kaotiotan te tangira n mwaninga te kairua are a a karaoia tabeman. E taekinaki ae kangai n te Baibara: “Ane karaba te bure ao e kaaea te tangira: Ma ane manga atoatonga te baerei ao e karaureia aika i raorao.” (Taeka N Rabakau 17:9) Ti na buokaki ni kabane bwa ti na kawakina te rau n te ekaretia ao ni kateimatoa te iraorao ae tamaroa ma Iehova, ngkana ti iri nanon taeka akanne.​—Mataio 6:14, 15.

E Karekei Kakabwaia Ukoukoran te Rau

18, 19. Baikara kakabwaia aika reke man ukoukoran te rau?

¹⁸ E na reke te kakabwaia ae bati n ukoukorani “baika karekea te rau.” Ti karekea ara iraorao ae kaan ma Iehova ngkana ti kakairi ni kawaina ao ti buoka te katiteuanaaki ae rau n ara bwaretaiti n taamnei. E buokira naba ukoukoran te rau n te ekaretia bwa ti na nori aanga aika ti kona n ukera te rau ma te koraki ake ti tataekina nakoia “te rongorongo ae raoiroi ae taekan te rau.” (I-Ebeto 6:15) Ti tauraoi raoi bwa ti na ‘nimamannei nakoia aomata nako, . . . n taon nanora ngkana ti kaaitara ma te buakaka.’​—2 Timoteo 2:24.

¹⁹ Uringnga naba bwa a na boni “mangauti akana raoiroi ma akana aki raoiroi.” (Mwakuri 24:15) E nanonaki n aei bwa e na kautiia mirion ma mirion aomata n aekaia nako Iehova. A na roko man taabo aika kakaokoro n te aonnaba ao n taai aika kakaokoro, ao man te tai are a moani karikaki iai aomata. (Ruka 11:50, 51) Bon te mwioko ae rine reireinakia te koraki ake a kautaki bwa a na tangira te rau. Ai batira te ibuobuoki ae ti karekea ngkai, ae ti na riki bwa taan raoi ngaira n te tai anne!

[Kabwarabwara ae nano]

E tangiria te koraki ake a tauraoi ni kabwarai aia bure aomata Iehova

Tera ae Ko a Tia n Reiakinna?

• Tera arora n ukoukora te rau ngkana ti a tia ni kauna temanna?

• Tera ae riai ni karaoaki ibukin ukoukoran te rau ngkana ti a tia kairua?

• Bukin tera ngkai bon te nanobaba ngkana ti tabeitera n aia kangaanga aomata?

• E aera ngkai e rangi ni kakawaki riki karaoan ae riai nakoni kateimatoaan te rau ma temanna are e kakaraoa ae bure.