“Tuangira, A Na Roko N Ningai Baikai?”

1. Tera te bwai ae ti ingainga ni kan ataia naba n aroia abotoro?

E A KAAN tokin ana mwakuri ni minita Iesu i aon te aba, ao a ingainga taan rimwina ni kan atai baika a na riki nakoia n taai ake imwaia. Mangaia are tii tabebong imwaini matena, ao a a titirakinna ana abotoro aika aman ni kangai: “A na roko n ningai baikai, ao tera te kanikina ae e na kaotia bwa ko a oki ma n tiku, ao kanikinaean tain tokin te waaki ae ngkai i aon te aba?” (Mataio 24:3; Mareko 13:3) E boni kaekaia Iesu rinanon te taetae ni burabeti ae irekereke ma taai aika bati ake a koreaki ni Mataio mwakoro 24 ao 25. E a kaman taekini baika a na riki Iesu aika kakawaki ataakia n ana taetae ni burabeti anne. A rangi ni kakawaki ana taeka akanne nakoira ibukina bwa ti rangi ni kan atai naba baika a na riki n taai aika imwaira.

2. (a) Tera ae ti ukoukoria ibukin otara ae mataata riki i nanon ririki aika bati? (b) Baikara titiraki aika tenua aika ti na rinanoi?

² Inanon ririki aika bati, a a tia ana toro Iehova aika kabiraki n tataro mwaaka ao n reiakina ana taetae ni burabeti Iesu ibukini kabaneani boong. A a tia n ukoukora otaia ae mataata riki ibukin te tai are e na kakororaoaki iai ana taeka Iesu. Ibukini kabwarabwaraan reken otara ae mataata riki, ti na rinanoi titiraki aika tenua aika moanaki n taeka aika “n ningai.” N ningai ae e na moanaki iai “te rawawata ae korakora”? N ningai are e na motika iai taekaia “tiibu” ma “kooti” Iesu? N ningai ae e na “roko” iai Iesu?​—Mataio 24:21; 25:​31-33.

N NINGAI AE E NA MOANAKI IAI TE RAWAWATA AE KORAKORA?

3. Tera otara ngkoa ni kaineti ma tain te rawawata ae korakora?

³ Inanon ririki aika nako, ti iangoia bwa e moanaki te rawawata ae korakora n 1914 n te Moani Buaka Are Kabutaa Aonnaba, ao a “kakimototoaki boong akanne” iroun Iehova n tokin te buaka n 1918 bwa e aonga n reke aia tai kaain te nikira n tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia natannaomata nako. (Mataio 24:​21, 22) Imwin tokin te mwakuri n uarongorongo anne, e nang kamaunaaki ana waaki ni kabane Tatan. Ma e iangoaki ngkoa bwa iai tenua mwakoron te rawawata ae korakora: E na iai moana (ae n 1914-1918), e na kakimototoaki te rawawata (man 1918 ni karokoa ngkai), ao e na toki n Aremaketon.

4. Tera te atatai ae kairira bwa ti na mataata riki n ana taetae ni burabeti Iesu ibukini kabaneani boong?

⁴ Ma imwin neneran riki ana taetae ni burabeti Iesu, ti a ataia iai bwa uoua baika a na kakororaoaki mani mwakoron ana taetae ni burabeti anne ibukini kabaneani boong. (Mataio 24:​4-22) E kakororaoaki are te moan i Iutaia n te moan tienture C.E., ao iai naba ae na kakororaoaki n ara bong aikai ni katobibia te aonnaba. E kairira te atatai anne nakoni bwaai tabeua ake ti a mataata iai.a

5. (a) Tera te tai ae karuanikai are moanaki n 1914? (b) Tera irekereken te tai anne ma kangaanga ake a riki n te moan tienture C.E.?

⁵ Ti ataia naba bwa e aki moanaki moani mwakoron te rawawata ae korakora n 1914. Bukin tera? Ibukina bwa e kaotaki n te taetae ni burabeti n te Baibara bwa e na aki moanaki te rawawata ae korakora n te buaka i marenaia natannaomata, ma e na moanaki ni buakanakia Aaro aika kewe. Ngaia are bon tiaki moanakin te rawawata ae korakora baike a riki n 1914, ma boni “moan rikini kangaanga, kaanga ai aron te ariri imwain te bung.” (Mataio 24:8) A irekereke “rikini kangaanga, kaanga ai aron te ariri imwain te bung” ma te bwai are e riki i Ierutarem ao i Iutaia man 33 C.E. nakon 66 C.E.

6. Tera kanikinaeani moanakin te rawawata ae korakora?

⁶ Tera kanikinaeani moanakin te rawawata ae korakora? E taetae ni burabetina ae kangai Iesu: “Ngkana kam nora te bwai ae koro n ribaaki ae kauekea te urubwai, are e taekinaki rinanon Taniera are te burabeti bwa e tei n te tabo ae tabu, (e na kabongana wanawanana te tia wareware ibukini mataatana iai,) ao ke a birinako nakoni maunga naake a mena i Iutaia.” (Mataio 24:​15, 16) Ni moani kakororaoan ana taetae ni burabeti Iesu, e “tei n te tabo ae tabu” ana taanga ni buaka Rom (ae “te bwai ae koro n ribaaki”) n 66 C.E., ngke e buakana Ierutarem ao ana tembora (ae te tabo ae tabu n aia taratara I-Iutaia). Ni kakoroani bukina ae kakawaki riki, e na “tei” Aia Botaki te Botannaomata (ae “te bwai ae koro n ribaaki” ni boong aikai) ngkana a buakani Aaro ake aongkoa Kristian ngaiia (ake a tabu n aia taratara naake a taku bwa Kristian ngaiia) ao nikirani Baburon ae Kakannato. E kabwarabwaraaki te buaka naba anne n Te Kaotioti 17:​16-18. E na moanaki te rawawata ae korakora n te bwai ane riki anne.

7. (a) A kanga ni ‘kamaiuaki aomata’ n te moan tienture? (b) Tera ae ti kona ni kantaningaia bwa e na riki n taai aika imwaira?

⁷ E taetae ni burabetina naba ae kangai Iesu: “A na kakimototoaki boong akanne.” E moani kakoroaki nanona n 66 C.E. ngke e ‘kakimototoa’ ana buaka te taanga n Rom. Imwina, a a birinako Kristian aika kabiraki mai Ierutarem ao i Iutaia n ‘rawei maiuia.’ (Wareka Mataio 24: 22; Maraki 3:17) Ngaia are tera te bwai ae ti kona ni kantaningaia are e na riki n te rawawata ae korakora ae imwaira? E na ‘kakimototoa’ buakanakia Aaro aika kewe Iehova n Aia Botaki te Botannaomata, bwa e aki kariaia kamaunaakin te Aro ae koaua. E na kakoauaaki n aei bwa a na kamaiuaki ana aomata te Atua.

8. (a) Baikara bwaai aika a na riki imwini moanakini mwakoron te rawawata ae korakora? (b) N ningai te tai are e na karekea iai kaniwangana ae te nako karawa te kabanea n aomata mai buakoia naake 144,000? (Nori kabwarabwara riki tabeua.)

⁸ Tera ae e na riki imwini moanakini mwakoron te rawawata ae korakora? E kaotaki n ana taeka Iesu bwa bon iai te tai ae maan teutana ae na waakinako ni karokoa moanakin Aremaketon. Baikara bwaai aika a na riki n te tai ae aki ataaki maanna anne? E boni koreaki kaekaana n Etekiera 38:​14-16 ao Mataio 24:​29-31. (Warekia.)b Imwin anne, ti na nora rokon Aremaketon ao karoton te rawawata ae korakora are e boraoi ma kamaunaakin Ierutarem n 70 C.E. (Maraki 4:1) Kioina ngkai te buaka ae Aremaketon boni karoton te bwai ae na riki n te tai anne, e na okoro ngkanne te rawawata ae korakora ae e a kaan roko bwa bon te bwai ae na riki ae “tuai ni kaoti mangke e moani karikaki te aonnaba.” (Mataio 24:21) E na moana Ana Tautaeka Kristo ae Manna Tenga te Ririki n tokin Aremaketon.

9. Tera aron rotakia ana aomata Iehova n ana taetae ni burabeti Iesu ibukin te rawawata ae korakora?

⁹ Ti a kakorakoraaki n te taetae ni burabeti aei ibukin te rawawata ae korakora. Bukin tera? Ibukina bwa ti kakoauaa iai bwa n aki ongei kangaanga aika ti kaaitarai, a na boni kamaiuaki ana aomata Iehova ni kabane man te rawawata ae korakora. (Te Kaotioti 7:​9, 14) Ma ae moan te kakawaki riki, ti rangi ni kukurei bwa e nang katerea riaina Iehova n tautaeka ao e na katabua arana ae tabu n Aremaketon.​—Taian Areru 83:18; Etekiera 38:23.

N NINGAI ARE E NA MOTIKA IAI TAEKAIA “TIIBU” MA “KOOTI” IESU?

10. Tera otara ngkoa ni kaineti ma te tai are a na motikaki iai taekaia tiibu ma kooti?

¹⁰ Iangoa ngkai te tai ibukini mwakoron teuana riki ana taetae ni burabeti Iesu ni kaineti ma te kaikonaki ibukini motikan taekaia tiibu ma kooti. (Mataio 25:​31-46) Ti iangoia ngkoa bwa e na motikaki taekaia aomata bwa tiibu ke kooti, i nanon taai ni kabane ni kabaneani boong man 1914 ni karokoa ngkai. Ti iangoiia naba te koraki ake a rawa nakon rongorongon te Tautaeka n Uea ao ake a mate imwaini moanakin te rawawata ae korakora bwa a na mate n aroia kooti n akea kantaningaan te mangauti.

11. Bukin tera bwa e aki kona ni moanaki motikan taekaia aomata bwa tiibu ke kooti n 1914?

¹¹ N nukan 1990, e a manga rinanoaki Mataio 25:31 n Te Taua-n-Tantani are e a taekinaki iai ae kangai: “Ngkana e a roko Natin te aomata ni mimitongina, ma anera ni kabane i rarikina, ao e na tekateka i aon ana kaintokanuea ae mimitong.” E ataaki bwa e riki Iesu bwa te Uea n Ana Tautaeka n Uea te Atua n 1914, ma e aki “tekateka i aon ana kaintokanuea ae mimitong” bwa te tia Motikitaeka ibukia ‘botannaomata ni kabane.’ (Mataio 25:32; kabotaua ma Taniera 7:13.) Ma e ngae n anne, e kabwarabwaraaki n te kaikonaki ni kaineti ma tiibu ao kooti bwa Iesu bon te tia Motikitaeka. (Wareka Mataio 25:​31-34, 41, 46.) Kioina ngkai e tuai moa n riki Iesu bwa te tia Motikitaeka ibukia natannaomata nako n 1914, e aki kona ni moana motikan taekaia aomata bwa tiibu ke kooti n te ririki naba anne.c N ningai ngkanne ae na moanaki iai ana motikitaeka Iesu?

12. (a) N ningai are e moan riki iai Iesu bwa te tia Motikitaeka ibukia natannaomata nako? (b) Baikara bwaai aika a na riki aika kabwarabwaraaki ni Mataio 24:​30, 31 ao Mataio 25:​31-33, 46?

¹² E kaotaki n ana taetae ni burabeti Iesu ibukini kabaneani boong bwa e na bon aki riki bwa te tia Motikitaeka ibukia natannaomata ni kabane imwaini kamaunaaia Aaro aika kewe. N aron are e mwaneweaki ni barakirabe 8, iai bwaai tabeua ake a na riki n te tai anne aika koreaki ni Mataio 24:​30, 31. Ngkana ko neneri kiibu akanne, ko na noria bwa e a kaman taekini iai baika a na riki Iesu aika tii te arona ma baike e taekin n te kaikonaki ibukia tiibu ma kooti. N te katoto, n rokon Natin te aomata ma mimitongina ma ana anera, a na ikotaki baronga nako ma botannaomata, ao a na “tararake” te koraki ake a motikaki taekaia bwa tiibu ibukina bwa a kantaningaa “te maiu are aki toki.”d Ao a na “ororei bwanibwania ibukin nanokawakia” te koraki ake a motikaki taekaia bwa kooti bwa a ataia ae a kantaningaa “te kamaunaaki n aki toki.”​—Mataio 25:​31-33, 46.

13. (a) N ningai te tai are e na motiki iai taekaia aomata Iesu bwa tiibu ke kooti? (b) Tera aron rotakin ara iango ibukin ara mwakuri ni minita n otara aei?

¹³ Ma tera ngkanne ae ti kona n iangoia? E na boni motiki taekaia aomata man natannaomata nako Iesu bwa tiibu ke kooti n rokona n tain te rawawata ae korakora. Imwina, e na roko ni karotona te rawawata ae korakora n Aremaketon bwa a na “kamaunaaki” n aki toki te koraki aika aroia kooti. Tera aron rotakin ara iango ibukin ara mwakuri ni minita n otara anne? Ti buokaki iai n nora aroni kakawakin ara mwakuri n uarongorongo. E teimatoa n reke aia tai aomata ni bitii aia iango ao ni moana nakonakoia n te kawai ae reme “ae tiki nakon te maiu,” mangkai ni karokoa moanakin te rawawata ae korakora. (Mataio 7:​13, 14) Ni koauana, a a kona aomata ni kaotiota ngkai aroia ae kaanga tiibu ke kooti ngaiia. Ma ti riai n uringnga bwa n tain te rawawata ae korakora, a nang kaotaraeaki iai tiibu ma kooti n te kabanea ni motikitaeka. Mangaia are iai bukina ae raoiroi ngkai ti teimatoa ni karekeia aomata aika bati n aron ara kona, bwa a na ongora ao ni butimwaea rongorongon te Tautaeka n Uea.

N NINGAI AE E NA “ROKO” IAI IESU?

14, 15. Baikara kiibu aika aua ake a taekinaki iai rokoni Kristo bwa te tia Motikitaeka n te tai ae imwaira?

¹⁴ E aki ngkanne kaotaki n iangoan riki ana taetae ni burabeti Iesu bwa e kainnanoaki te bitaki n otara ibukin taini baika a na riki aika kakawaki? E boni kaekaaki anne n te taetae ni burabeti aei. Ti na noria bwa e kanga n riki anne.

¹⁵ Ni mwakoron ana taetae ni burabeti Iesu are e koreaki ni Mataio 24:29–25:​46, ao e kaatuua iai moanibwaiani baika a na riki ni kabaneani boong aikai ao n te rawawata ae korakora ae imwaira. Ikanne are e a taekini iai kiibu aika wanua ni kaineti ma ‘rokona.’ E taekina ae kangai ni kaineti ma te rawawata ae korakora: “A na nora Natin te aomata n roko i aon nangini karawa.” “Kam aki ataa te bong are e na roko iai ami Uea.” “E na roko Natin te aomata n te aoa are kam taku bwa e na aki roko iai.” Ao e taekina ae kangai Iesu n ana kaikonaki ibukia tiibu ma kooti: “E a roko Natin te aomata ni mimitongina.” (Mataio 24:​30, 42, 44; 25:31) A kaineti kiibu akana aua akanne ma rokoni Kristo bwa te tia Motikitaeka n te tai ae imwaira. Ti na nori ia nikirani kiibu ake aua n ana taetae ni burabeti Iesu?

16. Baikara kiibu riki tabeua ake a taekinaki iai rokon Iesu?

¹⁶ E taekina ae kangai Iesu ni kaineti ma te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana: “Ai kukureira te toro anne, ngkana e roko ana toka ao e noria bwa e tabe ni karaoia!” E taekina ae kangai Iesu n ana kaikonaki ibukia kibono: “Ngke a a nako ni boobwai, ao e a roko naba te tia mare te mwaane.” E a manga taku riki ni kaineti ma taian tarena: “Imwin te tai ae rangi ni maan ao e a roko aia toka tooro akanne.” E taku riki te toka n te kaikonaki anne: “N rokou, N na anganaki au bwai.” (Mataio 24:46; 25:​10, 19, 27) E na roko n ningai Iesu n aron ae kabwarabwaraaki ni kiibu aikai?

17. Tera ae ti a tia n taekinna ibukin rokon Iesu are e mwaneweaki ni Mataio 24:46?

¹⁷ N taai aika nako, ao ti taekinna n ara boki ao ara maekatin bwa a kaineti kiibu riki aika aua aikai ma rokon Iesu n te 1918. N te katoto, ti na nora ana taeka Iesu ibukin “te toro ae kakaonimaki ma ni wanawana.” (Wareka Mataio 24:​45-47.) Ti a ota bwa te taeka ae “roko” n te kibu 46, e kaineti ma te tai are e roko iai Iesu n tuoa aia onimaki taani kabiraki n 1918 ao mwiokoan te toro i aon ana bwai ni kabane te Toka n 1919. (Maraki 3:1) Ma e kaotaki n iangoan riki ana taetae ni burabeti Iesu bwa e boni kainnanoaki te bitaki nakon otara ni kaineti ma taini baike a na riki n ana taetae ni burabeti anne. Bukin tera?

18. Tera ara iango ibukin rokon Iesu imwin iaiangoan ana taetae ni burabeti n te aro ae tabwanin raoi?

¹⁸ Ni kiibu ake a kairiri nakoni Mataio 24:​46, ao te taeka ae “roko” e kaineti n taai nako ma te tai are e na roko iai Iesu n taekina te motikitaeka ao ni kakoroa bukina n tain te rawawata ae korakora. (Mataio 24:​30, 42, 44) N aron naba ae ti reiakinna ni barakirabe 12, e kaineti ma tain te motikitaeka n taai aika imwaira ‘rokon’ Iesu are e mwaneweaki ni Mataio 25:31. Ngaia are ti riai n iangoia bwa rokon Iesu ni mwiokoa te toro ae kakaonimaki i aon ana bwai nako are e taekinaki ni Mataio 24:​46, 47, e kaineti naba ma rokona n te tai ae imwaira n tain te rawawata ae korakora. Ni koauana, n iaiangoan ana taetae ni burabeti Iesu n te aro ae tabwanin raoi, e a mataata iai bwa kiibu aika wanua ake a taekina rokona, a kaineti nakon te tai ae imwaira ibukin te motikitaeka n tain te rawawata ae korakora.

19. Baikara bitaki ibukin otara ake ti rinanoi, ao baikara titiraki ake a na kaekaaki ni kaongora aika imwina?

¹⁹ Tera reireiara imwin neneran te kaongora aei? Ni moan te kaongora aei, ti tabeki titiraki aika tenua aika moanaki n te taeka ae “n ningai.” N te moantai, ti iaiangoia bwa e aki moanaki te rawawata ae korakora n 1914 ma e na moanaki ni buakanakini Baburon ae Kakannato n Aia Botaki te Botannaomata. Imwin anne, ti nenera bukina ngkai e aki moanaki ana motikitaeka Iesu nakoia tiibu ma kooti n 1914 ma e na karaoia n tain te rawawata ae korakora. Ni kabaneana, ti neneria bwa e aera ngkai e aki roko Iesu ni mwiokoa te toro ae kakaonimaki i aon ana bwai ni kabane n 1919 ma e na karaoia n tain te rawawata ae korakora. Mangaia are titiraki ake tenua ake a moanaki n te taeka ae “n ningai,” a bane ni kaineti ma te tai ae imwaira ae tii teuana ae te rawawata ae korakora. E na kanga te bitaki aei ni manga rotaki iai otara ibukin te kaikonaki ni kaineti ma te toro ae kakaonimaki? E na kanga naba n rotaki otara ni kaineti ma kaikonaki tabeua riki ke ana kabotau Iesu ake a a tabe ni kakororaoaki n tain te toki aei? A na rinanoaki titiraki aika kakawaki aikai ni kaongora aika imwina.