A Buakana te Mate Botannaomata

Bon te kairiribai ae kakamaaku te mate. Ti kabanea korakorara ni buakanna. Ti kona ni kataia ni kakewea ngkana e bwakaraki iai temanna ae ti rangi n tangiria. Ke tao ti iangoia bwa ti aki kona n rotaki iai kioina ngkai ti rangi ni marurung ma ni korakora ao ni kukurei, ae te iango ae kairua ae ti kakoauaa i nanoni maiura.

A karako aomata aika iaiangoa riki te aki mamate nakoia taiani Barao ake rimoa. A kabanei angiini maiuia n ikotaki naba ma maiuia taani mwakuri aika nga ma nga mwaitiia bwa a na tokanikai i aon te mate. E kakoauaaki aia kakaae ao kabwakaia ni biramite ake a katei.

Titeboo naba anne ma aia iango embera ake i aon Tiaina ibukin te aki mamate ma a karaoia n te kawai ae kaokoro rinanoni bwainnaoraki aika nimaki ake aongkoa iai mwaakaia n tuka te mate. E anga ana kaetieti te embera ae Qin Shi Huang nakoia ana tia rabakau bwa a na karekea te bwainnaoraki te moi ae na kona tuka rotakina n te mate. Ma a bati mai buakon aia bwainnaoraki aikai ake iai i nanoia te mercury ae boitin ike e a kuri ni mate te embera aei n teuana mai buakona.

N te ka-16 n tienture C.E, e a ribootinaki taekan ana borau nakon te Caribbean te tia mwamwananga ae kaain Tibein ae Juan Ponce de León bwa e na ukera te koburake n ran ae ko na aki kara ngkana ko nimma. E kunea teuaei te aba ae Florida i U.S.A. n ana tai ni mwananga ma e mate tabeua te ririki rimwi riki imwini buakana ma Kaain Amerika. Bon akea te koburake n ran are ko na aki kara ngkana ko nimma ae e a tia ni kuneaki ma ngkoa ni karokoa ngkai.

A bane ni kakorakoraia taiani Barao, embera ao taani mwamwananga bwa a na buakana te mate. Ao antai mai buakora ae a a tia ni kamangori tiaia e ngae naba ngkana ti ribai aia kawai? Ti boni bane ni kan teimatoa ni maiu.

TI KONA N TOKANIKAI I AON TE MATE?

Bukin tera bwa ti ribaa te mate? E boni kabwarabwaraaki bukina n te Baibara. E taekinaki ae kangai ni kaineti ma ara tia Karikiriki ae Iehova ae te Atua:a “E katamaroai bwaai ni kabane n aia bong: ao E a tia ni kaki te bangabai [ke “te iango ni kaineti ma te maiu n aki toki,” NW] i nanoia” aomata. (Te Minita 3:11, BG) Ti kani kakukureira n tamaroan te aonnaba n aki toki, tiaki tii i nanon 80 te ririki ke e raka riki. (Taian Areru 90:10) Bon anne te bwai ae mamate nanora iai.

Bukin tera bwa e karina “te bangabai [ke “te iango ni kaineti ma te maiu n aki toki,” NW]” i nanora te Atua? E tii kani kaunira? E bon aki kona ni karaoa anne. Ma e berita te Atua nakoira bwa e na roko te tai n tokanikai i aon te mate. E okioki n taekinaki n te Baibara taekani kamaunaan te mate ao ana berita te Atua ibukin te maiu n aki toki.—Nora te bwaoki ae raon te kaongora aei ae kangai: “Te Tokanikai i Aon te Mate.”

E boni kamataata naba Iesu ni kangai: “Ibukini karekean te maiu are aki toki, a riai n ataiko ae tii ngkoe te Atua ae koaua, ao n ataa naba teuare ko kanakomaia ae Iesu Kristo.” (Ioane 17:3) Mangaia are e materaoi te kakorakora ni buakana te mate bwa ti na bon tokanikai. Ma e kamatoaa n taekinna Iesu bwa bon tii te Atua ae kona n tokanikai i aon te buaka anne ibukira.